واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: تشکیلات صالح یا زعیم صالح
بسم الله الرحمن الرحیمشهید مطهری از جمله اندیشمندانی است که در حوزه های مختلف اندیشه صاحب نظر است و این مرهون آشنایی عمیق وی به جوانب مختلف اندیشه اسلامی و اشراف کامل وی به علوم عقلی است و به جهت همین اشراف و دقت نظر است که آثار وی ارزش مطالعه چند باره و دقت های مضاعف را پیدا نموده است نوشتار حاضر بر این است تا با نگاه تازه ای به آثار استاد جنبه های دیگری از مسائل مورد نیاز اجتماع را بررسی نموده و در معرض نظر اندیشمندان و دانشوران بگذارد موضوعی که دراین مقاله در پی بررسی آن هستیم عبارت است از تشکیلات و سازمانها، با نگاهی به آثار استاد می توان فهمید که آثار ایشان جز در مواردی محدود تقریبا از این موضوع خالی است اما آثار ایشان مملو است از توجه به مبانی که می توان یک تشکیلات را بر آن مبانی بنا نهاد. سازمان و تشکیلات صالحاز جمله نوشتارهایی که می توان با دقت در آن نظر استاد مطهری را در رابطه با تشکیلات دانست بخشی از مقاله ای است که ایشان در رابطه با صلاح یا فساد اجتماع و اثر سازمانها و تشکیلات صالح و یا افراد و رهبران صالح در اصلاح اجتماع نوشته اند و به بررسی دو نظریه در باب اثر افراد و تشکیلات در اجتماع می پردازد. ایشان در این باره می فرماید:«ابتدا چنین به نظر میرسد که صلاح یا فساد اجتماع بزرگ یا کوچک تنها به یک چیز بستگی دارد :صلاح یا عدم صلاح افراد اجتماع وبالاخص زعماء آنها یعنی افرادند که همه مسئولیت ها متوجه آنها است بسیاری از افراد اینچنین فکر می کنند وبر این پایه نظر می دهند این دسته هنگامی که متوجه برخی مفاسد (1) اجتماعی می شوند چاره کار را زعیم صالح میدانند وبه اصطلاح اصالت فردی هستند.» در ادامه این بحث استاد مطهری این نظریه را ضعیف وسطحی تلقی نموده و صلاح و فساد اجتماع را در چیزی بیشتر از افراد و رهبران صالح یا فاسد جستجو می کند.«کسانی که بیشتر وعمیق تر مطالعه کرده اند به این نتیجه رسیده اند که تأثیر و اهمیت سازمان و تشکیلات و رژیم اجتماعی از تأثیر و اهمیت زعماء بیشتر است در درجه اول باید درباره سازمان صالح اندیشید و در درجه دوم درباره زعماء صالح» (2) ایشان در ادامه برای روشن تر شدن اهمیت تشکیلات در صلاح و فساد اجتماع مثالی را به زیبایی طرح می کنند و نسبت افراد اجتماع را با سازمان و تشکیلات به منزله مردم شهر و کوچه ها و خیابانها و خانه های شهر معرفی می نماید یعنی همانطور که مردم برای تردد در شهر مجبور به تردد از کوچه ها و خیابانهایی هستند که در شهر موجود است و نه از مسیر دلخواه همچنین افراد در یک تشکیلات و سازمان همانطوری عمل می کنند که تشکیلات به آنها اجازه دهد. «تشکیلات و نظامات اجتماعی نسبت به افراد اجتماع به منزله خیابانها و کوچه ها و خانه های یک شهر است نسبت به مردم و وسائل نقلیه ای که در آن شهر حرکت می کنند هر شهری به هر نحو که خیابان کشی و کوچه سازی شده باشد مردم شهر مجبورند از پیچ و خم همان خیابانها و لا به لای همان کوچه پس کوچه ها و از همان چهار راهها حرکت کنند حد اکثر آزادی عمل مردم آن شهر این است که در میان همان خیابانها و همان کوچه ها هر کدام که نز دیکتر یا خلوت تر یا پاکیزه تر و باصفاتر است انتخاب کنند » (3) چرا تشکیلات منشأ اثر است؟با اطلاع از این مطلب پرسشی که در ذهن ما ایجاد می شود این است که مگر تشکیلات دارای چه ماهیتی است که توان اثر گذاری ویا حتی مجبور نمودن افراد مستقل انسان را دارد ؟ چه نکته ای باعث می شود تا یک سازمان و تشکیلات اثری مستقل داشته باشد آیا سازمانها وتشکیلات دارای اصالتی در برابر افراد است یا صرفاً ترکیب اعتباری است که هیچ نوع حقیقت واصالتی ورای افرادندارد ؟ برای پاسخ به این پرسش باید به مبانی این بحث یعنی بحث از اصالت فرد واصالت اجتماع مراجعه نمود زیرا اگر مشخص شود که یک تشکیلات به نوعی دارای عینیت واصالت است همین مسأله مبنای اثر گذاری مستقل آن خواهد بود. پی نوشت ها:1-ده گفتار،مشکل اساسی در سازمان روحانیت ،ص2812- ده گفتار ، مشکل اساسی در سازمان روحانیت،ص2813- ده گفتار ، مشکل اساسی در سازمان روحانیت،ص 283نویسنده: میثم کریمانی، گروه حوزه علمیه تبیان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 380]