واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: عامل تغييرات قيمت برنج در جهان كيست؟
اقتصادجهاني- مونا مشهدي رجبي:
افزايش 75 درصدي قيمت برنج در جهان سبب شد تا بسياري از كشورهاي فقير دنيا شرايط سختتري را تجربه كنند.
رشد قيمت برنج در عرض يك ماه گذشته به حدي بود كه سازمانهاي بينالمللي از قبيل سازمان ملل توانايي پرداخت هزينه لازم براي خريداران را نداشتند و اعلام كردند با ادامه اين روند اطعام فقراي آفريقايي از طريق اين سازمان متوقف خواهد شد.
تحليلگران اين سازمان بر اين باورند قطع فرآيند اطعام نيازمندان آفريقايي سبب ميشود تا زندگي هزاران نفر در اين كره خاكي در معرض خطر قرار گيرد.سازمان ملل آسيب جاني ناشي از حذف برنامه غذا را حدود 100 ميليون نفر برآورد كرده است كه رقم بسيار زيادي است.
پيش بيني ميشود درصورت ادامه اين روند اعتراضهاي گستردهاي در كشورهاي آسيايي و كشورهاي فقير آفريقايي ايجاد شود. جان اسميت يكي از كارشناسان اقتصادي اين مركز ميگويد: برنج غذاي اصلي مردم آفريقا و آسياست، به همين دليل رشد قيمت اين محصول كشاورزي تاثير بسزايي روي زندگي مردم اين سرزمين به جا ميگذارد. به همين دليل سازمان ملل متحد 750 ميليون دلار براي حل كردن اين بحران جمعآوري كرده است تا براي حل مشكل غذاي جهان تلاش كند.
به گزارش سايت بانك جهاني اين مركز براي حل بحران موجود و ممانعت از مرگ ميليونها آفريقايي در اثر كمبود غذا عرضه محصولات كشاورزي به آفريقا را افزايش خواهد داد. قرار بر اين است مبلغ تخصيص داده شده به آفريقا براي تامين نياز غذايي اين سرزمينها از 450 ميليون دلار در سالجاري به 800 ميليون دلار در سال آينده برسد.
در اين ميان بانك جهاني 10 ميليون دلار براي تامين غذاي گروههاي آسيب پذير بهخصوص كودكان هائيتي اختصاص ميدهد و با سياستگذاريهاي خاصي توليدكنندگان برنج را به عرضه اين محصول به كشورهاي مختلف جهان وا ميدارد.
رشد قيمت برنج هم اكنون به معضلي بزرگ در جهان تبديل شده است. پژوهشگران مركز مطالعات اقتصادي سازمان ملل متحد در گزارش اخير خود در مورد قيمت برنج در كشورهاي مخلف جهان نوشتند: از آغاز سال 2008 ميلادي تا به حال قيمت برنج تايلندي در جهان 75 درصد افزايش يافت.
اين در حالياست كه قيمت برخي از برنجها در جهان بيشتر از 100 درصد رشد كرده است و حتي برخي از سودجويان اقتصادي در اين شرايط اقدام به بيشتر كردن قيمتها كردند. رويترز مشكل اصلي دنياي كنوني را كم شدن ذخاير برنج در جهان ميداند. طبق مطالعات انجام شده هم اكنون ذخاير برنج در جهان به كمترين سطح طي 25 سال اخير رسيده است و همين مسئله سبب شد تا پيش بيني آينده سخت بازار را به نشاندادن عكس العمل وادار كند.
بزرگترين توليدكنندگان و صادركنندگان برنج
چين بزرگترين توليدكننده برنج در جهان است. اين كشور با داشتن جمعيتي بالغ بر يك ميليارد نفر سهم زيادي از برنج جهان را توليد ميكند ولي قسمت اعظم اين برنج در بازار داخلي اين كشور مصرف ميشود. آمارها نشان ميدهد در سالهاي قبل اين كشور 9/33 درصد از مجموع برنج جهان را توليد ميكرد و همين مسئله چين را در راس هرم توليدكنندگان قرار داده است.
دومين توليدكننده برنج در جهان كشور تايلند است. اين كشور هر ساله سهم زيادي از برنج جهان را توليد ميكند ولي بزرگترين صادركننده نيز محسوب ميشود. اين كشور در سال گذشته ميلادي 3/28 درصد از برنج جهان را صادر كرد و به همين دليل به بزرگترين صادركننده برنج در جهان تبديل شد.
با توجه به اينكه تايلند بزرگترين صادركننده برنج در جهان است تغييرات قيمت برنج در اين كشور تاثير بسزايي در قيمت جهاني برنج دارد. طبق آمارهاي موجود قيمت هر تن برنج تايلندي در ماه آوريل برابر با 356 دلار آمريكا بوده است در حاليكه در دهه اول ماه ميهمين سال قيمت هر تن برنج توليد شده در تايلند به مرز 855 دلار رسيد.
گفته ميشود نرخ رشد قيمت برنج توليد شده در اين كشور برابر با 70 درصد بوده است و دليل آن هم رشد تقاضا در شرايط ثبات عرضه اعلام شده است. البته در اولين مراحل رشد قيمت دليل اين افزايش خشكسالي و كمآبي اعلام شد كه موجب شد توليد برنج در جهان كمتر شود.
به هر حال افزايش قيمت در مراحل اوليه بسياري از مصرفكنندگان جزء را به بازارها روانه كرد تا برنج بيشتري خريداري و انبار كنند واين عامل افزايشهاي بعدي قيمتها بود.آمارها نشان ميدهد در ماه مارس سال 2008 ميلادي يكميليون و 209 هزار و 93 تن برنج تايلندي به كشورهاي مختلف جهان صادر شده است كه ارزش صادراتي آن با 108 درصد افزايش نسبت بهمدت مشابه سال قبل به بيشتر از 76/14 ميليارد دلار رسيد.
اين در حالي است كه شمار زيادي از مردم فقير تايلند در گرسنگي به سر ميبرند و با مشكلات زيادي دست و پنجه نرم ميكنند.يكي از دست اندركاران توليد برنج در اين كشور ميگويد: در سالجاري ميلادي ما با كم آبي روبهرو شديم و همين مسئله برخي از برنج كاران را به كاهش توليد واداشت ولي با توجه به رشد بيسابقه قيمت برنج در جهان حتي توليد برنج به روشهاي پرهزينهتر يا خريد آب با قيمتهاي بيشتر نيز از نظر اقتصادي به صرفه است.
هند نيز يكي ديگر از توليدكنندگان بزرگ برنج در جهان است و در صادرات اين محصول نقش بسزايي دارد. ولي اخيرا اخباري در مورد محدود شدن صادرات برنج از هند و ايجاد موانعي براي فعالان اين بازار اعلام شده است.
گفته ميشود اين محدوديت در شماري ديگر از كشورها نيز اعمال شده است كه ادامه اين روند ممكن است افزايش قيمت ها را تشديد كند.البته اين كشور صادرات برنجهاي باسماتي را آزاد اعلام كرده است زيرا قيمت هر تن برنج باسماتي توليد هند در جهان در اواسط ماه ميسالجاري به 1200 دلار رسيد كه رقمي بيسابقه بوده است.
محدود شدن صادرات ديگر انواع برنجها در اين كشور براي كنترل رشد قيمت مواد غذايي براي مردم فقير هند از سياستهاي اتخاذ شده توسط دولت هند بوده است.هند دومين توليدكننده برنج در جهان است اما بهدليل نياز بالاي اين كشور و جمعيت زياد اين سرزمين سالانه 4 ميليون تن برنج وارد ميكند.
كامبوج با اعمال محدوديتهاي صادراتي حجم صادرات برنج خود را از 300 هزار تن به 150 هزار تن رساند.چين نيز صادرات برنج خود را از 3/1 ميليون تن در سال به يك ميليون تن تنزل داد و براي اجراي اين طرح مالياتهاي كلان صادراتي وضع كرد كه به موجب ان صادرات در حجمهاي مشخصي براي صادركنندگان سودآور بود.
با انجام اين كار حجم صادرات چين 300 هزار تن كمتر شد.صادرات برنج از كشورهاي ويتنام، هند و مصر هم تنزل پيدا كرد. البته بسياري از عرضهكنندگان برنج نيز در شرايط موجود اقدام به افزايش صادرات خود كردهاند. براي مثال برمه صادرات خود را دوبرابر كرد و به 400 هزار تن رسانيد.
توليد و مصرف برنج
مهمترين عامل در تغيير قيمت هر كالايي تغييرات بازار است. به عبارت بهتر تغيير عرضه و تقاضا يا توليد و مصرف تاثير بسزايي در قيمت هر محصول در جهان ايفا ميكند. بنابراين مطالعه ميزان توليد برنج در جهان در سالهاي گذشته و پيش بيني ميزان توليد در آينده ميتواند ديد روشني نسبت به قيمت اين محصول در سالهاي آينده ارائه دهد.
طبق اين آمارها بازار كنوني جهان مشكلي از نظر عرضه ندارد زيرا عرضه بيشتر از تقاضاي برنج در جهان است. به نظر ميرسد مشكل بازار پيشبيني احتمال بحران در سالهاي آينده در اثر خشكسالي است كه البته اين بحران تا انتهاي سال توليدي 2008/2009 ميلادي نيز روي بازار تاثير نخواهد گذاشت.
طبق پيش بينيهاي اخير در سال توليدي آينده توليد برنج در جهان به بيشتر از 432045 هزار تن ميرسد در حاليكه مصرف در اين سال 427974 هزار تن خواهد بود. در اين شرايط توليد بيشتر از تقاضاست و فشاري از اين جهت براي افزايش قيمت وارد نميشود. بنابراين براي دليل افزايش قيمت در سالجاري بايد به دنبال عوامل غيربازاري و به احتمال زيادي مداخله سودجويان از شرايط حاكم بر اقتصاد دنيا بود.
صادرات و واردات
طبق آمارهاي ارائه شده توسط مركز مطالعات كشاورزي آمريكا در سال 2008/2009 ميلادي 27050 هزارتن برنج در جهان وارد خواهد شد. در اين سال واردات برنج به ايران معادل 900 هزارتن خواهد بود كه نسبت به سال 2005 ميلادي حدود 300 هزار تن كمتر است.
ايران از سال 2006 ميلادي به بعد سالانه تنها 900 هزار تن برنج وارد كرده است و انتظار ميرود اين روند ادامه يابد مگر اينكه تغييرات قيمت برنج در اين كشور به حدي باشد كه توليد داخلي توان پاسخگويي نيازها را نداشته باشد.
تاريخ درج: 26 ارديبهشت 1387 ساعت 12:28 تاريخ تاييد: 26 ارديبهشت 1387 ساعت 12:47 تاريخ به روز رساني: 26 ارديبهشت 1387 ساعت 12:43
پنجشنبه 26 ارديبهشت 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 636]