واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: شعار آمیخته با شعور قرآنی حکیم فرزانه و مفسر عالیقدر قرآن، حضرت آیت الله جوادی آملی پیرامون زر پرستی معاویه و زرستیزی ابوذر غفاری به نقل از علامه طباطبایی چنین می فرمودند:خداوند درباره قرآن این چنین وعده داده است كه: «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ»1؛ تحقیقاً این قرآن را ما نازل كردیم و حتماً ما این را حفظ میكنیم. این آیه پیامهای فراوانی دارد. یكی از پیامهای روشن این آیه، نزاهت قرآن از تحریف است كه همگان به این آیه استدلال كردهاند. نه یك كلمه كم میشود، نه یك كلمه زیاد. این مَثَل معروف كه «نه یك واو كم و نه یك واو زیاد»، برابر همان داستانی است كه جناب اباذر و مانند ایشان نگذاشتند كه در قرآن یك واو كم و زیاد شود.
ما اولین بار، این قصه را از مرحوم علامه طباطبایی(ره) شنیدیم و بعد در كتب روایی هم یافتیم كه وقتی معاویه قصد كرد ثروت اندوزی را برای درباریان خود تجویز كند و بگوید: سرمایه اندوزی و ثروتهای باد آورده را میتوانیم داشته باشیم و دیگران نمیتوانند داشته باشند، دستور داد تا در انجمنهای قرائت قرآن واو این آیه را قرائت نكنند: آیه چنین است:«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ كَثِیراً مِنَ الْأَحْبارِ وَ الرُّهْبانِ لَیَأْكُلُونَ أَمْوالَ النَّاسِ بِالْباطِلِ وَ یَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ وَ الَّذِینَ یَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَ الْفِضَّةَ وَ لا یُنْفِقُونَها فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذابٍ أَلِیمٍ»2 «ای مؤمنان بدانید كه بسیاری از احبار و راهبان، اموال مردم را به ناحق میخورند و [ مردمان را] از راه خدا باز میدارند، و كسانی كه زر و سیم میاندوزند و آن را در راه خدا خرج نمیكنند، ایشان را از عذابی دردناك خبر ده» كه اگر «واو» حذف شود «الذین» توضیح همان احبار و رهبان میشود. یعنی عالمان یهود، سردمداران و سلاطین یهود، حق جمع كردن ثروت را ندارند، و آیه دلالت ندارد بر این كه اگر مسلمانی بخواهد ثروت اندوز باشد، عیب دارد. اباذر رضوان الله علیه كه در شام - در تبعید اول - به سر میبرد، شمشیر را روی دوش گذاشت و گفت: لا أضَعُ السَّیف مِن عاتقی حَتّی توضَعُ الواو فی مَكانِها؛ من این شمشیر را از دوشم پایین نمیآورم تا این كه واو در جای خود قرار گیرد. بسیاری از شنوندگان این شعار، نمیدانستند كه منظور اباذر چیست. بعد معلوم شد كه درباریان اموی طبق یك توطئه شوم، قصد حذف آن واو را داشتند تا «الذین» مخصوص احبار و رهبان شود. اباذر كه حافظ و حامی قرآن بود، گفت: اگر دست به این واو بزنید من شمشیر میكشم، این واو باید باشد تا جمله مستقل باشد. یعنی مسلمان و غیر مسلمان در یك جامعه انسانی حق ثروت اندوزی ندارد. این آیه پیامش بین المللی است. نمیگوید یهودیها و مسیحیها حق ثروت اندوزی ندارند. میگوید انسان، نه «المؤمنون» است و نه «اهل الكتاب». «و الذین» چه مسلمان، چه یهودی، چه ترسا، چه زرتشت و چه لاییك، هیچ كدام از این فرقه پنجگانه حق ثروت اندوزی در جامعه انسانی را ندارد. این آیه پیامش بین المللی است. نمیگوید یهودیها و مسیحیها حق ثروت اندوزی ندارند. میگوید انسان، نه «المؤمنون» است و نه «اهل الكتاب». «و الذین» چه مسلمان، چه یهودی، چه ترسا، چه زرتشت و چه لاییك، هیچ كدام از این فرقه پنجگانه حق ثروت اندوزی در جامعه انسانی را ندارد. اباذر رضوان الله علیه با این شعار آمیخته با شعور قرآنی، جلو تصرف خائنانه درباریان اموی را گرفت. بنابراین، آن مثل معروف هم درباره این جریان است و هم درباره این آیه: «وَ السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهاجِرِینَ وَ الْأَنْصارِ وَ الَّذِینَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ وَ...»3خداوند در این آیه اعلام كرده است كه از سه طایفه راضی است و ایشان از خداوند راضی هستند و برای ایشان باغهایی آماده كرده است كه همیشه در آنجا خواهند ماند. دسته اول: پیشگامان نخستین از مهاجران؛ دسته دوم: پیشگامان نخستین از انصار؛ دسته سوم: كسانی كه با نیكوكاری از آنان پیروی كردند.در تاریخ نقل شده است كه خلیفه دوم، آیه فوق را چنین میخواند: «وَ السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهاجِرِینَ وَ الْأَنْصارِ الَّذِینَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ...» یعنی «واو» قبل از «الذین» را حذف میكرد و «انصار» را عطف به «الذین» مینمود كه معنا چنین میشود «پیشگامان نخستین از مهاجران و انصار كه با نیكوكاری از ایشان تبعیت كردند». در نتیجه مقام مهاجرین بسیار برتر میگردد و انصار تابع مهاجرین شمرده میشوند و بدین وسیله معتقد بود، مقام مهاجرین قابل مقایسه با انصار نیست. در این جا بود كه ابیّ ابن كعب به عمر گفت: رسول خدا آیه را برای من با «واو» خواند و تو آن روزها در مدینه ابزار دباغی میخریدی (كنایه از این كه ما با رسول خداصلی الله علیه وآله بودیم و قرائت صحیح را میشنیدیم). عمر بدو گفت: درست میگویی وقتی شما نزد ایشان بودید، ما غایب بودیم و وقتی شما فارغ البال در خدمت رسول خدا بودید، ما مشغول كارهای خود بودیم، اگر میخواهی بگو، ما بودیم كه مسلمانان را جا دادیم و كمك كردیم (یعنی بگو: ما انصار هستیم و بدین ترتیب كنایه هم به كعب زد) و در جای دیگر نقل شده است كه عمر گفت: من فكر میكردم خداوند با این آیه پیشگامان از مهاجرین را به مقامی رسانده كه هیچكس به آن مقام نرسیده است. به هر حال میبینیم كه صحابه رسول خداصلی الله علیه وآله چقدر دقت داشتند كه حتی یك «واو» از قرآن كریم كم و زیاد نشود و حتی به خلیفه هم تذكر میدادند و از تحریف كتاب خدا جلوگیری میكردند.4 جهرمی زاده: گروه دین و اندیشه تبیان1.سوره حجر(15): آیه 9.2 سوره توبه(9): آیه 34.3. سوره توبه(9): آیه 100.4.نشریه قرآنی بشارت، شماره 10، ص 12 و 13.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 341]