واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: خرمشاهی: حافظ از عرفای بزرگ ما نیست
بهاءالدین خرمشاهی در میان نسلی که در سال های دهه بیست متولد شدند، در سال های دهه چهل به دانشگاه رفتند و در دهه پنجاه به کار تالیف و تحقیق و ترجمه پرداختند، یکی از شناخته شده ترین چهره ها است. بیش از 50کتاب و هزار مقاله زاییده پویش و پژوهش بی وقفه او است. چند روز قبل سازمان فرهنگی- هنری شهرداری تهران مراسم بزرگداشتی برای او برگزار کرد. بهانه این بزرگداشت نیز یک عمر تحقیقات خرمشاهی درباره اشعار حافظ بوده است. در این مراسم خرمشاهی گفت: حافظ از عرفای بزرگ ما نیست. او هرگز به گردپای سنایی هم نمی رسد. همتراز و شاید فراتر از سنایی و عطار است و شاید فراتر از این دو، مولا نا. خود حافظ هم نه تنها ادعایی در این زمینه ندارد، بلکه اصلا او منتقد صوفی، خرقه، خانقاه و به طور کلی تصوف رسمی است و حتی می گوید ای بسا خرقه که مستوجب آتش باشد.حافظ پیرو عرفان نظری بوده و مقامات عرفانی هم داشته است. امثال سنایی، عطار و مولا نا اول عارف و در درجه بعد شاعر بودند، ولی حافظ اول شاعر هنرمند بالذات و بعد عارف بوده است. اما پیش از آن نیز خرمشاهی به مناسبت روز بزرگداشت حافظ گفت وگویی با خبرگزاری مهر در رابطه با تاثیر قرآن در اشعار حافظ انجام داده بود که جالب توجه است. خرمشاهی گفت: در اینکه حافظ قرآن پژوه بوده تردیدی نیست، هم خود در اشعارش تصریح کرده و هم تذکره نویسان و حافظ پژوهان قدیم و جدید آن را مورد اشاره قرار داده اند. در حقیقت قرآن پژوهی حافظ چند بخش است. او فقط حافظ قرآن نیست بلکه هم حافظ قرآن، هم قاری خوش صدای قرآن و هم مقری به معنای قرائت شناس بوده و وجود قرائت ها یعنی دگرسانی ها و دگرخوانی ها را می شناخته است. در حال حاضر ما تنها یکی از این قرائت های هفت گانه را رعایت می کنیم و بر اساس بررسی های شخصی حدود 1200مورد دگرسانی و دگرخوانی وجود دارد که در کتاب ها ثبت شده است. حافظ از تمام این قرائت ها اطلا ع داشته و وقتی آیه ای را از حفظ می خوانده ازاختلا ف قرائت اطلاع داشت. وجه دیگری از قرآن شناسی حافظ این بود که قرآن به چندگونه بر شعر او اثر دارد؛ یکی تاثیر ساختار شعر است، زیرا در قرآن توالی منطقی خیلی افراطی وجود ندارد و موضوعات مختلف در یک صفحه از قرآن به وجود می آید لذا حافظ نیز در هر بیت یا هر دو بیت از مضمون تازه صحبت می کند، بنابراین تمام اشعار حافظ معنویت است. وجه دیگر اینکه یکی از مضامین کلا شعر حافظ، اخلا ق است. در جمع عشق و عرفان، اخلا ق فوق العاده برای حافظ اهمیت داشته و باز تحت تاثیر قرآن، به عنوان مهم ترین کتاب منبع اخلاقی ما و نیز کتب اخلا قی دیگری چون اخلا ق ناصری خواجه نصیر مربوط به دوره پیش از حافظ و تاملا ت خود که انسان بسیار والا ، متخلق به اخلا ق حمیده و سخنگوی اخلا ق بوده، شاید بتوان گفت 300یا 400بیت یا یک دهم اشعار حافظ تصنیف های درخشانی هستند که یک حکم اخلا قی دارند. سایت آفتابتهیه و تنظیم : بخش ادبیات تبیان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 245]