تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835940909
احکام آیات سجده دار قرآن(درسنامه احکام قرانی4)
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: درسنامه احکام قرآنی (4)
اشاره:یکی از موضوعات مهم در عرصه قرآنپژوهی، تبیین احکام فقهی مترتب بر پاره ای از آیات و سوره‌های قرآنی است. مفسران، فقیهان و دانشمندان علوم قرآنی از دیر باز تا‌کنون در آثار خود فصلی را با عناوینی چون " احکام القرآن"، "آیات الاحکام"، "فقه القرآن" گشوده اند و در ذیل آن به تبیین حکم فقهی آیات و سوره‌ها از جهات گوناگون مانند مسّ آیات شریفه، جهر و اخفاء سوره ها در نماز و ... پرداخته اند. پاره ای از منابع طراز اول که علمای متقدم در زمینه "احکام قرآن" به رشته تحریر در آورده اند عبارتند از: الجامع الاحكام القرآن نوشته محمد بن احمد انصاری قرطبی(578-671)، فقه القرآن 2 جلد و شرح آیات الاحكام، قطب الدّین سعید بن هبة اللّه راوندی (م: 573)، زبدة البیان فی شرح آیات الاحكام (احكام القرآن ـ تفسیر آیات الاحكام)، احمد بن محمد معروف به مقدس اردبیلی (م: 993).دانستن احکام یاد شده بر هر مکلفی واجب است از این رو در سلسله نوشتارهای پیش رو که با عنوان"درسنامه احکام قرآنی" پیش کش می‌شود برآنیم تا شما را با اهمّ فتاوای مراجع عظام تقلید در باب احکام ضروری قرآن آشنا کنیم شکوری_گروه دین و اندیشهدرس چهارم : سوره‌های عزائم و سجده واجب قرآنی کلام نور :تنها كسانی به آیات ما می گروند كه چون (آیات قرآن) را به ایشان یادآوری كنند ، به حال سجده می افتند و به ستایش پروردگارشان تسبیح می گویند و تكبر نمی ورزند از بسترهای خواب (برای عبادت شب) پهلو تهی می كنند و پروردگارشان را با خوف و رجا می خوانند و از آنچه روزیشان كرده ایم انفاق میكنندپس هیچ كس نمی داند چه چیزی هایی كه موجب روشنی چشم است به پاداش آنچه انجام می دانند برایشان نهفته شده استترجمه آیات 15(آیه سجده) ، 16 و 17 از سوره مباركه سجدهمقدمه :سجده حالتی است که نشانگر کمال کرنش و نهایت احترام بنده نسبت به فرمان پروردگار خویش است، قرآن کریم درجای جای آیات از سجده تمام موجودات در مقابل خداوند متعال پرده برمی دارد؛«آیا نمی بینی هر آنکس که در آسمان و زمین است برای خداوند سجده می کند،همچنین خورشید و ماه و ستارگان و کوهها و جنبندگان ولی بسیاری از مردم نیز مستحق عذاب هستند…»[1] و در آیات زیادی نیز از سرپیچی و سجده نکردن ابلیس به مذمت یاد می کند. ازاین رو بندگان مؤمن و خردمند خدا نیز آنگاه که هنگام تلاوت آیات قرآن از اوج محتوای آیات و عظمت این پیام الهی متأثر می شوند، به سجده می افتند.[2]دراین درس به برخی از احکام مربوط به «قرائت سوره های عزائم» و«چگونگی سجده واجب قرآنی» اشاره می شود.توضیح1: از چهار سوره ای که دارای سجده واجب قرآنی هستند با عنوان«عزائم» یاد می شود. این سوره ها مشتمل بر آیاتی هستند که با خواندن آنها«سجده واجب قرآنی» را باید بجا آورد. این سوره ها و آیات سجده دار آنها عبارتند از: جزء بیست و یكم سوره مبارکه سجده آیه 15، جزء بیست و چهارم سوره مباركه فصّلت آیه 37، جزء بیست و هفتم سوره مباركه نجم آیه 62 (آخرین آیه)، جزء سی ام سوره مباركه علق آیه 19 (آخرین آیه)، که این سوره ها در روایتی از امام باقر(ع) مشخص شده اند. ایشان پس از اشاره به موارد چهارگانه سجده واجب در خصوص موارد یازده گانه سجده مستحبه در قرآن می فرمایند: «و برای تو در مورد سایر آیات سجده اختیار است ، اگر خواستی سجده كن و اگر خواستی سجده نكن» و اضافه فرمودند: «همواره علی بن الحسین (ع) علاقه داشتند در همه آیات (سجده مستحبی) سجده نمایند.»[3]توضیح2: در بعضی از قرآن‌ها در برخی از آیات سجده زیر یا بالای قسمتی از آیه خط کشیده و در پایانِ آیه سجده و یا انتهای آیه بعد علامتی گذاشته می‌شود.باید توجه داشت حکمِ وجوب سجده تنها مربوط به آیه سجده ای می باشد كه نام و آیه آنها بیان شد و آیات دیگر چنین حکمی را ندارند.اگر آیات سجده را از ضبط صوت ، رادیو و تلویزیون بشنود در صورتی كه برنامه بصورت زنده و مستقیم پخش نشود ، سجده واجب نیست1) اگر انسان آیه سجده را بخواند یا گوش دهد بعد از تمام شدن آیه باید فوراً سجده کند و اگر فراموش کرد، هر وقت که یادش آمد باید سجده کند.[4]2) اگر كسی تلاوت آیه سجده را گوش دهد و خود نیز بخواند، باید دو سجده انجام دهد.[5]توضیح: بنابراین در جلسات قرآن كه معمولاً یك نفر با صدای بلند تلاوت و دیگران با تلاوت از روی قرآن قاری را همراهی می نمایند ، هنگام تلاوت آیه سجده ، دو بار باید سجده نمود اما اگر بدون اختیار تلاوت دیگری بگوش او برسد ، تكلیف فرد شنونده با توجه به اختلاف فتوایی كه در مسأله قبل بیان شد مشخص می شود.3) در غیر نماز، اگر در حال سجده آیه را بخواند یا گوش دهد باید سر از سجده بردارد و دوباره سجده کند.[6]4) اگر آیات سجده را از ضبط صوت ، رادیو و تلویزیون بشنود در صورتی كه برنامه بصورت زنده و مستقیم پخش نشود ، سجده واجب نیست.[7]5) برای کسی که بعد از مسّ میّت، غسل نکرده خواندن سوره‌هایی که سجده واجب دارد مانعی ندارد.[8]6) خواندن یا گوش کردن به تمام آیه سبب وجوب سجده می‌شود بنابراین با خواندن مقداری از آیه سجده، سجده واجب نمی‌شود.[9]7) در سجده واجب قرآن نمی‌شود بر چیزهایِ خوراکی و پوشاکی سجده کرد.[10] ولی رعایت شرایطی مانند رو به قبله بودن ، داشتن وضو لازم نیست.8) در سجده قرآن، گذاشتن پیشانی به قصد سجده بر زمین، گرچه ذکر نگوید، کافی است.[11]9) در سجده واجب قرآن باید طوری عمل کند که بگویند سجده کرد.[12] (یعنی نیّت و صورت ظاهری سجده را رعایت نماید.)10) افرادیكه غسل واجب بر عهده آنهاست چنانچه آیه سجده را تلاوت كرده و یا بشنوند می توانند بدون غسل ، سجده كنند.[13]11) گفتن ذکر در هنگام سجده واجب قرآن ، مستحب است و بهتر است بگوید:«لا اِلهَ اِلَّا اللَّهُ حَقًّا حَقًّا ، لا اِلهَ اِلَّا اللَّهُ اِیماناً وَ تَصْدِیقاً ، لا اِلهَ اِلَّا اللَّهُ عُبُودِیَّةً وَ رِقًّا سَجَدْتُ لَکَ یا رَبِّ تَعَبُّداً وَ رِقًّا لا مُستَنْکِفاً وَ لا مُسْتَکْبِراً ، بَلْ أَنَا عَبْدٌ ذَلِیلٌ ضَعِیفٌ خائِفٌ مُسْتَجِیرٌ»[14]ترجمه: هیچ معبودی نیست جز خداوند (و این مطلب) حقیقتی كامل است ، هیچ معبودی نیست جز خداوند (و این مطلب) از روی ایمان و تصدیق است ، هیچ معبودی نیست جز خداوند (و این مطلب) از روی عبودیت و بندگی است ، پروردگارا برای تو از روی عبودیت و بندگی سجده می كنم و نه با حالت سرپیچی و نه متكبرانه ، چرا كه من بنده ذلیل ، ناتوان ، هراسان و پناهنده تو هستم.12) خواندن سوره ای كه سجده واجب دارد بر جنب حرام است (حتی اگر یك كلمه از این چهار سوره را هم بخواند حرام است)[15]نكته: پس از تلاوت یازده آیه از آیات قرآن كریم سجده نمودن برای قاری و شنونده مستحب است. آن آیات عبارتند از: 1) آیه آخر سوره اعراف. 2) آیه 15 سوره رعد. 3) آیه 48 سوره نحل. 4) آیه 107 سوره اسرا. 5) آیه 58 سوره مریم. 6) آیه 18 سوره حج. 7) آیه 77 سوره حج. 8) آیه 60 سوره فرقان. 9) آیه 25 سوره نمل. 10) آیه 24 سوره صاد. 11) آیه 21 سوره انشقاق.[16]قرائت سُوَر عزائم در نماز1) در نمازهای واجب می توان پس از حمد تمامی سوره های قرآن غیر از سوره های سجده دار یا عزائم را قرائت كرد ولی اگر یکی از چهار سوره سجده‌دار را عمداً بخواند نماز باطل است.[17]2) اگر اشتباهاً مشغول خواندنِ سوره‌ای شود که سجده واجب دارد چنانچه پیش از رسیدن به آیه سجده بفهمد باید آن سوره را رها کند و سوره دیگری بخواند و اگر بعد از خواندن آیه سجده بفهمد باید در بین نماز بنابر احتیاط واجب با اشاره سجده کند و به همان سوره که خوانده اکتفا کند.[18]3) اگر در نماز آیه سجده را بشنود و با اشاره سجده کند نمازش صحیح است.[19]1) اگر انسان آیه سجده را بخواند یا گوش دهد بعد از تمام شدن آیه باید فوراً سجده کند و اگر فراموش کرد، هر وقت که یادش آمد باید سجده کند.[4]2) اگر كسی تلاوت آیه سجده را گوش دهد و خود نیز بخواند، باید دو سجده انجام دهد.[5]توضیح: بنابراین در جلسات قرآن كه معمولاً یك نفر با صدای بلند تلاوت و دیگران با تلاوت از روی قرآن قاری را همراهی می نمایند ، هنگام تلاوت آیه سجده ، دو بار باید سجده نمود اما اگر بدون اختیار تلاوت دیگری بگوش او برسد ، تكلیف فرد شنونده با توجه به اختلاف فتوایی كه در مسأله قبل بیان شد مشخص می شود.3) در غیر نماز، اگر در حال سجده آیه را بخواند یا گوش دهد باید سر از سجده بردارد و دوباره سجده کند.[6]4) اگر آیات سجده را از ضبط صوت ، رادیو و تلویزیون بشنود در صورتی كه برنامه بصورت زنده و مستقیم پخش نشود ، سجده واجب نیست.[7]5) برای کسی که بعد از مسّ میّت، غسل نکرده خواندن سوره‌هایی که سجده واجب دارد مانعی ندارد.[8]6) خواندن یا گوش کردن به تمام آیه سبب وجوب سجده می‌شود بنابراین با خواندن مقداری از آیه سجده، سجده واجب نمی‌شود.[9]7) در سجده واجب قرآن نمی‌شود بر چیزهایِ خوراکی و پوشاکی سجده کرد.[10] ولی رعایت شرایطی مانند رو به قبله بودن ، داشتن وضو لازم نیست.8) در سجده قرآن، گذاشتن پیشانی به قصد سجده بر زمین، گرچه ذکر نگوید، کافی است.[11]9) در سجده واجب قرآن باید طوری عمل کند که بگویند سجده کرد.[12] (یعنی نیّت و صورت ظاهری سجده را رعایت نماید.)10) افرادیكه غسل واجب بر عهده آنهاست چنانچه آیه سجده را تلاوت كرده و یا بشنوند می توانند بدون غسل ، سجده كنند.[13]11) گفتن ذکر در هنگام سجده واجب قرآن ، مستحب است و بهتر است بگوید:«لا اِلهَ اِلَّا اللَّهُ حَقًّا حَقًّا ، لا اِلهَ اِلَّا اللَّهُ اِیماناً وَ تَصْدِیقاً ، لا اِلهَ اِلَّا اللَّهُ عُبُودِیَّةً وَ رِقًّا سَجَدْتُ لَکَ یا رَبِّ تَعَبُّداً وَ رِقًّا لا مُستَنْکِفاً وَ لا مُسْتَکْبِراً ، بَلْ أَنَا عَبْدٌ ذَلِیلٌ ضَعِیفٌ خائِفٌ مُسْتَجِیرٌ»[14]ترجمه: هیچ معبودی نیست جز خداوند (و این مطلب) حقیقتی كامل است ، هیچ معبودی نیست جز خداوند (و این مطلب) از روی ایمان و تصدیق است ، هیچ معبودی نیست جز خداوند (و این مطلب) از روی عبودیت و بندگی است ، پروردگارا برای تو از روی عبودیت و بندگی سجده می كنم و نه با حالت سرپیچی و نه متكبرانه ، چرا كه من بنده ذلیل ، ناتوان ، هراسان و پناهنده تو هستم.12) خواندن سوره ای كه سجده واجب دارد بر جنب حرام است (حتی اگر یك كلمه از این چهار سوره را هم بخواند حرام است)[15] نكته: پس از تلاوت یازده آیه از آیات قرآن كریم سجده نمودن برای قاری و شنونده مستحب است. آن آیات عبارتند از: 1) آیه آخر سوره اعراف. 2) آیه 15 سوره رعد. 3) آیه 48 سوره نحل. 4) آیه 107 سوره اسرا. 5) آیه 58 سوره مریم. 6) آیه 18 سوره حج. 7) آیه 77 سوره حج. 8) آیه 60 سوره فرقان. 9) آیه 25 سوره نمل. 10) آیه 24 سوره صاد. 11) آیه 21 سوره انشقاق.[16]قرائت سُوَر عزائم در نماز1) در نمازهای واجب می توان پس از حمد تمامی سوره های قرآن غیر از سوره های سجده دار یا عزائم را قرائت كرد ولی اگر یکی از چهار سوره سجده‌دار را عمداً بخواند نماز باطل است.[17]2) اگر اشتباهاً مشغول خواندنِ سوره‌ای شود که سجده واجب دارد چنانچه پیش از رسیدن به آیه سجده بفهمد باید آن سوره را رها کند و سوره دیگری بخواند و اگر بعد از خواندن آیه سجده بفهمد باید در بین نماز بنابر احتیاط واجب با اشاره سجده کند و به همان سوره که خوانده اکتفا کند.[18]3) اگر در نماز آیه سجده را بشنود و با اشاره سجده کند نمازش صحیح است.[19] استفتاء ویژهدر صورتی كه قاری حاضر نباشد و آیات سجده از رادیو و ضبط شنیده شود تكلیف شرعی چیست؟مقام معظم رهبری:شنیدن آیات سجده از نوار (ضبط) موجب سجده نمی گردد و اما در وقت شنیدن آن از رادیو یا بلند گو به صورت مستقیم و زنده بنابر احتیاط سجده واجب است.اجوبة الاستفتائات مقام معظم رهبری ج1 ص142 سؤال 508در صورتی كه قاری حاضر نباشد و آیات سجده از رادیو و ضبط شنیده شود تكلیف شرعی چیست؟مقام معظم رهبری:شنیدن آیات سجده از نوار (ضبط) موجب سجده نمی گردد و اما در وقت شنیدن آن از رادیو یا بلند گو به صورت مستقیم و زنده بنابر احتیاط سجده واجب است.اجوبة الاستفتائات مقام معظم رهبری ج1 ص142 سؤال 508نمودارچکیده درس(کلیک کنید)
پی نوشت ها:[1]. سوره مباركه حج آیه 18..سوره اسراء، آیات107 تا109 [2][3] . نوری ، حاجی حسین ، مستدرك الوسائل ج4 ص 320[4] . مراجع عظام تقلید درباره اینكه ملاك وجوب سجده ، «استماع» (یعنی گوش سپردن با توجه) و یا «سماع» (یعنی بگوش رسیدن هر چند بدون توجه) است اختلاف نظر دارند بعنوان مثال : فردی كه در جلسه قرائت قرآن هنگامی كه مشغول به صحبت با دوست خود است صدای تلاوت آیه سجده به گوش او برسد «سماع» برای او محقق شده ولی چون توجهی به تلاوت آیه سجده نداشته «استماع» رخ نداده است. با توجه به این مطالب حضرات آیات امام(ره) ، تبریزی ، سیستانی ، شبیری زنجانی و بهجت سجده قرآنی را هنگام شنیدن بی اختیار (سماع) بنابر احتیاط مستحب لازم می دانند ، حضرات آیات صافی ، فاضل و مكارم سجده قرآنی را در این حالت بنابر احتیاط واجب لازم می دانند. بنی‌هاشمی خمینی سیدمحمدحسن ، توضیح المسائل مراجع، ج1، ص 558 مسأله 1093، تحریرالوسیله ج1 ص 160 و وسیلة النجاة با حاشیه آیت الله العظمی بهجت ج1 ص 214[5] . بنی‌هاشمی خمینی سیدمحمدحسن ، توضیح المسائل مراجع، ج1، ص 558 مسأله1093مطابق با فتوای حضرات آیات امام خمینی ، فاضل و سیستانی و مطابق با فتوای حضرات آیات تبریزی و شبیری زنجانی بنابر احتیاط واجب و بنابر فتوای آیت الله بهجت احتیاط مستحب دو سجده انجام دهد. به فتوای حضرت آیت الله مكارم یك سجده كافی است.[6] . همان، ص 559. مطابق با فتوای حضرات آیات امام خمینی ، فاضل ، سیستانی ، تبریزی ، شبیری زنجانی ، بهجت ، مكارم. [7] . همان، ص 559. مطابق با فتوای حضرات آیات امام خمینی ، بهجت ، سیستانی ، تبریزی و مطابق با فتوای حضرات آیات صافی گلپایگانی و شبیری زنجانی و مكارم شیرازی بنابر احتیاط واجب باید سجده كند و طبق نظر حضرت آیت الله فاضل باید سجده كند.[8] . همان، ص296 مسأله532. مطابق با فتوای حضرات آیات امام خمینی ، فاضل ، سیستانی ، تبریزی ، شبیری زنجانی ، صافی ، مكارم طبق نظر آیت الله بهجت بنابر احتیاط مستحب از این كار اجتناب كند.[9] . حجت هادی ، قرآن در آئینه احکام، ص47 .[10] . بنی‌هاشمی خمینی سیدمحمدحسن ، توضیح المسائل مراجع، ج1، ص 560 . مطابق با فتوای حضرت امام خمینی ، و آیات عظام سیستانی ، تبریزی ، فاضل ، صافی ، شبیری زنجانی و مكارم شیرازی[11] . همان، ص561 مسأله 1097. مطابق با فتوای حضرت امام خمینی ، و آیات عظام سیستانی ، تبریزی ، فاضل ، شبیری زنجانی و مكارم شیرازی و طبق نظر حضرت آیت الله صافی گلپایگانی احتیاط مستحب است كه ذكر بگوید.[12] . همان، ص561 مسأله 1098. مطابق با فتوای حضرات آیات امام خمینی ، سیستانی ، تبریزی ، شبیری زنجانی ، بهجت و صافی گلپایگانی.[13] . مطابق با فتوای حضرت امام خمینی ، و آیات عظام سیستانی ، تبریزی ، شبیری زنجانی ، بهجت و مكارم شیرازی بنی‌هاشمی خمینی سیدمحمدحسن ، همان، ج1، ص 560 مسأله 1097، عروة الوثقی ج1 ص 530 ، مسأله 16 و وسیلة النجاة با حاشیه آیت الله العظمی بهجت ج1 ص 215 مسأله6[14] . همان، ص561 مسأله 1099 .[15] . بنی‌هاشمی خمینی سیدمحمدحسن ، همان، ص 205 مسأله355مطابق با فتوای حضرات آیات: امام خمینی ، بهجت ، سیستانی و صافی گلپایگانی و مطابق با فتوای حضرت آیت الله مكارم شیرازی : تنها خواندن آیه سجده دار حرام است نه سایر آیات سوره های عزائم.[16] . نجفی ، شیخ محمد حسن ، جواهر الكلام ج 10 ص 223[17] . بنی هاشمی خمینی سید محمد حسن،توضیح المسائل مراجع، ج1 ص515 مسأله 983 مطابق با فتوای حضرات آیات امام(ره) ، فاضل ، صافی ، بهجت ، تبریزی.[18] . همان، ج1 ص515 مسأله 984 مطابق با فتوای حضرت امام (ره) ، با توجه به اختلاف نظرات مراجع عظام تقلید در این مسأله مقلدان گرامی به رساله توضیح المسائل مرجع خود مراجعه نمایند.[19] . همان، ج1 ص516 مسأله 985 مطابق فتوای حضرت امام (ره) ، ولی مطابق فتوای آیات عظام تبریزی و سیستانی و صافی علاوه بر انجام سجده بصورت اشاره پس از اتمام نماز هم سجده كند و مطابق نظر آیت الله بهجت بنابر احتیاط واجب بعد از نماز سجده را بجا می آورد.تالیف: حسین افتخاریانفرآوری: شکوری_گروه دین و اندیشه تبیان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 431]
-
گوناگون
پربازدیدترینها