واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: ساخت نخستین باغهای زمینی در ماه آیا بردن گیاه و رویاندن آن در ماه انجام شدنی است و ارزشش را دارد؟ در بیست و پنجمین همایش بینالمللی فضا، زمانی كه این پرسش چالشبرانگیز مطرح شد، مدیر مركز توسعه تحقیقات پاراگون به عنوان یكی از پیشگامان توسعه فضایی و همكار ناسا جواب داد: رشد نخستین گیاه در دنیایی دیگر از اهمیت زیادی برای ایجاد نخستین پایگاهها و مكانهای استقرار روی ماه برخوردار است.با این پاسخ تاملبرانگیز ممكن است بزودی شاهد كشت و كار در قمر زمین یا نخستین باغهایی باشیم كه نویدبخش سبز شدن چهره سطح ماه خواهد بود. بتازگی و به عنوان بخشی از برنامه جایزه بزرگ معروف گوگل برای ماه موسوم به X Prize، شركت توسعه فضایی پاراگون باهمكاری Odyssey Moon بنا دارند تا پروژه توسعه یك مینی گلخانه روی سطح ماه را با هدف رویاندن گیاهی به انجام برسانند و امیدوارند گلدهی و به بذر نشستن آن را نظارهگر باشند. البته كارشناسان معتقدند، این پروژه تلاشی پیچیده و فناورانه خواهد بود.
بدیهی است كه گیاهان نقش فوق العاده مهمی در فراهم كردن زمینه لازم برای بشر جهت كشف مقاصدی نظیر ماه و مریخ ایفا خواهند كرد. گیاهان میتوانند غذا، اكسیژن و حتی شادی و نشاط برای فضانوردان دور از خانه فراهم كنند. به همین دلیل توسعه دانش و فناوری برای ایجاد بهترین زمینه استفاده از گیاهان خارج از زمین، ماموریتی ناگزیر برای بشر محسوب شده و برای نیل به آن، مجبور به درك محدودیتهای مرتبط با رشد و پرورش آنها در شرایط خشن همچون فشار پایین هستیم.اما به منظور رویاندن موفقیتآمیز یك گیاه روی ماه، كارشناسان و مهندسان شركت پاراگون در گام نخست، توسعه مدلی از گلخانه بسیار مخصوص را در دستور كار خود قرار دادهاند كه میتواند به شكلی ایمن و مطمئن، گیاهی را در میان خود گرفته و آن را با تمامی عناصر مورد نیازش برای بقا تامین كند. این گلخانه مینیاتوری برای این مورد نیاز خواهد بود كه بتواند گیاه را از گزند اشعههای شدید و قدرتمند خورشیدی محافظت كرده و در عین حال كه اكسیژن ضایعاتیاش را برطرف میسازد، آن را با آب كافی، خاك متعادل و همچنین دیاكسیدكربن پشتیبانی كند.برای انجام این كوشش تجربی، مهندسان گونهای از تیره خردل را به علت رشد سریع گیاهان این خانواده و همچنین اطلاعات و دانش زیادی كه درخصوص این گیاه وجود دارد، هدف گزینش خود قرار دادهاند. به عنوان مثال یك گونه از گیاهان براسیكا برای فرآیند رویش، گلدهی و سپس به بذر نشستن حدودا به 14 روز نور احتیاج دارد. این در حالی است كه طول یك روز ماه معادل 14روز زمینی است؛ بنابراین چنانچه فرآیند فرود آمدن و به زمین نشستن در ماه بدون اشتباه و به طور كامل زمانبندی شود، زمان كافی برای این كه این گیاه رشد كند و برسد و حتی دوره تخم افشاندن مجدد و خود سبز شدنش صورت پذیرد، حتما تامین خواهد شد.كارشناسان معتقدند اگر همه چیز طبق برنامهریزی صورت گرفته روی برنامه فضایی موسوم به «واحه نشان ماه» به (Lunar Oasis Lander)كه پاراگون و ادیسه مون مشغول توسعه آن هستند، پیش برود این هدف بینظیر محقق خواهد شد.
البته كلیت موضوع سفر به دوردست و امكان استقرار و تولید منابع بویژه گیاهان همواره حوزهای چالشآفرین برای تحقیقات زیستشناسی و فضایی به شمار رفته است. وقتی انسانها به ماه یا مریخ میروند، احتمال این كه گیاهانی را با خودشان ببرند هم وجود دارد. البته تاكنون هیچ گلخانهای وجود نداشته است؛ اما اكتشافات درازمدت روی مریخ یا ماه حتما نیازمند رویاندن گیاهان خواهد بود كه تغذیه، بازیافت و پر كردن و تجدید كیفیت هوا، نیازمندیهایی از این جمله هستند. از طرفی گیاهان هم قرار نیست محیطزیست خارج از زمین را به طور كامل بپذیرند.در همین رابطه، راب فرل، زیستشناس ملكولی و مدیر مركز تحقیقات زیست فناوری كشاورزی فضایی دانشگاه فلوریدا معتقد است؛ وقتی شما ایده رویاندن گیاهان روی ماه یا مریخ را در سر دارید، پس ناگزیر از ملاحظه ایده رویش گیاهان در شرایط فشار جوی تا حد ممكن كاهش یافته، خواهید بود. دو دلیل مهم در این خصوص وجود دارد؛ اول این كه چنین شرایطی به كاستن وزن تداركات و ملزوماتی كه لازم است از زمین بلند شوند، كمك خواهد كرد و دوم، گلخانههای مریخی یا ماهی باید در جاهایی مستقر شوند كه فشار جوی در بهترین وضعیت كمتر از یك درصد وضعیت طبیعی زمین است. ساخت و بهرهبرداری از چنین گلخانههایی آسان خواهد بود، به شرطی كه فشار داخلی نیز بسیار كم و شاید تنها یكشانزدهم وضعیت طبیعی زمین باشد؛ اما مشكل مهمی كه در این میان وجود دارد، این است كه در چنین فشارهای كمی، گیاهان كار دشواری برای بقا خواهند داشت.با این اوصاف، رویاندن و سبز كردن گیاهی تحت شرایط محیطزیست كنترل شده روی ماه به خودی خود دستاورد پیشرفته و توسعه فناورانهای محسوب میشود؛ چون كه این فرآیند مرحلهای حیاتی برای كلونیسازی حیات خارج از جو زمین به شمار میرود. درواقع هرقدر هم كه شما راجع به گسترش یافتن و توسعه به سمت ماورای مرزهای خودمان بیندیشید، این مساله كه فناوری قادر به پایدار ساختن حیات، آن هم در چنین شرایط خشن و ناملایمی شود، فی نفسه امری بیاندازه غیرقابل قبول و باورنكردنی به نظر میرسد. به بیانی دیگر، مشاهده رشد شتاب گرفته یك گیاه در حال رشد در فضا، مایه شگفتی و حیرت خواهد بود.
در این میان، بار مفید رشد گیاه، تنها یك جنبه از پروژه فضایی LOL یا فرود واحه سبز زمینی بر ماه خواهد بود كه برای برنامه X Prize گوگل توسعه مییابد و این رقابتی با جایزه 30 میلیون دلاری برای نخستین بخش خصوصی به شمار میرود كه تا سال 2012 بتواند از عهده نشاندن یك شناور پروازی بر سطح ماه برآید. به عنوان بخشی از ملزومات و شرایط لازم پیشبینی شده، چنین شناور پروازی باید قادر به فرودی ایمن و بیخطر، ارسال تصاویر زنده ویدئویی در قالب اخذ اطلاعات برای زمین، انجام سفری حداقل 500 متری در میان سطح ماه، ارسال تصاویر ویدئویی بیشتر و قابلیت حمل بار مفید باشد. در این میان شركت توسعه فضایی پاراگون، مسوولیت ویژهای برای بار مفید گیاهی و نیز سامانههای كنترل گرمایی و طراحی ماهنشین مربوط به عهده خواهد داشت. از موارد جالب توجه درخصوص این پروژه منحصر به فرد، میتوان به مدیر این شركت و همسرش اشاره كرد كه در زمینه سامانههای زیستی بسته متخصص هستند و 2 نفر از 8انسانی به شمار میآیند كه مدت 2 سال را در داخل پروژه بیوسفر 2 در آریزونا سپری كردهاند. منبع: انجمن هوافضاتنظیم برای تبیان: محسن مرادی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 253]