تبلیغات
تبلیغات متنی
رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
تاثیر رنگ لباس بر تعاملات انسانی
محبوبترینها
بررسی دلایل قانع کننده برای خرید صنایع دستی اصفهان
راه های جلوگیری از جریمه های قبض برق
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکتهای مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه میتوانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدلهای [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1804591288
![archive](https://vazeh.com/images/2archive.jpg)
![نمایش مجدد: ادبیات جسم و تصوف جان refresh](https://vazeh.com/images/refresh.gif)
ادبیات جسم و تصوف جان
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: ادبیات جسم و تصوف جانتأثیر تصوف در نثر و نظم فارسیبخش اول:
![ادبیات جسم و تصوف جان](http://img.tebyan.net/big/1389/02/311191514273117856952212251239133138157.jpg)
نهضت زهد که از اواخر قرن اول اسلامی آغاز شده بود، در قرن سوم به تصوف انجامید.این مشرب و مکتب فکری که بر پایهی عشق استوار بود، از زهد خشک ممتاز گردید و تأثیری شگرف در ادب فارسی بر جای گذاشت که شرح آن دراز است و مطلبی نیست که در این مقال گنجد و این مختصر ترسیم دورنمایی است از عنوان و مدخلی برای تحقیقات بعدی، چه شناخت آثار ادب عرفانی که هنوز زیور طبع نیافته، به روزگاران و همت مصححان نیاز دارد تا همهی آنها دیده و شناخته آید و البته دسترسی بر تمامی این آثار-الا ما شاء الله- هیچ کس را میسر و مسلم نیست و اگر داعیه داری به خاطر عدم اطلاع چنین ادعایی کند محکوم به بی دانشی و متهم به گستاخی است.اگر خاستگاه تصوف را مشرق زمین بدانیم، قوم ایرانی بیش از دیگر اقوام شرقی استعداد پذیرش حقایق عرفانی داشته و در تاریخ تمدن اسلامی و جهانی سهم بیشتری در گسترش عرفان و ادبیات صوفیانه داشته است.باید پهنای کار در ادبیات صوفیانهی زبان فارسی شناخته آید تا سهم ایران در تدوین و تألیف و اشاعهی عرفان و تصوف روشن و معین گردد. علت شیفتگی و سرسپردگی ایرانیان به تصوف و تأثیر شگرفت مبانی عرفانی، لطافت ذوق، تیزهوشی و فرهنگ والای مردم این مرز و بوم است که از دیرباز با نوعی تصوف آشنا بودهاند.مطابق روایات«مزد یسنا» نیاکان ما در بامداد پگاه، در نماز«هوشبام»چنین میخواندهاند:«ای اهورا مزادا:باشد که تو را بینیم.باشد که به تو رسیم. باشد که به دوستی جاویدانت دسترسی یابیم بوسیلهی بهترین راستی و بالاترین درستی خویش» (1) هر چند تصوف همزاد بشریت است، راستی را که شریعت اسلام و عقاید معتزله و محیط اجتماعی عصر اموی و نوع زندگی تجملگرایانهی حکام، زمینهی مناسبی برای رشد و رواج گستردهی این نهضت و تجلی آن در ادبیات بعد از اسلام پیش آورد.درست است که انواع تصوف رایج بودایی و نوافلاطونی همچون جویبار به اقیانوس کبیر عرفان اسلامی ریخت و در آن مستهلک و مستغرق گشت، اما تصوف اسلامی، آن هم بدین پهناوری، بیگمان از بطن اسلام زایید و از قرآن نشأت گرفت،چه«همهی معاملات و مکاشفات و تحقیق در مراحل و منازل سلوک بر آیات و روایات مستند است و یک بحث آن خالی از مأخذ نیست» (2)
![ادبیات جسم و تصوف جان](http://img.tebyan.net/big/1389/02/42315514239116822321691186286202192200230.jpg)
تصوف از جهت موضوع و سبک سخن موجب تحولی دلپذیر شد.نثر و شعر اصالت و لطافت یافت. ادبیات جسم بود و تصوف جان، که در ادبیات بعد از اسلام، عرفان جوهر و روح ادبیات و فرهنگ ایرانی شد.ادبیات و تصوف آن چنان آمیزشی دارند که تصور از ادبیات بیعرفان و تمدن بدون تصوف در ایران امکانپذیر نیست. (3)تاریخ ورود عرفان و تصوف در ادب فارسی اوایل قرن چهار ماست و در فاصلهی قرن پنجم تا هفتم باباکوهی شیرازی(م، 422 ه.ق)و علی هجویری (ابو الحسن علی بن عثمان جلایی.م، 465 ه.ق)و خواجه عبد الله انصاری(ابو اسماعیل عبد الله بن ابو منصور، 397-481 ه.ق)و مستملی بخاری (ابو ابراهیم اسماعیل بن محمد بن عبد الله.م، 434) شارح و مترجم«التعرف لمذهب التصوف»تألیف ابو بکر بن ابی اسحاق کلابادی ملقب به تاج الاسلام(م، 380 ه.ق)و سنایی غزنوی(ابو المجد مجدود بن آدم، 440-536 ه.ق).و شیخ احمد جام ژنده پیل(م، 536 ه. ق)و عطار نیشابوری(فرید الدین ابو حامد محمد بن ابو بکر.م، 540-618 یا 627 ه.ق)و فخر الدین عراقی (610-688 ه)و خداوندگار عشق و عرفان مولانا جلال الدین محمد بن حسین خطیبی بلخی(604- 672 ه.ق)و دیگران، جهانبینی تصوف را در ادبیات فارسی تبیین و ترسیم کردند. با آنکه سخن برتلس در این که خواجه عبد الله انصاری یکصد هزار بیت فارسی از متقدمان و متأخران در سینه داشته (4) ، اغراقآمیز مینماید، اما بیگمان بخشی از این ابیات مضامین عرفانی داشته است.وقتی تأثیر شعر در تحریک و تهیج مریدان و پیران روشن و مسلم شد، نفوذ تصوف بویژه در شعر، بیش از پیش استوار گردید. پیش از ورود تصوف در نثر فارسی موضوعات رایج از فقه و کلام و ریاضیات و هیأت و متون تاریخی و آینی ملکداری و سیرت پادشاهان آن چنان دلچسب و دلانگیز نبود که پذیرش عام یابد و هر دانشی به اهلش اختصاص داشت.به قول شمس تبریزی اندرز و اعظان، هرس بود و نااستواری و تعلیمات فیلسوفان، جدل بازی و یاوه سرایی و میراث عالمان رسیم نیز، بازاریابی و شهرت طلبی و غافل نگهداشتن بشر از مقصود اساسی (5) . در حالی که در نثر صوفیانه نمکی بود که عارف و عامی را نمکگیر میساخت و شور و حال مجلس ابو سعید، خواجه حسن را زمینگیر. (6) در شعر هم جز شاهنامه که هزار سال است بر تارک فرهنگ ایرانی میدرخشد، سند افتخاری نداشتیم که با ادبیات اخلاقی-انسانی جهان همسنگی کند وموضوع شعر از قلمرو مدح و خوشامدگویی امرا و صدور تجاوز نمیکرد و این همه خیز و برکت از قبل ادب صوفیانه بود که پنجرهای از معرفت و هستیشناسی به روی انسان گشود و ایران و ایرانی را در بحث ادبیات تطبیقی در جهان پرآوازه و سربلند ساخت.صوفیه قصیده را از لجنزار دروغ و تملق بر اوج تحقیق کشاندند و غزل را از عشق شهوانی به محبت روحانی رساندند. (7)
![ادبیات جسم و تصوف جان](http://img.tebyan.net/big/1389/02/108751077153129892001966824377193118149200.jpg)
مقایسهی ادبیات رایج در قرن پنجم و ششم با ادب صوفیانه بیانگر دگرگونی موضوع و عدول از مباحث رایج است که سخن را از فرش به عرش برد و ببین که تفاوت ره از کجاست تا به کجا آن گاه که قضای الهی زوال غزنویان را تقدیر میکرد.منوچهری دامغانی(م، 432 ه. ق)بر سلطان مسعود(مقت، 432 ه)تعارفآمیز میگفت:شادمانه بزی ای میر که گردنده فلک/این جهان زیر نگین خلفای تو کند (8) و در حالی که ظهیر الدین فاریابی(م، 598 ه.ق)از اتابکان آذربایجان میسرود:نه کرسی فلک نهد اندیشه زیر پای/تا بوسه بر رکاب قزل ارسلان زند (9)سنایی شرح فراق معشوق و محبوب عارفان را که «ذات الهی»است، موضوع غزل میساخت و عطار که شعرش را«تازیانهی سلوک»خواندهاند، اتحاد عاشق و معشوق و زوال تعین و شخصیت را مضمون قصیده قرار میداد.بهر تقدیر، پیش از ورود مبانی تصوف در ادب فارسی، عشق آسمانی منظور نظر نبود و ادب نثر و نظم چاشنی معنویت نداشت.عشق بازاری، و معشوق زمینی و عاشق از پی رنگ و دلباختی سیب زنخدان شاهد که به گفتهی حافظ:ز میوههای بهشتی چه ذوق دریابد/کسی که سیب زنخدان شاهدی نگزید (10) مرحوم دکتر احمد علی رجایی که به اقرار خودش از منکران صوفیه بود و بعدها به حلقهی انس یان طایفه پیوست میگوید:تصوف ادب فارسی را که مضامین مدایح آن از فرط اغراق ملالآور شده بود، از ابتذال و زوال نجات داد و با مدد عشق بر چاپلوسیهای شرآور و در یوزیگریهای شاعران خط بطلان کشید و محبت و خدمت و عشق به حق حقیقت را به ادب فارسی هدیه کرد. (11)ادامه دارد ...پی نوشت ها:(1)-مزد یسنا و تصوف، دکتر محمد معین، تهران، دانشگاه، 1362 ش، ص 256.(2)-شرح مقدمهی قیصری استاد سید جلال الدین آشتیانی، مشهد:زوار، 1344 ش، صص 20-19.(3)-راز کرشمهها، دکتر ناصر الدین صاحب الزمانی، تهران، مطبوعاتی عطایی، 1345 ش، ص 107.(4)-تصوف و ادبیات تصوف، یوگنی ادواردویج برتلس، ترجمهی سرویس ایزدی، تهران، امیر کبیر، 1356 ش، ص 87.(5)-خط سوم، دکتر ناصر الدین صاحب الزمانی، تهران: مطبوعاتی عطایی، 1351 ش، صص 382-381(6)-اسرار التوحید، محمد بن منور، چاپ دکتر ذبیح الله صفا، تهران:امیر کبیر، چاپ دوم، ص 71.(7)-ارزش میراث صوفیه، دکتر عبد الحسین زرین کوب، تهران:امیر کبیر، 1356 ش، ص 128.(8)-دیوان منوچهری دامغانی، به کوشش دکتر محمد دبیر سیاقی، تهران:زوار، 1356 ش، ص 14.(9)-دیوان ظهیر فاریابی، به کوشش هاشم رضی، انتشارات کاوه، بیتا، ص 22.(10)-دیوان حافظ، چاپ دکتر سید محمد رضا جلالی نائینی، تهران:انجمن خوشنویسان، 1367 ش، ص 171.(11)-فرهنگ اشعار حافظ، دکتر احمد علی رجایی، تهران:زوار، 1340 ش، ص 28(مقدمه).سید علی نقوی زاده ( عاشق طبسی )تهیه و تنظیم برای تبیان : زهره سمیعی - بخش ادبیات تبیان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 496]
صفحات پیشنهادی
ادبیات جسم و تصوف جان
ادبیات جسم و تصوف جان-ادبیات جسم و تصوف جانتأثیر تصوف در نثر و نظم فارسیبخش اول:نهضت زهد که از اواخر قرن اول اسلامی آغاز شده بود، در قرن سوم به تصوف ...
ادبیات جسم و تصوف جان-ادبیات جسم و تصوف جانتأثیر تصوف در نثر و نظم فارسیبخش اول:نهضت زهد که از اواخر قرن اول اسلامی آغاز شده بود، در قرن سوم به تصوف ...
مائده جان رسید
مائده جان رسید-بررسی ماه رمضان وروزه در شعر فارسی - بخش اول)مقدمه سبك خراسانینیمه نخست :. ... مقدمهادبیات فارسی از درخشانترین آثار ادبی جهان است، گستردگی ادبیات ... حافظ و مولانا ارتباطی سالم ما بین جسم و جان برقرار می گردد و آنگاه شعر نه جسمی .... او به گفته شبلی نعمانی اول كسی است كه تصوف را به شعر ، روشناس ( معروف ...
مائده جان رسید-بررسی ماه رمضان وروزه در شعر فارسی - بخش اول)مقدمه سبك خراسانینیمه نخست :. ... مقدمهادبیات فارسی از درخشانترین آثار ادبی جهان است، گستردگی ادبیات ... حافظ و مولانا ارتباطی سالم ما بین جسم و جان برقرار می گردد و آنگاه شعر نه جسمی .... او به گفته شبلی نعمانی اول كسی است كه تصوف را به شعر ، روشناس ( معروف ...
تصوف و فلسفه از نظر ملاصدرا
ملاصدرا، هر چند به بينشهاى عرفانى متوسل مى شد ]امّا[ نسبت به تصوف نهادينه ... از سوى ديگر، مفسرانى نظير فضل الرحمن، حسين ضيايى و جان والبريج (John ..... عقلى و معنوى كلاسيك از گذشته اى دور نبود، و شعر صوفيان نيز در ادبيات كلاسيك جذب شده بود. ... وجود مؤمن در بهشت، همه رؤيت است، زيرا در آنجا روح و جسم يك چيز است، مانند ...
ملاصدرا، هر چند به بينشهاى عرفانى متوسل مى شد ]امّا[ نسبت به تصوف نهادينه ... از سوى ديگر، مفسرانى نظير فضل الرحمن، حسين ضيايى و جان والبريج (John ..... عقلى و معنوى كلاسيك از گذشته اى دور نبود، و شعر صوفيان نيز در ادبيات كلاسيك جذب شده بود. ... وجود مؤمن در بهشت، همه رؤيت است، زيرا در آنجا روح و جسم يك چيز است، مانند ...
صوفی ، صوفیه و تصوف (5)
صوفی ، صوفیه و تصوف (5) تهیه کننده : محمود کریمی منبع : اختصاصی راسخون 6. ... حضرت دوست برده باشد و بتواند راهبری کند، دامن جان را گرفته، دل بر کف کوچه به کوچه .... آقا تهرانی استفاده کرده و دروس ادبیات، فقه، اصول و علوم عقلی را فراگرفتند. .... که پس از رحلت خود، روح ذاتیاش به جسم شخصی به نام سلطان اسحاق حلول خواهد کرد.
صوفی ، صوفیه و تصوف (5) تهیه کننده : محمود کریمی منبع : اختصاصی راسخون 6. ... حضرت دوست برده باشد و بتواند راهبری کند، دامن جان را گرفته، دل بر کف کوچه به کوچه .... آقا تهرانی استفاده کرده و دروس ادبیات، فقه، اصول و علوم عقلی را فراگرفتند. .... که پس از رحلت خود، روح ذاتیاش به جسم شخصی به نام سلطان اسحاق حلول خواهد کرد.
احوال عارفانه، بيان شاعرانه (1)
اين نازک بيني و ظرافتهاي خاص و بيان سوزناک و جان شکاف در اقاويل عرفا به وضع اين ... اعتقاد اکثر محققان تصوف و تاريخ تصوف نيز بر آن است که عرفا در حالات ... (ديوان عطار ص104) اما بررسي ادبيات عرفاني حاکي از جريان ديگري نيز مي باشد که .... آن گاه که در کيفيت هبوط روح و حلول آن در جسم و عود آن به عالم مجرد روحاني با بياني ...
اين نازک بيني و ظرافتهاي خاص و بيان سوزناک و جان شکاف در اقاويل عرفا به وضع اين ... اعتقاد اکثر محققان تصوف و تاريخ تصوف نيز بر آن است که عرفا در حالات ... (ديوان عطار ص104) اما بررسي ادبيات عرفاني حاکي از جريان ديگري نيز مي باشد که .... آن گاه که در کيفيت هبوط روح و حلول آن در جسم و عود آن به عالم مجرد روحاني با بياني ...
محبت و همدلي عارفانه در سخن عطار
دو خصيصه مهم در مکتب عرفان و تصوف موجود است که اگر دنياي امروز که درگير تنگ ... زمين نفوذ کرده و ادبيات فارسي در زمينه هاي عرفان و تصوف نه تنها در ميان فارسي ... و دين است عطار اندر اين ره، جايي رسيد که آنجا برتر ز جسم و جان ديد بيرون ز مهر و ...
دو خصيصه مهم در مکتب عرفان و تصوف موجود است که اگر دنياي امروز که درگير تنگ ... زمين نفوذ کرده و ادبيات فارسي در زمينه هاي عرفان و تصوف نه تنها در ميان فارسي ... و دين است عطار اندر اين ره، جايي رسيد که آنجا برتر ز جسم و جان ديد بيرون ز مهر و ...
عشق خوش سودا
چنانكه فحول علما عرصه ادبيات فارسى در ا كثر. ... است و او را سرمايه نيكبختى و دستگير خويش در دو جهان مىانگارد و بدينسبب جان و مال و .... جسم خاك از عشق برافلاك شد ... پس اگرچه در عرفان و تصوف بر رياضت و مجاهده تاكيد شده است اما كوشش انسان بدون ...
چنانكه فحول علما عرصه ادبيات فارسى در ا كثر. ... است و او را سرمايه نيكبختى و دستگير خويش در دو جهان مىانگارد و بدينسبب جان و مال و .... جسم خاك از عشق برافلاك شد ... پس اگرچه در عرفان و تصوف بر رياضت و مجاهده تاكيد شده است اما كوشش انسان بدون ...
ویلیام چیتیك
چیتیك پس از اخذ درجه دكترا در زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران در سال 1353ش. ... پس از تأسیس انجمن فلسفه، وی نزد هانری كربن به فراگیری عرفان و تصوف ... از دیدگاه وی، سنت اسلامی، سه قلمرو اصلی از دینداری را به رسمیت میشناسد؛ جسم، زبان و دل. ... حجابها، چون ملاقههایی هستند كه صفات جلال و جمال خداوند را در جامهای جان وجود ما ...
چیتیك پس از اخذ درجه دكترا در زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران در سال 1353ش. ... پس از تأسیس انجمن فلسفه، وی نزد هانری كربن به فراگیری عرفان و تصوف ... از دیدگاه وی، سنت اسلامی، سه قلمرو اصلی از دینداری را به رسمیت میشناسد؛ جسم، زبان و دل. ... حجابها، چون ملاقههایی هستند كه صفات جلال و جمال خداوند را در جامهای جان وجود ما ...
ع ش ق : بدون شرح
قدرت بیرقیب عقل انسان همیشه وسوسه تحلیل همه چیز را در جان آدمی زنده نگاه می دارد و ... زیبایی جسمی و لذت بردن از آن باشد و از شهوت نیرو گیرد عشق نامیده میشود» ...
قدرت بیرقیب عقل انسان همیشه وسوسه تحلیل همه چیز را در جان آدمی زنده نگاه می دارد و ... زیبایی جسمی و لذت بردن از آن باشد و از شهوت نیرو گیرد عشق نامیده میشود» ...
داستان رستم و سهراب و مرگ رستم از منظر عرفان
يا آيا درد و رنجي كه از مرگ برادر به دست برادر در دل و جان انسان ميپيچد بسي ... كه مرگ انسان در حقيقت امر، از كار افتادن جسم است جسمي كه قالب و آلت روح انسان است. .... پير بادهفروش پير كلمهاي است كه در ادبيات عرفاني مكرراً بهكار رفته و معاني مختلفي از ... در تصوف، قطب دايرة امكان و متصدي تربيت و تهذيب سالك و ايصال او به حق است.
يا آيا درد و رنجي كه از مرگ برادر به دست برادر در دل و جان انسان ميپيچد بسي ... كه مرگ انسان در حقيقت امر، از كار افتادن جسم است جسمي كه قالب و آلت روح انسان است. .... پير بادهفروش پير كلمهاي است كه در ادبيات عرفاني مكرراً بهكار رفته و معاني مختلفي از ... در تصوف، قطب دايرة امكان و متصدي تربيت و تهذيب سالك و ايصال او به حق است.
-
گوناگون
پربازدیدترینها