واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
عوامل تأثیرگذار در تربیت جوانان نويسنده: زینب جعفری محیط خانوادهکمتوجهی والدین به تربیت دینی فرزندان، به ویژه در کودکی و نوجوانی، نقش مهمی در بیاعتقادی جوانان به امور دینی دارد. اگر کودک در محیطی رشد کند که اعضای آن به مسائل دینی و عبادی بیاعتنا هستند و خود را در قبال آن مسئول نمیدانند، بیشک، این کودک نیز در جوانی و بزرگسالی از مذهب و عبادت، گریزان خواهد بود. والدین باید تربیت درست و اسلامی فرزندشان را از دوران کودکی آغاز کنند و راهنمای خوبی برای دوران نوجوانی و جوانی فرزندشان باشند؛ زیرا در بزرگسالی، شخصیت فرد به طور کامل شکل گرفته و تغییر و اصلاح آن، کاری بس دشوار است. به تعبیر سعدی:هرکه در خُردیاش ادب نکنند در بزرگی، فلاح از او برخاست چوب تَر را چنانچه خواهی، پیچ نشود خشک جز به آتش، راست حضرت علی علیهالسلام در نامهای به فرزند بزرگوارش، امام حسن مجتبی علیهالسلام میفرماید: «پیش از آنکه دلت سخت و عقلت گرفتار شود، به تربیت تو پرداختم.» صفحه دل کودک در آغاز تولد، پاک و سفید است. روشهای خوب و بد تربیت والدین در سالهای پس از تولد، بر این صفحه سفید نقش میبندد. هنگامیکه فرزند به دوران نوجوانی و جوانی رسید، آثار خوب و بد تربیت کودکی او در شخصیت فرد دیده میشود. ازاینرو، پیامبر خدا صلیاللهعلیهوآله فرمود: «فرزندانتان را گرامی بدارید و آنها را خوب تربیت کنید».گاهی برخی خانوادههای دیندار، ارزشها و باورهای خود را با خشونت و زور به جوان تحمیل میکنند که این روش نادرست، سبب فرار و دوری جوان از باورهای دینی و افزایش فاصله میان او و والدینش میشود. برای پرورش درست و اصولی نوجوان و جوان، باید از نقطهای آغاز کنیم که جوان علاقهمند است و به گونهای عمل کنیم که او در تربیت خود، احساس اجبار و تحمیل عقیده نکند.پیام متن: 1. برای اینکه جوانانی دیندار داشته باشیم، باید از دوران کودکی، در تربیت درست و سالم آنان بکوشیم.2. به کارگیری اجبار و خشونت در تربیت دینی فرزندان، نتیجه معکوس میدهد و آنان را از مذهب گریزان میکند.دوستان جوانجوانی، ابتدای ورود به زندگی اجتماعی است. جوان برای رسیدن به استقلال بیشتر که یکی از ویژگیهای این دوران است، از خانواده دور میشود و به دوستان خود روی میآورد. در این میان، تأثیر دوستان میتواند بیش از نقش خانواده باشد. یک دوست بد و فاسد میان دوستان خوب، همچون میوه پوسیدهای است که میان میوههای سالم جعبهای قرار دارد. همانگونه که این میوه پوسیده میتواند میوههای زیادی را بر اثر گذر زمان خراب کند، دوست بد نیز میتواند افراد بسیاری را مانند خود فاسد سازد. امام علی علیهالسلام میفرماید: «کسی که ناسنجیده با دیگران پیمان دوستی میبندد، ناچار باید به رفاقت اشرار و افراد فاسد تن در دهد».موثرترین عامل در شکلدهی شخصیت انسان، پس از اراده و تصمیم خود فرد، دوستان و معاشران او هستند. انسان، بخش بزرگی از باورها و ویژگیهای اخلاقی خود را از دوستان و همنشینانش فرامیگیرد. از علی علیهالسلام در اینباره نقل است: هرگاه امر کسی بر شما مشتبه شد و دین او را تشخیص ندادید، به دوستانش نظر کنید. اگر اهل دین بودند، او نیز پیرو دین خداست و اگر بر دین خدا نبودند، پس او نیز نصیب و بهرهای از دین خدا ندارد.این سخن، همان حقیقتی است که اینگونه به زبان شعر درآمده است:تو اول بگو با کیان زیستی پس آنگه بگویم که تو کیستی بنابراین، جوانان باید در انتخاب دوست و همنشین خود بسیار دقت کنند و کسانی را به دوستی برگزینند که ایمانی پاک و اندیشهای سالم دارند. دوست خوب و شایسته، انسان را به داشتن شخصیتی سالم و عملکردی درست فرامیخواند. همچنین «از دست دادن اینگونه دوستان، سبب غربت و تنهایی انسان میشود» و «نشاندهنده ناتوانی فرد در نگهداری دوست خوب است».پیام متن:1.پس از اراده فرد، دوستان او در شکلدهی شخصیت وی نقش مهمی دارند.2.دوستان خوب، انسان را به رفتار و عملکردی درست فرامیخوانند.3.از دست دادن دوستان خوب، نشان دهنده ناتوانی فرد و موجب غربت و تنهایی اوست.تکریم جواناسلام درباره بزرگ شمردن شخصیت فرزندان و جوانان و احترام گذاشتن به آنان، راهکارهایی ارائه داده است که عمل به آنها، تربیت صحیح اسلامی را در پی خواهد داشت. پیامبر گرامی اسلام، فرزند را در طول هفت سال سوم زندگی، وزیر و مشاور میخواند.از این سخن درمییابیم هنگامی که فرزند به سن تکلیف رسید، دیگر نباید با او برخورد کودکانه کرد، بلکه او جوان پرشور و پرتوانی است که در کارها میتوان با او مشورت کرد. این کار برای رشد شخصیت جوان و سهیم کردن او در امور زندگی و جامعه، لازم است. اگر بزرگی و احترام جوان حفظ شود، هرگز گرفتار عقده خودکم بینی نخواهد شد و به سادگی در دام افراد منحرف گرفتار نخواهد آمد. بنابراین، کسانی که به سعادت جوانان علاقهمندند و برای تحقق تربیت شایسته آنان میکوشند، وقتی خطا و لغزشی از جوانان خود دیدند، باید پنهانی و دور از چشم دیگران و در کمال ادب و احترام، اشتباه آنها را یادآور شوند، به گونهای که احساس توهین و تحقیر نکنند. رسول خدا صلیاللهعلیهوآله هرگاه میخواست اشتباه فردی را تذکر دهد، با کنایه و خطاب به جمع، خطا بودن کار فرد را گوشزد میکرد. اطرافیان و مربیان جوان باید بدانند که جوان، دوره ویژه و حساسی را میگذراند و دانش و تجربه او اندک و ناچیز است. پس نباید در برابر اشتباهها و کوتاهیهای نوجوان، با تضعیف شخصیت و سرزنشهای بیحد، او را از صحنه فعالیتهای اجتماعی و مذهبی بیرون رانند. در این صورت، او با احساس حقارت، خود را ضعیف و آسیبپذیر میبیند و به جای حل مشکلات، تن به خواری و پستی میدهد و با گرفتار شدن در دام گروههای فاسد، خود را به ناپاکیها آلوده میسازد. روزهای جوانی، بهترین دوران سازندگی شخصیت جوان است. ازاینرو، اگر احترام واقعی جوانان حفظ شود و آنها را به عنوان عنصری مفید و مؤثر در امور جامعه به کار گیرند، زمینه همکاریهای دوستانه و روبه رشد آنها نیز فراهم میشود.پیام متن:1.فرزندان در طول هفت سال سوم زندگی، وزیر و مشاور والدین در کارها هستند تا بدینگونه تکریم شوند.2.خطا و اشتباه جوان را باید پنهانی و به دور از چشم دیگران به آنان گوشزد کرد تا به شخصیت آنها توهین نشود.3. تضعیف شخصیت جوان، زمینهساز پیوستن او به گروههای کجرو و فاسد میشود.الگوی مناسبیکی از ویژگیهای دوران جوانی، الگوپذیری است. جوان به دنبال شخصی میگردد تا رفتارش را با او تنظیم و از رفتارهای او تقلید کند. نوجوان و جوانی که شیفته مقام علمی، هنری و ورزشی فردی میشود، در نتیجه این شیفتگی، درصدد برمیآید که خود را در نوع لباس پوشیدن، نشست و برخاست و راه رفتن و سخن گفتن، به الگو نزدیکتر و با او هماهنگتر سازد.گاهی نیز این علاقهمندی به جایی میرسد که جوان، بدیها و زشتیهای فرد الگو را نمیبیند و او را از هرگونه عیب و نقص، پاک میپندارد. حضرت علی علیهالسلام فرمود: «چشم انسان علاقهمند از دیدن عیبهای محبوب خویش نابیناست و گوشش در شنیدن زشتیهای وی ناشنواست».الگو قرار دادن افراد ناشایست که نقشی در کمال و موفقیت انسان ندارند، جوان را از شکوفا شدن استعدادهایش بازمیدارد و جوان بر اثر شبیهسازی خویش با الگوهای نامناسب، اخلاق آنان را نیز در خود جلوهگر میسازد. امیرالمؤمنین علی علیهالسلام میفرماید: «بیخردی است که از هر صدایی پیروی کنی و با هر بادی به سمتی حرکت کنی». بنابراین، شناختن حدود و منزلت الگوها و ضد الگوها ضروری است تا قدرت و شهرت و موقعیت، یگانه معیار الگوسازی نشود. برای این کار، جوان باید با پندها و رفتار اسوههای متعالی دین هماهنگ شود تا هیچگاه از شخصیت اسلامی و اعتقادی خود دور نگردد. از نظر آموزههای دینی و اسلامی، هدف اصلی تقلید و پیروی از الگوها، دستیابی به حق و حقیقت از راه رشد فکری و معرفتی است و این امر، تنها در سایه پیروی از الگوهای شایسته امکانپذیر است، چنانکه خداوند در قرآن کریم تذکر میدهد: «آیا آن که مردم را به حق رهبری میکند، سزاوار پیروی است یا آن که هدایت نمیکند، مگر آنکه خود هدایت شود.» حضرت موسی علیهالسلام ، هدف خود را از پیروی خضر علیهالسلام ، بهرهمند شدن از آموزش همراه با رشد و تعالی ذکر میکند. امام صادق علیهالسلام نیز انسان را از اینکه بدون دلیل محکم، الگویی را انتخاب و او را در همه گفتهها و کردارش، تأیید و تصدیق کند، برحذر میدارد.پیام متن:1.جوان به دنبال الگو و اسوهای است تا رفتار و منش خود را با او هماهنگ کند. بنابراین، باید در انتخاب الگو بسیار دقت کرد.2.الگو قرار دادن افراد ناشایست سبب دوری جوان از خودشناسی و بازماندن او از کشف استعدادهایش میشود.رسانههای جمعیامروزه رسانههای جمعی در شکلدهی شخصیت و فرهنگ افراد جامعه نقش برجستهای برعهده دارند؛ زیرا بیشتر مردم جامعه به ویژه جوانان، وقت زیادی را برای خواندن مجله و روزنامه یا تماشای برنامههای تلویزیونی و رفتن به سینما میگذرانند. بنابراین، چگونگی عملکرد این وسایل ارتباط جمعی در بازتاب باورها و ارزشهای پذیرفته شده افراد جامعه، در روی آوردن مردم به آنها یا انحراف از آنها بسیار اثرگذار است. بدینجهت، امام خمینی رحمهالله به دست اندرکاران صدا و سیما سفارش میکرد:دستگاه تلویزیون یا رادیو باید آموزنده باشد. باید به جوانهای ما قدرت بدهد و آنها را نیرومند کند. از راه سمع و بصر بهتر میشود آنها را تربیت کرد؛ برای اینکه همه گوش میکنند و جوانها هم گوش میکنند.رسانهها با توجه به توانمندیهای خود، گاه میتوانند یکی از عوامل مهم دگرگونی ارزشها و باورها باشند. در برنامه هایی که ارزشهای مادی، ثروت، نابرابری، سودجویی و تجملگرایی، به عنوان ارزشهای مثبت معرفی میشوند و در مقابل، ارزشهای معنوی و مذهبی پیرو ارزشهای مادی هستند، چه گونه میتوان از نوجوان و جوان انتظار داشت به باورها و ارزشهای دینی خود پایبند باشد؟ ازاینرو، صاحبان رسانه هرگز نباید بنا بر خواستههای شخصی خود عمل کنند، بلکه باید با در پیشگرفتن راهی درست، جامعه را به جاده سلامت و رستگاری رهنمون شوند. امام خمینی رحمهالله درباره رسالت رسانه میفرماید:این دستگاهها، دستگاههای تربیتی است. بایدتمام اقشار جامعه با این دستگاهها تربیت بشوند. یک دانشگاه عمومی است؛ دانشگاهی که در تمام سطح کشور گسترده است.پیام متن:1.رسانههای گروهی در جایگاه یکی از عوامل اصلی شکلدهی شخصیت و فرهنگ مردم، باید در جهت باورها و ارزشهای دینی مردم جامعه گام بردارند.2.همخوان نبودن ارزشهای پذیرفته شده مردم با ارزشهای ترویجی رسانههای گروهی، سردرگرمی و تزلزل شخصیتی جوان و نوجوان را موجب میشود.منبع: ماهنامه طوبی
#اجتماعی#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 3984]