واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: عید در فرهنگ اسلامى
واژه «عید» در اصل از فعل عاد (عود) یعود است و براى آن معانى مختلفى گفته اند: از جمله «خوى گرفته»، «روزفراهم آمدن قوم» و «هر روز كه در آن، انجمن یا تذكار فضیلتمند یا حادثه بزرگى باشد.» گویند از آن رو به این نام خوانده شده است كه هر سال شادى نوینى باز آرد.1و برخى برآن هستند كه اصل واژه «عید» از «عادت» است. زیرا آنان (قوم) و فامیل و خانواده ها برگرد آمدن دورهم در آن روز عادت كردهاند.2در لغتنامه تاج العروس درباره عید آورده است: عید در نزد عرب، زمانى است كه در آن شادی ها و یا اندوه ها، باز مى گردد و تكرار مى شود.3و در فرهنگ معین در این باره آمده است: عید، روز مباركى است كه در آن مردم جشن مى گیرند و شادى مى كنند و در این روز به همدیگر عیدى مى دهند از قبیل هدیه، پول، خلعت.4 واژه عید در قرآنواژه عید در قرآن فقط یك بار آمده است. (قَالَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنزِلْ عَلَیْنَا مَآئِدَةً مِّنَ السَّمَاء تَكُونُ لَنَا عِیداً لِّأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا وَآیَةً مِّنكَ وَارْزُقْنَا وَأَنتَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ ).5عیسی بن مریم گفت : بار خدایا ، ای پروردگار ما ، برای ما مائده ای ، از آسمان بفرست ، تا ما را و آنان را که بعد از ما می آیند عیدی و نشانی از تو باشد ، و ما را روزی ده که تو بهترین روزی دهندگان هستی.در تفسیر این آیه آمده است: عید در لغت از ماده عود به معنى بازگشت است. به روزهایى كه مشكلات از قوم و جمعیتى برطرف مى شود و بازگشت به پیروزیها و راحتى هاى نخستین مى كنند، عید گفته مى شود. و در اعیاد اسلامى به مناسبت این كه در پرتو اطاعت یك ماه مبارك رمضان و یا انجام فریضه بزرگ حج، صفا و پاكى فطرى نخستین به روح و جان باز مى گردد و آلودگى ها كه برخلاف فطرت است از میان مى رود «عید» گفته شده است و از آنجا كه روز نزول مائده، روز بازگشت به پیروزى و پاكى و ایمان به خدا بوده است؛ حضرت مسیح (ع) آن را «عید» نامیده است.6 عید از منظر حضرت على(ع)عید از نظر على(ع) این است كه: هر روزى كه در آن روز، معصیت خدا نشود و گناهى انجام نگیرد، آن روز را عید خوانده است. «كل یوم لا یعصى الله تعالى فیه فهو یوم عید» و این فرمایش امیرمومنان(ع) اشاره به این موضوع دارد كه روز ترك گناه، روز پیروزى و پاكى و بازگشت به فطرت نخستین است.7از سوید بن عفله نقل شده است كه گفت: در روز عید بر امیرالمومنین (ع) وارد شدم و دیدم كه نزد حضرت نان گندم و خطیفه (نان شیرمال) و ملبنه (حلوا شكرى) است. پس به آن حضرت عرض كردم: روز عید و خطیفه؟! حضرت فرمود: «انما هذا لمن عید من غفرله»؛ این عید كسى است كه آمرزیده شده است.8در خبر است: چیزى به رسم هدیه نوروزى خدمت امیرالمومنین (ع) تقدیم شد، حضرت پرسید: این چیست؟ عرض كردند: یا امیرالمومنین! امروز نوروز است. فرمود: هر روز را براى ما نوروز سازید.9نوروز، روزى است كه پیامبراكرم (ص) در غدیرخم براى ولایت امیرالمومنین(ع) از مردم پیمان گرفت؛ روزى است كه آن حضرت برخوراج نهروان پیروز شد و روزى است كه قائم ما اهل بیت(علیهم السلام) ظهور خواهد كرد. عید نوروز از منظر امام صادق(ع)امام صادق(ع) به یكى از اصحابش به نام معلى بن خنیس در باره عید نوروز فرمود: «ان یوم النیروز هوالیوم الذى اخذ فیه النبى(ص) لامیرالمومنین(ع) العهد بغدیرخم... و هوالیوم الذى ظفرفیه باهل النهروان... و هوالیوم الذى یظفرفیه قائمنا اهل البیت».10نوروز، روزى است كه پیامبراكرم (ص) در غدیرخم براى ولایت امیرالمومنین(ع) از مردم پیمان گرفت؛ روزى است كه آن حضرت برخوراج نهروان پیروز شد و روزى است كه قائم ما اهل بیت(علیهم السلام) ظهور خواهد كرد.
امام كاظم(ع) و جلوس عید نوروزاز آنجایى كه عید نوروز ریشه در سنتهاى ما ایرانى ها دارد و این موضوع به زمانهاى بسیار دور برمى گردد، پس از اسلام، بنا به نوشته مورخین، با اندك تغییراتى كه در آن به عمل آمده است، تاكنون در بین ایرانیان جاودانه است، بنابراین در صدر اسلام ایرانى هایى كه در مركز خلافت به سر مى بردند، طبق سنت ملى شان به این عید پاى بند بودند و هدایاى نوروزى را براى سلاطین خود مى بردند. پس ازامویان، عباسیان مورد توجه بعضى از مردم بودند و ایرانى ها با مراجعه به دربار آنها، هدایایى را به آنها تقدیم مى كردند. در بحارالانوار روایت ذیل آمده است: «ان المنصور تقدم الى موسى بن جعفر (ع) بالجلوس للتهنیه فى یوم النیروز و قبض ما یحمل الیه...».11منصور دومین خلیفه عباسى به امام كاظم (ع) پیشنهاد كرد عید نوروز جلوس نماید تا مردم نوروز را به او تبریك گویند و هدایاى آنها را دریافت نماید... و امام (ع) با اكراه پذیرفت. بنابراین عید نوروز مانند بسیارى از سنتهاى ملى كه با شئون اسلامى مخالفتى نداشته است، پس از اسلام درمیان ایرانیان باقى مانده است. نوروز از نظر دانشوران اسلامىسیدبن طاووس (یكى از دانشمندان بزرگ شیعه است.) كه در باره نوروز مى نویسد: هنگامى كه آغاز آفرینش جهان هستى در مثل چنین روزى است، شایسته است این روز به عنوان روز عید و شادى تلقى گردد. ابن فهد حلى در این زمینه مى نویسد: «یوم النیروز، یوم جلیل القدر»، نوروز، روزى گرانمایه و با منزلت است. حضرت امام(ره) به مناسبت عید نوروز هرسال پیامى داشت و در دیوان شعرش، ابیاتى ویژه درباره عید نوروز سروده است كه در پى خواهد آمد. و مقام معظم رهبرى در پیام نوروزى سال 1369 شمسى فرمودند: «تحویل سال جدید شمسى كه مصادف با نوعى تحول در عالم طبیعت مى باشد، فرصتى است براى این كه انسان به تحول درونى و به اصلاح امور روحى، معنوى و مادى خود بپردازد، ایجاد تحول كار خداست... اما ما موظفیم كه براى این تحول در درون خود، در زندگى خود و در جهان اقدام كرده وهمت و تلاش به عمل آوریم.» مقام معظم رهبری: تحویل سال جدید شمسى كه مصادف با نوعى تحول در عالم طبیعت مى باشد، فرصتى است براى این كه انسان به تحول درونى و به اصلاح امور روحى، معنوى و مادى خود بپردازد، ایجاد تحول كار خداست... اما ما موظفیم كه براى این تحول در درون خود، در زندگى خود و در جهان اقدام كرده وهمت و تلاش به عمل آوریم.سنت هاى نوروزىیكى از سنت هاى حسنه و با ارزش عید نوروز كه تا روز سیزده رایج است، دید و بازدیدها است كه میان فامیل، دوستان انجام مى گیرد و در كتب روایى ما به عنوان «صله رحم»نام برده شده است.البته لازم است، در این باره به اولویت هایى توجه داشت: 1. دیدار از خانواده شهدا و جانبازان. 2. دیدار از بستگان نزدیك. 3. دیدار از دوستان. 4. عیدى دادن مخصوصا به نونهالان. 5. آشتى دادن برادران وخواهران دینى و رفع كدورت از بین آنها. منبع: ماهنامه فرهنگ كوثر - سید عباس رفیعى پور علوىگروه دین و اندیشه - مهدی سیف جمالیپى نوشت ها:[1]. لغتنامه دهخدا، ذیل واژه عید. [2]. لسان العرب، ابن منظور، ج 3، ص 319. [3]. همان، ج 8، ص43. [4]. فرهنگ معین، واژه عید و عیدى [5]. سوره مائده، آیه 114. [6]. تفسیر نمونه، ج 5، ص 131. [7]. تفسیر نمونه، ج 5، ص 131. [8]. بحارالانوار، ج 40، ص 326. [9]. وسائل الشیعه، ج 12، ص 214. [10]. بحارالانوار، ج 56، ص 119. [11]. همان، ج 98، ص 419.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 300]