تبلیغات
تبلیغات متنی
پرچم تشریفات با کیفیت بالا و قیمت ارزان
پرواز از نگاه دکتر ماکان آریا پارسا
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
تجهیزات و دستگاه های کلینیک زیبایی
محبوبترینها
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1850078653
امام شناسى (1)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
امام شناسى (1) نويسنده: علامه طباطبايي معناى امام امام و پيشوا به كسى گفته مىشود كه پيش جماعتى افتاده رهبرى ايشان را در يك مسير اجتماعى يا مرام سياسى يا مسلك علمى يا دينى به عهده گيرد و البته به واسطه ارتباطى كه با زمينه خود دارد در وسعت و ضيق، تابع زمينه خود خواهد بود. آيين مقدس اسلام زندگانى عموم بشر را از هر جهت در نظر گرفته، دستور مىدهد، از جهتحيات معنوى مورد بررسى قرار داده و راهنمايى مىكند و در حيات صورى نيز از جهت زندگى فردى و اداره آن مداخله مىنمايد چنانكه از جهت زندگى اجتماعى و زمامدارى آن (حكومت) مداخله مىنمايد. بنابر جهاتى كه شمرده شد، امت و پيشوائى دينى در اسلام از سه جهت ممكن است مورد توجه قرار گيرد:از جهتحكومت اسلامى و از جهتبيان معارف و احكام اسلام و از جهت رهبرى و ارشاد حيات معنوى. شيعه معتقد است كه چنانكه جامعه اسلامى به هر سه جهت نامبرده نيازمندى ضرورى دارد، كسى كه متصدى اداره جهات نامبرده است و پيشوائى جماعت را در آن جهات به عهده دارد، از ناحيه خدا و رسول بايد تعيين شود و البته پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم نيز به امر خدا تعيين فرموده است. امامت و جانشينى پيغمبر اكرم (ص) و حكومت اسلامى انسان با نهاد خدادادى خود بدون هيچگونه ترديد، درك مىكند كه هرگز جامعه متشكلى مانند يك كشور يا يك شهر يا ده يا قبيله و حتى يك خانه كه از چند تن انسان تشكيل يابد، بدون سرپرست و زمامدارى كه چرخ جامعه را به كار اندازد و اراده او به ارادههاى جزو حكومت كند و هر يك از اجزاى جامعه را به وظيفه اجتماعى خود وادارد، نمىتواند به بقاى خود ادامه دهد و در كمترين وقتى اجزاى آن جامعه متلاشى شده وضع عموميش به هرج و مرج گرفتار خواهد شد. به همين دليل كسى كه زمامدار و فرمانرواى جامعهاى است (اعم از جامعه بزرگ يا كوچك) و به سمتخود و بقاى جامعه عنايت دارد، اگر بخواهد به طور موقتيا غير موقت از سر كار خود غيبت كند البته جانشينى به جاى خود مىگذارد و هرگز حاضر نمىشود كه قلمرو فرمانروايى و زمامدارى خود را سر خود رها كرده از بقا و زوال آن چشم پوشد. رئيس خانوادهاى كه براى سفر چند روزه يا چند ماهه مىخواهد خانه و اهل خانه را وداع كند، يكى از آنان را (يا كسى ديگررا) براى خود جانشين معرفى كرده امورات منزل را به وى مىسپارد. رئيس مؤسسه يا مدير مدرسه يا صاحب دكانى كه كارمندان يا شاگردان چندى زير دست دارد، حتى براى چند ساعت غيبت، يكى از آنان را به جاى خود نشانيده ديگران را به وى ارجاع مىكند و به همين ترتيب. اسلام دينى است كه به نص كتاب و سنتبر اساس فطرت استوار است و آيينى است اجتماعى كه هر آشنا و بيگانه اين نشانى را از سيماى آن مشاهده مىكند و عنايتى كه خدا و پيغمبر به اجتماعيت اين دين مبذول داشتهاند هرگز قابل انكار نبوده و با هيچ چيز ديگر قابل مقايسه نيست. پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم نيز مسئله عقد اجتماع را در هر جايى كه اسلام در آن نفوذ پيدا مىكرد، ترك نمىكرد و هر شهر يا دهكدهاى كه به دست مسلمين مىافتاد، در اقرب وقت والى و عاملى در آنجا نصب و زمام اداره امور مسلمين را به دست وى مىسپرد حتى در لشگرهايى كه به جهاد اعزام مىفرمود، گاهى براى اهميت مورد، بيش از يك رئيس و فرمانده به نحو ترتب براى ايشان نصب مىنمود حتى در«جنگ موته»چهار نفر رئيس تعيين فرمود كه اگر اولى كشته شد دومى را، و اگر دومى كشته شد سومى را و همچنين. . . به رياست و فرماندهى بشناسند. و همچنين به مسئله جانشينى عنايت كامل داشت و هرگز در مورد لزوم، از نصب جانشين فروگذارى نمىنمود و هر وقت از مدينه غيبت مىفرمود، والى به جاى خود معين مىكرد حتى در موقعى كه از مكه به مدينه هجرت مىنمود و هنوز خبرى نبود، براى اداره چندروزه امور شخصى خود در مكه و پس دادن امانتهايى كه از مردم پيشش بود، على عليه السلام را جانشين خود قرار داد و همچنين پس از رحلت نسبتبه ديون و كارهاى شخصيش على عليه السلام را جانشين خود نمود. شيعه مىگويد:به همين دليل، هرگز متصور نيست پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم رحلت فرمايد و كسى را جانشين خود قرار ندهد و سرپرستى براى اداره امور مسلمين و گردانيدن چرخ جامعه اسلامى، نشان ندهد. اينكه پيدايش جامعهاى بستگى دارد به يك سلسله مقررات و رسوم مشتركى كه اكثريت اجزاى جامعه آنها را عملا بپذيرند، و بقا و پايدارى آن بستگى كامل دارد به يك حكومت عادلهاى كه اجراى كامل آنها را به عهده بگيرد، مسئلهاى نيست كه فطرت انسانى در ارزش و اهميت آن شك داشته باشد يا براى عاقلى پوشيده بماند يا فراموشش كند در حالى كه نه در وسعت و دقتشريعت اسلامى مىتوان شك نمود و نه در اهميت و ارزشى كه پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم براى آن قائل بود و در راه آن فداكارى و از خودگذشتگى مىنمود مىتوان ترديد نمود و نه در نبوغ فكر و كمال عقل و اصابت نظر و قدرت تدبير پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم (گذشته از تاييد وحى و نبوت) مىتوان مناقشه كرد. پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم به موجب اخبار متواترى كه عامه و خاصه در جوامع حديث (در باب فتن و غير آن) نقل كردهاند، از فتن و گرفتاريهايى كه پس از رحلتش دامنگير جامعه اسلامى شد. و فسادهايى كه در پيكره اسلام رخنه كرد، مانند حكومت آل مروان و غير ايشان كه آيين پاك را فداى ناپاكيها و بىبند و باريهاى خودساختند، تفصيلا خبر داده است و چگونه ممكن است كه از جزئيات حوادث و گرفتاريهاى سالها و هزاران سالهاى پس از خود غفلت نكند، و سخن گويد، ولى از مهمترين وضعى كه بايد در اولين لحظات پس از مرگش گويد، به وجود آيد غفلت كند!يا اهمال ورزد و امرى به اين سادگى (از يك طرف) و به اين اهميت (از طرف ديگر) به ناچيز گيرد و با اينكه به طبيعىترين و عادىترين كارها مانند خوردن و نوشيدن و خوابيدن، مداخله و صدها دستور صادر نموده و از چنين مسئله با ارزشى بكلى سكوت ورزيده كسى را به جاى خود تعيين نفرمايد؟ و اگر به فرض محال تعيين زمامدار جامعه اسلامى در شرع اسلام به خود مردم مسلمان واگذار شده بود باز لازم بود پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم بيانات شافى در اين خصوص كرده باشد و دستورات كافى بايستبدهد تا مردم در مسئلهاى كه اساسا بقا و رشد جامعه اسلامى و حيات شعائر دين به آن متوقف و استوار است، بيدار و هشيار باشند. و حال آنكه از چنين بيان نبوى و دستور دينى خبرى نيست و اگر بود كسانى كه پس از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم زمام امور را به دست گرفتند مخالفتش نمىكردند در صورتى كه خليفه اول خلافت را به خليفه دوم با وصيت منتقل ساخت و همچنين خليفه چهارم به فرزندش وصيت نمود و خليفه دوم خليفه سوم را با يك شوراى شش نفرى كه خودش اعضاى آن و آيين نامه آن را تعيين و تنظيم كرده بود، روى كار آورد و معاويه امام حسن را به زور به صلح وادار نموده خلافت را به اين طريق برد و پس از آن خلافتبه سلطنت موروثىتبديل شد و تدريجا شعائر دينى از جهاد و امر به معروف و نهى از منكر و اقامه حدود و غير آنها يكى پس از ديگرى از جامعه هجرت كرد و مساعى شارع اسلام نقش بر آب گرديد (1) . شيعه از راه بحث و كنجكاوى در درك فطرى بشر و سيره مستمره عقلاى انسان و تعمق در نظر اساسى آيين اسلام كه احياى فطرت مىباشد، و روش اجتماعى پيغمبر اكرم و مطالعه حوادث اسف آورى كه پس از رحلتبه وقوع پيوسته و گرفتاريهايى كه دامنگير اسلام و مسلمين گشته و به تجزيه و تحليل در كوتاهى و سهل انگارى حكومتهاى اسلامى قرون اوليه هجرت بر مىگردد، به اين نتيجه مىرسد كه از ناحيه پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم نص كافى در خصوص تعيين امام و جانشين پيغمبر رسيده است آيات و اخبار متواتر قطعى مانند آيه ولايت و حديث غدير (2) و ديثسفينه و حديث ثقلين وحديثحق و حديث منزلت و حديث دعوت عشيره اقربين و غير آنها به اين معنا دلالت داشته و دارند ولى نظر به پارهاى دواعى تاويل شده و سرپوشى روى آنها گذاشته شده است. در تاييد سخنان گذشته آخرين روزهاى بيمارى پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم بود و جمعى ازصحابه حضور داشتند آن حضرت فرمود: دوات و كاغذى براى من بياوريد تا براى شما چيزى بنويسم كه پس از من (با رعايت آن) هرگز گمراه نشويد، بعضى از حاضرين گفتند: اين مرد هذيان مىگويد كتاب خدا براى ما بس است!! آنگاه هياهوى حضار بلند شد. پيغمبر اكرم فرمود:«برخيزيد و از پيش من بيرون رويد، زيرا پيش پيغمبرى نبايد هياهو كنند» (3) . با توجه به مطالب فصل گذشته و توجه به اينكه كسانى كه در اين قضيه از عملى شدن تصميم پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم جلوگيرى كردند همان اشخاصى بودند كه فرداى همان روز از خلافت انتخابى بهرهمند شدند و بويژه اينكه انتخاب خليفه را بى اطلاع على عليه السلام و نزديكانش نموده، آنان را در برابر كار انجام يافته قرار دادند آيا مىتوان شك نمود كه مقصود پيغمبر اكرم در حديث بالا تعيين شخص جانشين خود و معرفى على عليه السلام بود؟ و مقصود از اين سخن ايجاد قيل و قال بود كه در اثر آن پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم از تصميم خود منصرف شود نه اينكه معناى جدى آن (سخن نابجاى گفتن از راه غلبه مرض) منظور باشد، زيرا اولا: گذشته از اينكه در تمام مدت بيمارى از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم حتى يك حرف نابجا شنيده نشده و كسى هم نقل نكرده است، روى موازين دينى، مسلمانى نمىتواند پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم را كه با عصمت الهى مصون است به هذيان و بيهودهگويى نسبت دهد. ثانيا: اگر منظور از اين سخن معناى جديش بود، محلى براى جمله بعدى (كتاب خدا براى ما بس است) نبود و براى اثبات نابجا بودن سخن پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم با بيماريش استدلال مىشد نه با اينكه با وجود قرآن نيازى به سخن پيغمبر نيست، زيرا براى يك نفر صحابى نبايست پوشيده بماند كه همان كتاب خدا، پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم را مفترض الطاعه و سخنش را سخن خدا قرار داده و به نص قرآن كريم مردم در برابر حكم خدا و رسول، هيچگونه اختيار و آزادى عمل ندارند. ثالثا: اين اتفاق در مرض موت خليفه اول تكرار يافت و وى به خلافت خليفه دوم وصيت كرد وقتى كه عثمان به امر خليفه، وصيتنامه را مىنوشت، خليفه بيهوش شد با اين حال خليفه دوم سخنى را كه درباره پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم گفته بود درباره خليفه اول تكرار نكرد (4) . گذشته از اينها خليفه دوم در حديث ابن عباس (5) به اين حقيقت اعتراف مىنمايد، وى مىگويد: من فهميدم كه پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم مىخواهد خلافت على را تسجيل كند، ولى براى رعايت مصلحتبه هم زدم. مىگويد: خلافت از آن على بود (6) ولى اگر به خلافت مىنشست مردم را به حق و راه راست وادار مىكرد و قريش زير بار آن نمىرفتند از اين روى وى را از خلافت كنار زديم با اينكه طبق موازين دينى بايد متخلف از حق را به حق وادار نمود نه حق را براى خاطر متخلف ترك نمود، موقعى كه براى خليفه اول خبر آوردند كه جمعى از قبايل مسلمان از دادن زكات امتناع مىورزند، دستور جنگ داد و گفت:اگر عقالى را كه به پيغمبر خدا مىدادند به من ندهند با ايشان مىجنگم (7) و البته مراد از اين سخن اين بود كه به هر قيمت تمام شود بايد حق احيا شود البته موضوع خلافتحقه از يك عقال مهمتر و با ارزشتر بود. امامت در بيان معارف الهيه در بحثهاى پيغمبر شناسى گذشت كه طبق قانون ثابت و ضرورى هدايت عمومى، هر نوع از انواع آفرينش از راه تكوين و آفرينش به سوى كمال و سعادت نوعى خود هدايت و رهبرى مىشود. نوع انسان نيز كه يكى از انواع آفرينش است از كليت اين قانون عمومى مستثنا نيست و از راه غريزه واقع بينى و تفكر اجتماعى، در زندگى خود به روش خاصى بايد هدايتشود كه سعادت دنيا و آخرتش را تامين نمايد و به عبارت ديگر:بايد يك سلسله اعتقادات و وظايف عملى را درك نموده روش زندگى خود را به آنها تطبيق كند تا سعادت و كمال انسانى خود را به دست آورد و گفته شد كه راه درك اين برنامه زندگى كه به نام«دين»ناميده مىشود راه عقل نيستبلكه راه ديگرى استبه نام«وحى و نبوت»كه در برخى از پاكان جهانبشريتبه نام انبيا (پيغمبران خدا) يافت مىشود! پيغمبرانند كه وظايف انسانى مردم را به وسيله وحى از جانب خدا دريافت داشته به مردم مىرسانند، تا در اثر به كار بستن آنها تامين سعادت كنند. روشن است كه اين دليل چنانكه لزوم و ضرورت چنين دركى را در ميان افراد بشر به ثبوت مىرساند، همچنين لزوم و ضرورت پيدايش افرادى را كه پيكره دست نخورده اين برنامه را حفظ كنند و در صورت لزوم به مردم برسانند، به ثبوت مىرساند. چنانكه از راه عنايتخدايى لازم است اشخاصى پيدا شوند كه وظايف انسانى را از راه وحى درك نموده به مردم تعليم كنند، همچنان لازم است كه اين وظايف انسانى آسمانى براى هميشه در جهان انسانى محفوظ بماند و در صورت لزوم به مردم عرضه و تعليم شود يعنى پيوسته اشخاصى وجود داشته باشند كه دين خدا نزدشان محفوظ باشد و در وقت لزوم به مصرف برسد. كسى كه متصدى حفظ و نگهدارى دين آسمانى است و از جانب خدا به اين سمت اختصاص يافته«امام»ناميده مىشود چنانكه كسى كه حامل روح وحى و نبوت و متصدى اخذ و دريافت احكام و شرايع آسمانى از جانب خدا مىباشد« نبى» نام دارد و ممكن است نبوت و امامت در يكجا جمع شوند و ممكن است از هم جدا باشند و چنانكه دليل نامبرده عصمت پيغمبران را اثبات مىكرد، عصمت ائمه و پيشوايات را نيز اثبات مىكند، زيرا بايد خدا براى هميشه دين واقعى دست نخورده و قابل تبليغى در ميان بشر داشته باشد و اين معنا بدون عصمت و مصونيتخدايى صورت نبندد. فرق ميان نبى و امام دليل گذشته در مورد دريافت داشتن احكام و شرايع آسمانى كه به واسطه پيغمبران انجام مىگيرد، همينقدر اصل وحى يعنى گرفتن احكام آسمانى را اثبات مىكند نه استمرار و هميشگى آن را به خلاف حفظ و نگهدارى آن كه طبعا امرى است استمرارى و مداوم، و از اينجاست كه لزوم ندارد پيوسته پيغمبرى در ميان بشر وجود داشته باشد ولى وجود امام كه نگهدارنده دين آسمانى است، پيوسته در ميان بشر لازم است و هرگز جامعه بشرى از وجود امام خالى نمىشود، بشناسند يا نشناسند و خداى متعال در كتاب خود مىفرمايد: فان يكفر بها هؤلاء فقد و كلنا بها قوما ليسوا بها بكافرين (8) . يعنى:« و اگر به هدايت ما - كه هرگز تخلف نمىكند - كافران ايمان نياوردند ما گروهى را به آن موكل كردهايم كه هرگز به آن كافر نخواهند شد». و چنانكه اشاره شد، نبوت و امامت گاهى جمع مىشود و يك فرد داراى هر دو منصب پيغمبرى و پيشوايى (اخذ شريعت آسمانى و حفظ بيان آن) مىشود و گاهى از هم جدا مىشوند چنانكه در ازمنهاى كه از پيغمبران خالى است در هر عصر امام حقى وجود دارد و بديهى است عدد پيغمبران خدا محدود و هميشه وجود نداشتهاند. خداى متعال در كتاب خود جمعى از پيغمبران را به امامتمعرفى فرموده است چنانكه درباره حضرت ابراهيم مىفرمايد: و اذ ابتلى ابراهيم ربه بكلمات فاتمهن قال انى جاعلك للناس اماما قال و من ذريتى قال لا ينال عهدى الظالمين (9) . يعنى:« وقتى كه خداى ابراهيم او را به كلمههايى امتحان كرد پس آنها را تمام كرده و به آخر رسانيد، فرمود:من تو را براى مردم امام و پيشوا قرار مىدهم، ابراهيم گفت و از فرزندان من، فرمود عهد و فرمان من به ستمكاران نمىرسد». و مىفرمايد: و جعلناهم ائمة يهدون بامرنا (10) . يعنى:« و ما ايشان را پيشوايانى قرار داديم كه به امر ما هدايت و رهبرى مىكردند». امامت در باطن اعمال امام چنانكه نسبتبه ظاهر اعمال مردم، پيشوا و راهنماست، همچنان در باطن نيز سمت پيشوايى و رهبرى دارد و اوست قافله سالار كاروان انسانيت كه از راه باطن به سوى خدا سير مىكند. براى روشن شدن اين حقيقتبدو مقدمه زيرين بايد توجه نمود. اول:جاى ترديد نيست كه به نظر اسلام و ساير اديان آسمانى يگانه وسيله سعادت و شقاوت (خوشبختى و بدبختى) واقعى و ابدى انسان، همانا اعمال نيك و بد اوست كه دين آسمانى تعليمش مىكند و هم از راه فطرت و نهاد خدادادى نيكى و بدى آنها درك مىنمايد. و خداى متعال از راه وحى و نبوت اين اعمال را مناسب طرز تفكر ما گروه بشر با زبان اجتماعى خودمان، در صورت امر و نهى و تحسين و تقبيح بيان فرموده و در مقابل طاعت و تمرد آنها، براى نيكوكاران و فرمانبرداران، زندگى جاويد شيرينى كه مشتمل بر همه خواستهاى كمالى انسان مىباشد، نويد داده و براى بدكاران و ستمگران زندگى جاويد تلخى كه متضمن هر گونه بدبختى و ناكامى مىباشد خبر داده است. و جاى شك و ترديد نيست كه خداى آفرينش كه از هر جهتبالاتر از تصور ماست، مانند ما تفكر اجتماعى ندارد و اين سازمان قراردادى آقايى و بندگى و فرمانروايى و فرمانبرى و امر و نهى و مزد و پاداش در بيرون از زندگى اجتماعى ما وجود ندارد و دستگاه خدايى همانا دستگاه آفرينش است كه در آن هستى و پيدايش هر چيز به آفرينش خدا طبق روابط واقعى بستگى دارد و بس. و چنانكه در قرآن كريم (11) و بيانات پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم اشاره شده دين مشتمل به حقايق و معارفى استبالاتر از فهم عادى ما كه خداى متعال آنها را با بيانى كه با سطح فكر ما مناسب و با زبانى كه نسبتبه ما قابل فهم است، براى ما نازل فرموده است. از اين بيان بايد نتيجه گرفت كه ميان اعمال نيك و بد و ميان آنچه در جهان ابديت از زندگى و خصوصيات زندگى هست، رابطهواقعى بر قرار است كه خوشى و ناخوشى زندگى آينده به خواستخدا مولود آن است. و به عبارت سادهتر:در هر يك از اعمال نيك و بد، در درون انسان واقعيتى به وجود مىآيد كه چگونگى زندگى آينده او مرهون آن است. انسان بفهمد يا نفهمد، درست مانند كودكى است كه تحت تربيت قرار مىگيرد، وى جز دستورهايى كه از مربى با لفظ« بكن و نكن» مىشنود و پيكر كارهايى كه انجام مىدهد، چيزى نمىفهمد ولى پس از بزرگ شدن و گذرانيدن ايام تربيتبه واسطه ملكات روحى ارزندهاى كه در باطن خود مهيا كرده در اجتماع به زندگى سعادتمندى نايل خواهد شد و اگر از انجام دستورهاى مربى نيكخواه خود سرباز زده باشد، جز بدبختى بهرهاى نخواهد داشت. يا مانند كسى كه طبق دستور پزشك به دوا و غذا و ورزش مخصوصى مداومت مىنمايد وى جز گرفتن و به كار بستن دستور پزشك با چيزى سر و كار ندارد ولى با انجام دستور، نظم و حالتخاصى در ساختمان داخلى خود پيدا مىكند كه مبدا تندرستى و هر گونه خوشى و كاميابى است. خلاصه انسان در باطن اين حيات ظاهرى، حيات ديگرى باطنى (حيات معنوى) دارد كه از اعمال وى سرچشمه مىگيرد و رشد مىكند و خوشبختى و بدبختى وى در زندگى آن سرا، بستگى كامل به آن دارد. قرآن كريم نيز اين بيان عقلى را تاييد مىكند و در آيات (12) بسيارى براى نيكوكاران و اهل ايمان حيات ديگر و روح ديگرى بالاتر از اين حيات و روشنتر از اين روح اثبات مىنمايد و نتايجباطنى اعمال را پيوسته همراه انسانى مىداند و در بيانات نبوى نيز به همين معنا بسيار اشاره شده است (13) . دوم:اينكه بسيار اتفاق مىافتد كه يكى از ما كسى را به امرى نيك يا بد راهنمايى كند در حالى كه خودش به گفته خود عامل نباشد ولى هرگز در پيغمبران و امامان كه هدايت و رهبريشان به امر خداست، اين حال تحقق پيدا نمىكند ايشان به دينى كه هدايت مىكنند و رهبرى آن را به عهده گرفتهاند، خودشان نيز عاملند و به سوى حيات معنوى كه مردم را سوق مىدهند، خودشان نيز داراى همان حيات معنوى مىباشند، زيرا خدا تا كسى را خود هدايت نكند هدايت ديگران را به دستش نمىسپارد و هدايتخاص خدايى هرگز تخلف بردار نيست. از اين بيان مىتوان نتايج ذيل را به دست آورد: 1 - در هر امتى، پيغمبر و امام آن امت در كمال حيات معنوى دينى كه به سوى آن دعوت و هدايت مىكنند، مقام اول را حايزمىباشند، زيرا چنانكه شايد و بايد به دعوت خودشان عامل بوده و حيات معنوى آن را واجدند. 2 - چون اولند و پيشرو و راهبر همه هستند از همه افضلند. 3 - كسى كه رهبرى امتى را به امر خدا به عهده دارد چنانكه در مرحله اعمال ظاهرى رهبر و راهنماست در مرحله حيات معنوى نيز رهبر و حقايق اعمال با رهبرى او سير مىكند (14) . ائمه و پيشوايان اسلام به حسب آنكه از فصلهاى گذشته نتيجه گرفته مىشود، در اسلام پس از رحلت پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم در ميان امت اسلامى پيوسته امامى (پيشواى منصوب) از جانب خدا بوده و خواهد بود. و احاديث انبوهى (15) از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم در توصيف ايشان و در عددايشان و در اينكه همهشان از قريشند و از اهل بيت پيغمبرند و در اينكه«مهدى موعود» از ايشان و آخرينشان خواهد بود، نقل شده است. و همچنين نصوص (16) از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم در امامت على عليه السلام كه امام اول است وارد شده است و همچنين نصوص قطعى از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم و على عليه السلام در امامت دوم و به همين ترتيب گذشتگان ائمه به امامت آيندگانشان نص قطعى نمودهاند. به مقتضاى اين نصوص، ائمه اسلام دوازده تن مىباشند و نامهاى مقدسشان به اين ترتيب است: 1 - على بن ابى طالب 2 - حسن بن على 3 - حسين بن على 4 - على بن حسين 5 - محمد بن على 6 - جعفر بن محمد 7 - موسى بن جعفر 8 - على بن موسى 9 - محمد بن على 10 - على بن محمد 11 - حسن بن على 12 - مهدى عليهم السلام اجمالى از تاريخ زندگى دوازده امام (ع) امام اول حضرت امير المؤمنين على عليه السلام وى فرزند ابو طالب شيخ بنى هاشم، عموى پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم بود كه پيغمبر اكرم را سرپرستى نموده و در خانه خود جاى داده و بزرگ كرده بود و پس از بعثت نيز تا زنده بود از آن حضرت حمايت كرد و شر كفار عرب و خاصه قريش را از وى دفع نمود. على عليه السلام (بنا به نقل مشهور) ده سال پيش از بعثت متولد شد و پس از شش سال در اثر قحطى كه در مكه و حوالى آن اتفاق افتاد، بنا به درخواست پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم از خانه پدر به خانه پسر عموى خود پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم منتقل گرديد و تحتسرپرستى و پرورش مستقيم آن حضرت در آمد (17) . پس از چند سال كه پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم به موهبت نبوت نايل شد و براى نخستين بار در«غار حرا»وحى آسمانى به وى رسيد وقتى كه از غار رهسپار شهر و خانه خود شد، شرح حال را فرمود، على عليه السلام به آن حضرت ايمان آورد (18) و باز در مجلسى كهپيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم خويشاوندان نزديك خود را جمع و به دين خود دعوت نموده فرمود: نخستين كسى كه از شما دعوت مرا بپذيرد خليفه و وصى و وزير من خواهد بود، تنها كسى كه از جاى خود بلند شد و ايمان آورد على عليه السلام بود و پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم ايمان او را پذيرفت و وعدههاى خود را دربارهاش امضا نمود (19) و از اين روى على عليه السلام نخستين كسى است در اسلام كه ايمان آورد و نخستين كسى است كه هرگز غير خداى يگانه را نپرستيد. على عليه السلام پيوسته ملازم پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم بود تا آن حضرت از مكه به مدينه هجرت نمود و در شب هجرت نيز كه كفار خانه آن حضرت را محاصره كرده بودند و تصميم داشتند آخر شب به خانه ريخته و آن حضرت را در بستر خواب قطعه قطعه نمايند، على عليه السلام در بستر پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم خوابيده و آن حضرت از خانه بيرون آمده رهسپار مدينه گرديد (20) . و پس از آن حضرت مطابق وصيتى كه كرده بود، امانتهاى مردم را به صاحبانش رد كرده، مادر خود و دختر پيغمبر را با دو زن ديگر برداشته به مدينه حركت نمود (21) . در مدينه نيز ملازم پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم بود و آن حضرت در هيچ خلوت و جلوتى على عليه السلام را كنار نزد و يگانه دختر محبوبه خود فاطمه را به وى تزويج نمود. و در موقعى كه ميان اصحاب خود عقداخوت مىبست او را برادر خود قرار داد (22) . على عليه السلام در همه جنگها كه پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم شركت فرموده بود حاضر شد جز جنگ تبوك كه آن حضرت او را در مدينه به جاى خود نشانيده بود (23) و در هيچ جنگى پاى به عقب نگذاشت و از هيچ حريفى روى نگردانيد و در هيچ امرى مخالفت پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم نكرد چنانكه آن حضرت فرمود:«هرگز على از حق و حق از على جدا نمىشوند» (24) . على عليه السلام روز رحلت پيغمبر اكرم 33 سال داشت و با اينكه در همه فضائل دينى سر آمد و در ميان اصحاب پيغمبر ممتاز بود، به عنوان اينكه وى جوان است و مردم به واسطه خونهايى كه در جنگها پيشاپيش پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم ريخته با وى دشمنند از خلافت كنارش زدند و به اين ترتيب دست آن حضرت از شؤونات عمومى بكلى قطع شد. وى نيز گوشه خانه را گرفته به تربيت افراد پرداخت و 25 سال كه زمان سه خليفه پس از رحلت پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم بود، گذرانيد و پس از كشته شدن خليفه سوم، مردم با آن حضرت بيعت نموده و به خلافتش برگزيدند. آن حضرت در خلافتخود كه تقريبا چهار سال و نه ماه طول كشيد، سيرت پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم را داشت و به خلافتخود صورت نهضت و انقلاب داده به اصلاحات پرداخت و البته اين اصلاحات بهضرر برخى از سود جويان تمام مىشد و از اين روى عدهاى از صحابه كه پيشاپيش آنها ام المؤمنين«عايشه و طلحه و زبير و معاويه»بودند، خون خليفه سوم را دستاويز قرار داده سر به مخالفتبرافراشتند و بناى شورش و آشوبگرى گذاشتند. آن حضرت براى خوابانيدن فتنه، جنگى با ام المؤمنين عايشه و طلحه و زبير در نزديكى بصره كرد كه به«جنگ جمل»معروف است و جنگى ديگر با معاويه در مرز عراق و شام كرد كه به جنگ«صفين»معروف است و يك سال و نيم ادامه يافت و جنگى ديگر با خوارج در نهروان كرد كه به جنگ«نهروان»معروف است و به اين ترتيب، بيشتر مساعى آن حضرت در ايام خلافتخود، صرف رفع اختلاف داخلى بود و پس از گذشت زمان كوتاه، صبح روز نوزدهم ماه رمضان سال چهلم هجرى در مسجد كوفه در سر نماز به دستبعضى از خوارج ضربتى خورده و در شب 21 همان ماه شهيد شد (25) . امير المؤمنين على عليه السلام به شهادت تاريخ و اعتراف دوست و دشمن در كمالات انسانى نقيصهاى نداشت و در فضائل اسلامى نمونه كاملى از تربيت پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم بود. بحثهايى كه در اطراف شخصيت او شده و كتابهايى كه در اين باره شيعه و سنى و ساير مطلعين و كنجكاوان نوشتهاند، درباره هيچيك از شخصيتهاى تاريخ اتفاق نيفتاده است. على عليه السلام در علم و دانش، داناترين ياران پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم وساير اهل اسلام بود و نخستين كسى است در اسلام كه در بيانات علمى خود، در استدلال و برهان را باز كرد و در معارف الهيه بحث فلسفى نمود و در باطن قرآن سخن گفت و براى نگهدارى لفظش دستور زبان عربى را وضع فرمود و تواناترين عرب بود در سخنرانى (چنانكه در بخش اول كتاب نيز اشاره شد) . على عليه السلام در شجاعت ضرب المثل بود در آن همه جنگها كه در زمان پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم و پس از آن شركت كرد، هرگز ترس و اضطرابى از خود نشان نداد و با اينكه بارها و ضمن حوادثى مانند جنگ احد و جنگ حنين و جنگ خيبر و جنگ خندق، ياران پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم و لشكريان اسلام لرزيدند و يا پراكنده شده فرار نمودند، وى هرگز پشتبه دشمن نكرد و هرگز نشده كه كسى از ابطال و مردان جنگى با وى در آويزد و جان به سلامتبرد و در عين حال با كمال توانايى، ناتوانى را نمىكشت و فرارى را دنبال نمىكرد و شبيخون نمىزد و آب به روى دشمن نمىبست. از مسلمات تاريخ است كه آن حضرت در جنگ خيبر در حملهاى كه به قلعه نمود، دستبه حلقه در رسانيده با تكانى در قلعه را كنده به دور انداخت (26) . و همچنين روز فتح مكه كه پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم امر به شكستن بتها نمود، بت«هبل»كه بزرگترين بتهاى مكه و مجسمه عظيم الجثهاى از سنگ بود كه بر بالاى كعبه نصب كرده بودند، على عليه السلام به امر پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم پاى روى دوش آن حضرت گذاشته بالاى كعبهرفت و«هبل»را از جاى خود كند و پايين انداخت (27) . على عليه السلام در تقواى دينى و عبادت حق نيز يگانه بود، پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم در پاسخ كسانى كه نزد وى از تندى على عليه السلام گله مىكردند مىفرمايد:«على را سرزنش نكنيد، زيرا وى شيفته خداست (28) ». ابودرداى صحابى پيكر آن حضرت را در يكى از نخلستانهاى مدينه ديد كه مانند چوب خشك افتاده است، براى اطلاع، به خانه آن حضرت آمد و به همسر گرامى وى كه دختر پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم بود، در گذشت همسرش را تسليت گفت، دختر پيغمبر صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:«پسر عم من نمرده استبلكه در عبادت از خوف خدا غش نموده است و اين حال براى وى بسيار اتفاق مىافتد». على عليه السلام در مهربانى به زير دستان و دلسوزى به بينوايان و بيچارگان و كرم و سخا به فقرا و مستمندان، قصص و حكايات بسيار دارد. آن حضرت هر چه را به دستش مىرسيد در راه خدا به مستمندان و بيچارگان مىداد و خود با سختترين و سادهترين وضعى زندگى مىكرد. آن حضرت كشاورزى را دوست مىداشت و غالبا به استخراج قنوات و درختكارى و آباد كردن زمينهاى باير مىپرداخت ولى از اين راه هر ملكى را كه آباد مىكرد و يا هر قناتى را كه بيرون مىآورد وقف فقرا مىفرمود و اوقاف آن حضرت كه به صدقات على معروف بود در اواخر عهد وى، عوايد ساليانه قابلتوجهى (24 هزار دينار طلا) داشت (29) . امام دوم امام حسن مجتبى عليه السلام آن حضرت و برادرش امام حسين عليه السلام دو فرزند امير المؤمنين على عليه السلام بودند از حضرت فاطمه عليها السلام دختر پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم و پيغمبر اكرم بارها مىفرمود كه: «حسن و حسين فرزندان منند»و به پاس همين كلمه، على عليه السلام به ساير فرزندان خود مىفرمود:«شما فرزندان من هستيد و حسن و حسين فرزندان پيغمبر خدايند» (30) . امام حسن عليه السلام سال سوم هجرت در مدينه متولد شد (31) و هفتسال و خردهاى جد خود را درك نمود و در آغوش مهر آن حضرت بسر برد و پس از رحلت پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم كه با رحلتحضرت فاطمه، سه ماه يا شش ماه بيشتر فاصله نداشت، تحت تربيت پدر بزرگوار خود قرار گرفت. امام حسن عليه السلام پس از شهادت پدر بزرگوار خود به امر خدا و طبق وصيت آن حضرت، به امامت رسيد و مقام خلافت ظاهرى را نيز اشتغال كرده نزديك به شش ماه به اداره امور مسلمين پرداخت و دراين مدت معاويه كه دشمن سرسخت على عليه السلام و خاندان او بود و سالها به طمع خلافت (در ابتدا به نام خونخواهى خليفه سوم و اخيرا به دعوى صريح خلافت) جنگيده بود به عراق كه مقر خلافت امام حسن عليه السلام بود لشكر كشيد و جنگ آغاز كرد و از سوى ديگر سرداران لشكريان امام حسن عليه السلام را تدريجا با پولهاى گزاف و نويدهاى فريبنده اغوا نمود و لشكريان را بر آن حضرت شورانيد (32) . بالاخره آن حضرت به صلح مجبور شده، خلافت ظاهرى را با شرايطى (به شرط اينكه پس از درگذشت معاويه دوباره خلافتبه امام حسن عليه السلام برگردد و خاندان و شيعيانش از تعرض مصون باشند) به معاويه واگذار نمود (33) معاويه به اين ترتيب خلافت اسلامى را قبضه كرد و وارد عراق شده و در سخنرانى عمومى رسمى شرايط صلح را الغاء نمود (34) و از هر راه ممكن استفاده كرده سختترين فشار و شكنجه را به اهل بيت و شيعيان ايشان روا داشت. امام حسن عليه السلام در تمام مدت امامتخود كه ده سال طول كشيد در هايتشدت و اختناق زندگى كرد و هيچگونه امنيتى حتى در داخل خانه خود نداشت و بالاخره در سال پنجاه هجرى بهتحريك معاويه به دست همسر خود مسموم و شهيد شد (35) . امام حسن عليه السلام در كمالات انسانى يادگار پدر و نمونه كامل جد بزرگوار خود بود و تا پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم در قيد حيات بود، او و برادرش در كنار آن حضرت جاى داشتند و گاهى آنان را بر دوش خود سوار مىكرد. عامه و خاصه از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم روايت كردهاند كه درباره حسن و حسين عليهما السلام فرمود:اين دو فرزند من امام مىباشند خواه برخيزند و خواه بنشينند (كنايه است از تصدى مقام خلافت ظاهرى و عدم تصدى آن) (36) . و روايات بسيار از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم و امير المؤمنين على عليه السلام در امامت آن حضرت بعد از پدر بزرگوارش، وارد شده است. امام سوم امام حسين (سيد الشهداء) فرزند دوم على عليه السلام از فاطمه عليها السلام دختر پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم كه در سال چهارم هجرى متولد شده است. آن حضرت پس از شهادت برادر بزرگوار خود امام حسن مجتبى عليه السلام به امر خدا و طبق وصيت وى، به امامت رسيد (37) . امام حسين عليه السلام ده سال امامت نمود و تمام اين مدت را بهاستثناى (تقريبا) شش ماه آخر در خلافت معاويه واقع بود و در سختترين اوضاع و ناگوارترين احوال با نهايت اختناق زندگى مىفرمود، زيرا گذشته از اينكه مقررات و قوانين دينى اعتبار خود را از دست داده بود و خواستههاى حكومت جايگزين خواستههاى خدا و رسول شده بود و گذشته از اينكه معاويه و دستياران او از هر امكانى براى خرد كردن و از ميان بردن اهل بيت و شيعيانشان و محو نمودن نام على و آل على استفاده مىكردند، معاويه در صدد تحكيم اساس خلافت فرزند خود يزيد بر آمده بود و گروهى از مردم به واسطه بى بندو بارى يزيد، از اين امر خشنود نبودند، معاويه براى جلوگيرى از ظهور مخالفت، به سختگيريهاى بيشتر و تازهترى دست زده بود. امام حسين خواه ناخواه اين روزگار تاريك را مىگذرانيد و هر گونه شكنجه و آزار روحى را از معاويه و دستياران وى تحمل مىكرد تا در اواسط سال شصت هجرى، معاويه در گذشت و پسرش يزيد به جاى پدر نشست (38) . بيعتيك سنت عربى بود كه در كارهاى مهم مانند سلطنت و امارت، اجرا مىشد و زيردستان بويژه سرشناسان دستبيعت و موافقت و طاعتبه سلطان يا امير مثلا مىدادند و مخالفتبعد از بيعت، عار و ننگ قومى بود و مانند تخلف از امضاى قطعى، جرمى مسلم شمرده مىشود و در سيره پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم فى الجمله يعنى در جايى كه به اختيار و بدون اجبار انجام مىيافت، اعتبار داشت. معاويه نيز از معاريف قوم براى يزيد بيعت گرفته بود ولى متعرض حال امام حسين عليه السلام نشده و به آن حضرت تكليف بيعت ننموده بود و بالخصوص به يزيد وصيت كرده بود (39) كه اگر حسين بن على از بيعت وى سر باز زند پيگيرى نكند و با سكوت و اغماض بگذراند، زيرا پشت و روى مسئله را درست تصور كرده عواقب وخيم آن را مىدانست. ولى يزيد در اثر خودبينى و بىباكى كه داشت، وصيت پدر را فراموش كرده، بىدرنگ پس از درگذشت پدر به والى مدينه دستور داد كه از امام حسين براى وى بيعت گيرد وگرنه سرش را به شام فرستد (40) !! پس از آنكه والى مدينه در خواستيزيد را به امام حسين عليه السلام ابلاغ كرد آن حضرت براى تفكر در اطراف قضيه مهلت گرفت و شبانه با خاندان خود به سوى مكه حركت فرمود و به حرم خدا كه در اسلام مامن رسمى مىباشد پناهنده شد. اين واقعه در اواخر ماه رجب و اوايل ماه شعبان سال شصت هجرى بود و امام حسين عليه السلام تقريبا چهار ماه در شهر مكه در حال پناهندگى بسر برد و اين خبر تدريجا در اقطار بلاد اسلامى منتشر شد. از يك سوى بسيارى از مردم كه از بيدادگريهاى دوره معاويه دلخور بودند و خلافتيزيد بر نارضايتيشان مىافزود با آن حضرت مراوده واظهار همدردى مىكردند و از يك سوى سيل نامه از عراق و بويژه از شهر كوفه به شهر مكه سرازير مىشد و از آن حضرت مىخواستند كه به عراق رفته و به پيشوايى و رهبرى جمعيت پرداخته براى بر انداختن بيداد و ستم قيام كند. و البته اين جريان براى يزيد خطرناك بود. اقامت امام حسين عليه السلام در مكه، ادامه داشت تا موسم حج رسيد و مسلمانان جهان به عنوان حج، گروه گروه و دسته دسته وارد مكه و مهياى انجام عمل حج مىشدند، آن حضرت اطلاع پيدا كرد كه جمعى از كسان يزيد در زى حجاج وارد مكه شدهاند و ماموريت دارند با سلاحى كه در زير لباس احرام بستهاند آن حضرت را در اثناء عمل حجبه قتل رسانند (41) . آن حضرت عمل خود را مخفف ساخته تصميم به حركت گرفت و در ميان گروه انبوه مردم سرپا ايستاده سخنرانى كوتاهى كرده (42) حركتخود را به سوى عراق خبر داد. وى در اين سخنرانى كوتاه شهادت خود را گوشزد مىنمايد و از مسلمانان استمداد مىكند كه در اين هدف ياريش نمايند و خون خود را در راه خدا بذل كنند و فرداى آن روز با خاندان و گروهى از ياران خود رهسپار عراق شد. امام حسين عليه السلام تصميم قطعى گرفته بود كه بيعت نكند و به خوبى مىدانست كه كشته خواهد شد و نيروى جنگى شگرف و دهشتناك بنى اميه كه با فساد عمومى و انحطاط فكرى و بى ارادگى مردم و خاصه اهل عراق تاييد مىشد، او را خرد و نابود خواهد كرد. جمعى از معاريف به عنوان خيرخواهى سر راه را بر وى گرفته و خطر اين حركت و نهضت را تذكر دادند، ولى آن حضرت در پاسخ فرمود كه من بيعت نمىكنم و حكومت ظلم و بيداد را امضا نمىنمايم و مىدانم كه به هر جا روم و در هر جا باشم مرا خواهند كشت و اينكه مكه را ترك مىگويم براى رعايتحرمتخانه خداست كه با ريختن خون من هتك نشود (43) . امام حسين عليه السلام راه كوفه را پيش گرفت، در اثناى راه كه هنوز چند روز راه تا كوفه داشت، خبر يافت كه والى يزيد در كوفه نماينده امام را با يك نفر از معاريف شهر كه طرفدارى جدى بود، كشته و به دستور وى ريسمان به پايشان بسته در كوچه و بازار كوفه كشيدهاند (44) و شهر و نواحى آن تحت مراقبتشديد در آمده و سپاه بىشمار دشمن در انتظار وى بسر مىبرند و راهى جز كشته شدن در پيش نيست. همينجا بود كه امام تصميم قطعى خود را به كشته شدن بىترديد اظهار داشت و به سير خود ادامه داد (45) . در هفتاد كيلومترى كوفه (تقريبا) در بيابانى به نام كربلا، آن حضرت و كسانش به محاصره لشگريان يزيد در آمدند و هشت روز توقف داشتند كه هر روز حلقه محاصره تنگتر و سپاه دشمن افزونتر مىشد و بالاخره آن حضرت و خاندان و كسانش با شماره ناچيز، درميان حلقههاى متشكل از سىهزار مرد جنگى قرار گرفتند (46) . در اين چند روز امام به تحكيم موضع خود پرداخته ياران خود را تصفيه نمود، شبانه عموم همراهان خود را احضار فرمود در ضمن سخنرانى كوتاهى اظهار داشت كه:ما جز مرگ و شهادت در پيش نداريم و اينان با كسى جز من كار ندارند، من بيعتخود را از شما برداشتم هر كه بخواهد مىتواند از تاريكى شب استفاده نموده جان خود را از اين ورطه هولناك برهاند. پس از آن فرمود چراغها را خاموش كردند و اكثر همراهان كه براى مقاصد مادى همراه بودند پراكنده شدند و جز جماعت كمى از شيفتگان حق (نزديك به چهل تن از ياران امام) و عدهاى از بنى هاشم كسى نماند. امام عليه السلام بار ديگر بازماندگان را جمع كرده و به مقام آزمايش در آورده در خطابى كه به ياران و خويشاوندان هاشمى خود كرد، اظهار داشت كه:اين دشمنان تنها با من كار دارند، هر يك از شما مىتواند از تاريكى شب استفاده كرده از خطر نجات يابد، ولى اين بار هر يك از ياران باوفاى امام با بيانهاى مختلف پاسخ دادند كه ما هرگز از راه حق كه تو پيشواى آنى روى نخواهيم تافت و دست از دامن پاك تو نخواهيم برداشت و تا رمقى در تن و قبضه شمشير به دست داريم از حريم تو دفاع خواهيم نمود (47) . آخر روز نهم ماه محرم، آخرين تكليف (يا بيعتيا جنگ) ازجانب دشمن به امام رسيد و آن حضرت شب را براى عبادت مهلت گرفت و مصمم به جنگ فردا شد (48) . روز دهم محرم سال 61 هجرى، امام با جمعيت كم خود (روى هم رفته كمتر از نود نفر كه چهل نفر ايشان از همراهان سابق امام و سى و چند نفر در شب و روز جنگ از لشكر دشمن به امام پيوسته بودند و ما بقى خويشاوندان هاشمى امام، از فرزندان و برادران و برادرزادگان و خواهرزادگان و عموزادگان بودند) در برابر لشكر بىكران دشمن صف آرايى نمودند و جنگ در گرفت. آن روز از بامداد تا وا پسين جنگيدند و امام عليه السلام و ساير جوانان هاشمى و ياران وى تا آخرين نفر شهيد شدند (در ميان كشته شدگان دو فرزند خردسال امام حسن و يك كودك خردسال و يك فرزند شيرخوار امام حسين را نيز بايد شمرد (49) . لشكر دشمن پس از خاتمه يافتن جنگ، حرمسراى امام را غارت كردند و خيمه و خرگاه را آتش زدند و سرهاى شهدا را بريده، بدنهاى ايشان را لخت كرده، بى اينكه به خاك بسپارند، به زمين انداختند. سپس اهل حرم را كه همه زن و دختر بىپناه بودند با سرهاى شهدا به سوى كوفه حركت دادند (در ميان اسيران از جنش ذكور تنى چند بيش نبود كه از جمله آنان فرزند 22 ساله امام حسين - كه سختبيمار بود - يعنى امام چهارم و ديگر فرزند چهار ساله وى محمد بن على كه امام پنجم باشد و ديگر حسن مثنى فرزند امام دومكه داماد امام حسين عليه السلام بود و در جنگ زخم كارى خورده و در ميان كشتگان افتاده بود او را نيز در آخرين رمق يافتند و به شفاعتيكى از سرداران، سر نبريدند و با اسيران به كوفه بردند) و از كوفه نيز به سوى دمشق پيش يزيد بردند. واقعه كربلا و اسيرى زنان و دختران اهل بيت و شهر به شهر گردانيدن ايشان و سخنرانيهايى كه دختر امير المؤمنين عليه السلام و امام چهارم - كه جزء اسيران بودند - در كوفه و شام نمودند بنى اميه را رسوا كرد و تبليغات چندين ساله معاويه را از كار انداخت و كار به جايى كشيد كه يزيد از عمل مامورين خود در ملا عام بيزارى جست و واقعه كربلا عامل مؤثرى بود كه با تاثير مؤجل خود، كومتبنى اميه را بر انداخت و ريشه شيعه را استوارتر ساخت و از آثار معجل آن، انقلابات و شورشهايى بود كه به همراه جنگهاى خونين تا دوازده سال ادامه داشت و از كسانى كه در قتل امام شركت جسته بودند، حتى يك نفر از دست انتقام نجستند. كسى كه در تاريخ حيات امام حسين عليه السلام و يزيد و اوضاع و احوال كه آن روز حكومت مىكرد، دقيق شود و در اين بخش از تاريخ كنجكاوى نمايد، شك نمىكند كه آن روز در برابر امام حسين عليه السلام يك راه بيشتر نبود و آن همان كشته شدن بود و بيعتيزيد كه نتيجهاى جز پايمال كردن علنى اسلام نداشت، براى امام مقدور نبود، زيرا يزيد با اينكه احترامى براى آيين اسلام و مقررات آن قائل نبود و بند و بارى نداشت، به پايمال كردن مقدسات و قوانين اسلامى بىباكانه تظاهر نيز مىكرد. ولى گذشتگان وى اگر با مقررات دينى مخالفت مىكردند، آنچه مىكردند در لفافه دين مىكردند و صورت دين را محترم شمرده با يارى پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم و ساير مقامات دينى كه مردم براى ايشان معتقد بودند، افتخار مىنمودند. و از اينجا روشن مىشود كه آنچه برخى از مفسرين حوادث گفتهاند كه اين دو پيشوا (امام حسن و امام حسين) دو سليقه مختلف داشتند و امام حسن مسلك صلح را مىپسنديد به خلاف امام حسين كه جنگ را ترجيح مىداد چنانكه آن برادر با داشتن چهل هزار مرد جنگى با معاويه صلح كرد و اين برادر با چهل نفر به جنگ يزيد بر خاست، سخنى است نابجا، زيرا مىبينيم همين امام حسين كه يك روز زير بار بيعتيزيد نرفت، ده سال در حكومت معاويه مانند برادرش امام حسن (كه او نيز ده سال با معاويه به سر برده بود) به سر برد و هرگز سر به مخالفتبرنداشت و حقا اگر امام حسن يا امام حسين با معاويه مىجنگيدند كشته مىشدند و براى اسلام كمترين سودى نمىبخشيد و در برابر سياستحق به جانبى معاويه كه خود را صحابى و كاتب وحى و خال المؤمنين معرفى كرده و هر دسيسه را به كار مىبرد، تاثيرى نداشت. گذشته از اينكه با تمهيدى كه داشت مىتوانست آنان را به دست كسان خودشان بكشد و خود به عزايشان نشسته به مقام خونخواهى بيايد چنانكه با خليفه سوم نظير همين معامله را كرد. ادامه دارد.....پي‌نوشت‌ها:1 - درباره مطالب مربوط به امامت و جانشينى پيغمبر اكرم (ص) و حكومت اسلامى به اين مدارك مراجعه شود:تاريخ يعقوبى، ج 2، ص 26 الى 61. سيره ابن هشام، ج 2، ص 223 - 271. تاريخ ابى الفداء، ج 1، ص 126. غاية المرام، ص 664 از مسند احمد و غير آن. 2 - براى اثبات خلافت على بن ابيطالب به آياتى از قرآن استدلال شده و از جمله آنها اين آيه است: انما وليكم الله و رسوله و الذين آمنوا الذين يقيمون الصلوة و يؤتون الزكوة
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 283]
-
گوناگون
پربازدیدترینها