محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1846202414
زن در سخن و سيره رسول خدا(ص)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
زن در سخن و سيره رسول خدا(ص) نويسنده:مهدی مهريزی قرآن کريم نخستين منبع و مرجع برای ارائه تصوير زن از ديدگاه اسلام است. پس از آن سيره و سخنان رسول خدا(ص) در جايگاه دوم قرار میگيرد. آموزههای رسول خدا(ص) برای همه مسلمانان ملاک و معيار است و مرز ميان اسلام و ديگر اديان را روشن میسازد، از اينرو تحليل و بررسی سخنان رسول خدا(ص) درباره زن از جايگاه ويژه و پر اهميتی برخوردار است.سخن و سيره رسول خدا(ص) تجلی قولی و رفتاری قرآن کريم است، هر آنچه را که خداوند بزرگ در کتاب خويش بر رسولش فرو فرستاده، انسانها در سخن و سيره پيامبر مشاهده میکنند. چرا که پيامبر نخستين ايمانآورنده به وحی الهی است.«ءَامَنَ الرَّسُولُ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيْهِ مِن رَّبِّهِ؛پيامبر [خدا] بدانچه از جانب پروردگارش بر او نازل شده است ايمان آورده است.»جستجو و تتبع در آموزههای پيامبر ما را به اصول و محکماتی هدايت میکند که تفسيرکننده و تراز برای ديگر سخنان است. میتوان گفت اصول و محکمات آموزههايی است که در مرحله معنا و مصداق ترديدبردار نيست يعنی در مرحله معنا، روشن و واضح و در مرحله مصداق بر بيش از يک مصداق قابل انطباق نيست. چنان که از پشتوانه تأييد و حمايت قرآنی نيز برخوردار بوده و با آيات کتاب الهی همسو و سازگار است.به نظر میرسد پنج اصل بنيادين و اساسی از سخنان و سيره رسول خدا(ص) میتوان استخراج کرد که بر پايه آن تلقی و تصور مسلمانان از زن بايد شکل گيرد. آن اصول عبارتند از:1ـ برابری زنان و مردان در حوزههای انسانی؛2ـ کرامت زن؛3ـ تعامل انسانی با زن؛4ـ جايگاه معنوی زنان؛5ـ منع از خشونت عليه زنان.اينک به بسط و شرح اين اصول و مستندات آن میپردازيم:1ـ برابری زنان و مردان در حوزه انسانیرسول خدا(ص) بنياد و جوهره زن و مرد را بر پايه کتاب الهی واحد میبيند، تفاوتهای زيستی که به جهت حفظ نسل انسانی در آدمی تعبيه شده بر اين جوهر واحد اثر نمیگذارد. دو دسته از سخنان پيامبر میتواند مستند اين اصل قرار گيرد.1/1ـ زنان همتای مردان«حدثنا قتيبة بنسعيد، ثنا حماد بنخالد الخياط، ثنا عبداللّه العمری، عن عبيداللّه، عن القاسم، عن عائشة، قالت: سئل رسول اللّه(ص) عن الرجل يجد البلل و لا يذکر احتلاما، قال: يغتسل و عن الرجل يری أنه قد احتلم و لا يجد البلل، قال: لا غسل عليه. فقالت أم سليم: المرأة تری ذلک اعليها الغسل؟ قال: نعم، إنما النساء شقائق الرجال؛عايشه گويد: از رسول خدا سؤال شد اگر مردی رطوبتی ببيند ولی احتلام را به ياد نمیآورد [وظيفهاش چيست؟] فرمود: غسل کند. پرسيده شد: مردی خواب میبيند محتلم شده ولی رطوبتی [در بيداری] نمیبيند؟ فرمود: غسل بر او نيست. امسليم پرسيد: اگر برای زنی چنين وضعی پيش آيد آيا غسل دارد؟ فرمود: بلی زنان همتای مردانند.»بيهقی نيز همين حديث را با سند خود از ابوداود نقل کرده است.ابنمنظور در کتاب «لسان العرب» و زبيدی در «تاج العروس» در معنای شقايق نوشتهاند:«ای نظايرهم و امثالهم فی الاخلاق و الطباع کانهن شققن منهم؛مانند آنها در خلق و خوی و سرشتاند، گويا از آنها جدا شدهاند.»اين حديث زن و مرد را در مسائل زيستی به استناد يگانگی و همتايی برابر میبيند، پس ساير عرصههای حيات، حکمش معلوم خواهد بود.2/1ـ مساوات ميان دختران و پسران«حدّث سعيد بنيوسف، عن يحيی بنأبیکثير، عن عکرمة، عن ابنعبّاس قال: قال رسول اللّه(ص): ساووا بين اولادکم فی العطيّة؛ فلو کنت مفضّلاً أحدا لفضّلتُ النساء؛رسول خدا(ص) فرمود: در بخشش ميان فرزندان برابری را رعايت کنيد. اگر من میخواستم فرزندی را برتری دهم دختران بودند.»و در روايت ديگری میفرمايد:«فلو کنت مؤثرا أحدا علی أحدٍ لآثرت النساء علی الرجال؛پيامبر فرمود: اگر کسی را میخواستم برتری دهم زنان را بر مردان برتری میدادم.»«النبی(ص): سوّوا بين أولادکم في العطيّة؛ فلو کنت مؤثرا أحدا علی أحد لآثرت النساء علی الرجال؛پيامبر فرمود: ميان فرزندان در بخشش برابری را رعايت کنيد. اگر میخواستم کسی را برتری دهم حتما زنان را بر مردان برتری میدادم.»زينب تميمی نقل میکند:«أنّه کره أن يفضِّل الذکورَ من البنين علی الإناث في العطيّة؛رسول خدا نمیپسنديد پسران بر دختران در بخشش برتری داده شوند.»بخاری نيز در کتاب صحيح با تعبير ديگری اين حديث را آورده است که پيامبر میفرمايد:«... اعدلوا بين اولادکم فی العطيّة؛ميان فرزندان در بخشش به عدالت رفتار کنيد.»«حدثنا حامد بنعمر، قال: حدثنا أبوعوانة، عن حصين، عن عامر، قال: سمعت النعمان بنبشير رضیاللّه عنهما و هو علی المنبر يقول: اعطانی أبی عطيةً، فقالت عمرة بنت رواحة: لا ارضی حتی تشهد رسول اللّه(ص)، فأتی رسول اللّه(ص)، فقال: إنی أعطيت ابنی من عمرة بنت رواحة، عطية فأمرتنی ان اشهدک يا رسول اللّه، قال: اعطيت سائر ولدک مثل هذا؟ قال: لا، قال: فاتقوا اللّه و اعدلوا بين اولادکم، قال: فرجع فرد عطيّه؛عامر گويد از نعمان بنبشير بر بالای منبر شنيدم که میگفت: پدرم چيزی را به من بخشيد، عمره دختر رواحه گفت بايد رسول خدا بدين بخشش رضايت دهد. پدرم نزد رسول خدا آمد و گفت به پسرم که مادرش عمره است چيزی بخشيدم. مادرش به من دستور داد که بايد رسول خدا بدين امر رضايت دهد. رسول خدا فرمود: آيا به ديگر فرزندانت مانند اين را بخشيدهای؟ گفت: نه، فرمود: از خدا بترسيد و ميان فرزندان به عدالت رفتار کنيد. نعمان از نزد رسول خدا بازگشت و هديهاش را بازپس گرفت.»2ـ کرامت زنيکی از آموزههای رسول خدا(ص) که به صورتهای مختلف در سخن و سيره ايشان تکرار شده اعتقاد به کرامت زن است. اين مطلب را از اين گفتار و کردار میتوان استنباط کرد:1/2ـ سفارش به تکريم زن«حدّث [أبوعبدالغنيّ الحسن بنعليّ بنعيسی الأزدی المعاني] عن عبدالرّزاق بنهمام بسنده، عن عليّ بنأبيطالب(ع) قال: قال رسول اللّه(ص): خيرُکم خيرُکم لأهله، و أنا خيرُکم لأهلي. ما أکرم النساءَ إلاّ کريمٌ، و لا أهانهنّ إلا لئيمٌ؛رسول خدا(ص) فرمود: بهترين شما بهترين شما با خانواده است و من بهترين شما با خانواده هستم. جز کريمان زنان را تکريم نکنند و جز انسانهای پست زنان را تحقير ننمايند.»«حدّثنا أبوکُرَيب: حدّثنا عبدة بنسليمان، عن محمّد بنعمرو: حدّثنا أبوسلمة، عن أبیهريرة قال: قال رسول اللّه(ص): أکمل المؤمنين إيمانا أحسنهم خُلقا، و خِيارکم خِيارکم لنسائهم خُلقا؛رسول خدا(ص) فرمود: کاملترين مؤمنان در ايمان، خوشخُلقترين آنهاست و بهترين شما خوشخُلقترين شما با زنانند.»«قال أبوعيسی: حديث أبیهريرة هذا، حديث حسن صحيح.ابنمخلّد، عن محمّد بنعمرو بنالبختری، عن محمّد بنأحمد بنأبیالعوّام، عن عبدالوهّاب بنعطاء. عن محمّد بنعمرو، عن أبیسلمة، عن أبیهريرة، عن النبيّ(ص) قال: إنّ أکمل المؤمنين إيمانا أحسنهم خُلقا، و خيارکم خيارکم لنسائه؛از پيامبر نقل شده است: کاملترين مؤمنان در ايمان خوشخُلقترين آنان است و بهترين شما، بهترين شما با زنان است.»«قال رسول اللّه(ص): خيرکم خيرکم لنسائه، و أنا خيرکم لنسائی؛رسول خدا(ص) فرمود: بهترين شما بهترين شما با زنانش میباشد. و من بهترين شما با زنانم هستم.»«قال رسول اللّه(ص): خيرُکم خيرُکم لأهله، و أنا خيرکم لأهلی؛رسول خدا(ص) فرمود: بهترين شما، بهترين شما با خانواده است و من بهترين شما با خانوادهام هستم.»«القطب الراوندی فی لبّ اللباب: و عنه(ص)، قال: خيرُکم خيرُکم لنسائکم، و بناتکم؛از رسول خدا(ص) نقل شده است: بهترين شما بهترين شما با زنان و دخترانتان هستيد.»«أخبرنا عبداللّه: أخبرنا محمّد: حدّثنی موسی، قال: حدّثنا أبی، عن أبيه، عن جدّه جعفر بنمحمّد، عن أبيه، عن جدّه عليّ بنالحسين، عن أبيه، عن عليّ(ع) قال: قال رسول اللّه(ص) فی حديث: و من اتّخذ زوجةً فليُکرمْها؛رسول خدا(ص) فرمود: هر کس همسری گزيد، وی را تکريم کند.»2/2ـ محبت به زنان نشانه ايمان و اخلاق پيامبران«أخبرنا عبداللّه: أخبرنا محمّد: حدّثنی موسی، قال: حدّثنا أبی، عن أبيه، عن جدّه جعفر بنمحمّد، عن أبيه، عن جدّه عليّ بنالحسين، عن أبيه، عن عليّ(ع) قال: قال رسول اللّه(ص): اُعطينا أهلَ البيت سبعةٌ لم يُعطَهُنّ أحدٌ قبلنا، و لا يُعطاها أحدٌ بعدنا: الصباحةَ، و الفصاحةَ و السماحةَ، و الشجاعةَ، و الحلمَ، و العلمَ، و المحبّةَ من النساء؛ما خاندان به هفت خصلت اختصاص يافتيم که پيشينيان آن را نداشتند و پيشينيان نيز نخواهند داشت. خوشمنظری، رساگويی، گشادهرويی، شجاعت، بردباری، دانش، علاقهمندی به زنان.»«أخبرنا عبداللّه: أخبرنا محمّد: حدّثنی موسی، قال: حدّثنا أبی، عن أبيه، عن جدّه جعفر بنمحمّد، عن أبيه، عن جدّه عليّ بنالحسين، عن أبيه، عن عليّ(ع)، قال: قال رسول اللّه(ص): کلّما ازداد العبد إيمانا، ازداد حبّا للنساء؛رسول خدا(ص) فرمود: هر چه آدمی ايمانش افزايش يابد، علاقهاش به زنان بيشتر گردد.»3/2ـ اختيارداری زنان در امر ازدواج«أخبرنا عبدالرزّاق، قال: أخبرنا ابنجريح، قال: أخبرنی أبوالزبير، عن رجل صالح من أهل المدينة، عن أبیسلمة بنعبدالرحمن، قال: کانت امرأة من الأنصار تحت رجل من الأنصار، فقُتل عنها يوم أحد، و له منها ولد، فخطبها عمّ ولدها و رجل إلی أبيها، فأنکح الرجل، و ترک عمّ ولدها، فأتت النبيّ(ص) فقالت: أنکحني أبي رجلاً لا اُريده، و ترک عمّ ولدی، فيؤخذ منّی ولدی، فدعا النبيّ(ص) أباها فقال: أنکحت فلانا فلانة؟ قال: نعم. قال: أنت الذی لا نکاح لک، اذهبی فانکحی عمّ ولدک؛ابوسلمه گويد: زنی از انصار همسر مردی از انصار بود، شوهرش در جنگ احد به شهادت رسيد و از وی فرزندی داشت. عموی بچهاش [برادرشوهرش] و مردی ديگر او را از پدرش خواستگاری کردند. پدرش او را به ازدواج مرد بيگانه در آورد و عموی فرزندش را کنار گذارد. دختر نزد پيامبر آمد و گفت پدرم مرا به ازدواج مردی در آورده که او را نمیخواهم. برادرشوهرم فرزندم را از من میگيرد. پيامبر پدرش را فرا خواند و فرمود: دخترت را به ازدواج فلان مرد در آوردی؟ گفت: بلی. فرمود: تو اختياردار ازدواج دختر نيستی [و رو کرد به دختر و فرمود:] برو با برادرشوهرت ازدواج کن.»حدّثنا هنّاد بنالسريّ: حدّثنا وکيع، عن کهمس بنالحسن، عن ابنبريدة، عن أبيه، قال: جاءت فتاة إلی النبيّ(ص) فقالت: إنّ أبي زوّجني ابنأخيه؛ ليرفع بی خسيسته، قال: فجعل الأمر إليها، فقالت: قد أجزت ما صنع أبی، و لکن أردت أن تعلم النساء أن ليس لی الآباء من الأمر شیء.فی الزوائد: إسناده صحيح، و قد رواه غير المصنّف من حديث عائشة و غيرها؛دختری نزد پيامبر آمد و گفت: پدرم مرا به خاطر خصلتهای شخصی به ازدواج پسر برادرش در آورده است. پيامبر اختيار را به دختر داد. آنگاه دختر گفت به اين کار پدرم تَن میدهم. خواستم زنان بدانند پدران نسبت به دختران اختياردار نيستند.»«حدّثنا أبوالعبّاس محمد بنيعقوب: أنبأنا محمد بنعبداللّه بنعبدالحکم: حدّثنا ابن أبی فديک، عن ابنأبیذئب، عن عمر بنحسين، عن نافع، عن ابنعمر، رضیاللّه عنهما: انّه تزوّج ابنة عثمان بنمظعون. قال: فذهبت اُمّها إلی النبيّ(ص) فقالت: إنّ ابنتي تکره و اللّه، فأمره رسول اللّه(ص) أن يفارقها، ففارقها و قال: لا تُنکحوا النساء حتّی تستأمروهنّ، فإذا سکتنَ فهو إذنهنّ. فتزوّجها بعده المغيرة بنشعبة؛ابنعمر دختر دايیاش را به ازدواج عثمان بنمظعون در آورد. مادر دختر نزد رسول خدا رفت و گفت به خدا سوگند دخترم به اين ازدواج راضی نيست. رسول خدا دستور داد دختر جدا شود و فرمود: زنها را پيش از مشورت با آنان شوهر ندهيد. اگر سکوت کردند همان نشانه رضايت است. آنگاه آن دختر با مغيرة بنشعبه ازدواج کرد.»4/2ـ مشورت با زنانرسول خدا با سخن، تقرير و عمل بر مشورت با زنان تأکيد فرمود:رسول خدا در زمينه ازدواج و برخی مسائل خانوادگی ديگر، فرمان به مشورت با زنان داده است:«أخبرنا أبوزکريا بنأبیاسحاق المزکی و أبوبکر بنالحسن القاضی قالا، ثنا أبوالعباس محمد بنيعقوب، أنبأ محمد بنعبداللّه ابنعبدالحکم، أنبأ ابنوهب، اخبرنی الليث بنسعد عن عبداللّه بنعبدالرحمن القرشی عن عدی بنعدی الکندی عن ابيه عن رسول اللّه(ص) انه قال: شاوروا النساء فی انفسهن فقيل له: يا رسول اللّه ان البکر تستحيی قال: الثيّب تعرب عن نفسها و البکر رضاها صمتها؛از رسول خدا(ص) نقل شده است: با زنان در مسئله ازدواجشان مشورت کنيد، بانوان خواستِ خود را آشکار میکنند، و دوشيزگان رضايتشان در سکوتشان است.»«حدثنا عبداللّه، حدثنی أبی، ثنا هشيم عن عمر بنأبیسلمة، عن أبيه، عن أبیهريرة، قال: قال رسول اللّه(ص): البکر تستامر و الثيب تشاور قيل يا رسول اللّه ان البکر تستحی قال سکوتها رضاها؛رسول خدا(ص) فرمود: با دوشيزه و بانو در مورد ازدواجشان مشورت کنيد. گفته شد: دوشيزگان حيا میکنند. فرمود: سکوت آنان رضايت آنهاست.»«حدثنا عبداللّه، حدثنی أبی، ثنا علی بنعياش و اسحق بنعيسی و هذا حديث علی، قال: ثنا الليث بنسعد قال: حدثنی عبداللّه بنعبدالرحمن بنأبیحسين المکی عن عدی ابنعدی الکندی عن أبيه عن رسول اللّه(ص) قال: أشيروا علی النساء فی أنفسهن فقالوا: ان البکر تستحی يا رسول اللّه(ص)، قال رسول اللّه(ص): الثيب تعرب عن نفسها بلسانها و البکر رضاها صمتها؛از رسول خدا نقل شده است: با زنان در مورد ازدواجشان مشورت کنيد. گفتند: دوشيزگان شرم میکنند. فرمود: بانو رأی خود را اعلام دارد و دوشيزه سکوتش، رضايت است.»پيامبر(ص) دختری را برای مردی خواستگاری میکند، پدرِ دختر از پيامبر(ص) اجازه میخواهد که با همسرش مشورت کند، رسول خدا به او اذن میدهد.در صلح حديبيّه پس از امضای قرارداد، رسول خدا به مسلمانان دستور داد قربانی کنيد و پس از آن تقصير نماييد. هيچ کس به دستور پيامبر عمل نکرد. رسول خدا بر امسلمه وارد شد و جريان را ذکر کرد. امسلمه گفت: شما خود قربانی کنيد و حلق کنيد و با کسی سخن مگوييد. پيامبر بيرون آمد و آن عمل را انجام داد، مسلمانان نيز تبعيت کردند.ناگفته نماند مشورت جايی است که طرف مشورت، آگاهی لازم را داشته باشد و ناصح و خيرخواه و صاحب تجربه باشد. مجموعه سخنان و تأييد و عمل پيامبر نشان میدهد که هر کس چنين آگاهی، تجربه و خيرخواهی را داشت میتواند طرف مشورت واقع گردد و جنسيت دخالت ندارد و اگر جز اينها در آن روزگار اتفاق نيفتاد، شرايط بيش از اين را برای زنان فراهم نساخته بود.3ـ تعامل انسانی با زنانسيره عملی رسول خدا بر اين پايه استوار است که جامعه اسلامی میبايست زنان را به عنوان بخشی از جامعه انسانی با همه گستردگیهايش بپذيرد. و مبنای تعامل با آنان بر محور انسانيت با همه عمق و گستردگیاش صورت پذيرد. در اينجا نمونههايی از تعامل پيامبر با زنان را گزارش میکنيم که میتواند مستند و مرجع اتخاذ اين اصل و قاعده باشد:1/3ـ سلام کردن به زنان«محمد بنيعقوب، عن علی بنابراهيم، عن أبيه، عن حماد بنعيسی، عن ربعی بنعبداللّه، عن ابیعبداللّه(ع) قال: کان رسول اللّه(ص) يسلم علی النساء و يرددن عليه؛امام صادق(ع) فرمود: رسول خدا(ص) بر زنان سلام میکرد و آنان پاسخ میگفتند.«حدثنا أبوبکر بنابیشيبه، حدثنا سفيان بنعيينه، عن ابنابیحسين، سمعه من شهر بنحوشب يقول: اخبرته اسماء ابنة يزيد: مر علينا النبی(ص) فی نسوة فسلم علينا؛شهر بنحوشب گويد: اسماء دختر يزيد گزارش داد که رسول خدا(ص) بر گروهی از ما زنان گذشت و بر ما سلام کرد.»2/3ـ عيادت از زنان بيمار«حدثنا العباس بنالفضل الأسفاطی، حدثنا أبوالوليد الطيالسی، ثنا أبوعوانة، عن عبدالملک بنعمير، عن امرأة منهم يقال لها أم العلاء أن النبی(ص) دخل عليها فی مرضها فقال أبشری يا أم العلاء فإن مرض المسلم يذهب خطاياه کما يذهب النار خبث الحديد؛عبدالملک بنعمير از زنی به نام امعلاء نقل میکند که پيامبر به هنگام بيماریاش بر او وارد شد و فرمود بشارت باد بر تو ای امعلاء، بيماری مسلمان، خطاهايش را میپوشاند چنان که آتش آهن را تصفيه میکند.»3/3ـ پذيرفتن دعوت به غذا«حدثنا [إسحاق] الانصاری حدثنا معن حدثنا مالک [بنأنس] عن إسحاق بنعبداللّه بنأبیطلحة عن أنس بنمالک: أن جدته مليکة دعت رسول اللّه(ص) لطعام صنعته، فأکل منه، ثم قال: قوموا فلنصل بکم، قال أنس، فقمت إلی حصير لنا قد طول ما لبس، فنضحته بالماء، فقام عليه رسول اللّه(ص) و صففت عليه أنا و اليتيم وراءه و العجوز من ورائنا، فصلی بنا رکعتين ثم انصرف؛انس بنمالک گويد: جدهاش مليکه غذايی پخت و رسول خدا(ص) را برای غذا دعوت کرد رسول خدا(ص) از آن تناول کرد. سپس فرمود: برخيزيد نماز بگزاريم. انس گفت: زيراندازی که بسيار کهنه شده را آب زده و آن را تکان دادم رسول خدا برخاست و پشت سر پيامبر نماز خوانديم.»4/3ـ احوالپرسی و ديدار از زناناز زنان متعددی در سيره پيامبر ياد شده که رسول خدا به ديدار و احوالپرسی آنان میرفت. گاه در آن منزلها استراحت میکرد، بسا اوقات نماز مستحبی میخواند. از اين زنان میتوان نام امفضل [نخستين زن مسلمان پس از خديجه در مکه] فاطمه بنت اسد [مادر اميرالمؤمنين[ امسليم، [همسر حمزة سيد الشهداء] لبابه [دختر حارث بن حزن و همسر عباس بنعبدالمطلب که در مکه ايمان آورد] شفاء امسليمان [در مکه ايمان آورد] امحرام [دختر ملحان و همسر عبادة بنصامت]، امايمن، جُعده [دختر عبداللّه بنثعلبه].در باره امحرام در کتب سيره چنين منقول است:«کان رسول اللّه(ص) يکرمها و يزورها فی بيتها و يقيل عندها و اخبرها انها شهيدة؛رسول خدا او را گرامی میداشت و از او در خانهاش احوال میپرسيد و آنجا استراحت مینمود و خبر داد که وی به شهادت میرسد.»5/3ـ ترغيب و تشويق به دانشاندوزیسخنان متعددی از رسول خدا(ص) در تشويق و ترغيب زنان به دانشاندوزی منقول است که به نمونههايی اشاره می‌شود:«نوادر الراوندي،: بإسناده، عن موسی بنجعفر(ع)، قال: قال رسول اللّه(ص): اضربوا النساء علی تعليم الخير؛زنان را در راه آموزش خير و نيکی تنبيه کنيد.»«قال النبی(ص): نِعْم النساء نساءُ الأنصار! لم يمنعهنّ الحياءُ أن يتفقّهن في الدين؛زنان انصار، خوب زنانی هستند، شرم مانع فقاهت آنان در دين نمیشود.»«قال رسول اللّه(ص): ايما رجل کانت عنده وليدة فعلمها فاحسن تعليمها و ادبها فاحسن تأديبها ثمّ أعتقها و تزوّجها فله أجران؛پيامبر(ص) فرمود: هر مردی که کنيزکی نزد او باشد، او را تعليم دهد و خوب تعليم دهد و او را پرورش دهد و خوب پرورش دهد، سپس او را آزاد کند و شوهر دهد، دارای دو پاداش خواهد بود.»6/3ـ پاسخگويی به پرسشهای زنان«أبي رحمة اللّه، قال: حدثنا سعد بنعبداللّه، قال: حدثنا إبراهيم بنهاشم و غيره، عن خلف بنحماد، عن الحسين بنزيد الهاشمي عن أبيعبداللّه عليهالسلام، قال: جاءت زينب العطارة الحولاء إلی نساء رسول اللّه(ص) و بناته و کانت تبيع منهن العطر فدخل رسول اللّه صلیاللّه عليه و آله و هي عندهن، فقال لها: إذا أتيتنا طابت بيوتنا، فقالت: بيوتک بريحک أطيب يا رسول اللّه، قال: إذا بعت فأحسني و لا تغشي فإنه أتقی و أبقی للمال، فقالت: ما جئت بشيء من بيعي، و إنما جئتک أسالک عن عظمة اللّه؛زينب عطاره زنی است که لوازم آرايش به زنان میفروشد و وسائل آرايش زنان پيامبر(ص) را فراهم میکند. روزی رسول خدا(ص) وارد خانه شد و او را ديد. فرمود: آفرين بر تو که اتاقهای ما را معطر میکنی. زينب گفت: اتاقهای شما به عطر شما خوشبوتر است ای رسول خدا! پيامبر فرمود: وقتی معامله میکنی خوب رفتار کن و نارو نزن، اين مايه حفظ و ماندگاری بيشتر مال است. گفت: ای رسول خدا! امروز برای فروش نيامدهام بلکه آمدهام نسبت به چگونگی آفرينش جهان از شما سؤال کنم. آنگاه رسول خدا با تفصيل چگونگی آفرينش را بيان کرد.»«مقاتل بنحيان: لما رجعت أسماء بنت عميس من الحبشة مع زوجها جعفر بنأبيطالب دخلت علی نساء رسول اللّه(ص) فقالت: هل فينا شيء من القرآن قلن: لا، فأتت رسول اللّه(ص) فقالت: يا رسول اللّه إن النساء لفي خيبة و خسار! فقال: و مم ذلک قالت: لأنهن لا يذکرن بخير کما يذکر الرجال، فأنزل اللّه تعالی هذه الآية ـ يعني: «إن المسلمين و المسلمات ...»؛اسماء دختر عميس به همراه شوهرش جعفر از حبشه بازگشت، نزد زنان رسول خدا(ص) رفت و از آنان پرسيد: آيا در قرآن مطلبی در باره زنان نازل شده است؟ پاسخ منفی شنيد. سپس نزد پيامبر(ص) آمد و گفت: زنان در زيان و خسارت به سر میبرند.پيامبر پرسيد: چرا؟ گفت: زيرا خداوند ياد نيکی از آنان نمیکند، آن گونه که از مردان ياد میکند. پس از آن آيه 35 سوره احزاب نازل شد.همچنين امسليم نزد رسول خدا آمد و در باره غسل زنان و جنابت آنان پرسش کرد و رسول خدا پاسخ فرمود. در اين سؤال و جواب امسلمه شرم کرد و به امسليم گفت چرا چنين پرسشهايی از رسول خدا داری؟ زنان را شرمگين کردی؟ پيامبر فرمود: ساکت شو؟7/3ـ تغيير نام زنان از سوی پيامبرپيامبر نام تعدادی از زنان را پس از اسلام آوردن تغيير داد.ـ نام عاصيه [دختر عمر] را به جميله تغيير داد.ـ نام بَرّة [دختر ابوسلمه] را به زينب و نام زن ديگر را که بَرّه بود به جويريه تغيير داد. پيامبر در فلسفه اين رفتار فرموده بَرّه [نيکوکار[ گونهای خودستايی است.8/3ـ پيامبر همسرانش را به سفر میبردرسول خدا در هر سفر قرعه میانداخت و يکی از همسرانش را با خود همراه میبرد:«عن عمرة بنت عبدالرحمن عن عايشة زوج النبی، قالت: کان رسول اللّه اذا اراد سفرا اقرع بين نسائه فايتّهن خرج سهمها خرج بها؛عايشه همسر پيامبر گفت: رسول خدا(ص) هر گاه اراده سفر میکرد ميان همسرانش قرعه میانداخت و نام هر کس بيرون میآمد، او را همراه میبرد.»اين همه، جز مواردی است که از بيعت رسول خدا با زنان، حضور زنان در جنگها و مشاغل اجتماعی عصر رسول خدا در کتب سيره و تاريخ به ثبت رسيده است. و در اينجا از آن صرف نظر میگردد.4ـ جايگاه معنوی زنانبهشت و دستيابی به فرجام نيک برای انسانِ مسلمان هدف و مقصد است و در تعاليمِ دينی تراز و معيارِ ارزشگذاری و سنجش. در آموزههای رسول خدا، با تعبيرهای گوناگون، طيفهايی از زنان برخوردار از اين فرجام نيک معرفی شدهاند، چنان که خدمت به آنان نيز عامل برخورداری از بهشت دانسته شده است.1/4ـ بهشت زير پای مادران«حدثنا أبويوسف محمد بنأحمد الرقی، ثنا محمد بنسلمة الحرانی، عن محمد بنإسحق، عن محمد بنطلحة بنعبدالرحمن بنأبیبکر الصديق، عن معاوية بنجاهمة السلمی، قال: أتيت رسول اللّه(ص) فقلت: يا رسول اللّه! إنی کنت أردت الجهاد معک، أبتغی بذلک وجه اللّه، و الدار الآخرة. قال: ويحک! أحية أمک؟ قلت: نعم يا رسول اللّه، قال: فارجع اليها فبرها. ثم أتيته من امامه فقلت: يا رسول اللّه! إنی کنت أردت الجهاد معک. أبتغی بذلک وجه اللّه و الدار الآخرة. قال: ويحک، أحية أمک؟ قلت: نعم يا رسول اللّه! قال ويحک! الزم رجلها فثم الجنة؛معاوية بنجاهمة گويد: خدمت پيامبر(ص) رسيدم و گفتم: میخواهم با شما در راه خدا و زندگی آخرت جهاد کنم. فرمود: آيا مادرت زنده است؟ گفتم: بلی. فرمود: برگرد و به او نيکی کن. از مقابل حضرت آمدم و گفتم: ای رسول خدا، میخواهم با شما در راه خدا و برای زندگی آخرت در جهاد شرکت کنم. فرمود: آيا مادرت زنده است؟ گفتم: بلی. فرمود: پاهای مادرت را بچسب که بهشت همان جاست.»«ان الجنة تحت رجل المرأة؛بهشت زير پای زن است.»«عن انس عن النبی(ص): الجنة تحت اقدام الامهات؛پيامبر(ص) فرمود: بهشت زير پاهای مادران است.»«عن فاطمة عن النبی(ص): الزم رجلها فان الجنة تحت اقدامها؛پيامبر(ص) فرمود: ملازم مادر باش که بهشت زير پاهای اوست.»«عن سعيد بنالمسيب، قال: قال عمر: کنا مع رسول اللّه(ص) علی جبل فأشرفنا علی واد فرأيت شابا يرعی غنما له أعجبنی شبابه، فقلت: يا رسول اللّه(ص) و أی شاب لو کان شبابه فی سبيل اللّه؟ فقال النبی(ص): يا عمر فلعله فی بعض سبيلاللّه و أنت لا تعلم ثم دعاه النبی(ص) فقال: يا شاب هل لک من تعول قال: نعم، قال: من، قال: أمی، فقال النبی(ص): الزمها فان عند رجليها الجنة؛عمر گويد: با پيامبر، بر بلندای کوهی بوديم که مشرف بر سرزمينی بود. جوانی را ديدم که چوپانی میکند. از جوانیاش خوشم آمد. گفتم: ای رسول خدا، چه جوانی! کاش جوانیاش در راه خدا بود. پيامبر فرمود: شايد در راه خداست و تو نمیدانی. پيامبر جوان را فرا خواند و فرمود: ای جوان آيا عايله داری؟ گفت: بلی. فرمود: چه کسی؟ گفت: مادرم. فرمود: ملازم او باش که بهشت پيش پاهای اوست.»«حدثنا بکر بنمحمد الصيرفی بمرو، ثنا أبوقلابة و ثنا علی بنحمشاذ العدل، ثنا الحسن بنسهل المجوز، ثنا أبوعاصم عن ابنجريج، حدثنی محمد بنطلحة بنعبداللّه بنعبدالرحمن عن أبيه عن معاوية بنجاهمة ابنجاهمة اتی النبی(ص) فقال: انی اردت أن اغزو و جئت استشيرک فقال: أ لک والدة قال: نعم، قال: اذهب فالزمها فان الجنة عند رجلها؛جاهمه نزد رسول خدا آمد و گفت: میخواهم همراه شما در جنگ شرکت کنم و برای مشورت نزد شما آمدم. پيامبر(ص) فرمود: آيا مادر داری؟ گفت: بلی. فرمود: برو و ملازم او باش، که بهشت پيش پاهای اوست.»«الجنة بناؤها اقدام الامهات؛زيربنای بهشت گامهای مادران است.»«عن ابنعباس عن النبی(ص): من قبل بين عينی امه کان له سترا من النار؛پيامبر فرمود: هر که ميان چشمان مادرش را ببوسد، اين بوسه پردهای در برابر آتش خواهد بود.»2/4ـ نيکی به دختر و خواهر سبب رفتن به بهشت«عن علی بنابراهيم، عن أبيه، عن ابنأبیعمير، عن هشام بنالحکم، عن عمر بنيزيد، عن أبیعبداللّه(ع) قال: قال رسول اللّه(ص): من عال ثلاث بنات أو ثلاث أخوات وجبت له الجنة، فقيل: يا رسول اللّه(ص) و اثنتين فقال: و اثنتين. فقيل: يا رسول اللّه(ص)، و واحدة فقال: و واحدة؛رسول خدا فرمود: هر کس، سه دختر يا سه خواهر را اداره کند، بهشت برايش واجب است. گفته شد: ای رسول خدا دو تا چطور؟ فرمود: و دوتا. گفته شد: ای رسول خدا يکی چطور؟ فرمود: و يکی.»«حدثنا أحمد بنمحمد، حدثنا عبداللّه بنالمبارک، حدثنا ابنعيينة عن سهيل بنابیصالح عن أيوب بنبشير عن سعيدالاعشی عن أبیسعيد الخدری قال: قال رسول اللّه(ص): من کانت له ثلاث أخوات أو ابنتان أو أختان فأحسن صحبتهن و اتقی اللّه فيهن فله الجنة؛رسول خدا فرمود: هر که سه خواهر يا دو دختر يا دو خواهر داشته باشد و با آنان نيک رفتار کند و با خداترسی با آنان معاشرت کند، بهشت ارزانی اوست.»3/4ـ بهشت پاداش حاملگی، وضع حمل و شير دادن زنان«محمد بنعلی بنالحسين فی الامالی عن محمد بنالحسن، عن الصفار عن محمد بنالحسين بنأبیالخطاب، عن الحکم بنمسکين، عن أبیخالد الکعبی عن أبیعبداللّه(ع) أن رسول اللّه(ص) قال: أيما امرأة دفعت من بيت زوجها شيئا من موضع إلی موضع تريد به صلاحا نظر اللّه إليها، و من نظر اللّه إليه لم يعذبه، فقالت امسلمة: يا رسول اللّه(ص) ذهب الرجال بکل خير فأی شیء للنساء المساکين؟ فقال(ع): بلی إذا حملت المرأة کانت بمنزلة الصائم القائم المجاهد بنفسه و ماله فی سبيل اللّه، فإذا وضعت کان لها من الاجر ما لا يدری أحد ما هو لعظمه، فإذا أرضعت کان لها بکل مصة کعدل عتق محرر من ولد اسماعيل، فإذا فرغت من رضاعه ضرب ملک کريم علی جنبها و قال: استأنفی العمل فقد غفر لک؛رسول خدا(ص) فرمود: هر زنی که در خانه شوهر وسيلهای را از جايی به جايی بگذارد و قصد خير داشته باشد، خدا به او توجه کند و هر که مورد نظر خداوند باشد او را عذاب نمیکند. امسلمه گفت: ای رسول خدا، مردان همه خوبیها را از آنِ خود ساختند. زنان بيچاره چه دارند؟ فرمود: وقتی زنی باردار شد مانند روزهداری است که به شبزندهداری مشغول است و در راه خدا با جان و مال جهاد میکند. هنگامی که وضع حمل کند، چنان پاداشی دارد که هيچ کس نداند. هنگامی که بچه شير میدهد در برابر هر مک زدن، ثواب آزاد کردن بردهای از فرزندان اسماعيل را دارد و وقتی شير دادن تمام شد، فرشته گويد: گذشتهات بخشوده شد. از نو شروع کن.»«فی حديث الحولاء العطارة بالسند المتقدم فی ابواب المقدمات قال: قال رسول اللّه(ص): ... يا حولاء، و الذی بعثنی بالحق نبيا و رسولاً و مبشرا و نذيرا، ما من امرأة تحمل من زوجها ولدا إلا کانت فی ظل اللّه عز و جل حتی يصيبها طلق. يکون لها بکل طلقة، عتق رقبة مؤمنة، فإذا وضعت حملها و أخذت فی رضاعه، فما يمص الولد مصة من لبن أمة إلا کان بين يديها نورا ساطعا يوم القيامة، يعجب من رآها من الاولين و الآخرين، و کتبت صائمة قائمة، و إن کانت مفطرة کتب لها صيام الدهر کله و قيامه، فإذا فطمت ولدها، قال الحق جل ذکره: يا أيتها المرأة، قد غفرت لک ما تقدم من الذنوب، فاستأنفی العمل؛رسول خدا فرمود: ... ای حولاء، سوگند به آن که مرا به پيامبری برانگيخت، هر زنی که باردار شود از شوهرش، در سايه خدا زندگی میکند، تا هنگام درد زايمان. هر دردی ثواب آزاد کردن يک بنده مؤمن را دارد. وقتی فارغ شد و شير دادن را شروع کرد، هر گاه کودک مک زند از پيش روی آن زن روز قيامت نوری درخشد که هر بينندهای را به عجب وا دارد. و او روزهدارِ شبزندهدار محسوب شود. و اگر در اين حال روزه بدارد ثواب روزه و عبادت تمام روزگار برايش ثبت شود. وقتی کودک را از شير گرفت خداوند فرمايد: ای زن، گناه گذشتهات را بخشيدم، از نو آغاز کن.»«و عن سعيد بنجبير عن ابنعمر، احسبه رفعه. عن النبی(ص): المرأة فی حملها إلی وضعها إلی فصالها کالمرابط فی سبيل اللّه، و إن ماتت فيما بين ذلک فان لها أجر شهيد؛رسول خدا فرمود: زن از هنگام بارداری تا هنگام شير گرفتن کودک مانند رزمنده در راه خداست و اگر در اين مدت جان دهد پاداش شهيد دارد.»«المرأة إذا حملت کان لها أجر الصائم القائم المخبت المجاهد، فی سبيل اللّه، و إذا ضربها الطلق فلاتدری الخلائق، ما لها من الاجر، فإذا وضعت کان لها بکل مصة أو رضعة أجر نفس تحييها، فإذا فطمت ضرب الملک علی منکبيها و قال: استأنفی العمل؛رسول خدا فرمود: زن وقتی حامله شد، ثواب روزهدار عابد، که در راه خدا جهاد میکند خواهد داشت. و هنگامی که درد زايمان گرفت، موجودات نمیدانند او چه پاداشی دارد. وقتی فارغ شد، هر شير دادن يا مک زدن بسان زنده کردن يک جان ارزش دارد. وقتی کودک را از شير گرفت، فرشتهای به کتفش زند و گويد: عمل را از سر گير.»5ـ منع از خشونت عليه زنانبررسی سخنان و رفتار رسول خدا(ص) نشان میدهد که پيامبر در صدد محو اين رفتار در جامعه انسانی و در ميان مسلمانان بود. میتوان آنچه از ايشان در اين باره رسيده به چند گروه تقسيم کرد:الف ـروايتهای متعدد وجود دارد که پيامبر در دورهای مردان را از زدن زنان منع میکرد تا اينکه مردان بسياری اعتراض کرده و مجددا پيامبر اجازه داد ولی نگاهش بدان منفی بود:«حدثنا محمد بنالصباح، أبنأنا سفيان بنعيينة، عن الزهری، عن عبداللّه بنعبداللّه بنعمر، عن إياس بنعبداللّه بنأبیذباب، قال: قال النبی(ص): لا تضربن إماء اللّه، فجاء عمر إلی النبی(ص) فقال: يا رسول اللّه! قد ذئر النساء علی أزواجهن. فأمر بضربهن فضربن، فطاف بآل محمد(ص) طائف نساء کثير. فلما أصبح قال لقد طاف الليلة بآل محمد سبعون امرأة. کل امرأة تشتکی زوجها فلا تجدون أولئک خيارکم؛رسول خدا فرمود: کنيزکان خدا (زنان) را کتک نزنيد. عمر نزد ايشان آمده و گفت: ای رسول خدا، زنان بر شوهران سرکشی میکنند. پس رسول خدا اجازه داد مردان زنان خود را بزنند. و زنانی کتک خوردند، پس از آن گروه بسياری از آنان گرد خانه پيامبر(ص) برای اعتراض جمع شدند. صبح آن روز پيامبر فرمود: شب گذشته هفتاد زن گرد خانه خويشان محمد گرد آمده و از شوهرانشان شکوه داشتند. اين مردان نيکان شما نيستند.»اين روايت با تعبيرهای مختلف در مستدرک حاکم نقل شده، و به صحت آن حکم شده است. و نيز در سنن دارمی، الطبقات الکبری، مسند حميدی و مصنف ابنابیشيبه نيز نقل شده است.ب ـدر دستهای ديگر رسول خدا(ص) با تعبيرهای عاطفی از زدن منع نموده است.«محمّد بنيعقوب، عن حميد بنزياد، عن الحسن بنمحمد بنسماعة، عن غير واحد، عن ابان، عن ابیمريم عن أبیجعفر(ع) قال: قال رسول اللّه(ص): أيضرب احدکم امرأة ثم يضل معانقها؛رسول خدا فرمود: چگونه شما مردان همسرانتان را کتک میزنيد و سپس او را در آغوش میگيريد.»«أخبرنا محمد بنعمر، عن أبیحبيبة عن داود بنالحصين، عن أبیسفيان، عن أيوب، قال: جاءت امرأة إلی رسول اللّه(ص) قد ضربها زوجها ضربا شديدا، فقام رسول اللّه: فأنکر ذلک و قال: يظل أحدکم يضرب امرأته ضرب العبد ثم يظل يعانقها و لا يستحيی؛زنی نزد رسول خدا آمد و از کتککاری شوهرش شکوه کرد. پيامبر اين عمل را زشت شمرد و فرمود: چگونه شما مردان همسرانتان را همچون بردگان کتک میزنيد و سپس او را در آغوش میگيريد، آيا شرم نمیکنيد؟»اين حديث با تعبيرهای ديگر در مصنف عبدالرزاق، سنن دارمی، صحيح بخاری و سنن ابنماجه در برخی از روايتها از زدن به گونههای خاصی منع شده است:«و فی حديث الحولاء، بالسند المتقدم عن رسول اللّه(ص) انه قال: فای رجل لطم امرأته لطمة، امر اللّه عز و جل مالک خازن النيران فيلطمه علی حی وجهه سبعين لطمة فی نار جهنم و ایّ رجل منکم وضع يده علی شعر امرأة مسلمة، سمر کفه بمسامير من نار؛رسول خدا فرمود: هر مردی که بر زنش صدمهای وارد کند، خداوند به نگهبان آتش دستور دهد که بر گونه او هفتاد ضربه در آتش دوزخ وارد سازد. هر مرد مسلمانی که به گيسوی زن مسلمانی چنگ زند، دست او با ميخهای آتشين کوبيده خواهد شد.»«عن النبی(ص) قال: أيما رجل ضرب أمرأته فوق ثلاث، أقامه اللّه يوم القيامة علی رؤوس الخلائق، فيفضحه فضيحة ينظر إليه الاولون و الاخرون؛رسول خدا فرمود: هر مردی که زنش را بيش از سه بار کتک زند خداوند او را در قيامت در حضور تمام انسانها رسوا سازد.»«عن رسول اللّه(ص): أنه نهی عن ضرب النساء من غير واجب؛رسول خدا(ص) از کتک زدن زنان در غير مورد واجب منع کردند.»«عن النبی(ص) أنه قال: إنی أتعجب ممن يضرب امرأته و هو بالضرب أولی منها، لا تضربوا نساءکم بالخشب، فإن فيه القصاص، و لکن اضربوهن بالجوع و العری، حتی تربحوا فی الدنيا و الاخرة؛رسول خدا(ص) فرمود: در شگفتم که مردی همسرش را کتک زند و خود سزاوارتر است. زنان را با چوب کتک نزنيد، که قصاص دارد. بلکه زنان را با گرسنگی و برهنگی تنبيه کنيد تا در دنيا و آخرت سود بريد.»«ابنجريج، قال: أخبرنی أبوقزعة إيّای و عطاء، عن رجل من بنیقشير، عن أبيه، أنه سأل النبی(ص) ما حق امرأتی علیَّ؟ قال: تطعمها إذا طعمت، و تکسوها إذا اکتسيت، و لا تضرب الوجه، و لا تقبح؛از پيامبر(ص) پرسيد: همسرم چه حقی بر من دارد؟ رسول خدا فرمود: هر گاه غذا خوردی به او نيز غذا دهی، هر گاه که پوشاک تهيه کردی برای او نيز فراهم سازی. به صورت زن آسيب نرسانی و زشتش نخوانی.»د ـدر برخی روايتها، زدن را مشروط به ارتکاب فحشای روشن و آشکار از سوی زن کرده است:«حدثنا أبوبکر بنأبیشيبة ثنا الحسين بنعلی، عن زائدة، عن شبيب بنغرقدة البارقی، عن سليمان بنعمرو بنالاحوص، حدثنی أبی أنه شهد حجةالوداع مع رسول اللّه(ص). فحمد اللّه و أثنی عليه، و ذکر و وعظ، ثم قال: استوصوا بالنساء خيرا فإنهن عوان عندکم، ليس تملکون منهن شيئا غير ذلک، إلا أن يأتين بفاحشة مبينة. فإن فعلن فاهجروهن فی المضاجع و اضربوهن ضربا غير مبرح. فإن أطعنکم فلا تبغوا عليهن سبيلاً؛سليمان گويد: پدرم در حجةالوداع با پيامبر بود. رسول خدا سپاس خدا را گفت و مردم را موعظه کرد، آنگاه فرمود: زنان را سفارش خير کنيد. آنان اسير دست شما هستند؛ جز نيکی حق نداريد با آنان رفتار کنيد. مگر آنکه مرتکب فحشايی آشکار شوند. در آن صورت از بستر آنان کناره بگيريد، آنان را ملايم کتک زنيد، و اگر از خلاف بازگشتند بهانهای بر آنان مجوييد.»اين روايت با تفاوتهايی در سنن ابنماجه، مصنف ابنابیشيبه و سنن ترمذی هم آمده است.نکته قابل تأمل در اين حديث اين است که پيامبر(ص) در سال آخر حيات خويش، زدن معمولی را مختص به ارتکاب فحشا از سوی زن میداند و آيه را به اين فرضِ خاص اختصاص میدهد.ه••• ـرسول خدا(ص) خود هيچ گاه مرتکب چنين رفتاری نشد:«حدثنا ابوبکر بنابیشيبة، ثنا وکيع، عن هشام بنعروة، عن ابيه، عن عائشة، قالت: ما ضرب رسول اللّه(ص) خادما له و لا امرأة و لا ضرب بيده شيئا؛عايشه گفت: رسول خدا هيچ گاه خدمتگزار يا زنی را کتک نزد.»روايتی را که شيخ طوسی در کتاب مبسوط آورده و براساس آن فتوا داده است:«عن أبیسلمة عن فاطمة بنت قيس، أن أباعمرو بنحفص، طلقها البتة، و هو غائب فأرسل إليها وکيله الشعير فسخطته، فقال: و اللّه ما لک علينا من شیء فجاءت رسول اللّه(ص) فذکرت ذلک له، فقال: ليس لک نفقة فأمرها أن تعتد فی بيت أمشريک، ثم قال تلک امرأة يغشاها أصحابی، اعتدّی عند ابنأممکتوم، فإنه رجل أعمی تضعين ثيابک، فإذا حللت فأذنينی، قالت: فلما حللت ذکرت له أن معوية بنأبیسفيان و أباجهم خطبانی، فقال: أما أبوالجهم، فلا يضع عصاه عن عاتقه و أما معوية فصعلوک لا مال له، انکحی أسامة؛ابوعمرو بنحفص همسرش، فاطمه دختر قيس را طلاق غيابی داد و برايش مبلغی جو فرستاد. چون دختر قيس خشمگين گرديد، ابوعمرو به وی گفت: به خدا سوگند چيزی از آنِ تو بر ذمه ما نيست. دختر قيس نزد رسول خدا آمد و ماجرا را باز گفت. رسول خدا فرمود: تو حق نفقه نداری و به او فرمان داد که در خانه امشريک عدّه نگه دارد. سپس فرمود: امشريک زنی است که اصحاب من گاه با وی ديدار میکنند. در خانه اممکتوم که مرد نابينايی است و نزد او میتوانی حجاب برگيری عدّه نگهدار و پس از پايان عدّه به من خبر ده. دختر قيس پس از پايان عدّه نزد پيامبر آمده و گفت: ابوجهم و معاويه از من خواستگاری کردهاند، چه کنم؟ پيامبر فرمود: ابوجهم هميشه عصايش بر سر زن بلند است و معاويه نيز مردی تنگدست است، با اسامة ازدواج کن.»اين روايت نشان میدهد که پيامبر دستور میدهد که به خواستگاری مردی که زن را کتک میزند جواب منفی دهد.«... قلت يا رسول اللّه(ص): إن لی امرأة ـ فذکر من طول لسانها و بذائها، فقال: طلقها، قلت يا رسول اللّه(ص)! إنها ذات صحبة و ولد، قال: فأمسکها و أمرها، فان لم يکن فيها خير فستفعل، و لا تضرب ظعينتک ضرب أمتک؛مردی به پيامبر گفت: زنی زباندراز و بیحيا دارم چه کنم؟ پيامبر فرمود: او را طلاق ده. مرد گفت: همسری جز او ندارم و از او فرزند دارم. پيامبر فرمود: او را اصلاح کن و اگر سود نداشت در آينده طلاق ده، اما او را مانند کنيزان کتک مزن.»و ـدر دستهای ديگر از روايات، پيامبر(ص) فرمان میدهد مردان عصايی بر ديوار آويزان کنند، تا اهل و عيال هراسی داشته و مرتکب عصيان و نافرمانی نشوند. نمونهای از اين روايات چنين است:«عن النبی(ص): علق السوط حيث يراه اهل البيت؛رسول خدا فرمود، تازيانه را در جايی آويزان کنيد که اهل خانه ببينند.»«عن النبی(ص): علقوا السوط حيث يراه أهل البيت، فانه ادب لهم؛رسول خدا فرمود: تازيانه را در جايی که اهل خانه ببينند آويزان کنيد، اين سبب تأديب آنهاست.»«عن ابیالدرداء قال: اوصانی خليلی ابوالقاسم(ع) فقال: انفق من طولک علی اهلک و لا ترفع عصاک اخفهم فی اللّه؛ابودردا گويد: رسول خدا به من توصيه کرد که از توان مالی بر اهل و عيالت انفاق کن. عصا را بالا مبر، و به خاطر خدا برايشان آسان گير.»در پايان اين نوشتار يادآوری میگردد که اصول ياد شده بر پايه نقلهای مکرر و همسو با آيات قرآن کريم شکل گرفته است. اگر در لابهلای سخنان منسوب به پيامبر مطالبی يافت شود که با اين اصول همخوانی و سازگاری ندارد، يا مجعولاتی است که فرهنگهای غير دينی تحميل کرده است و يا اينکه ناظر به شرايط فرهنگی خاص بوده و قابل تعميم به همه دورانها و زمانها نيست و گاه نيز در ضمن عمليات نقل، تصحيف و تحريفهايی صورت پذيرفته که سخن را با اين اصول ناسازگار میکند. توجه به اين سه نکته در رفع تعارض و ناسازگاریها لازم است.البته تحليل و حکم به اينکه چنين روايتهايی در کدام يک از اين موارد قرار میگيرد، امری تخصصی است که کارشناسیهای متناسب به خود را میطلبد و نمیتوان بدون داشتن تخصصهای لازم در اين وادی گام برداشت. منبع: پیام زن
#اجتماعی#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 684]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها