واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: دین - عصمت سپهري: حضرت علي(ع) به عنوان شخصيت بزرگ اسلامي، براي زن و نهاد خانواده، جايگاه بلندي را ترسيم نموده است. در كلمات گوهربار و نيز زندگي مشترك علي(ع) با فاطمه(س) ميتوان عمق منزلت زن را دريافت. زن موجودي ظريف، با احساس و عاطفه قوي است كه خداوند متعال او را آفريد تا بخشي از بار رسالت تعليم و تربيت جامعه را بر دوش گيرد ودر مسير كمال گام بردارد. خداوند زن را كه مظهر جمال الهي است، آفريد و او را مايه آرامش و سكون همسر قرار داد، تا خانه و خانواده را در سايه عطوفت و رحمت خود بيارايد. چرا كه رحمت و مودت، مايه بقاي زندگي است. جايگاه زن از ديدگاه حضرت علي(ع) به دليل ارزش و جايگاهي كه اسلام براي زن قائل است، سفارشهاي بسياري در زمينه تكريم، محبت و احترام به زن بيان شده است. دين اسلام، زن را از جايگاه زن بودنش مورد تقدير قرار ميدهد. علي(ع) در اين باره به نقل از پيامبر ميفرمايد: «احترام بانوان را پاس نميدارد، مگر كسي كه بزرگوار و كريم است و به ايشان اهانت نمينمايد مگر كسي كه پست و فرومايه است.» (نهجالفصاحه؛ علائي رحماني، فاطمه، به نقل از كتاب زن از ديدگاه نهجالبلاغه) آن حضرت در جايي ديگر، مقام مادري را مورد تقديس و ستايش قرار ميدهدو ميفرمايد: اگر فرزند در حق مادر محبت كند، نميتواند يك روز بارداري وي را جبران كند. در جامعه عرب قبل از اسلام، مردم براي زنان و دختران ارزشي قائل نبودند و اگر كسي داراي فرزند دختر ميشد، او را زنده بهگور ميكردند. اما بعد از ظهور اسلام با تلاشهاي پيامبر(ص)، تحولي بزرگ درباره زنان صورت گرفت و نگرشهاي جديدي در جامعه بهوجود آمد كه زن را مورد تكريم و احترام قرار ميداد. رسول گرامي اسلام(ص) هر گاه فاطمه(س) دختر گرامياش را ميديد، او را بسيار گرامي ميداشت و پيشاني دخترش را ميبوسيد، اصولاً احترام و نكوداشت مقام زن در سيره و گفتار اهل بيت رسول خدا(ص) جلوهاي شاخص دارد، چنانكه علي(ع) ميفرمايد: «دختر حسنه است و پسر نعمت، حسنه ثواب دارد، ولي از نعمت حساب ميكشند (درباره چگونگي استفاده از آن سؤال ميكنند) «(مستدرك، ابواب الاولاد، باب5، خ6)» و باز آن حضرت ميفرمايد: «كسي كه دختري دارد، ياري، بركت و آمرزش خدا، شامل حال او ميشود.» (همان) يكي از مسائل مورد توجه بزرگان دين اسلام، دور نگهداشتن زنان از تهديدها و آسيبهاي روحي و جسمي است. هم اينك در عصر ما، بيتوجهي به اين مسئله، بسياري از زنان را قرباني ناملايمات اخلاقي و جنسي نموده است. «آنتوني گيدنز» جامعهشناس غربي، آزار جنسيت زنان را پديدهاي معمول در غرب دانسته است. به گفته او، آزار جنسي، زنان شاغل حقوقبگير را نگران ساخته است. خانم يوهان ريدلي ،خبرنگار انگليسي درباره خشونت نسبت به زنان در آمريكا ميگويد: هر روز تعدادي از زنان، قرباني خشونت شوهران يا دوستانشان ميشوند و به قتل ميرسند. آمار اين تلفات بعد از 11 سپتامبر بسيار افزايش يافته است. در جامعهاي چون آمريكا شايد عجيب باشد، اما واقعيت اين است كه زنان، همچنان آماج خشونت هستند، به فساد اخلاقي وادار ميشوند و يا مورد سوء استفادههاي گوناگون قرار ميگيرند. علي(ع) براي حفظ شخصيت زن و جلوگيري از آسيبهاي جسمي و روحي وي، به مواردي اشاره ميكند. از نگاه آن حضرت، زن ميتواند با حفظ حريم خود، در جامعه حضور يابد و در فعاليتهاي اقتصادي، سياسي و اجتماعي شركت كند و مانع تعدي بيگانگان شود. علي(ع) به زنان توصيه ميكند هنگامي كه براي تحقق مسئوليتهاي اجتماعي، در اجتماع و محافل عمومي حضور مييابند، حريم و پوشش مناسب داشته باشند. در اين صورت، او در برخوردهاي اجتماعي از مصونيت لازم برخوردار ميشود. حيا و پاكدامني اگر چه براي هر فردي نيكو و زيبنده است، اما براي بانوان نيكوتر و لازمتر است. لذا ميبينيم كه امام علي(ع) در حكمت 474 نهجالبلاغه ميفرمايد: «پاداش مجاهد شهيد در راه خدا، بزرگتر از پاداش فرد پاكدامن نيست كه قدرت بر گناه دارد و آلوده نميشود. همانا انسان پاكدامن، فرشتهاياز فرشتههاي خداوند است.» امروزه زنان بسياري در اقصي نقاط جهان، منزلت و حريم انساني خود را به خوبي پاس ميدارند. ناديا دختر ارشد يك خانواده انگليسي – آسيايي است كه در رشته پزشكي مشغول به تحصيل است. وي پوشش اسلامي را براي خود انتخاب كرده و ميگويد: «من به عنوان يك زن، به حيا و پاكدامني پايبندم. رعايت حجاب و عفاف، مرا از آسيبهايي كه در اجتماع با آن روبهرو هستم، مصون ميدارد.» ناديا با چهرهاي مصمم و آرام ميگويد: «افتخار ميكنم كه الگوهاي زندگيم، فاطمه (س) و علي(ع) هستند.» (واتسون، هلن، ترجمه بحراني، مرتضي) حضرت علي(ع) 3 خصلت متانت، احتياط و حسابگري را از ويژگيهاي مهم زن مسلمان ميداند. از سخن آن حضرت چنين استنباط ميشود كه زنان بايد در مراودات اجتماعي، متانت و در عين حال قاطعيت داشته باشند. اين كار براي جلوگيري از تعدي مردان بيمار دل، به آنها مفيد است. آن حضرت همچنين يادآور ميشود كه زنان بايد در مراودات اجتماعي، محتاط، دانا و زيرك باشند تا مورد طمع و سوءاستفاده قرار نگيرند و جامعه به چشم كالايي مصرفي به آنها نگاه نكند. علي(ع)، ويژگي ديگر زن مسلمان را، حسابگري بيان ميكند. آن حضرت به زنان حسابگر ارج مينهد و متذكر ميشود كه زنان حسابگر و دقيق، از مال و آبروي همسر خويش مراقبت ميكنند. بنابراين اگر يك زن به 3 صفت متانت، حسابگري و احتياط مزين باشد، به راحتي و آزادي ميتواند در خانه و اجتماع، گامهاي سازنده و موثري بردارد. جايگاه زن در خانواده ازدواج و تشكيل خانواده، نياز و ضرورتي است كه در سايه آن، انسانها ميتوانند به رشد و تعالي برسند. بدون شك، ارتباط بين اعضاي خانواده، مهم و در سطح اجتماعي تاثيرگذار است. امروزه شاهديم كه صاحبنظران غربي از فروپاشي نهاد خانواده و روند رو به رشد خانوادههاي تك والدي احساس خطر ميكنند و در صدد يافتن راهحلهايي مناسب براي كاستن از پيامدهاي اين مسئله هستند. آدام بورسوا نويسنده و محقق مسائل اجتماعي در ايالت ايلي نويز آمريكا ميگويد: براساس تحقيقات انجام شده، خانوادههاي امروزي كه بدون ازدواج بهوجود ميآيند، منبع قوي براي شكلدهي تربيت فرزندان ندارند و نميتوانند وجدان اخلاقي كودك را به خوبي شكل دهند. اين خانوادهها رو به متلاشي شدن و اضمحلال هستند. امروز 32 درصد از بچهها، نامشروع به دنيا ميآيند، در حالي كه در سال 1970، اين تعداد 11 درصد بود. لذا وضعيت بسيار نگرانكننده است. (بورسوا، آدام، «افول اخلاقي آمريكا» ص 11) دين اسلام براي خانواده اهميت محوري قائل است. زنان و مردان هر يك در سيستم اجتماعي، ديني و تربيتي خانواده، وظيفه و نقشي كليدي برعهده دارند. نقش مهم زن مسلمان در خانواده، تدبير امور داخلي خانواده و نظارت مسئولانه براي كانون پرمهر است. علي(ع) به اين نقش اشاره ميكند و ميفرمايد: «والمراه راعيته علي بيت زوجها و هي مسئوله»/ «زن ناظر و مسئول امور خانه و همسرش است.» (شاملي، عباسعلي، فصلنامه كتاب زنان شماره 11) او با نظارت صحيح خود در خانواده، ميتواند فضاي صميمانه و تفاهمآميزي را ايجاد كند و زمينه يك زندگي سالم، با نشاط و موفقيتآميز را فراهم سازد. علي(ع) تمام سعي خويش را بهكار ميبست تا مردان جامعه، جايگاه ارزشمند زنان را درك كنند و بدانند كه همسر و اعضاي خانواده، بيش از هر چيز به مهر و محبت نياز دارندو هيچگونه خشونت و بيحرمتي شايسته آنان نيست. آن حضرت ميفرمود: «مردي كه همسرش را بيازارد، نماز و هيچ كار خيري از او نزد خداوند پذيرفته نيست و نخستين كسي است كه وارد آتش ميشود.» (وسائل، ابواب احكام الاولاد، باب 7خ1) علي(ع) همچنين ميفرمايد: «هر كه به اهل (خانواده) خود بدي كند، از او اميد احساني نسبت به ديگران نميرود.» (ابن ابي الحديد، شرح نهجالبلاغه،ج12، ص163) به عبارت ديگر، چنين فردي در مسئوليتهاي اجتماعي و حتي در اداره زندگي فردي، از شايستگيهاي لازم برخوردار نيست. به دليل عاطفي بودن زن، مرد بايد در شكستها و ناكاميها، تكيهگاه محكم او باشد و در عين حال، لازم است در پرتو مهر و عطوفت زن نيز مرد به آرامش و تعالي برسد. بسياري از گرفتاريهاي خانوادگي به مسائلي مربوط ميشود كه از سوي يكي از زوجين به ديگري تحميل ميشود.گاه نيز برخي اختلافات خانوادگي به مسائل جزئي و كماهميت يا به درخواستهاي غيرمنطقي زن يا شوهر بر ميگردد. امام علي(ع)، خواستههاي غيرمنطقي زن و شوهر از هم را براي زندگي مشترك، آسيبزا ميداند و از زنان و مردان ميخواهد كه در زندگي، به هم مودت بورزند، چيزي را به يكديگر تحميل نكنند زمينه رنجش هم را فراهم ننمايند. آن حضرت، 9 سال با همسرش فاطمه (س) با صفا و صميميت تمام زندگي كرد و وقتي از او درباره زندگي مشتركشان سؤال شد، فرمود: «خدا را گواه ميگيرم كه در هيچ موردي فاطمه (س) را به خشم نياوردم و به او هيچ كاري را تحميل نكردم. فاطمه(س) نيز چنين بود كه در هيچ موردي خشم مرا برنيانگيخت و در هيچ امري از من سركشي نكرد.» (شملي، عباسعلي به نقل از فصلنامه كتاب زنان شماره 11) از آنجا كه هدف اصلي پيوند ازدواج و تشكيل خانواده، رسيدن به آرامش جسم و روان و تداوم نسل است، بايد معيارهاي انتخاب همسر به گونهاي باشد كه ايجاد يك خانواده پايدار را تضمين كند. علي(ع) در موارد مختلف معيارهاي انتخاب همسر نيكو را بيان فرموده است. يكي از اين معيارها، هم كفو بودن زن و مرد است. يعني زن و مرد، هم شأن و همتاي يكديگر باشند، زبان و منطق هم را بفهمند و در بعد اعتقادي و فكري به يكديگر نزديك باشند و همديگر را كامل كنند. چنانكه علي(ع) ميفرمايد:« مومن هم كفو مومن است.» (همان) در جايي ميگويد: «هر مردي همسنگ و همترازش را از بين زنان برگزيند، زن هم درگزينش همسر، مردي را انتخاب كند كه همسنگ او باشد.» (مرحوم المقوم، وفات الصديقه، ص23) از نظر اسلام، هم شأن بودن زن و شوهر، دين، فرهنگ، شخصيت و اخلاق و برخي خصوصيات جسمي را شامل ميشود. در اين رابطه، ويژگيهاي ظاهري چون سن و هوش و ساير عوامل فردي نيز ميتواند از معيارهاي انتخاب همسر باشد. به اين ترتيب، مناسب است زنان و مردان در آستانه ازدواج، براي پيشگيري از مشكلات آينده، به ويژگيها و شرايط يكديگر توجه داشته باشند و همسري را برگزينند كه از نظر صفات كلي به آنها نزديك باشد. در مجموع با انتخاب درست و همچنين تفاهم و گذشت و شكيبايي ميتوان محيطي آرام، سالم و سرشار از موفقيت را براي همسر و فرزندان مهيا نمود. منابع: 1 – نهجالبلاغه 2 – گيدنز، آنتوني، جامعهشناسي گيدنز 3 – علائي رحماني، فاطمه، زن ازديدگاه نهجالبلاغه، انتشارات سازمان تبليغات اسلامي، زمستان 1369 4 - واتسون، هلن، ترجمه بحراني، مرتضي، «زنان و حجاب» فصلنامه كتاب زنان شماره 20 5 - شاملي، عباسعلي، «منزلت زن در انديشه والاي اميرالمومنين(ع)» فصلنامه كتاب زنان شماره 11 6 – نهج الفصاحه 7 – بورسوا، آدام «افول اخلاقي آمريكا» ماهنامه سياحت غرب، مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما، سال دوم، شماره هفدهم، آذر 1383.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 423]