واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
گیاهان گوشتخوار در دنیا 450 گونه گیاه گوشتخوار متعلق به 15 جنس و شش خانواده نهان دانگان دولپه ای وجود دارد که در اینجا ذکر یکی از آنها متعلق به خانواده Draseraceae می باشد .شکار گیاهان گوشتخوار در حقیقت حیوانات بسیار کوچک و اغلب اوقات حشرات هستند.حتی برای این گیاهان نام گیاهان حشره خوار به جای گیاهان گوشتخوار پیشنهاد شده است ولی هنوز استعمال گیاهان گوشتخوار عمومیت بیشتری دارداين گياهان با آرواره هاى ويه خود كه همان برگ هاى تغيير شكل يافته اند، قادرند در يك چشم بر هم زدن و در يك دهم ثانيه، حشرات نشسته در دام را اسير خويش سازند و از آنها به عنوان منبع غذايى استفاده كنند. برخى از گياهان نيز جنبش ها و تحركات برق آسايى را براى اهداف غير تغذيه اى به كار مى گيرند؛ به طورى كه در اين قبيل گونه هاى گياهى از حركات سريع براى انتشار دانه، گرده و يا دور كردن شكارچيان استفاده مى شود. ساختار بافت ها و اندام هاى گياهى در برخى موارد، داراى تفاوت هاى بسيار بارز و عميقى با گونه هاى جانورى است. براى مثال، همانطور كه مى دانيم ماهيچه و بافت هاى عضلانى در گياهان وجود ندارد، پس گياهان ياد شده چگونه مى توانند چنين حركات سريع و برق آسايى از خود نشان دهند؟ دو دانشمند به تازگى با بهره گيرى از قوانين فيزيك، به تشريح و توصيف اصول مكانيكى ساختار اين قبيل گياهان پرداخته و نشان داده اند كه اين سرعت و حركت چگونه در پيكره آنها ظهور مى يابد. ماهادوان، پروفسور رياضيات كاربردى و مكانيك در دانشگاه هاروارد واقع در كمبريج ايالت ماساچوست آمريكا مى گويد: براى درك زيست شناسي، همواره بهتر است ابتدا قوانين اساسى و بنيادى موجود در اين حوزه را فرا گيريم؛ قوانين فيزيكى و شيميايى و نيز اصول رياضياتى كه جهان زنده بر پايه آن بنا شده است. وى و يكى از شاگردانش به نام اسكوتيم، با انتشار يافته هاى خود در شماره اخير مجله ساينس پرده از اسرار اين گياهان چابك برگرفته اند. آنها گياهان سريع را به دو گروه عمده تقسيم كرده اند: گياهانى كه سلول هاى خود را براى ايجاد حركت هاى سريع، متورم و چروكيده مى كنند و نيز گروه ديگر، گياهانى كه از تكنيك تورم و چروكيدگى براى رها سازى ناگهانى انرى ذخيره شده استفاده مى كنند و اين عمل را در قالب يك حركت به اصطلاح قاپ زدن و در چنگ گرفتن براى به دست آوردن طعمه يا يك حركت انفجارى براى انتشار دانه ها و گرده ها انجام مى دهند. گياه Aldrovanda يا به اصطلاح گياه چرخ آبگرد كه عموزاده هاى گياه مگس گير ونوس است، به گروه نخست تعلق دارد. اين موجودات گوشتخوار بسيار كوچك و نازك هستند؛ به طورى كه سلول هاى آنان مى توانند به سرعت به وسيله جذب آب متورم شوند و كناره برگ ها را به يكديگر نزديك كنند و اين عمل را با چنان سرعت بالايى انجام دهند كه بى مهرگان آبزى موجود در اطراف گياه، فرصت و مجالى براى گريختن نيابند و به عنوان غذايى لذيذ در دام گياه گرفتار آيند. پروفسور ماهادوان تصريح مى كند: گياهان بزرگ تر نمى توانند اين عمل را با چابكى و با چنين سرعت بالايى انجام دهند و از خواص فيزيكى ويه آب و قابليت كشسانى آن بهره كافى را ببرند. به گفته وي، مگس گير ونوس در گروه دوم از اين گياهان چابك و شكارچيان سريع جاى مى گيرد. اين گياهان داراى برگ هايى به شكل عدسى هستند كه به طرف داخل خميدگى يافته اند و به هنگام قرارگيرى به روى يكديگر، محفظه بسته اى را به مانند يك قفس و تله براى طعمه خويش پديد مى آورند. هنگامى كه يك مگس، عنكبوت يا هر حشره كوچك ديگرى روى برگ هاى اين گياه گوشتخوار گام مى نهد، ماشه برگ را تحريك مى كند و سرانجام آنها را مى چكاند و به اين ترتيب، برگ ها به سرعت با جذب آب فراوان به درون سلول هاى خود، متورم مى شوند و نيروهاى وارده از اين جريان به برگ، موجب قرارگيرى دو برگ روى يكديگر و بسته شدن محفظه خواهد شد. همانطور كه روشن است، در پايان اين عمليات گياه مى تواند از طعمه به دام افتاده، براى تغذيه استفاده كند. كارل نيكلاس، زيست شناس گياهى دانشگاه كورنل در نيويورك تاكيد مى كند: سيستم هاى طبقه بندى جديد، روش هاى رياضياتى مطلوبى براى توصيف پديده اى كه انسان ها سال هاى متمادى شاهد آن بوده اند را در اختيارمان قرار مى دهد و به كمك اين ابزار مى توان بيش از پيش پرده از اسرار اين موجودات شگفت انگيز برگرفت. ماهادوان و همكارانش چندى پيش نتايج تحقيقات خود را در زمينه رفتار تغذيه اى گياه مگس گير، در ورنال نيچر منتشر كرده بودند و اينك انتشار نتايج تحقيقات جديد آنان مى تواند با تكميل يافته هاى پيشين، پنجره جديدى را به دنياى گياهان و اسرار نهفته در آن بگشايد و جنبه هاى تاريك رفتار اين گونه هاى زنده را روشن سازد. بر اساس يافته هاى اين دانشمندان، حركت آب در درون سلول ها با ويگى هاى فيزيكى منحصربه فرد آن، سيگنال هاى الكتريكى و نيز رهاسازى انرى ذخيره شده و نهفته در سلول ها، سه پايه فيزيكى كليدى و مهم براى ظهور گياهان چابك و شكارچيان سريع در جهان گياهى است. لکشمینا رایانا مهدوان و همکارانش از دانشگاه هاروارد در بررسى رفتار این گلها با استفاده از دوربینهاى با سرعت زیاد به این نکته پى بردند که سرعت بسیار زیاد گلهاى حشره خوار در بستن لبه هاى خود و اسیر کردن حشره به دام افتاده ناشى از تغییر سریع شکل انحناى لبه بیرونى آنهاست . این گلهاى حشره خوار نظیر توپ تنیس سوراخ شده اى که رویه قسمت داخلیش بیرون کشیده شده باشد، انحناى خود را از حالت تقعر به تحدب تغییر مى دهند. این تغییر تنها یک دهم ثانیه به طول مى انجامد که به مراتب از زمانى که حشره به دام افتاده براى نشان دادن واکنش و فرار از محبس نیاز دارد، کوتاه تر است . هرچند این محققان هنوز نتوانسته اند این نکته را مشخص سازند که در تراز سلولى چه تغییراتى در گلهاى این گیاهان بوجود مى آید که امکان چنین تغییر سریعى را براى آنها پدید مىآورد اما موفق شده اند مدلى ریاضى را براى توصیف نحوه عمل این گلها تکمیل کنند. با کمک این مدل ریاضى مىتوان با در نظر گرفتن شکل بیرونى گلهاى حشره خوار مىتوان این نکته را پیش بینى کرد که سرعت بسته شدن لبه هاى بالایى گلها چه اندازه خواهد بود و چه زمانى پس از ورود حشره به درون گیاه ، گلهاى آن بسته مى شوند. بر اساس این مدل، گلهاى حشره خوار ظاهرا به صورت یک مکانیزم تاخیرى عمل میکنند. به این معنى که ورود حشره ، ساخت و کارى را به کار مىاندازد که تنظیم کننده شمارش معکوس زمان بسته شدن گیاه است . در آزمایشهایى که با استفاده از این مدل به انجام رسیده نتایج حاصله مورد تایید قرار گرفته است .به گفته مهدوان، این نوع گیاهان حشره خوار براى داروین بسیار اعجاب انگیز بوده اند و او مطالعات زیادى بر روى آنها انجام داد، اما هنوز براى ما روشن نیست که چه چیز گیاه را تحریک مىکند که از خود واکنش نشان دهد و این ساخت و کار چگونه تطور یافته و شکل گرفته است .گیاه Dianea muscipula که به نام ونوس حشره خوار نامیده میشود ، گیاه کوچکی است که اندازه آن از 15 سانتیمتر تجاوز نمی کند و مناطق انتشار آن محدود به برکه های تورب دار کارولینا در خاور آمریکا میباشد .این گیاه اولین بار توسط A . Dalilisفرماندار کارولینای شمالی کشف شد و در نامه ای که در 24 ژانویه 1760 به P. Gallnsan نوشته نام Flytrapsensitive به آن داده است. متاسفانه این نام تا سال 1843 منتشر نشد .مقداری از این گیاه به انگلستان فرستاده شد و به باغVew منتقل گردید. Jahn Ellis تاجری که به گیاه شناسی علاقه داشت مشخصات آن را در 1770 برای Linnee ارسال داشت . با وجود این Linnee گوشتخواری این گیاه را باور نداشته و این گیاه جالب و زیبا و عجیب را Miraculum imaturae یا معجزه طبیعت نام نهاده است. برگهای این گیاه بدون ساقه بوده و مستقیمأ از روی زمین خارج میشود و شامل یک پهنک کشیده باله دار که در انتها پهن شده و تشکیل دو پهنک جداگانه به طول در حدود 2 سانتیمتر می دهد. این پهنک های کوچک می توانند در طول رگبرگ اصلی تا شود. سطح فوقانی آنها دارای غده های کوچک قرمز رنگی می باشد که باعث هضم حشرات می شود. مابین غده های قرمز و کناره های برگ قسمت کوچکی وجود دارد که محل نکتار ( شیره ـ نوش )گل می باشد. پیرامون هریک از این پهنک ها پُرزهای (خارهای نازک و ظریف) سختی وجود دارد و در قسمت مرکزی دارای سه عدد و گاهی چهار عدد پُرزهای حسی برآمده میباشد.زمانی که حشره باین موهای حساس برخورد کند پهنک ها مانند اوراق یک کتاب روی هم تا شده و حشره در آن زندانی می گردد و غده ها مایعی اسیدی ترشح می کنند که احتمالا همراه با عمل باکتریها باعث هضم حشره میشوند . پس از 5 تا 15 روز گاهی 30 روز درهای زندان به آهستگی باز میشود ، درحالی که فقط بقایای جسد زندانی دیده می شود .پس از هر شکار برگها شکل اولیه خود را بدست می آورند و بعد از 2 تا 3 بار استفاده قهوه ای رنگ و پژمرده شده و باید چیده شوند و به جای آنها برگهای جدیدی می روید. حشرات بخاطر بو و رنگ گیاهان گوشتخوار به سوی آنها جلب شده و شکار می گردند . گیاهان گوشتخوار معمولا در تورب زارهائی میرویند که از نظر ازت بسیار فقیر می باشند و این گوشتخواری کمبود ازت مورد نیاز آنها را جبران می کند و باید در گوشتخواری این گیاهان وسیله بقای آنها را در زمین های فقیر جستجو نمود. بعضی ازخصوصیات این گیاهان بسیار شگفت انگیز است. به عنوان مثال در حالی که تماس قسمتی از یک موی سر که فقط چند هزارم میلی گرم وزن دارد ، برگها را به حرکت می آورد و ریزش قطرات درشت باران بر روی آنها بی اثر است. ونوس حشره خوار Dianea muscipula احتیاج به هوای گرم و مرطوب و آفتابی دارد و برگهای قهوه ای رنگی که اعمال حیاتی خود را انجام داده اند باید چیده شوند . رنگ قرمز داخل برگها با نشو و نمای گیاه آشکار می شود. هرگاه گیاه در سایه نگاهداری شود رنگ مزبور سبز باقی خواهد ماند. گلهای کوچکی که در ماه خرداد در روی ساقه های طویلی آشکار میشوند باید چیده شوند تا باعث ضعف گیاه نگردند. در صورتی که گیاه در محیطی دور از حشرات نگاهداری می شود باید هر دو هفته یک بار به آن یک تکه بسیار کوچک و نازک گوشت خام چرخ شده یا کوبیده بدهند. تغذیه بیش از حد و یا دست زدن به پُرزهای حساس باعث از بین رفتن و مرگ گیاه می شود و باید در مقابل این وسوسه مقاومت کرد . گیاه فوق یکی ازگیاهان مناسب پرورش در تراریوم Terrarium میباشد .این گیاه احتیاج به رطوبت زیاد دارد و باید آن را در محل آفتابی و یا کمی سایه دار نگاهداری کنیم . خاک مناسب این گیاه تورب و کمی ماسه می باشد در زمستان به حد اقل ده درجه حرارت نیاز دارد.منبع: iranpest.blogfa.com
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 838]