گیاهان گوشتخوار

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: مقاله اي جالب در باره گياهان گوشتخوار هنگامي كه درباره گياهان گوشتخوار فكر ميكنيم، نبايد تصور كنيم كه اين گياه يك تاك رونده عظيم الجثه است كه ميتواند سگي را در ميان شاخ و برگ خود بفشارد يا گل غول پيكري است كه يك جهانگرد بخت برگشته را ميبلعد.

گياهان گوشتخوار درواقع كوچك هستند و غذاي آنها هم از حشرات كوچك تشكيل ميشود. گياهان حشره خوار انواع بسيار متنوعي دارند كه تنها 13 گونه از آنها در مينه سوتا (Minnesota) ديده شده است.

اما چرا يك گياه حشره ميخورد؟ مگر نه اينكه گياهان مواد غذايي را از خاك دريافت ميكنند؟ پاسخ اين است كه گياهان حشره خوار در زمينهايي مانند مردابها يا لجنزارها رشد ميكنند كه خاك آن از نظر مواد مغذي بسيار فقير است. اين گياهان براي دريافت نيتروژن و مواد مغذي ديگر، به شكار حشرات و استفاده از مواد موجود در آنهارداخته و براي اين منظور تكامل يافته اند.

بسياري از افراد هنگام صحبت از گياه حشره خوار به ياد ونوس مگس خوار (Venus’ flytrap) مي افتند. اين گياه در مردابها ميرويد و از جمله گياهاني است كه ميتوان در گلخانه نيز پرورش داد. تله اين گياه از دو برگ تشكيل شده كه مانند كفه هاي صدف باز و بسته ميشوند. به محض اينكه حشره اي محركهاي درخشان اين برگها را لمس كند، تله بسته ميشود و تا زمان هضم حشره، بسته باقي ميماند.

در اينجا به معرفي چهار نوع ديگر از مشهورترين انواع گياهان حشره خوار ميپردازيم.

گياه كوزه اي
گياه كوزه اي (pitcher-plant) داراي گونه هاي بسيار متنوع و از بزرگترين انواع گياهان حشره خوار محسوب ميشود. و ارتفاع بعضي از گونه هاي آن گاهي به 60 سانتيمتر ميرسد. اين گياه بيشتر در مردابها و لجنزارها ميرويد و هر گياه داراي يك ساقه بلند و صاف و يك گل بزرگ با گلبرگهاي سرخ و مادگي چتر مانند است كه در تابستان ميشكفد.

كوزه هاي اين گياه، در واقع برگهاي آن هستند كه دورتا دور اين ساقه و نزديك به زمين قرار دارند. اين برگها لوله اي و به شكل كوزه اي دهان گشاد هستند. هر گياه در اواسط بهار 5 يا 6 برگ جديد ميدهد كه هر 15 روز يكي از آنها باز ميشود. در پايان تابستان تمام برگها رشد كرده و كامل ميشوند و در طول زمستان و حتي تا تابستان بعدي، باقي ميمانند.

اين برگها آب را در خود نگه ميدارند. شهد گياه در اطراف كلاهك و دهانه كوزه ترشح ميشود و حشرات را به سوي خود جلب ميكند، حشره با رسيدن بر روي برگ به درون كوزه حركت ميكند، تارهاي مو مانند كه به سمت پايين متمايل هستند و سطح لغزنده كوزه، حشره را به پايين هدايت ميكند و اين شكار نگون بخت كه نميتواند از كوزه خارج شود، در آب موجود آن غرق ميشود.

برگ كوزه اي منزلگاه موجودات بسيار ريز مانند تك ياخته ها، كرمهاي بسيار كوچك و سخت پوستان ذره بيني آبزي است. لارو سه نوع حشره هم در اين كوزه ها زندگي ميكنند كه همه اينها همزيستان گياه هستند و همراه با باكتريها، كار هضم حشره شكار شده را بر عهده دارند. در اوايل تابستان، حشرات بالغ از برگهاي كهنه خارج شده و در برگهاي تازه تخم گذاري ميكنند. برگ كهنه كه هضم كننده هايش را از دست داده، ميميرد و برگهاي تازه جايگزين آن ميشوند.

دروزرا (Drosera) يا شبنم خورشيد (sundew)
اين گياه در بسترهاي خزه خشك شده ميرويد. دروزرا از بالا شبيه يك قطره درشت سرخرنگ و براق به عرض 5 تا 10 سانتيمتر است. برگهاي گرد و پهن آن كه هر يك بر روي ساقه اي جداگانه قرار گرفته، سرخ و كرك دار هستند و قسمت پايين آنها و ساقه سبز رنگ است. گل اين گياه سفيد رنگ است و بر روي ساقه 10 سانتيمتري كه از ميان رستنگاه ساقه هاي برگها خارج ميشود، ميشكفد.

اين گياه نيز براي شكار حشرات از برگهاي خود استفاده ميكند. تارهاي متعدد سوزني شكل بر روي برگ وجود دارند كه نوك هر يك از آنها يك قطره ماده چسبناك وجود دارد كه شبيه قطره شبنم يا شهدي شيرين به نظر ميرسد. اين قطره ها، حشراتي چون پشه، مگس و انواع حشرات دوبال را به سوي خود جذب ميكند. فرود حشره بر روي يك قطره، موجب چسبيدن او بر آن شده و حشره با تقلا براي آزاد شدن، بيش از پيش خود را به دام مي اندازد.

پس از اينكه حشره تسليم شد، تارها به ترشح شيره اي پر از آنزيم ميپردازند كه حشره را هضم و جذب ميكند.گاهي تمام برگ به آهستگي به دور شكار ميپيچد و كار هضم حدود 2 روز طول ميكشد. سپس برگ گشوده شده و باقيمانده حشره همراه با باد از برگ جدا ميشود.

باترورت (Butterwort) يا گياه كره اي
باترورت يكي از نامتعارف ترين گياهان حشره خوار است. اين گياه بر روي شكاف سنگها و صخره ها ميرويد. باترورت گلهايي ظريف و زيبا - معمولا به رنگ بنفش و آبي- دارد كه در ماههاي آخر بهار ميشكفند.

باترورت نام خود را به خاطر برگهايي كه به نظر چرب و "كره اي" شده اند به دست آورده است. برگهاي اين گياه به صورت مجموعه 3 تا 6 تايي –و در گونه هايي بسيار بيشتر- بر سطح زمين ميرويد. با بررسي دقيق متوجه خواهيد شد كه برگها داراي دو نوع غده ترشحي هستند. غدد برآمده اي كه كار رشح ماده چسبناك و كره اي را بر عهده دارند و غدد كوتاهي كه مواد هضم و جذب كننده را ترشح ميكنند.

اين دو غده بويي ايجاد ميكنند كه مگها، شته ها و شش پايان را به تله چسبناك جذب ميكند. حشره اي كه به دام بيافتد، با تقلا براي رهايي، موجب ترشح شيره هضم كننده ميشود. برگها به آهستگي لوله ميشوند و حشره را هضم و جذب ميكنند.

بلدرورت (bladderwort)
بلدرورت يا گياه مثانه دار در بركه ها، درياچه ها و نهرهايي با جريان آب آهسته و در كل در آبهايي با عمق كمتر از 60 سانتيمتر يافته ميشود. اين گياه بدون ريشه در نزديكي سطح آب شناور ميشود و شاخه هاي آن تا 90 سانتيمتر و بلندتر رشد ميكند و ساقه هاي آن پر برگ هستند. اين ساقه ها تا 20 سانتيمتر بالاي سطح آب رشد ميكنند و خوشه هايي از گلهاي زرد رنگ كه شبيه گل ميمون هستند، بر آنها ميشكفد.

ساقه هاي زيرآبي منشعب شده و برگهاي نخ مانند بسيار از آنها جوانه ميزند. اين برگها داراي كيسه هاي كوچك و سبكي هستند كه مثانه يا bladder نام دارند. مثانه هاي جوان شفاف هستند و به تدريج تيره ميشوند. هر مثانه در واقع تله ريز و تو خاليي است كه ورودي آن يك طرفه است.

اگر يك حشره آبزي كوچك يكي از چهار تار محرك اين مثانه را لمس كند، در تله باز ميشود و مانند يك جارو برقي، حشره به داخل اين كيسه مكيده شده و درب تله در يك چشم برهم زدن –حدود يك 15 هزارم ثانيه - بسته ميشود.

ساقه ها كه داراي غدد ترشح آنزيم هستند، كار هضم و جذب طعمه را بر عهده دارند. مثانه پس از يك يا دو ساعت آماده شكار طعمه جديد خواهد بود.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 218]