تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835459225
وقف نامه مسجد مدرسه سپه سالار قديم (تهران)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
وقف نامه مسجد مدرسه سپه سالار قديم (تهران) نويسنده: عمادالدين کازروني مقدمهسندي که متن کامل آن در پي ميآيد، وقفنامهي مسجدمدرسهي سپهسالار قديم است. تاريخ تنظيم اصل سند سال 1283 ق است. متأسفانه اصل وقفنامه اکنون موجود نيست؛ اما رونوشتي از آن به تاريخ 1307 ق در کتابخانهي موزهي ملي ايران نگهداري ميشود(1)اندازهي اين سند 7ر40 ضربددر 364 سانتيمتر است. متن آن به خط نستعليق و بر پارچه نوشته شده است. رونوشت ديگري از اين سند در بايگاني مرکزي سازمان اوقاف و امور خيريه به شمارهي پروندهي 31 تهران وجود دارد.واقف اين بنا، ميرزا محمدخان سپهسالار قاجار دولو، (در گذشتهي 1284 ق) فرزند اميرخان سردار و پسر دايي عباس ميرزا، نايبالسلطنه بود. وي مدتي وزير جنگ، صدر اعظم ايران، و پس از آن تا پايان عمر والي خراسان و نايب التوليهي آستان قدس رضوي بود (2)مسجدمدرسهي سپهسالار پس از ساخته شدن مدرسهي ميرزا حسينخان مشيرالدوله سپهسالار که آن بنا نيز به مدرسهي سپهسالار مشهور شد به مدرسهي سپهسالار قديم شهرت يافت و اکنون نام شهيد بهشتي بر آن نهاده شده است. اين بنا در سمت شرقي مدرسهي خان مروي، در انتهاي کوچهي مروي و در خيابان ناصر خسرو تهران که جزوي از محلهي عودلاجان بوده است، قرار دارد.اين بنا شامل يک مدرسه و دو مسجد تابستاني و زمستاني است و با در برداشتن نقشهي خاص، ستونهاي سنگي بلند و سردر و دو منارهي کاشيکاري شده، از بناهاي قابل توجه در عرصهي معماري دورهي قاجار شمرده ميشود (3)اين وقفنامه در يازده فصل تنظيم شده و داراي سه سجل اصلي و هفت تأييديهي رونوشتبرداري است.متن وقف نامههو الله تعالي شأنه العزيزهو الواقف علي الضماير و المطلع علي السرايربسم الله الرحمن الرحيم(4) الحمد لله الواقف علي الضماير و المطلع علي السرائر، و الصلواة و السلام علي اشرف الآيات و اکمل المظاهر، محمد المبعوث علي الاوايل و الاواخر (5) و آله المعصومين عن الصغاير و الکباير.و بعد، در زمان خجسته شاهنشاه جوانبخت، زيب و زينت تاج و تخت، پادشاه بلند جايگاه (6) جمشيد دستگاه فريدون فطرت فلاطون فطنت کيکاووس طويت بطلميوس رويت هوشنگ فرهنگ نوشيروان اورنگ، (7) بدر الخواقين و شمس السلاطين، المجاهد في مناهجالدين، السلطان الاکرم و الخاقان الاعظم الافخم، ناصرالدين شاه قاجار - خلد الله ايام دولته و سلطنته و شيد قوام ملکه و مملکته - (8) پرتو آفتاب عنايت حضرت پروردگار - جلت عظمته و عمت نعمته - بر جناب جلالت مآب فخامت نصاب شوکت و حشمت انتساب امير الامراء (9) العظام، ذوالمجد و العز و الاحترام، شاهنشاه را وزير بافر و اورنگ، و لشکر و سپاه را امير پردل بادل باعقل و فرهنگ؛ اسلاف نامور خود را محيي نام (10) و ماحي ننگ، نصير ملة المصطفي، معين طريقة المرتضي، مرجع اهل العز و الجلال، العالم به مقدار ارباب اهل الفضل و الکمال، المربي لطلاب العلوم، المتحلي بحلية الآداب (11) و الرسوم، المتنفر عن طريقة اهل الضلال، المخرب لبنيان ابنية ذوي الاضلال، الذي لا يطير الي ذري مناقبه طائر اللسان و لا يسير الي قلل مدائحه (1) فرس البيان، اعظم ارکان الزمان و انجب نجباء الدوران، المؤيد من عندالله الملک المنان، وزير حضرت السلطان، سپهسالار کل عساکر منصورهي ايران (13) ميرزا محمدخان قاجار - ادم الله ايام جلالته و شوکته و زاد الله في توفيقاته لخيراته - تافته، و توفيق خداوندي را رفيق راه يافته، از حسن نيت و صفاي طويت (14) چون حالت پدر بزرگوار خود مرحمت و غفرانپناه جنت و رضوان آرامگاه، اميرکبير، ذوالعزة و المجد و التوقير، اميرخان، سردار دولت گردون اقتدار را به خاطر آورد (15) که در خدمت دولت ابدمدت و هواخواهي دين و ملت، جنگهاي نمايان و مردانه با دولت روس نمود و عاقبت در دفاع اعادي دين مبين به درجهي رفيعهي شهادت (16) رسيد و به فوز رحمت الهي فايز گرديد؛ - جزاه الله اخير الجزاء و رفع روحه الي ملکوک السماء - خواست که در راه دين جهاد اکبر نمايد؛ همت عالي را بر صرف مالي وافر توجه فرمود و اوقات عزيز را (17) در مدتي متمادي مصروف نمود و در ضمن خيراتي کثير که مقصود نظر عالي بود، مدرسهاي در محلهيعودلاجان دارالخلافهي تهران در جنب شرقي مدرسهي فخريهي مرحوم خان مروي بنا کرد (18) و در آن مدرسه دو مسجد مسقف تابستاني و زمستاني بنا نهاد و مسجدي نيز در بيرون قلعهي شهر عمارت و بنياد داشت. و از آنجا که استدامت مسجد و مدرسه و دوام امامت (19) جماعت و بقاي تحصيل طلاب به انتظام امور متعلقهي به مسجد و مدرسه بود، لهذا املاک و مستغلاتي وقف فرمود که منابع آنها صرف تعميرات اعيان موقوفه و وظيفهي ارباب (20) مناصب از متولي و مدرس و امام جماعت و طلاب و مواجب مباشر و خدام و ساير متعلقات شود تا دوام اين امر خير موجب استدامت رحمات ايزد متعال گردد. وفقه الله (21) تبارک و تعالي و جزاه الله احسن الجزاء.در تعيين متولي اعيان موقوفه و مستغلات و شرايط توليتوظايف متولي در اعمال متعلقه به توليت حسب الشرط توليت و تصدي اعيان موقوفه از مدرسه، و مسجد و تکيه (22) و مستغلات که ذکر خواهد شد، کلا به استثناي توليت حجرات و توليت کتب موقوفه چنانچه ذکر خواهد يافت، يا خود جناب واقف - دام اجلاله - است (23) مادام الحيات و بعد از عمر طبيعي با اولاد ذکور و اولاد ذکور اولاد ذکور است، نسلا بعد نسل، به شرط رشد و ثاقت در رسيدگي امور متعلقه به توليت، (24) با تقديم طبقهي اول بر طبقهي ثاني و هکذا، مگر در صورت فقد شرط در طبقهي متقدمه و وجود آن در طبقهي متأخر. و با تعدد واجد شرط در يک طبقه به اکبر در سن و يا تساوي (25) در سن به اصلح و اوثق در اهتمام به وظايف توليت مفوض است. و در صورت انقراض اولاد ذکور از اولاد ذکور با اولاد ذکور اولاد اناث است با تقدم طبقهي اولي در جميع طبقات (26)بر ثانيه، چنانچه ذکر يافت. و با انقراض از اولاد ذکور از ذکور و اناث - العياذ الله - توليت مذکوره با ذکور ذوي القربي نسبي جناب واقف است، الاقرب فالاقرب (27) با شرط رشد و وثاقت مذکورين. در صورت وجود اولاد ذکور از نسل جناب واقف و يا از ذوي القربي و فقدان شرط بلوغ و رشد در ايشان توليت با ولي شرعي ايشان است اگر چه (28) قيم از قبل حاکم شرع باشد موقتا به قصور هم و بعد از رفع قصور و تحقق شرط با خود ايشان است. و اگر فقدان شرط در مرتبهاي از مراتب و طبقات اولاد يا ذوي القربي به اعتبار (29) عدم وثاقت باشد، توليت بامستجمع صفات در مرتبهي بعد است موقتا و بعد از تحقق شرط در مرتبهي سابقه، باز توليت با خود ايشان است و با انقراض ذوي القربي (30) نسبي با شخصي عام و عادل جامع المعقول و المنقول دارالخلافه، و با فقدان دارالخلافه از عالم مذکور با حاکم شرع نافذ الحکم مسلم دارالخلافه است و با فقد حاکم شرع مذکور (31) با مردي است که ساکن دارالخلافه و واجد شرط رشد و وثاقت و قادر بر حفظ اعيان موقوفه باشد. و در صورت تعدد واجد اوصاف معتبره در متولي در هر مرتبه از مراتب از اولاد ذکور (32) جناب واقف و اولاد ذکور ايشاننسلا بعد نسل که اهل مرتبهي اولي ميباشند و اولاد ذکور از اولاد اناث جناب واقف، نسلا بعد نسل که مرتبهي ثانيه ميباشند و ذوي القربي که (33)مرتبهي ثالثه ميباشند و هکذا. و يا اختلاف موضوعي در هر يک از مراتب مزبوره تعيين متولي با مدرس شرعي مدرسهي مزبوره است و با عدم مدرس با متدينين از طلاب مدرسهي (34) مذکوره و با عدم ايشان با ارباب حل و عقد خالي از اغراض از مؤمنين دارالخلافهي تهران است.و شرط است در استدامت توليت متولي مواظبت در اصلاح مدرسه و ساير اعيان (35) موقوفه و اهتمام در امور متعلقهي به توليت. و لازم نيست که خود مباشر اين اعمال باشد بلکه چنانچه نايبي معين نمايد که مباشر اعمال متعلقهي به توليت شود کفايت کند.و تعيين (36) و نصب مدرس و امام جماعت و مباشر و خدام با متولي است و در اعمال متعلقهي به توليت در طبقهي اولي که توليت با خود جناب واقف خير مواقف است و کسي را با متولي شرکتي نيست، خود جناب (37) ايشان در اعمال و مصلحتبيني مستقل ميباشند. و اما در طبقات بعد، متولي در اعمال خود مستقل است. و اما در مصلحت بايد اعمال متولي با صواب ديد مدرس و امضاي ايشان باشد (38) و بدون صواب ديد و امضاي مدرس اعمال متعلقهي به توليت را معمول ندارد.در تعيين مدرس و شرايط آن و وظايف او در امور متعلقه به تدريس(39) جناب جلالت مآب فخامت نصاب واقف - زيد اجلاله - حسب الشرط، تدريس مدرسهي مذکوره را نوعا به عالمي مفوض فرمودهاند که در علوم عقليهي الهيه و طبيعيه ماهر و در علوم نقليه، از فقه و تفسير و حديث ناظر (40) باشد و مدرسي است که طلاب را به تحصيل ترغيب نمايد و هر يک از طلاب که واجد شرايط مقرره در حق ايشان نباشد اخراج نمايد. و با امکان متعارف و عادي و عدم موانع عرفي در ايام تحصيل (41) در صورت وجود متعلم از طلاب، مدرس شرعي سه درس از هر علم که باشد تدريس نمايد و در حال طالبين حجرات اولاد تفتيش نمايد و قبل از تفتيش به توقف و سکون در حجرات، ايشان را اذن ندهد (42) و معتبر استمرار اذن و استدامت رضاي است و اذن بدون در توقف کافي نيست. چنانچه پس از اذن دادن به شخصي، اذن خود را مرتفع سازد و اظهار عدم رضا در توقف آن شخص نمايد توقف آن شخص (43) اگرچه واجد بقيهي شرايط متوقفين باشد در مدرسه جايز نباشد و از موقوف عليهم خارج باشد. و اگر پس از مأذون شدن ساکن شده باشد يا هنوز ساکن نشده باشد و چنانچه در مطلق توقف، استمرار (44) اذن و رضاي او معتبر است، هم چنين در توقف در حجره، بخصوص استدامت اذن و رضاي او لازم است. چنانچه خواهد که شخصي مأذونين و متوقفين را از حجره بيرون کند و به حجرهي ديگر جا دهد و يا تبديل (45) و تعويض حجرههاي متوقفين نمايد، مختار است. و متوقفين و مأذونين بايد اظهار مضايقه ننمايند و لم و لا نسلم در اين باب مذکور نکنند و الا از موقوف عليهم خارج باشند. و وظيفهي مدرس آن است که به قدر امکان (46) و عادت مدرسين اشتغال به تدريس نمايد و زايد از قدر متعارف و عادت مدرسين که ايشان را به حسب اوقات و سنوح حالات حاصل است تعطيل ننمايند. و چنانچه سفري طولاني خواهد کند (47) که موجب تعطيل زايد از عادت مدرسين شود، نايبي معين نمايد که تا وقت مراجعت او به تدريس اشتغال داشته باشد. و در اذن حجرات و امور متعلقهي به کتب و کتابخانه که عبارت از توليت کتب (48) موقوفهي مخصوصه به طلاب مدرسهي غير مخصوصه به ايشان و استکتاب کتب و خريدن و مرمت نمودن از حق الکتابة که مرقوم خواهد شد و حفظ و حق الکتابة و عزل و نصب کتابدار و ساير امور متعلقهي به توليت کتب و کتابخانه است، با مدرس است (49) و مخصوص به اوست و مختار است که در امور متعلقهي به توليت کتب و کتابخانه که مذکور خواهد شد، خود مباشر شود يا آنکه به اميني واگذارد. مشروط به آنکه به قدر امکان عادي از اعمال آن امين مطلع باشد. و انشاءالله (50) مدرس مذکور به ميل خواطر خود سالي يک کلام الله مجيد تلاوت نموده، ثواب آن را تفويض جناب واقف نمايد.در تعيين امام جماعت مسجد و شبستان واقعين در مدرسه و مسجد بيرون قلعه که در واقع در محاذات عمارت جناب واقف استدر تعيين امام جماعت مسجد و شبستان واقعين در مدرسه و مسجد بيرون (51) قلعه که در واقع در محاذات عمارت جناب واقف است.و جناب جلالت مآب واقف - زيد اجلاله - امام جماعت مسجد و شبستان واقعين در مدرسهي مذکوره را در حق کسي مقرر فرموده که با اتصاف به تقوي (52) و عدالت و اطلاع بر مسايل لازمهي اعتقاديه و احکام ضروريهي عمليهي جناب مستطاب متولي به استقلال در طبقهي اولي و يا متولي به صلاح و امضاي مدرس در ساير طبقات او را معين نمايند. (53) و يا همچنين امام جماعت مسجد واقع در بيرون دروازهي شمران که محاذي عمارت جناب واقف است، شخصي است که با اتصاف به اوصاف مذکورهي متولي به استقلال در طبقهي اولي و با مصلحت و امضاي مدرس در ساير (54) طبقات معين نمايد. و در اتصاف هر يک از دو امام جماعت به اوصاف مذکوره و عبرت و اتکال به اعتقاد متولي و مدرس است در حق هر کس که متولي اين اوصاف را اعتقاد کند و اذن دهد و در طبقات لاحقه (55) مدرس نيز امضا نمايد او به امامت جماعت معين است. و هر يک از دو امام جماعت هر سه وقت نماز را از ظهر و مغرب و صبح بايد به نماز جماعت حاضر شود و در صورت امکان به امکان متعارف ترک ننمايند و او را اشتغال به اموري که مزاحم طلاب (56) مدرسه بشود از قبيل مرافعه و امثال ذلک در مدرسه و مسجد جايز نباشد. و در سفرهايي که به حسب متعارف طولاني باشد، علاوه بر آنکه بايد از متولي مأذون باشد، نايبي عادل نيز بايد معين نمايند که در تمام ايام سفر او هر سه وقت را (57) به امامت مشغول شود و ترک نکند.در بيان امور متعلقهي به طلاب و ساکنين مدرسه و شرايط متعلقهي به ايشانطلاب و محصلين بايد به قدر امکان متعارف به تحصيل اشتغال داشته (58) باشند و هر يک از طلاب را که از درس مدرس انتفاع علمي حاصل شود و درس غير مدرس از علما بر درس مدرس ترجيح نباشد در صورت وجود انتفاع علمي مذکور و عدم رجحان درس غير علما در يک مجلس درس مدرس حاضر شوند. و به قدر امکان (59) امر تدريس را مختل نگذارند. و در صورت اعتقاد به عدالت امام جماعت و امکان عادي، در هفته يک مرتبه اقلا به نماز جماعت حاضر شوند.و به عاريه کسي را بيشتر از ده روز نگاه ندارند مگر آنکه از محصلين باشد و به مثابهي طلاب تحصيل نمايد. و در اين صورت نيز (60) آن شخص که به عاريه ميخواهد ساکن شود، علاوه بر رضاي هر دو نفر که به اصالت در آن حجره ساکناند، بايد که از مدرس اذن صريح در توقف و چه بر عاريه بخواهد. رضاي يک نفر از صاحبان حجره و اذن غير صريح از مدرس کافي نيست. و کساني که به نهج (61) مذکور به عاريه ساکن باشند از موقوف عليهم خارج ميباشند.و در يک حجره دو نفر بالاصالة بيشتر جايز نيست که منزل کنند. و نيز جايز نيست در حجره بيشتر از يک شاگرد نگاه دارند. و در يک شاگرد مأذونند؛ مگر آنکه کسي را منسوبي باشند متعدد (62) يا غير متعدد که از حفظ و تربيت و نگاهداري او ناچار باشد. در اين صورت ميتواند که علاوه بر شاگردي که باشد او را نيز نگاهداري نمايد.و شرط است در طلاب که معلم نباشند و اذن توقف در حجرات به اصالت و هم به عاريت، هر دو با مدرس است و هر يک از طلاب و متوقفين (63) که منشأ نزاع يا فساد شوند از موقوف عليهم خارج باشد و توقف او محتاج به اذن جديد از مدرس است. و همچنين است حال کسي که با متولي و يا مدرس و يا امام جماعت و يا مباشر از روي هواي نفس به لجاج و مکابره برآيد؛ جايز نيست [و] ديگر از موقوف عليهم (64) خارج است. و توقف او محتاج به اذن جديد از مدرس است. چنانچه مدرس مذکور، خواهد که يکي از متوقفين را اخراج نمايد، خواه بر وجه اصالت متوقف باشد يا به عاريه، و آن شخص در بيرون رفتن ابا کند (65) و يا اهمال ورزد و بر هر يک از طلاب لازم است که به قدر امکان در اخراج او مدرس را امداد کنند و در اين باب با مدرس بحث و مشاجره جايز نباشد. چنانکه در اصل اذن ابتدا مستقل و مختار است (66) در ابقاي اذن خود نيز نسبت به هر يک از متوقفين به اصالت يا به عاريت مستقل و مختار است و با تحقق اذن و بقاي اذن او در هر کس توقف جايز است و الا جايز نيست و از موقوف عليهم خارج است اگر چه (67) واجد باشد ساير شرايطي را که در حق طلاب و متوقفين ذکر شد.و چنانچه يکي از مأذونين حجرات بر وجه اصالت، چهل روز متصل به حجرهي خود نيايد يعني حجرهي خود را معطل گذارد؛ خواه در دارالخلافه و حضر باشد (68) يا به سفر برود و در آن حجره به اذن جديد محتاج است و بيشتر از چهل روز با وجود طالب مستحق تعطيل حجرات جايز نباشد مگر آنکه شخصي از متوقفين در نظر مدرس به جهتي از جهات محترم باشد (69) که شايستهي آن بود که زايد بر چهل روز حجرهي او را نگاه دارد و به غير اذن ندهد.و طلاب درتحصيل مطلق علوم مختارند. هر علم که خواهند از عقلي و نقلي تحصيل کنند. (70) و حجرات مدرسه مخصوص طالبين علوم است اگر چه علم طب تحصيل نمايند.در تعيين مباشر و وظايف او در اعمال و تعيين خدام و وظايف ايشانجناب جلالت مآب (71) فخامت نصاب واقف - زيد توفيقه - مباشري تعيين و مقرر فرمودهاند که مداخل مستغلات موقوفه را به اذن متولي در طبقهي اولي و به امضاي مدرس در ساير طبقات به مصارفي که (72) مذکور خواهد شد برساند و ساير خدمات متعلقهي به مدرسه و مسجد را چنانچه متولي بفرمايد مباشر شود از قبيل خدمات متعلقهي به ذکر مصيبت و غيره.و خدامي نيز به جهت خدمات مسجد (73) و مدرسه و طلاب تعيين فرمودهاند. و عدد خدام موکول به مصلحت و پيشرفت خدمات مذکوره است. و مواجبي که در حق ايشان مذکور خواهد شد، متولي به نهجي که صلاح باشد و به تساوي يا به اختلاف، نظر به شايستگي بعضي قسمت (74) مينمايند. ليکن عدد خدام از سه کمتر و از چهار بيشتر جايز نيست و علاوه بر خدام، خادمباشي نيز مقرر فرمودهاند که او نيز علاوه بر تحريض خدام به خدمات ايشان خود نيز به خدمات ايشان (75) مباشرت نمايد. و مواجب خادمباشي چنانچه مذکور خواهد شد در جمع مواجب عنوان خدام است به حسب مصلحت جدا ميشود و مابقي درميان سه نفر خادم يا چهار نفر به نهجي که ذکر شد بايد قسمت بشود. و عزل و نصب (76) خدام و خادمباشي متعلق به متولي است در اعمال به نهجي که در وظايف متولي ذکر شد.در تعيين متولي کتب موقوفهي مخصوصه به طلاب و مدرسه و غير مخصوصه به ايشان و تعيين کتاب دار و بيان شرايط متعلقه به اين بابجناب مستطاب واقف - زيد اجلاله - توليت کتب موقوفه به طلاب مدرسه و غير مخصوصه به ايشان را نوعا به مدرس مدرسهي مذکوره تفويض فرمودهاند. (78) و به جهت حفظ و رسانيدن کتب به اهل استحقاق از موقوف عليهم کتابداري مقرر فرمودهاند. و عزل و نصب کتابدار با مدرس مذکور است و کتابدار بايد کمال اهتمام را در حفظ (79) کتب مرعي دارد و به هر کس که بسپرد به تصديق مدرس بسپرد. و بدون قبض نسپرد. و هر يک از طلاب که از کتب موقوفه تفريط نمايد يا آنکه زايد بر آنچه در متعارف استعمال از جلد (80) و اوراق معيوب ميشود معيوب کند، از عهدهي قيمت يا مرمت بايد برآيد.و مدرس در رأس هر شش ماه بايد در کتابخانه حاضر شود و کتب را استرداد نموده بازديد نمايد. و هر يک که محتاج (81) به مرمت باشد مرمت نمايد. و موقوف عليهم از طلاب کتب موقوفهي مخصوصه به ايشان را دو شبانهروز بيشتر در خارج مدرسه نگاه ندارند. و کتب موقوفهي مخصوصه به طلاب و غير (82) مخصوصه به ايشان بايد در کتابخانهي مدرسه مضبوط باشد نه در جاي ديگر؛ مگر آنکه مدرس مذکور با مصلحت شرعي و يا از بابت احتياج رجوع و مطالعه - احتياجي عادي عرفي - ميتواند که در منزل (83) خود نگاهداري نمايد. و هر يک از موقوف عليهم که از کتب موقوفه فارغ باشد به ديگري که محتاج باشد تفويض نمايد.در تفصيل موقوفات که عرصة و اعيانا صيغهي وقف آنها را حاجي ملا ميرزا محمد جاري فرموده اند و بيان کيفيت وقف آنهادر تفصيل موقوفات که عرصة و اعيانا صيغهي وقف آنها را (84) حسب التوکيل جناب جلالت مآب واقف - دام ظله العالي - جناب مستطاب قدوسي انتساب فضايل و فواضل آداب معارف و عوارف اکتساب، حاوي فنون الفضايل، جامع محامدة الخصايل، فخر العلماء المتبحرين افتخار الفقها المجتهدين (85) مرجع الاسلام و المسلمين، کهف الحاج و المعتمرين، حاجي ملا ميرزا محمد - سلمه الله - جاري فرمودهاند و بيان کيفيت وقف آنها.دو باب مسجد مسقف تابستاني و زمستاني واقعين (86) در مدرسهي واقعه در محلهي عودلاجان متصل به مدرسهي فخريهي مرحوم خان مروي عرصة و اعيانا به اين قسم که از تحت و زمين مسجدين تا باطن سقف آنها مسجد باشد و ظاهر سطح (87) سقف که بام مسجد است محل عبادات و مناجات عاديه باشد.حجراتي که بنا شده در مدرسهي مذکوره، وقف شده است عرصة و اعيانا بر طلاب و محصلين با قيود و شرايطي که به تفصيل ذکر (88) شده است صحن مسجدين و مدرسه و حوض واقع در آن با ساير ممر و مدخل و متعلقات مطلق، وقف طايفهي اثني عشريه و طاعات و عبادات و لوازم عاديهي آنها شده است واقع در مسجد (89) بيرون قلعه شهر که متصل است جنوبا به زمين سادات اخوي و شمالا به شارع عام و محاذي عمارت جناب واقف است، وقف شده است عرصة و اعيانا تحتا وفوقا، عمارة (90) و حوضا و صحنا با ممر و مدخل و ساير متعلقات به نهجي که در مسجدين سابقين به ذکر مذکور گرديد.کتب خطي و چاپي که به تفصيل آنها مذکور خواهد شد وقف شده است بر خصوص طلاب مدرسهي مذکوره با قيود (91) معتبره که ذکر شده است و چند جلد ديگر که مذکور خواهد شد، وقف شده است بر مطلق طلاب و علما با قيود معتبرهي مذکوره.در تفصيل املاک و مستغلات موقوفه که صيغهي وقف آنها را جناب جلالت ماب جاري فرموده اند و ذکر مصارف منافع آنهادر تفصيل املاک و مستغلات موقوفه که صيغهي وقف (92) آنها را نيز حسب التوکيل جناب جلالت مآب واقف - دام اجلاله - عالي جناب حقايق نصاب قدوسي انتساب - معظم اليه - جاري فرمودهاند و ذکر مصارف منافع آنها و تقدم بعضي از مصارف بر بعضي.جناب جلالت مآب (93) واقف - زيد توفيقه - به جهت استدامت مساجد و مدرسه و املاک و امور متعلقهي به آنها و مستغلات به تفصيل ذيل وقف فرمودهاند که منافع آنها به نهجي که ذکر خواهد شد صرف ارباب مناصب و طلاب و تعميرات اعيان موقوفه (94) و املاک و مسغلات شود،شش دانگ حمام مردانه و شش دانگ حمام زنانهي متصل به يکديگر که واقعند در کوچهي خدابندلوها و تمام هر دو را از سر کار وزير نظام ابتياع فرمودهاند عرصة و اعيانا.و شش دانگ (95) حمام واقع در بيرون قلعهي شهر و متصل به باغ و عمارت جناب جلالت مآب واقف که خود بنا فرمودهاند عرصة و اعيانا.و دکان قصابي واقع در بيرون قلعهي شهر، متصل به زمين سادات اخوي جنوبا و به شارع (96) عام شمالا و محاذي عمارات جناب جلالت مآب واقف - دام اجلاله - عرصة و اعيانا.قريهي کريمآباد واقع در بلوک غار قريب به قريهي معروف به قار و متصل به حدود شکرآباد و تواين و چشمهي شاهي.تمام شش دانگ قريهي (97) مذکوره وقف است بدون استثناي شيئي از مزارع و متعلقات.تمام شش دانگ مزرعهي اسماعيلآباد که متصل به قريهي کريمآباد که ذکر يافت بياستثناي شيئي از متعلقات.و تمامي سه سهم مشاع از پنج سهم (98) شايعه از سه دانگ مشاع از تمام شش دانگ بازارچهي مشهوره به بازارچهي مرحوم آقامهدي نواب تهراني و متصله به بازارچهي زرگريهاي واقعه درجنب سبزميدان دارالخلافه که کل بازارچهي مذکوره مشتمل است (99) بر سي و شش باب دکان و شش دکه و چهار سکو. و هفت طاق از آنکه متصل به بازارچهي زرگرهاست اعيان بلاعرصه است و عرصهي آن از موقوفات مدرسهي مرحوم حکيم هاشم است. مابقي عرصه و اعيان است (100) به انضمام سه سهم مشاع از پنج سهم از سه دانگ مشاع از شش دانگ يک باب دکان ديگر که واقع در بازار نو دارالخلافه و قريب به دهنهي بازارچهي مذکوره و سمت شمال است که حال منفعت آن (101) به انضمام منفعت يک باب دکان ديگر که واقع در بازارچهي مذکوره و قريب به دهنهي آن از سمت جنوب است به ازاي منفعت يک باب دکان وقفي غير است که دهنهي بازارچه و راهرو آن شده است (102) در مدت معينه که در قباله ضبط است. و بالجمله تمامي سه سهم از سه دانگ مذکور از عرصه و اعيان در بعضي و اعيان و ابنيهي بدون عرصه در بعضي ديگر وقف شده است با شرط (103) استحقاق موقوف عليهم در سه سهم از پنج سهم منفعت، سه دانگ از شش دانگ يک باب دکان وقفي راه رو در مدتي که در اجازهي واقف خير مواقف است.در بيان مصارف منافع و مداخل املاک و مستغلات موقوفه، ذکر و تقدم بعضي از مصارف بر بعض ديگردر بيان مصارف منافع و مداخل املاک و مستغلات موقوفه، ذکر و تقدم بعضي از مصارف بر بعض ديگرو حق التوليه عشر تمام منافع و حق التدريس. عشر تمام منافع امام جماعت نيم عشر (105) تمام. منافع مباشر از جانب متولي نيم عشر، تمام. منافع خدام سه نفر يا چهار نفر و خادمباشي نيم عشر تمام. منافع کتاب دار کتب موقوفه سه عشر از نيم عشر تمام. منافع مؤذن سه عشر از نيم عشر (106) تمام. منافع صرف تحصيل کتاب به خريدن يا استکتاب ربع عشر تمام. منافع صرف مسجد بيرون دروازه که جناب واقف بنا فرمودهاند، يک سهم از بيست و يک سهم از قرار تفصيل ذيل صرف شود (107) امام جماعت دو خمس از سهم مذکور، اول بايد منافع املاک و مستغلات و موقوفه صرف اين نه فقره حقوق شود (108) و بعد از وضع اين حقوق آنچه باقي ميماند، بايد صرف مخارج عمارت و غيره املاک و مستغلات که محل منافع است و مساجد و مدرسه و چراغ و اسباب و جاروب و ساير لوازم شود. و بعد از وضع اين مخارج، آنچه باقي ميماند (109) در ميان طلاب که در مدرسه به اصالت متوقفند قسمت شود. تقبل الله عن الواقف و اجره عندالله.صورت تقسيم سهام مملوکه و موقوفهي قنات جناب جلالت ماب سپه سالار اعظم فصل دهم، صورت تقسيم سهام مملوکه و موقوفهي قنات جناب جلالت مآب سپهسالار اعظم دامت رفعته.(110) بر ايام و ليالي اسبوع و هفته به گردش آب چهارده سهم، پنج سهم از آن مملوکهي ايشان است و هر سهمي عبارت از دوازده ساعت که تمام آن يک صد و شصت و هشت ساعت آب به گردش ليل و نهار ايام اسبوع است سهام مملوکه به حسب ساعات شصت ساعت است (111) و سهام موقوفه يک صد و هشت ساعت مصرف مقرر از براي سهام مملوکهي باغهاي مملوکهي ايشان است که در خارج شهر و داخل است و حياض و آب انبارهاي واقعه در عمارتهاي داخله و خارجه چون به حسب نظر سرکار واقف خير (112) مواقف صرف تمام قنات بر وجوه مبره بوده و عمارتهاي مملوکهي داخله و خارجه و سقايه بساتين و شرب آنها را از اين قنات منظور داشتند که بعد از خود ايضا املاک ورثهي خود را وجهالبر و الصله، منتفع (113) سازد صونا للصدقة لجارية عن الفساد و تحرزا عن شبهة الوقف علي النفس. آن دو سبع و نيم را که عبارت از شصت ساعت آن است متعلق وصيت فرمودند که از بابت ثلث ايشان، اوصيا اين خيرات را (114) جاريه دارند که املاک وارث واقعه در بيرون شهر و داخل را که در مجاري سواقي واقعند از بساتين و عمارات منتفع سازند. وهرگاه زايد از انتفاع ايشان چيزي از سهام آب باقي بماند، مصروف اهل ايمان دارند (115) به... موقوفات مسجد و مدرسه و غيرها... ديگر از قنات که عبارت از يکصد و هشت ساعت آب است وقف فرمودند و صدقهي جاريه قرار دادند بتة بتلا، ابتغاء لوجه الله و طلبا لمرضاته و مصرف وقف (116) بر اين قرار در متن عقد وقف مقرر شد که چهار سهم از نه سهم که عبارت از چهل و هشت ساعت آب است مصروف در سقايه در شرب محلهي بيرون شهر از خانهها و بخچههاي ايشان و آب انبارها و حياض (117) و حمامات خصوصا حمام موقوف بر مدرسه که آن حمام واقع در بيرون شهر است و ما فضل را مصرف و شرب در باغ سرکار حاجي شريفخان که واقع در بيرون شهر است نمايند به قدر کفايت. و زايد را متوليان وقف و به هر جا مصلحت دانند (118) صرف کنند و دو سهم ديگر که عبارت از بيست و چهار ساعت است مصرف و در حفظ و تعمير قنات به اين طريق که متوليان وقف به عقود معاوضات تحصيل نمايند و قنات با داير دارند و هر گاه زياده از قدر تعمير باشد، زياده را متوليان (119) در سواقي و جداول اهل شهر سبيل کنند. و دو سهم ديگر که عبارت از بيست و چهار ساعت است مختص و مخصوص بر سقايهي اهل مدسهي واقف خير مواقف و اهل مناصب مدرسه و مسجد و خانههاي واقعه بر جدول که در اطراف مدرسه (120) واقع است و دو حمام موقوف بر مدسه به قدر حاجت و يک سهم ديگر که آن سهم نهم است مصروف در کوچه و جدولي که به خانههاي مرحوم امام قليخان و سرکار حاجي جعفرخان. و اختيار قطع و تبديل (121) اين قسمت از براي متوليان وقف مقرر شد که هرگاه من بعد احوج و اولي بالمراعات را اعتقاد نمايند، از اين قسمت ايشان را رعايت کنند و توليت قنات با خود واقف خير مواقف است. و من بعد توليت به اشخاصي است (122) که متولي مدرسه و موقوفاتند بلکه اختيار سهام مملوکه موصي بها ايضا با متوليان وقف است به ترتيبي که در کتابچههاي وقف ثبت و ضبط است و اختيار نوبه و تعيين سهام در اوقاف و مهامات (123) ساعات و ليالي ايضا با متوليان وقف است. و ناظر بر وقف قنات ايضا ناظر بر موقوفات و مدرسه است.و قد جري الوقف حسب ما نمق و سطر و تسلمه الواقف المتولي - دام عمره - وقفا (124) و تولية و کان ذا بايجاب مني و انا الفاني الجاني اسماعيل الموسوي البهبهاني في 15 من اول الربيعين من شهور ثلاث و ثمانين و مأتين بعد الالف من الهجرة المقدسة.صورت تقسيم سهام مملوکه جناب جلالت مابو ايضا جناب جلالت ماب واقف - دامت شوکته - چون آسيابي بر اين نهر در بيرون شهر احداث فرموده بودند، مقرر فرمودند که از جهت تتمهي موقوفاتي که بايد اهل مدرسه و مسجد (126) و متوليان را در آن حظ و نصيب باشد، وقف شود و لهذا بحسب الامر و التوکيل، اين خادم خدام شرع، آسيا را وقف نمودم و اجراي صيغهي وقف را نمودم حسب ما وقف ساير موقوفاته (127) علي المدرسة و مسجديها و المسجد الخارج من الشهر علي ما رسم في الوقف نامه من الشرايط و التمولي له من تولي ساير الموقوفات و کذا الناظر له من نظر في ساير الموقوفات و کان ذا (128) بايجاب مني و انا الفاني الجاني اسماعيل الموسوي البهبهاني في يوم السعيد مولد النبي - صلي الله عليه و آله - في السنة الثالث و الثمانين و المأتين بعد الالف [1283] من الهجرة النبوية.محل مهر جنت مکان آقا سيد اسماعيل بهبهانيآنچه از موقوفات سرکار عظمت مدار، سپه سالار - دام اجلاله العالي - صيغهي وقف آن حسب التوکيل ايشان خوانده شد از اين قرار است:دو باب مسجد مسقف از عرصه و اعيان وقف شده هفتم که از تحت مسقف مسجد باشد و ظاهر سطح سقف که بام مسجد است محل عبادت و مناجات عاديه باشد. دو باب تابستاني و زمستانيو حجرات که بنا شده است عرصة و اعيانا / وقف بر طلاب و محصلين علوم شرعيه شده با حدود و شرايط / که در جزو مسوده که به خط خود واقف حک و اصلاح / شده مسطور است.صحن مسجد و مدرسه و حوض واقع در آن با ممر و مدخل و ساير متعلقات وقف بر مطلق طايفهي اثني عشري و طاعات و عبادات و لوازمات عاديهي آن شده.چند جلد کتاب خطي با چند جلد کتاب چاپي که مسطور / در ورقهي علي حده است، وقف بر خصوص طلاب / مدرسه با قيود معتبره و پنجاه جلد کتاب بحارالانوار / چاپي وقف بر مطلق علما و طلاب شده.و توليت و قيودات تمام اينها بر وجهي است که در جزو مسوده ذکر شده.شش دانگ حمام مردانه و زنانه که ابتياع از وزير نظام نمودند با شش دانگ حمام که در بيرون شهر، خود سرکار سپه سالار بنا کرده با شش دانگ يک باب دکان قصابي در خارج شهر به اسم وقف بر طلاب و مصارف ذيل از قرار تفصيل شده:حق التوليه عشر مداخل، حق التدريس عشر مداخل، امام جماعت: نيم عشر، مباشر از جناب متولي: نيم عشر، خدام مسجد و مدرسه 3 نفر و يا شش نفر هر چه مفصل باشد: نيم عشرکتاب دار: شش عشر از نيم عشر، مؤذن: شش عشر از نيم عشر، صرف تحصيل کتاب: ربع عشر، صرف... بيرون دروازه که خود جناب واقف بنا نموده است يک سهم از 24 سهم از قرار تفصيلامام جماعت: دو خمس، مؤذن: دو خمس،... حصير و تعمير: يک خمسبعد از وضع نه فقره حق، آنچه باقي ميماند وضع مخارج خود اعيان که محل منافع است و مسجد و مدرسه و اسباب چراغ و جاروب آنچه باقي ميماند به طلاب ماه به ماه بدهند. و صيغهي وقف مذکورات کلا از قرار مذکور / جاري شد. تقبل الله عنه و اجره عندالله في شهر رمضان المبارک 1281.[سجلات]1. قد وقع عقد الوقف بامر جناب واقف - دام علاه - بايجاب مني علي القنات و صح ذا بعد وقوع الوقف / مع شرائط الصحة و اللزوم علي ساير اعيان المرقومه و قوبل ذا / مع نسخة الاصل الممهورة بخواتيم الاعلام المعتبرين و انا الجاني الفاني اسماعيل الموسوي البهبهاني سنه 1283.[سجلات رونوشت]1. الحمد الله الملک الوهابتوفيق رفيق حضرت گردون دثار سپه سالار - دام الله توفيقه - گرديد. به سعي و اهتمام بندهي درگاه، اين آثار را گذاشته و تمامي اين ورقه صحيح و بيعيب است.محل مهر شريف خان.2. و قوبل ذا مع نسخة الاصل و کانا متطابقينحرره الاقل محمد خراسانيمهر (عبده الراجي محمد تقي)3. مطابق لاصله متنا و سجلامهر (هو العلي)4. السود مطالق لاصله المعتبرحرره الاحقرمهر (بالعلي الاعلي)5. السواد مطابق لاصلهحرره الاحقر الاقلمهر (زينالعابدين الحسيني)6. مطابق لاصله المعتبرمهر (عبده الراجي غلامحسين)7. مطابق لاصله المعتبرمهر (علي محمد)السواد مطابق لاصلهحرره محمدباقر ترشيزي8. سواد وقفنامه مطابق اصل که به مهر جناب آقا علي مدرس و مرحوم امام قليخان رسيده، صحيح است و جناب اجل اکرم سپهسالار اعظم - دام اقباله العالي - به اين توفيقات موفق شدهاند. حرره محمدمهدي قاجار دولو. به تاريخ 6 شهر محرمالحرام سنهي 1284.9. سواد مطابق اصل استفي 2 ربيع الثاني 1307مهر (رضاقلي)پي نوشت : 1-از آقاي محمدرضا رياضي مسؤول کتابخانهي موزهي ملي ايران براي در اختيار نهادن اين سند سپاسگزارم2-براي آگاهي از شرح حال او ر. ک: بامداد، مهدي، شرححال رجال ايران، ج 4، زوار، تهران، 1371، صص 232 - 2283-براي آگاهي دربارهي اين بنا و معماري آن ر. ک: اعتمادالسلطنه، محمد حسنخان، المآثر و الآثار، تصحيح ايرج افشار، اساطير، تهران، 1363، صص 117 و 1301؟؛ بلاغي، حجت، تاريخ مرکز تهران و مضافات، بيجا، بيتا، صص 177 - 176؛ مصطفوي، سيد محمدتقي، آثار تاريخي تهران، به کوشش ميرهاشم محدث، انجمن آثار ملي، 1361، ص 381؛ ميرمحمدصادق، سيد سعيد، «مسجد و مدرسهي شهيد بهشتي (سپهسالار قديم)»، مسجد، ش 31، صص 97 - 86؛ گنجنامه، دانشگاه شهيد بهشتي، ج 3، ص 110؛ سلطانزاده، حسين، «مسجد مدرسههاي تهران»، وقف؛ ميراث جاويدان، ش 28، ص 62؛ چکيدهنامه، به کوشش زهره عمادي، دانشکدهي معماري و شهرسازي دانشگاه شهيد بهشتي، تهران، 1372) 1. مدرسهي علميهي سپهسالار قديم، ناصر پيرجليلي، ابوالقاسم زاهدي، کاظم خداوردي، دانشکدهي معماري دانشگاه شهيد بهشتي، 1362؛ مدرسهي علميهي سپهسالار تهران - مرمت، اروجي، موحد، ساحديان، رسالهي شمارهي 198 / ب، دانشکدهي معماري دانشگاه شهيد بهشتي، 1364؛ مدرسهي علميهي سپهسالار تهران، حسين صافي محلاتي، ايرج رحيمي، رسالهي شمارهي 56 / ب، دانشکدهي معماري دانشگاه شهيد بهشتي، 1350)منبع:ميراث جاويدانمعرفي سايت مرتبط با اين مقاله تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 4166]
-
گوناگون
پربازدیدترینها