واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
جلوه های رویش های اجتماعی از دیدگاه نهج البلاغه نويسنده:نوروز اکبری زادگانمنبع:عاشورا خروش بیداری علی رغم ریزش های اجتماعی ، مصادیق رویش ها هم در مقطع تاریخی صدر اسلام کم نبوده است از جمله ی آنان می توان به برخی شخصیت ها و صحابه ی بزرگ امام علی(علیه السلام ) اشاره کرد: مالک اشتر ، عقیل بن ابی طالب ، عثمان بن حنیف، عمار بن یاسر ، مقداد ، ابوذر ، سلمان فارسی ، عبدالله و عبیدالله بن عباس ، سعید بن نمران ( حاکم یمن) ، محمد بن ابی بکر ، عمر و بن حمق ، عدی بن حاتم ، میثم تمار ، حسان بن حسان ، قیس بن سعد ، ابن تیهان یا ذوالشهادتین ، هاشم مرقال ، زید بن صوحان عبدی ، خبّاب بن ارت ، هاشم بن عتبه و ... رهبر معظم انقلاب ( مدظله العالی ) این چنین به بحث و رویش ها اشاره نموده اند : «... رویش ، عبدالله بن عباس ، محمّد بن ابی بکر است ، مالک اشتر است ، میثم تمار است . این ها رویش های جدیدند. این ها که در زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم ) نبودند ، این ها در همان دوره ی غربت اسلام روییدند، این ها نهال های تازه اند ... شما ببینید ، یک مالک اشتر در همه ی تاریخ اسلام ، چه قدر مؤثر است...امیرالمؤمنین (علیه السلام ) هر جا در میدان های جنگ احتیاج به زبان داشت ، عبدالله بن عباس می رفت و هر جا احتیاج به شمشیر داشت ، مالک اشتر بود ، ... مثل این رجال نه یکی نه ده تا ، نه هزار تا ، هزاران نفر بودند ...»(1) اینک به جلوه هایی از رویش ها در دیدگاه نهج البلاغه اشاره می نماییم تا از خلال ذکر سیمای مجاهدان راه خدا ، به الگوهای جاودانه ای دست یابیم که برای همه ی عصرها و نسل ها اسوه هایی ماندگار به حساب می آیند. مالک اشتر ؛ مصداق رویشی عظیمحضرت امیر (علیه السلام ) در نامه ها ، خطبه ها و حکمت های متعدّد ،ویژگی ها و ارزش های والای مالک اشتر را برشمرده و به نقش الگویی این شخصیت بزرگ اشاره فرموده اند . از جمله : - بنده ی سرافراز خداوند ( بعثت الیکم عبداً من عباد الله ).- در روز های وحشتناک ، هوشیار( لاینام ایّام الخوف).- خستگی ناپذیر در برابر دشمن.( و لا ینکل عن الاعداء ساعات الروع).- سخت و مقاوم در برابر دشمن( اشدّ عی الفجّار من حریق النّار).- برخوردار از ولایت و رهبری( و اطیعوا امره فیما طابق الحقّ).- شمشیری از شمشیرهای خدا( فانّه سیف من سیوف الله).- مبارز سستی ناپذیر (لا کلیل الظبّه).- دارای ضربه ها و حملات کوبنده ( و لا نابی الضّریبة ).- برخوردار از مدیریت نظامی (فان امرکم ان تنفروا فانفروا).- تسلیم اوامر رهبری( فانه لایقدم و لا یحجم).- ناصح و خیرخواه مردم( و قد آثرتکم به علی نفسی لنصیحة لکم...).- سخت گیر و توانا در برابر دشمنان( و شدّة شکیمته علی عدوکم).(2)- ممتاز در میان یاران ( و الله لو کان جبلاً لکان قتدا).- سازش ناپذیر( و لو کان حجراً لکان صلداً).- دارای شخصیت برتر ( لا یرتقیه الحافر).- دارای ارزش های دست نایافتنی ( و لا یوفی علیه الطائر).(3)- راست کننده ی کجی ها(فلقد قوم الاود ).- درمان کننده ی دردها ( و داوی العمد).- برپا دارنده ی سنّت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم ) ( و اقام السنّة).- پشت کننده بر فتنه ها ( و خلّف الفتنة).- پرهیز کننده از آلودگی ها ( ذهب نقّی الثوب).- پرهیز کننده از زشتی ها( قلیل العیب).- پیشگام در انجام نیکی ها ( اصاب خیرها).- رهایی یافته از بدی ها ( و سبق شرّها).- اطاعت کننده خدا( ادّی الی الله طاعته).- بیم ناک از مجازات الهی(و اتّقا بحقّه ).- سرگردانی مردم مصر بعد از مرگش ( رحل و ترکهم فی طرق).(4)- شایسته ی فرماندهی ( و قد امرت علیکما).- در امر فرماندهی ، مدیر و مدبّر( و قد امرت علیکما فاسمعاً له و اطیعاً).- پناهگاه مطمئن برای نیروها( و قد... و اجعلاه درعا و مجنّا).- شجاعت و جسارت در جنگ ( فانه ممن لا یخاف و هنه).- دور بودن از لغزش ها و خطاها( فانه ممن ... و لا سقطته).- برخوردار از قاطعیت ( و لا بطؤه عمّا الاسراع الیه احزم).- بهره مند از شناخت لازم ( و لا اسراعه الی ما البطء عنه امثل).(5)- ناصح و خیراندیش برای اسلام و رهبر( کان رجلاً لنا ناصحاً).- سخت گیر و کوبنده نسبت به دشمنان اسلام ( و علی عدوّنا شدیداً ناقما).- مشمول دعای رهبر ( فرحمه الله).- بهره مند از خشنودی امام (علیه السلام ) ( و نحن عنه راضون).- بهره مند از پاداش های الهی ( اولاه الله رضوانه).(6)سیمای مجاهدان راه خدا در آینه ی شخصیّت ابوذرویژگی های شخصیّتی که امام علی (علیه السلام ) در نهج البلاغه بر می شمارد ، شخصیّت این صحابه ی بزرگ را به خوبی ترسیم می کند که می تواند اسوه ی مجاهدان راه خدا در همه ی ادوار تاریخ باشد:- در راه خدا خشم می کند( یا اباذر انک غضبت الله).- امیدوار به خداوند است ( فارج من غضبت له).- ترساننده ی دنیا پرستان است ( ان القوم خافوک علی دنیاهم)- غیرتمند دین دار است(و خفتهم علی دینک).- پرهیز از دنیای دنیاطلبان دارد( فاترک فی ایدیهم).- سود برنده در آخرت است( و ستعلم من الرّابع غداً).- مورد غبطه ی بهشتیان است(و الاکثر حسداً).- بی از هدایای دشمنان است(و ما اغناک عمّا منعوک).- با غیر حق انس و الفت نمی گیرد( لا یؤنسّنک الاّ الحق).- وحشت دارد از باطل گرایی ( و لا یوحشنک الا الباطل).- با دنیا پرستان ترک دوستی می کند.( فلو قبلت دنیاهم لا حبّوک).- با دنیا پرستان هم کاری نمی کند( و لو قرضت منها لأمنوک).(7)محمّد بن ابی بکر ؛ مصداق رویش غریبانهامیرالمؤمنین (علیه السلام ) دو ویژگی شخصیّتی مهم را برای او بر می شمارد که اگر به خصوصیات دیگرش هم اشاره نمی فرمود ، در معرفی این صحابی بزرگ کفایت می کردند.طبق فرموده ی حضرت ، او : - مورد محبّت و اعتماد امام (علیه السلام ) بود( و لقد کان الی حبیباً).- تربیت شده ی امام (علیه السلام) بود ( و کان لی ربیباً).(8)فضایل دیگر محمّد بن ابی بکر عبارتند از:- در حکومت مصر نقش کلیدی داشت ( حزننا علیه علی قدر سرورهم به).- دشمن سرسخت شامیان بود(الا انهم نقضوا بغیضاً).- دوستی وفادار برای امام (علیه السلام ) بود (و نقصنا حبیباً).- امام (علیه السلام ) در شهادتش اندوهناک شد(ان حزننا علیه).- معاویه از مرگ او شادمان شد(علی قدر سرورهم به ...).(9)- رسیدن به مقام شهادت که برای او فضیلتی بزرگ محسوب می شود .( و محمد بن ابی بکر قد استشهد ).- فرزندی دلسوز و خیراندیش برای امام (علیه السلام ) بود( ولداً ناصحان).- کارگزاری تلاش گر و رنج دیده بود( و عاملاً کادحاً).- شمشیری برنده و قاطع برای اسلام بود( و سیفاً قاطعان).- سدّی استوار و بازدارنده در برابر دشمن به حساب می آمد( و رکناً دافعاً).(10)عبدالله بن خبّاب بن ارت ؛ مهاجری عاشقوی که از صحابه ، برجسته امام علی (علیه السلام ) بود ، مورد بغض و کینه ی خوارج قرار گرفت و از آن جا که حضرت او را پس از جریان حکمیت بر حق دانسته بود ، او را مستحقّ مرگ دانستند و در کنار نهری سر بریدند و سپس همسر و جنینش را کشتند. در تاریخ است که در همین زمان خرمایی از درخت افتاد و یکی از خوارج آن را به دهان گرفت و دیگری او را به خاطر عدم پرداخت مبلغ آن نهی کرد . او نیز خرما را از دهانش بیرون انداخت که نکند مرتکب گناهی شده باشد! چون خبر شهادت این صحابی وفادار ، به حضرت رسید ، امام (علیه السلام ) سفیری نزد خوارج فرستاد که متأسفانه او را هم کشتند.(11)حضرت امیر (علیه السلام ) در نهج البلاغه ویژگی های شخصیتی او را این چنین بر می شمارد: - با میل و رغبت اسلام آورد ( یرحم الله خبّاب بن ارت فلقد اسلم راغباً).- هجرتی عاشقانه در راه خدا داشت( و هاجر طائعاً).- دارای ملکه ی قناعت و خودکفایی بود( و قنع بالکفاف).- از خدا خشنود بود( و رضی عن الله).- زندگی سراسر مجاهدانه ای داشت( و عاش مجاهداً).(12)در جای دیگری نیز حضرت به ویژگی های رویش ها و الگوهای ایثار طلبی اشاره می فرمایند: « ... دریغا از برادرانم که قرآن را خواندند و بر اساس آن قضاوت کردند . در واجبات الهی اندیشه کرده و آن ها را برپا داشتند. سنت های الهی را زنده و بدعت ها را نابود کردند . دعوت جهاد را پذیرفته و به رهبر خود اطمینان داشته و از او پیروی کردند ...»(13)حجر بن عدی ؛ رویشی غریبانه در عصر امام حسن(علیه السلام)چنان که از منابع تاریخی این دوره بر می آید ، علی رغم ریزش های قابل توجّهی که در دوران امام حسن(علیه السلام ) واقع شد ، رویش های عظیمی نیز نهضت اسلامی را حفظ و تداوم بخشید . امام حسین (علیه السلام ) در نامه ای به معاویه به ویژگی های شخصیّتی حجر و یارانش می پردازد که عظمت وجودی این صحابی بزرگ را به خوبی آشکار می سازد.امام حسین (علیه السلام ) در نامه اش به معاویه می فرماید: « آیا تو قاتل حجر بن عدی و یارانش نبودی ؟ قاتل کسانی که همه از :- نماز گزاران و پرستندگان خداوند بودند . - کسانی که بدعت ها را ناروا شمرده و با آن سخت مبارزه می کردند.- کارشان امر به معروف و نهی از منکر بود.(14)پی نوشت ها :1- رهبر معظم انقلاب( مدظله العالی): سخنرانی مورخ 27/9/78.2- نهج البلاغه : ترجمه دشتی ، نامه ی 38.3- همان : حکمت 443.4- نهج البلاغه : ترجمه دشتی ، خطبه ی 228.5- همان : نامه ی 13.6- همان : نامه ی 34.7- نهج البلاغه : ترجمه دشتی ، خطبه ی 130.8- نهج البلاغه : ترجمه دشتی ، خطبه 68.9- همان : حکمت 325.10- همان : نامه 35.11- طبری: تاریخ الرسل و الملوک ، ... ، ج4 ، صفحات 609 و 610.12- نهج ابلاغه : ترجمه دشتی ، حکمت 43.13- همان : خطبه 182.14- دینوری ، ابن قتیبه : الامامة و السیاسة ، طبع 3 ، قاهره ، مکتبة مصطفی البابی الحلبی ، 1382 هـ ق ، جلد 1 ، ص180.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 321]