واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: تاریخ انتشار دوشنبه 15 فروردین 1390 تعداد مشاهده : 372
نیک صالحی:فروش كتاب در كشور ما آمار ضد و نقيضي دارد. گاهي گفته ميشود كه اين روزها كمتر كسي براي خريد كتاب و جلسات نقد كتاب وقت خود را صرف ميكند و اين در حالي است كه در يكي دو روز آخر هفته معمولا چندين جلسه مختلف به طور رسمي با اطلاعرساني سايتهاي خبرگزاري برگزار ميشود و جلسات منظم مراكزي مانند شهر كتاب، انجمنها، كانونها و... نيز در طول هفته جمعيتهاي چشمگيري را به خود جذب ميكند. جام جم آنلاين:از طرفي بعضي ميگويند اين روزها كسي كتاب نميخواند در حالي كه آمار مراجعه افراد براي دريافت كتابهاي صوتي به سايتهاي مختلف بسيار بالاست. بحث خريد كتاب نيز اينگونه است. كتاب از تنها محصولاتي است كه در كشور ما مانند ديگر لوازم ضروري زندگي قيمتش افزايش پيدا نميكند و كتابخوانها در هر صورت براي خريد كتابهايشان اقدام ميكنند. كتابفروشيها هم از اوضاع بازار بسيار شاكياند و جريانهايي مانند شايعه بسته شدن ناگهاني تعداد زيادي از كتابفروشيهاي كريمخان مطرح ميشود و پس از تمام شلوغكاريها و بستهشدن رسمي يك كتابفروشي ميبينيم كه جشنوارهاي با تخفيف خوب ميان كتابفروشيهاي اين راسته برپا ميشود. مزايا و هزينهها خريد كتاب، سالهاست كه در ايران شكل ديگري جز كتابفروشيها پيدا كرده و آن فروش اينترنتي است. بالا نگه داشتن سرور، اطلاعرساني، در ارتباط بودن با مشتريان و ناشران، هزينههاي ارسال كتاب، اسكن از جلد كتابها و گاهي صفحات مختلف و... همگي هزينههاي جانبي بالايي را ايجاد ميكند كه تقريبا از جهاتي با داشتن هزينه كتابفروشي برابر ميشود. درباره اوضاع و نحوه فروش اينترنتي كتاب با مسوولان چند سايت مختلف كه هر كدام به شكلي متفاوت دست به اين كار زدهاند به گفتوگو نشستيم. حسين شوكتمقدم، مديرعامل شركت گسترش فرهنگ رايانهاي كتاب، از حركت به موقع ايرانيها در فروش آنلاين كتاب گفت: فعاليت سايت «آي كتاب» 11 سال پيش آغاز شد و ما اولين گروهي بوديم كه دست به چنين اقدامي زديم. تولد «آي كتاب» با آمازون ـ مهمترين سايت به روز دنيا براي فروش كتاب ـ فاصله زماني زيادي ندارد. آمازون حدود 2 سال پيش از ما راهاندازي شده بود. جالب است كه بدانيد بعد از آمريكا و آلمان، ايران از نخستين سايتها در زمينه فروش و اطلاعرساني كتاب است. البته هنوز هم بعضي ناشران از سپردن كتابهايشان به سايتها براي فروش خودداري ميكنند، زيرا سايتهايي كه به وظايف خود عمل نكرده بودند، باعث شدند تا اعتماد ناشر و مخاطب از بين برود. از طرفي هنوز ناشران زيادي هستند كه نشر را حرفهاي زنده نميدانند. نويد غضنفري، سردبير سايت «هزار كتاب»، در اين باره ميگويد: ناشران ما بايد قبول كنند كه به نشر نيز بايد مانند يك تجارت نگاه و براي پيشبرد اهدافشان در راستاي گسترش فرهنگ با شيوههاي جديد آشنايي پيدا كنند و افرادي آگاه و خلاق را در سمت روابط عمومي انتشارات خود انتخاب كنند. مسلما ناشراني كه با تكنولوژي روز پيش ميروند ميتوانند جايگاه بهتري در ميان مخاطبان به دست آورند و اين تنها وابسته به روابط ميان روزنامهنگاران و ناشران نيست. مسلما ناشري كه خود براي معرفي آثارش اقدام ميكند، به نتايج بهتري خواهد رسيد. سايتهاي مختلف با ساختارهايي متفاوت به فروش كتابها اقدام كردهاند. بعضي سايتها مانند هزار كتاب قصد داشتند تا مجلهاي اينترنتي براي معرفي و مرور كتاب (review) با حفظ تمام استانداردها داشته باشند. از اينرو به تعيين سردبير، استخدام نويسنده و... پرداختهاند و بعضي ديگر مانند نشر آدينه با استفاده از مجوز خود به فروش اينترنتي آثار خود و ديگر نويسندگان دست زدهاند. سايتهايي كه به مثابه مجلههاي اينترنتي به فعاليت مشغول ميشوند، كارهاي فرهنگي در اولويت اقدامات آنها قرار ميگيرد و در آنها همه چيز براساس نورم مجلات چاپي پيش ميرود. نويد غضنفري ميگويد: افراد فرهنگي بيش از هر گروه ديگري جذب سايت ما ميشوند زيرا كتابهاي جديد را به شكل مبسوطتري معرفي ميكنيم و مصاحبه با بعضي مترجمها و نويسندگان، اشاره به حواشي كلي توليد كتاب، انتخاب كتابها از سوي شوراي نويسندگان، حتي رعايت تمام نكات ويرايشي و نويسندگي موجب ميشود تا افرادي محدودتر ولي علاقهمند كتاب به سايت ما مراجعه كنند و اين مانع عاميانه شدن سايت و فروش هر نوع كتاب قوي و سست در رشتههاي مختلف ميشود. مشكلات فروش اينترنتي جلب اعتماد مشتريان براي خريد كتاب از سايتهاي مختلف و پرداخت هزينه از طريق اينترنتبانك در گرو چند گزينه است. حتي اگر از وجود افراد سودجويي كه زماني از رابطه صادقانه ميان فروشنده و خريدار سودجويي كردهاند، چشمپوشي كنيم، مساله پرداخت اينترنتي خود مشكل خاص و مهمي است. غضنفري در اين باره ميگويد: خدمات اينترنتي بعضي از بانكها مناسب است، اما براي خريداران بسياري پيش ميآيد كه پول را واريز ميكنند و مبلغ از حسابشان كسر ميشود و در نهايت با پيام خطا از طرف بانك مواجه ميشوند و اين استرس زيادي براي فرد ايجاد ميكند. ما براي رفع چنين مشكلاتي حتي سيستم كارت به كارت را هم راهاندازي كرديم. چنين مسائلي باعث ميشود تا بعضي مشتريان اعتماد خود را براي استفاده از خدمات ارائه شده از دست بدهند و نهايتا ترجيح دهند كه به كتابفروشي بروند. نكته: يكي از مهمترين عواملي كه ميتواند جذابيت فروش اينترنتي كتاب را افزايش دهد اين است كه بخشي از صفحات كتاب براي نمونه در سايت گذاشته شود و اين جذابيت زماني افزون ميشود كه امكان تورق كتابها وجود داشته باشد محسن ذكائي، مدير انتشارات و سايت آدينه، سيستم پست را نيز مانعي در اين ميان ميداند و ميگويد: مهمترين معضل ما اين است كه ميان خريداران و سايت ارائهكننده كتاب واسطهاي به نام پست وجود دارد و ما بايد از طريق پست، كتاب را به تمام نقاط كشور بفرستيم. مهمترين مشكل، ارسال از طريق پست است كه هيچ كد رهگيري براي محصولات سفارشي وجود ندارد و گاهي كتابهاي ارسالي ما به دست افراد نميرسد يا خيلي ديرتر از زمان وعده داده شده ميرسد كه همگي باعث سلب اعتماد ميشود. مشكل ديگر آن است كه بسياري از هموطنان ما تجربه خريد اينترنتي را ندارند و خصوصا در مناطق دورافتاده با سرعت بسيار پايين اينترنت دايل ـ آپ عملا پرداختهاي اينترنتي ممكن نيست. مسلما مسائلي مانند عملكرد ضعيف سيستم پست و پرداخت موجب ميشود تا چنين سايتهايي از فكر جهاني شدن براي توزيع كتابهاي فارسي به ايرانيان مقيم خارج از كشور يا فارسيدوستان منصرف شوند. اگرچه همچنان اين گروه تلاش ميكنند تا كتابهايشان را به دست فارسيزبانان مقيم خارج از كشور يا علاقهمندان به زبان فارسي برسانند، اما مسائلي چون تحريمها، كارمزدهاي بالا و گران بودن هزينه پست علاوه بر مسائل ذكر شده بر اين مشكلات ميافزايد. البته با وجود تمام اين مسائل سايتي مانند آي كتاب توانسته با سايت فروش كتاب آمازون ارتباط برقرار كند و ايرانيها از اين طريق به خريد كتابهاي خارجي دست پيدا ميكنند. كتاب دست دوم و حراج فروش كتابهاي دست دوم در سايتهاي اينترنتي جذابيت خودش را دارد. مقدم، كتاب دست دوم را كتابي ميداند كه از ناشر تحويل گرفته شده و به دست خريدار رسيده كه ممكن است كاملا نو باقي مانده باشد يا حتي در اثر استفاده كهنه شده باشد. كتابهاي دست دوم از طريق فروش كتابخانه شخصي، عمومي، ارگانها و... به ما صورت ميگيرد كه گاهي كتابهاي مهم و باارزشي در اين ميان هست. از نظر او تنها 2 گروه خواهان دسترسي به كتابهاي دست دوم هستند يا كساني كه واقعا به كتابي نياز دارند يا گروهي كه در اصطلاح، آنها را كتاب باز ميدانند. اگر كتاب خاصي مدنظر گروه كتاب بازها باشد، در آن صورت سود خوبي به دست ميآيد كه ميتواند در نوع خود پوشش اقتصادي مناسبي نيز داشته باشد. غضنفري مشكل اصلي فروش كتابهاي دست دوم را در اين ميداند كه براي اغناي نياز مخاطب بايد كتابي كاملا سالم را به فروش رساند كه در كتابهاي دست دوم احتمال از بين رفتن يك يا دو صفحه يا بيشتر وجود دارد. او يكي از راههاي مناسب براي عدم ايجاد چنين مشكلاتي را در اين ميبيند كه سايتها ميتوانند واسطهاي براي ارتباط ميان خريدار و فروشندگان كتابهاي دست دوم شوند. حراج كتاب در اين سيستمها براساس مناسبتهاي خاص مانند: عيد نوروز، دهه فجر و... صورت ميگيرد. غضنفري درباره افزايش يا عدم تغيير ميزان فروش كتاب در زمان حراج گفت: در حقيقت ميتوان گفت كه تغيير خاصي در فروش كتابها صورت نميگيرد. به نظر من هزينه در نظر گرفته شده براي خريد كتاب به لحاظ اقتصادي در ايران ثابت است. افراد پولدار 10 درصد بيشتر خريد ميكنند و افرادي در سطح پايين هم 10 درصد كمتر. پس ميتوان گفت كه هر كس به همان ميزان كه كتابخوان است براي علاقهاش پول صرف ميكند. از اينرو ميتوان گفت كه حراج كتاب تنها براي خريد كتابهاي بسيار گران يا كتابهايي غيرضروري مناسب است، همانطور كه عدهاي خريدهاي اساسي كتابهايشان را به نمايشگاه واگذار ميكنند. افزايش جذابيتهاي فروش اينترنتي يكي از مهمترين عواملي كه ميتواند جذابيت فروش اينترنتي كتاب را افزايش دهد اين است كه بخشي از صفحات كتاب براي نمونه در سايت گذاشته شود و اين جذابيت زماني افزون ميشود كه امكان تورق كتابها وجود داشته باشد. غضنفري ميگويد: ناشران با گذاشتن حدود 5 يا 6 صفحه از كتابهايشان در سايتها مشكلي ندارند و اين باعث ميشود تا بتوان حسي شبيه خريد حضوري از كتابفروشي را براي خريدار ايجاد كرد. هر چند اين حقيقتي است كه صفحه مانيتور را نميتوان جايگزين صفحه كاغذي كتاب كرد، همانطور كه وبلاگها نميتوانند جايگزين مطبوعات شوند. ذكائي براي سايت خود با اقداماتي از جمله معرفي كاملتر نويسنده و مترجم، ارسال لينك نقدها و مرورهايي كه براي كتابها در مطبوعات نوشته شده، معرفي سايت شخصي مولفان و ناشران، ايجاد بستههاي تشويقي براي مشتريهاي خاص، ارسال رايگان كتاب براي خريدهاي بالا و... جذابيت فروش اينترنتي را افزايش داده است. البته ناگفته نماند كه هر اقدامي براي معرفي بيشتر، مسلما به زمان و هزينه بيشتري نياز دارد و درست از همينجاست كه بودجههاي دولتي و توجه مسوولان به اين سايتهاي خصوصي ضروري مينمايد تا اهدافي كه براي افزايش كتاب و كتابخواني در كشور در نظر گرفته شده، به شكل حقيقي اجرايي شود. حورا نژادصداقت جامجم
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 293]