تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1833540291
افسانه انقطاع وحی
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: افسانه انقطاع وحی
در این مسئله كه نخستین آیات نازل شده، كدام آیات هستند؛ اختلاف است. بیشترین افراد، نظرشان بر پنج آیه اول سوره «علق» است. برخى هم سوره مدثر(1) را نخستین سوره نازل شده دانسته و به روایاتى استدلال كردهاند كه منافاتى با نزول چند آیه از سوره علق، پیش از آن ندارد، كسانى هم سوره فاتحة الكتاب(2) را نخستین سوره مىدانند، اینان نیز به روایاتى استدلال مىكنند كه با نزول چند آیه از سوره علق و سوره مدثر، پیش از آن سازگار است.(3) ظاهر گفتار ابن اسحاق این است كه سوره «والضحى(4)» پس از انقطاع وحى، نخستین بار نازل شده است، چه مىگوید: سپس وحى از رسول خدا منقطع شد و سخت بر وى گران آمد و غمگینش ساخت (5) تا جبرئیل بر وى فرود آمد و سوره ضحى را آورد و پروردگارش سوگند یاد كرد كه او را وانگذاشته و دشمن نداشته است.(6) یعقوبى تصریح دارد كه سوره مدثر، بعد از آیات سوره علق، در روز دوم بعثت نازل شده و بنابر این انقطاع وحى پس از نزول این سوره خواهد بود. مسألهاى به نام انقطاع وحى روح و روان پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) با نور وحى روشن گردید، و پیوسته پیرامون وظیفه سنگین خود كه خداى بزرگ بر عهده او گذارده بود، فكر و تأمل مىكرد. به خصوص آنگاه كه خدا او را چنین خطاب كرد: «یا أیها المدثر. قم فأنذر و ربك فكبر»(7)؛ اى جامه به خود پیچیده برخیز، و بیم بده و خدایت را بزرگ بشمار. در اینجا تاریخنگاران، و به ویژه طبرى كه تاریخ او از افسانههاى اسرائیلى و مسیحى پیراسته نیست، مسألهاى به نام «انقطاع وحى» را عنوان مىكند و مىگوید: پیامبر گرامى، پس از دیدن آن فرشته و شنیدن نخستین آیات قرآن، در انتظار نزول پیام دیگرى از جانب خدا به سر مىبرد، ولى دیگر نه از آن فرشته زیبا، خبرى بود و نه آن سروش غیبى را بار دیگر شنید.انقطاع وحى در آغاز رسالت اگر حقیقتى داشته باشد، جز نزول تدریجى قرآن چیز دیگرى نیست و اصولا مشیت الهى بر این تعلق گرفته است كه وحى خود را روى مصالحى تدریجا بفرستد و چون در آغاز وحى كه اول كار بود، وحى الهى پیاپى نرسید، این مسأله به صورت انقطاع وحى، تلقى گردید، و هرگز نه انقطاع وحى بود و نه مسأله دیگر. بعضى از مفسران مىگویند: كه گوینده آن برخى از مشركان بودهاند، و روى این احتمال، تمام آیات، راجع به آغاز وحى نمىباشد، زیرا در آغاز بعثت، از نزول وحى جز خدیجه و على، كسى آگاهى نداشت، تا زبان به اعتراض بگشاید. حتى موضوع رسالت آن حضرت سه سال تمام بر غالب مشركان مخفى بود، و ایشان مأمور به ابلاغ رسالت خود براى عموم نبودند، تا آن كه آیه: «فاصدع بما تؤمر(9) به آنچه مأمورى آشكار كن»، فرود آمد.از آنجا كه این مسأله، دستاویزى در دست نویسندگان مغرض شده است، به گونهاى درباره آن سخن مىگوییم، تا روشن شود كه مسألهاى به نام انقطاع وحى، خالى از حقیقت است و تطبیق آیات قرآنى بر آن اساس حقیقتى ندارد. اینك براى روشنگرى، حادثهاى را كه طبرى نقل كرده است، بازگو مىكنیم و آنگاه به نقد آن مىپردازیم. وى مىنویسد: هنگامى كه دنباله وحى قطع گردید، اضطراب و شك و تردید آغاز بعثت، تجدید شد. «خدیجه» نیز مانند او مضطرب گشت و به او گفت: گمان مىكنم خدا با تو قطع رابطه كرده است! او پس از شنیدن این جمله، به جایگاه دائمى(كوه حراء) متوجه شد. در این اثناء وحى آسمانى دو مرتبه فرا رسید و او را با آیات زیر مخاطب ساخت: «سوگند به هنگام ظهر، و قسم به شب، هنگامى كه تاریكى سراسر آن را فرا مىگیرد، خدایت تو را ترك نكرده، و دشمن نگرفته است. آخرت براى تو از دنیا بهتر است، به زودى خداى تو چیزهایى به تو مىدهد كه راضى و خشنود خواهى گشت. به یاد آر یتیم بودى، پناهت داد، حیران و سرگردان بودى، راهنمائیت كرد، تهىدست بودى بىنیازت كرد، هیچگاه یتیم را میآزار، و «سائل» را زجر مده، و نعمت پروردگار خود را گفتگو كن.»(8) نزول این آیات، مسرت و شادى فوقالعادهاى در روح او ایجاد كرد و فهمید كه آنچه درباره آن حضرت مىگفتند، همه بىپایه بوده است. افسانه است نه تاریخ تاریخ زندگى «خدیجه»، ثبت خاطر تاریخ است. خدیجهاى كه هنوز اخلاق زیبا و كردارهاى نیكوى محمد (صلی الله علیه و آله) در برابر چشمان او مجسم است، و خداى خود را عادل و دادگر مىداند، چگونه سوء ظن عجیبى، درباره خداى خود و پیامبر او پیدا نمود؟ «منصب نبوت»، به شخصى عطا مىشود كه واجد ملكات عالیه و اوصاف حمیده باشد، و شخص «پیامبر» تا واجد یك سلسله صفات برجسته و شرائط خاصى نباشد، هرگز این منصب و مقام به او داده نمىشود. در رأس این صفات، عصمت و آرامش خاطر، اعتماد و توكل است و با داشتن چنین اوصافی؛ هرگز تصورهاى غلط گرد افكار او نمىگردد. دانشمندان گفتهاند: سیر تكاملى پیامبران از دوران كودكى آغاز مىگردد، و پردهها و حجابها از برابر دیدگان آنها یكى پس از دیگرى كنار مىرود، و احاطه علمى آنان به حد كامل مىرسد، و درباره آنچه مىبینند و یا مىشنوند، كوچكترین تردیدى پیدا نمىكنند، و كسى كه حائز این مراتب گردد، هرگز گفته این و آن، در دل او شك و تردیدى به وجود نمىآورد. آیات سوره «الضحى» ، خصوصا جمله: «ما ودعك ربك و ما قلى»؛ «خدایت ترا ترك نگفته و دشمن نگرفته است» همین اندازه حاكى است كه: كسى، این جمله را به رسول گرامى گفته بود، و این که گوینده چه کسی بوده و تا چه اندازه در روح او تأثیر كرده بود؟ از آن چیزی بیان نمیکند.بعضى از مفسران مىگویند: كه گوینده آن برخى از مشركان بودهاند، و روى این احتمال، تمام آیات، راجع به آغاز وحى نمىباشد، زیرا در آغاز بعثت، از نزول وحى جز خدیجه و على، كسى آگاهى نداشت، تا زبان به اعتراض بگشاید. حتى موضوع رسالت آن حضرت سه سال تمام بر غالب مشركان مخفى بود، و ایشان مأمور به ابلاغ رسالت خود براى عموم نبودند، تا آن كه آیه: «فاصدع بما تؤمر(9) به آنچه مأمورى آشكار كن»، فرود آمد. اختلاف سیرهنویسان درباره انقطاع وحىدر سراسر قرآن، سخنى از انقطاع وحى به میان نیامده است، حتى اشارهاى هم به آن نشده است. تنها این مسأله در كتابهاى سیره و تفسیر به چشم مىخورد و سیرهنویسان و مفسران، در انگیزه انقطاع و مقدار آن، آنچنان اختلاف دارند كه هرگز نمىتوان به یكى از آنها اعتماد كرد. اینك ما به گونهاى به آنها اشاره مىكنیم: 1ـ یهود، از پیامبر درباره سه موضوع (روح، سرگذشت اصحاب كهف و ذوالقرنین) سئوال كردند. پیامبر بدون این كه انشاءالله بگوید: گفت فردا پاسخ سئوالهاى شما را مىگویم. از این جهت، وحى الهى قطع گردید. مشركان از این تأخیر خوشحال شدند و گفتند كه خدا از او دست برداشته است. براى ابطال این اندیشه باطل، سوره «و الضحى» نازل گردید.(10) بنابراین نظر، نمىتوان آن را مربوط به آغاز رسالت دانست. زیرا تماس دانشمندان یهودى با پیامبر(صلی الله علیه و آله) پیرامون مسائل سهگانه، حدود سالهاى هفتم بعثت بود، كه هیئتى از جانب قریش رهسپار مدینه گردید، تا حقیقت رسالت پیامبر را با دانشمندان یهود در میان بگذارند و آنان به هیئت اعزامى گفتند كه سه موضوع یاد شده را از محمد سئوال كنند.(11) 2ـ زیر سریر پیامبر(صلی الله علیه و آله)، بچه سگى مرده بود، و كسى متوجه نبود. هنگامى كه پیامبر بیرون رفت، «خوله»، خانه را جارو كرد و آن را بیرون انداخت. در این موقع، فرشته وحى، سوره «والضحى» را آورد. وقتى پیامبر از تأخیر وحى پرسید گفت: «إنا لا ندخل بیتا فیه كلب»؛ ما به خانهاى كه سگ در آن باشد، وارد نمىشویم.(12) 3ـ مسلمانان از تأخیر وحى پرسیدند، پیامبر گفت: چگونه وحى بیاید، در حالى كه شماها ناخن و شوارب(موهای بلند پشت لب) خود را نمىگیرید؟(13) 4ـ عثمان مقدارى انگور و یا رطب براى پیامبر(صلی الله علیه و آله) به عنوان هدیه فرستاد. سائل در خانه پیامبر آمد و پیامبر آن را به او بخشید. عثمان همان را از سائل خرید و باز براى پیامبر فرستاد. باز سائل در خانه پیامبر رفت و این كار سه بار تكرار شد. سرانجام، پیامبر از روى لطف گفت: تو سائلى یا تاجر؟ سائل از گفتار پیامبر ناراحت شد و براى همین جهت وحى تأخیر افتاد. (14) با توجه به شیوه نزول قرآن، هرگز نباید انتظار داشت كه هر روز و هر ساعت، جبرئیل با پیامبر در حال تماس باشد و آیهاى نازل گردد، بلكه به خاطر اسرارى كه در نزول تدریجى قرآن است و محققان اسلامى به شرح اسرار آن پرداختهاند.(23) قرآن در فواصل مختلفى طبق احتیاجات و نیازها، بر اساس سؤالها، نازل گردیده است. در حقیقت، انقطاع وحى در كار نبوده است، بلكه علتى براى نزول فورى وحى در كار نبود. 5 ـ بچه سگى متعلق به یكى از زنان پیامبر و یا بستگان وى مانع از نزول جبرئیل گردید. (15) 6ـ پیامبر از تأخیر وحى پرسید، جبرئیل گفت من اختیارى از خود ندارم. (16) باز در این میان اقوال دیگرى هست كه مىتوانید با مراجعه به تفاسیر از آن مطلع گردید. (17)ولى در این میان، طبرى وجهى نقل كرده است كه از میان این وجوه، نویسندگان پیشداور، به آن چسبیده و آن را نشانه بروز شك و تردید در دل پیامبر(صلی الله علیه و آله) دانستهاند و آن این است كه: پس از حادثه «حراء»، وحى آسمانى قطع گردید. خدیجه به پیامبر گفت: من فكر مىكنم كه خدا بر تو خشم كرده، و تو را دشمن داشته است. در این موقع وحى آسمانى نازل گردید كه: «ما ودعك ربك و ما قلى»؛ خداى تو، تو را رها نكرد و دشمن نداشته است.(18) دلیل بر غرضورزى و یا عدم تتبع این نوع نویسندگان، این است كه از میان آن همه اقوال، تنها به یك احتمال چسبیده و آن را پایه قضاوت خود درباره شخصیتى قرار دادهاند، كه در تمام زندگانى وى، اثرى از تردید و شك دیده نشده است. با در نظر گرفتن جهات زیر، مىتوان به بىپایگى این احتمال پى برد: 1ـ خدیجه از زنانى بود كه پیوسته به پیامبر عشق مىورزید و تا آخرین لحظه زندگانى، در راه شوهر خویش فداكارى كرد و ثروت خود را وقف هدف پیامبر نمود و در پانزده سالی که از ازدواج آنان مىگذشت، حضرت خدیجه(علیهاالسلام)، جز پاكى از پیامبر اکرم چیزى ندیده بود، هرگز چنین بانوى علاقمندى به پیامبر با این خشونت سخن نمىگوید. 2ـ آیه «ما ودعك ربك و ما قلى»، گواه بر آن نیست كه حضرت خدیجه(علیهاالسلام) چنین سخنى را گفته باشد. این آیه حاكى است كه چنین سخنى را كسى در حق پیامبر گفته است، و اما گوینده آن كه بوده و چه كسى و چرا گفته است، روشن نیست. 3ـ ناقل این خبر، یك روز حضرت خدیجه را تسلىدهنده پیامبر و آرام كننده او معرفى مىكند، تا آنجا كه او را از انتخار و خودكشى باز مىدارد، ولى روز بعد او را به چهرهای معرفى مىكند كه به پیامبر گفت كه خدا تو را دشمن داشته است، آیا جا دارد كه بگوئیم: دروغگو حافظه ندارد.4ـ هر گاه پس از حادثه كوه حراء و نزول چند آیه از سوره «علق»، وحى منقطع گردید، تا این كه سوره «والضحى» نازل گردید، در این صورت باید سوره «والضحى» از نظر تاریخ نزول، دومین سوره قرآن باشد، در صورتى كه از نظر تاریخ نزول، یازدهمین سوره قرآن است.(19) فهرست سورههاى قرآن، تا نزول سوره والضحى به قرار زیر است: علق، قلم، مزمل، مدثر، تبت، تكویر، انشراح، والعصر، والفجر، والضحى.در این میان، یعقوبى در تاریخ خود(20) سوره والضحى را سومین سوره از نظر تاریخ نزول مىداند و همین نظر نیز با این نقل تطبیق نمىكند. اختلاف در مدت انقطاع وحىمدت انقطاع وحى بسیار مبهم و به صورتهاى گوناگون نوشته شده است و در تفاسیر، اقوال زیر به چشم مىخورد: 4 روز، 12 روز، 15 روز، 19 روز، 25 روز، 40 روز.ولى با مراجعه به فلسفه نزول تدریجى قرآن، خواهیم دید كه انقطاع وحى جریان استثنائى نبوده است. زیرا قرآن کریم از روز نخست اعلام مىكند كه مشیت الهى بر این تعلق گرفته است كه قرآن را تدریجا نازل كند. آنجا كه مىفرماید: «و قرآنا فرقناه لتقرأه على الناس على مكث(21)؛ این قرآن را به تدریج فرو فرستادیم كه آن را آرام و با تأنى براى مردم بخوانى.» قرآن در جاى دیگر پرده از روى راز نزول تدریجى قرآن برداشته و مىفرماید: «و قال الذین كفروا لو لا نزل علیه القرآن جملة واحدة كذلك لنثبت به فؤادك و رتلناه ترتیلا»(22)؛ افراد كافر گفتند چرا قرآن یك جا نازل نمىگردد، ولى ما این چنین نازل كردیم تا قلب تو را استوار سازیم و به او نظم خاصى بخشیدیم. با توجه به شیوه نزول قرآن، هرگز نباید انتظار داشت كه هر روز و هر ساعت، جبرئیل با پیامبر در حال تماس باشد و آیهاى نازل گردد، بلكه به خاطر اسرارى كه در نزول تدریجى قرآن است و محققان اسلامى به شرح اسرار آن پرداختهاند.(23) قرآن در فواصل مختلفى طبق احتیاجات و نیازها، بر اساس سؤالها، نازل گردیده است. در حقیقت، انقطاع وحى در كار نبوده است، بلكه علتى براى نزول فورى وحى در كار نبود. پىنوشتها: 1 ـ سوره 74 .2 ـ سوره 1 .3 ـ الاتقان فى علوم القرآن، ج 1، ص 24 ـ 25 .4 ـ سوره 93 .5ـ مدت فترت وحى سه روز است یا 15 روز یا 40 روز یا حدود دو سال یا دو سال و نیم، مختلف نوشتهاند. (امتاع الاسماع، ص 14) .6ـ سیرة النبی، ج 1، ص 260، در روایتى كه یعقوبى در ترتیب نزول سورههاى قرآن مجید از ابن عباس نقل مىكند نیز سوره ضحى پیش از مزمل و مدثر و فاتحة الكتاب است.(ترجمه تاریخ، ج 1، ص 390). سیوطی قصیدهاى عربى مشتمل بر ترتیب نزول سورههاى قرآن مجید(86 سوره مكى و 28 سوره مدنى) نقل كرده است. (الاتقان، ج 1، ص 26 ـ 27) شهرستانى پنج جدول در ترتیب نزول سورهها و پنج جدول در ترتیب سورهها در پنج مصحف نقل مىكند.(تفیسر خطى شهرستانى، شماره 78 ب كتابخانه مجلس شورای ملى تهران). قاضى عیاض یحصبى سبتى و سعید بن أحمد مقرى(عموى أحمد مقرى نویسنده كتاب نفح الطیب) و كفعمى از بزرگان علماى شیعه هر كدام خطبهاى دارند مشتمل بر نام همه سورههاى قرآن به ترتیب فعلى قرآن مجید و كفعمى را نیز قصیدهاى است در مدح رسول خدا مشتمل بر نام سورههاى قرآن (أندلس یا تاریخ حكومت مسلمین در اروپا، ص 226 ـ 228) .7- سوره مدثر/1 ـ 3 .8- والضحى و اللیل إذا سجى ما ودعك ربك و ما قلى، و للآخرة خیر لك من الأولى، و لسوف یعطیك ربك فترضى، ألم یجدك یتیما فآوى و وجدك ضالا فهدى و وجدك غائلا فأغنى، فاما الیتیم فلا تقهر و أما السائل فلا تنهر و أما بنعمة ربك فحدث ـ سوره ضحى/1 ـ 11 .9- سوره حجر/ 94 .10- «روح المعانى»، ج 30، ص157، «سیره حلبى»، ج 1، ص349 ـ 350 .11- «سیره ابن هشام»، ج 1،300 ـ 301 .12- «تفسیر قرطبى»، ج10، ص 83 ـ 71، «سیره حلبى»، ج1، ص 349 .13. همان . 14- «تفسیر روح المعانى»، ج30، ص157 .15- «غرائب القرآن در حاشیه تفسیر طبرى»، «تفسیر ابوالفتوح»، ج 12، ص108 .16- «ابو الفتوح»، ج 12، ص108 .17- «مجمع البیان»، ج 10، تفسیر سوره «والضحى» . 18- «تفسیر طبرى»، ج3، ص252 .19- «تاریخ القرآن»، زنجانى، ص 58 .20- «تاریخ یعقوبى»، ج2، ص33 .21- سوره اسراء/ 106 .22- سوره فرقان/ 32 .23- براى آگاهى از اسرار نزول تدریجى قرآن، به كتاب «سیماى انسان كامل در قرآن»، ص 140 ـ 150 مراجعه بفرمائید.برگرفته از تاریخ پیامبران اسلام، دكتر محمدابراهیم آیتى، ص 87 .تنظیم تبیان، گروه دین و اندیشه، هدهدی .
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1358]
-
گوناگون
پربازدیدترینها