محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830790663
عزت نفس چيست؟
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: عزت نفس چیست؟
شاید براى شما نیز پیش آمده باشد كه به چیزى «نیاز» داشتهاید، ولى براى حفظ آبرو و «موقعیت» خویش، آن را با كسى مطرح نساختهاید. یا گاهى مشكلى برایتان پیدا شده، اما آن را در حدى ندانستهاید كه براى چارهجویى و حل آن، آن را با كسى در میان بگذارید.آیا تاكنون شده است كه براى رو به رو نشدن با یك نفر ناباب، راه خود را كج كنید، و براى دهان به دهان نشدن با یك فرد هرزه و هتاك، دندان روى جگر گذاشته، حتى به دفاع از خویش نپرداختهاید؟ اینها و نمونههاى دیگرى از این قبیل، شواهدى بر روحیهاى متعالى است كه از آن با «عزت نفس» یاد مىكنیم.جان آدمى عزیز است و رفاه و برخوردارى دوست داشتنى است؛ اما انسانیت انسان بالاتر از هر چیز است و شخصیت و آبرو قیمتى بسیار بالاتر از مال و اندوخته دارد. «كرامت نفس» نیز، ارزشى برتر از معادلات و محاسبات منفعتگرایانه و مادى دارد.وقتى انسان به چیزى طمع مىبندد، بخشى از انسانیت والاى خویش را در معرض خطر و تلف شدن قرار مىدهد تا آن «خواسته» را برآورده سازد. گاهى هم حق و دین و شرف و كرامت نفس، زیر «پا» گذاشته مىشود تا آن مطلوب و خواسته به «دست» آید. آیا به راستى خواستههاى نفسانى تا این حد مهم است كه در چنین معامله زیانبارى پىگیرى شود؟ چگونه مىتوان به خواستههاى دل، بىحساب و بىحد و مرز رسید، بىآنكه از معنویت و كمال و ارزش، چیزى را فدا كرد و از دست داد؟ صاحبان «عزت نفس»، هرگز آبروى خود را به كف نانى نمىفروشند و به خاطر «مناعت طبع»، هرگز خواستههاى دل را زمینهساز حقارت و زبونى و خفت و خوارى نمىكنند. چگونه مىتوان به خواستههاى دل، بىحساب و بىحد و مرز رسید، بىآنكه از معنویت و كمال و ارزش، چیزى را فدا كرد و از دست داد؟ صاحبان «عزت نفس»، هرگز آبروى خود را به كف نانى نمىفروشند و به خاطر «مناعت طبع»، هرگز خواستههاى دل را زمینهساز حقارت و زبونى و خفت و خوارى نمىكنند. بهاى وجود نماد دیگرى از «عزت نفس»، آن است كه انسان، پاسدار كرامت وجودى خویش باشد و ارزش فوق مادى خود را با خواستههاى حقیر و هوس‌هاى ناپایدار و درخواست‌هاى ذلتبار، لكهدار نسازد. «عزت» به معناى صلابت و استوارى و نفوذناپذیرى و تسخیر نشدن و فرونپاشیدن و سست نشدن و نبودن است. انسانى عزیز است كه به پستی‌ها و حقارت‌ها راه ندهد كه در زمین دل و جان و زمینه شخصیت او نفوذ كند. كسى عزت نفس دارد كه هویت انسانى خویش را در مقابل ضربههاى خردكننده فسادها و تباهی‌ها حفظ كند و این جز در سایه «خودشناسى» و آگاهى به ارزش انسانى و والایى جایگاه معنوى انسان فراهم نمىآید.انسان خود را با چه چیزى مقایسه مىكند و به چه چیزى مىفروشد و خود را به چه مىدهد و چه مىگیرد؟ اصلا انسان به چه و چند مىارزد؟ حضرت على(علیه‌السلام) در سخن زیبا و بلند و شیوایى، در بیان جایگاه رفیع انسان و ارزش وجودى او مىفرماید: «بدانید كه براى جان‌ها و وجودهاى شما، قیمت و بهایى جز «بهشت» نیست. آگاه باشید و خود را جز به بهشت نفروشید»: «انه لیس لانفسكم ثمن الا الجنة، فلا تبیعوها الا بها.»(1)كسى كه این جایگاه را بشناسد و از آن مراقبت كند، هرگز به پستى و حقارت و طمع و ذلت كشیده نمىشود و گوهر خود را به تمنیات نفسانى و خواهش‌هاى مادى نمىفروشد. عزت نفس، مانع مىشود كه انسان آگاه، خود را ارزان بفروشد. خواستن، پل ذلت«كیان وجودى» انسان، گاهى به خاطر «طلب» در هم مىشكند. هر كس مىكوشد خود را كامل و بىنیاز و بزرگوار جلوه دهد و شخصیت خویش را نگهبان باشد. ولى گاهى افراد سست اراده و طماع در برابر «خواستن»، آن گوهر را از كف مىدهند.خواستن، سند «احتیاج» است و نشانه فقر و نادارى. گاهى یك «آبرو» در گرو یك «درخواست» قرار دارد و با گشودن دست نیاز، آن آبرو و حیثیت سالیان دراز، یكباره بر خاك مىریزد و بر باد مىرود.انسان خود را با چه چیزى مقایسه مىكند و به چه چیزى مىفروشد و خود را به چه مىدهد و چه مىگیرد؟ اصلا انسان به چه و چند مىارزد؟ امام على(علیه السلام) فرموده است:«ماء وجهك جامد تقطره السؤال، فانظر عند من تقطره؟»(2)؛ آبروى تو، جامد است و با سؤال و درخواست، قطره قطره مىریزد. بنگر كه قطرات آبرو را پیش چه كسى مىریزى! و چه زیبا گفته است صائب تبریزى:دست طلب چو پیش كسى مىكنى دراز پل مىكشى كه بگذرى از آبروى خویشبدترین وضع، آن است كه حرص و طمع و تكاثر و افزونطلبى، انسان را به «خواستن» وادار سازد و براى دستیافتن به آنچه كه ندارد، دست به هر كارى بزند و پیش هر كس و ناكسى كوچك شود و التماس و خواهش كند و كوچك شود، غلام و چاكر این و آن گردد، تا از این رهگذر، چیزى بر «داشته»هایش بیفزاید و یا به برخى از «خواسته»هایش برسد. مگر دنیا چه اندازه مىارزد كه انسان، اعتبار و شرف خود را در گرو آن بگذارد؟ مگر پول، چقدر مقدس است كه انسان، عزت نفس خویش را با آن مبادله كند؟ آیا باید به هر خواستهاى رسید؟ و هر چه را «دل» خواست، باید تامین كرد؟ پس عفاف و كفّ نفس و كنترل غرایز و تمنیات و مهار زدن بر حرص و آز، براى كجا و كى و چه كسانى است؟! در این داد و ستد، چه مىدهیم و چه به دست مىآوریم؟سخنى زیبا از حضرت على(علیه السلام) نقل شده است:«و اكرم نفسك عن كل دنیة و ان ساقتك الى الرغائب، فانك لن تعتاض بماتبذل من نفسك عوضا»(3)؛ خویشتن را از هر چه كه پست باشد، والاتر بدان و پرهیز كن. هر چند تو را به خواستهها و آمالت برساند. چرا كه تو هرگز از آنچه كه از«خویش» مىدهى، چیزى عوض نخواهى یافت. مگر دنیا چه اندازه مىارزد كه انسان، اعتبار و شرف خود را در گرو آن بگذارد؟ مگر پول، چقدر مقدس است كه انسان، عزت نفس خویش را با آن مبادله كند؟ آیا باید به هر خواستهاى رسید؟ و هر چه را «دل» خواست، باید تامین كرد؟ پس عفاف و كفّ نفس و كنترل غرایز و تمنیات و مهار زدن بر حرص و آز، براى كجا و كى و چه كسانى است؟! مساله بر سر شرافت و كرامت انسان است. وقتى در این داد و ستد، در مقابل «دنیا» و خواهش‌هاى نفسانى قرار گرفت و بخشى از آن به هدر رفت و تباه شد، دیگر جایگزینى براى آن پیدا نخواهد شد.چه بسیار عزیزانى كه در چاه «خواستن» افتادند و چون با طناب دیگران بیرون آمدند و به خواستههاى نفسانى رسیدند، زیر بار منت دونان ماندند و عزت خویش را در همان چاه وا نهادند و كرامت را با وابستگى به دیگران معامله و مبادله كردند.نخواه، تا عزیز بمانى. طمع مدار، تا سربلند باشى و قانع باش، تا اسیر نگردى. این رهنمود مولاى آزادگان حضرت علی(علیه السلام) است كه فرمود: «القناعة تؤدى الى العز»(4)؛ قناعت، عزت مىآورد. و نیز سخن او است كه: «العز مع الیاس»(5)؛ عزت، همراه با ناامیدى از دست مردم است. به آنچه دارى قانع باش و به داشتههایت بساز، تا عزیز باشى. حفظ گوهر عزت نگهبانى از گوهر عزت و كرامت، وظیفه است. نباید خود را در معرض تحقیر و توهین قرار داد. انسان باید از كارى كه به معذرتخواهى وادار شود پرهیز كند، تا از این طریق هم، وجهه و آبرو و اعتبارش صدمه نبیند. معاشرت بزرگوارانه، براى مصون ماندن از تعرض و دشنام نااهلان، نگهبانى از عزت نفس است. رسیدن به این هدف، تنظیم خاصى را در روابط انسان با دیگران مىطلبد، رابطهاى بر مبناى هوشیارى و حفظ عزت و مناعت و زیر پا گذاشتن طمع‌ها و خواهش‌ها. باید چنان زیست كه به پرداخت جریمه، مجبور نشد،سخنى زیبا از حضرت على(علیه السلام) نقل شده است:«و اكرم نفسك عن كل دنیة و ان ساقتك الى الرغائب، فانك لن تعتاض بماتبذل من نفسك عوضا»؛ خویشتن را از هر چه كه پست باشد، والاتر بدان و پرهیز كن. هر چند تو را به خواستهها و آمالت برساند. چرا كه تو هرگز از آنچه كه از«خویش» مىدهى، چیزى عوض نخواهى یافت. باید چنان كار كرد، كه مورد توبیخ و ملامت قرار نگرفت، باید آنگونه رفتار كرد كه از سوى دیگران، توهینى به انسان صورت نگیرد. حداقل، بخشى از اینها به دست ماست. البته نه به این معنا كه انسان از انجام وظیفه گفتارى و كردارى و موضعگیرى در جاى مناسب، شانه خالى كند، بلكه موجبات وهن و توهین نسبت به خویش و تحقیر شدن در حضور جمع را فراهم نیاورد.هم در برخورد با قدرتمندان باید «عزت دینى» خود را پاسدار باشیم، هم در مواجهه و معاشرت با پولداران، از رفتار ذلیلانه و حقیرانه پرهیز كنیم. اینگونه مىتوان موساى عزت را در برابر فرعون قدرت، سربلند نگه داشت. اگر كسى ثروتمندى را به خاطر پولش احترام كند، دین و شرافت خود را زیر پاهاى خویش، له كرده است. به تعبیر حضرت على(علیه السلام):«من اتى غنیا فتواضع له لغناه، ذهب ثلثا دینه»(6)؛ هر كس نزد ثروتمندى رود و به خاطر توانگرى و ثروتش در مقابل او كرنش و فروتنى كند، دو سوم دینش رفته است! شگفتا كه آیین یك انسان، از كجاها لطمه مىخورد كه به خیال هم نمىرسد.این منش و رفتار را باید به كودكان هم آموخت، تا با عزت نفس بار آیند و در مقابل «دارایان»، احساس حقارت و كوچكى و ذلت نكنند.اگر نسل نوجوان ما، مفهوم كرامت انسان و مناعت طبع و عزت نفس را در نیابد، با روح كوچك و همت محدود و چشمى همیشه گرسنه، اسیر دنیاداران مىشود. بزرگترین خدمت به فرزندان، تعالى بخشیدن به همت‌ها و غنا بخشیدن به شخصیت وجودى آنهاست. در سایه چنین تربیتى، صاحبان روح‌هاى بلند و وارسته، اینگونه طلب‌ها را تلخ و دشوار مىیابند و به آن تن نمىدهند. در دیوان منسوب به حضرت على(علیه السلام) شعرى است با این مضمون: «جا به جا كردن صخرهها از قله كوهها، نزد من از تحمل منت مردم محبوبتر است. من تلخى همه اشیاء را چشیدهام. هیچ چیز، تلخ‌تر از «سؤال» و درخواست نیست.» (7) و به قول ناصرخسرو: به آب روى، اگر بىنان بمانم بسى به زان كه خواهم نان ز دونان پىنوشتها:1- نهجالبلاغه، صبحى صالح، حكمت 456.2- همان، حكمت 346.3- همان، نامه 31. 4- غررالحكم.5- همان. 6- نهجالبلاغه، حكمت 228. 7- لنقل الصخر من قلل الجبال احب الى من منن الرجالو ذقت مرارة الاشیاء طرا فما طعم امر من السؤالتنظیم تبیان، هدهدی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 583]
-
گوناگون
پربازدیدترینها