واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: سيره پيامبر اكرم در ياد معاد
از آنجا كه هيچ انساني مانند نبي اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) اعتقاد راسخ به مبدأ و معاد نداشت و ندارد هيچ سيره و روشي مانند سيره آن حضرت آموزندگي نخواهد داشت. خداي سبحان بر اثر اهميت معاد همواره با واژههاي "يوم" و "يومئذ"، يعني روز و آن روز به پيامبر هشدار ميدهد كه اگر از صراط مستقيم فاصله ميگرفتي به تو جزاي اين جدايي و انفصال را ميچشانديم و عذاب تو را در حيات دنيا و در آخرت مضاعف ميگردانيديم: "إذاً لأذقناكَ ضِعف الحيوة و ضِعف الممات." (1) از اين رو آن حضرت در سخنها، استدلالها و برخوردها چه در جنگ و چه در صلح، در مسجد و غير آن، همواره معاد را مطرح ميفرمود و مردم را به ياد معاد و قيامت متذكر ميكرد. رسول گرامي (صلي الله عليه و آله و سلم) اسم مبارك "هو الاخر" را در كنار "هو الأول" تفسير ميكرد و به عنوان مظهر اسم اعظم تا آنجا كه ادراك و فهم مردم به آن ميرسيد از اين امر مهم سخن ميراند. حضرت رسول اكرم در سخنها، استدلالها و برخوردها چه در جنگ و چه در صلح، در مسجد و غير آن، همواره معاد را مطرح ميفرمود و مردم را به ياد معاد و قيامت متذكر ميكرد. آن حضرت ميفرمود: شما با نظام كلّ جهان هماهنگ خواهيد بود و همه اسماي الهي در معاد ظهور دارد. برخي از آنها سبب خوف، پارهاي مايه اميد و بعضي باعث ارادت و برخي سبب كراهت است. وجود انسان و حيات و ممات او از اين مجموعه انجام يافته جدا نيست و به سوي خدا در حركت است: "ألا إلي الله تَصير الأمور"(2) و سفره ظاهري آسمان و زمين برچيده خواهد شد: "والأرض جميعاً قبضتُهُ يومَ القيامة و السّموات مطوِيّات بيمينه."(3) گاهي ميفرمود: "أفضل الإيمان أن تعلم أنّ الله معك حيث ما كنت"(4)؛ بهترين ايمان آن است كه بداني هر جا باشي خدا با توست. در سيره پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) هر رخداد بزرگ يا كوچكي كه به وقوع ميپيوست و نشانه زوال و نفاد بود، پيامبر آيه مباركه "إنّا لله و إنّا إليه راجعون"(5) را بر لب جاري ميكرد و به گفته زمخشري وقتي چراغ منزل آن حضرت خاموش ميشد و نيز در رخدادهاي كوچكتر از آن، اين آيه مباركه را تلاوت ميفرمود.(6) در سيره آن حضرت هر حادثه يك آزمون الهي تلقي ميشد. انسان كامل در حوادث، شكيبايي خود را از دست نخواهد داد؛ زيرا رخدادهاي تلخ و شيرين و سبك و سنگين را مجراي اراده الهي ميداند و هرگز متزلزل نميشود چنانكه حضرت علي (عليهالسلام) فرمودند: "النّفس الكريمه لا تؤثّر فيها النّكبات" (7) توجه به خدا را در همه حالات خود حفظ ميكند. بديهي است سيره اخلاقي چنين انساني بسيار آموزنده خواهد بود.در سيره پيامبر اكرم هر حادثه يك آزمون الهي تلقي ميشد. انسان كامل در حوادث، شكيبايي خود را از دست نخواهد داد؛ زيرا رخدادهاي تلخ و شيرين و سبك و سنگين را مجراي اراده الهي ميداند و هرگز متزلزل نميشود. بينش و نگرشي كه پيامبر به ربوبيّت پروردگار داشت به او ميآموخت كه هر مربوبي تحت تدبير ربّ خويش است و كمال تدبير آن است كه مربوب به پروردگار و ربّ خود تقرّب پيدا كند: "قل أغيرَ الله أبغي ربّاً و هو ربّ كلّ شيء و لا تكسب كلّ نفسٍ إلّا عليها و لا تزر وازرة وزر أُخري ثمّ إلي ربّكم مرجعكم فينبّئكم بما كنتم فيه تختلفون"(8)؛ بگو اي پيامبر آيا من كسي غير خدا را به ربوبيّت برگزينم در صورتي كه خدا ربّ همه موجودات است و هيچ كس چيزي نيندوخت مگر بر خود و هيچ نفسي بار سنگين ديگري را بر دوش نگيرد و بازگشت همه شما به سوي خداست. او شما را به آنچه در آن خلاف كرديد آگاه خواهد ساخت.در سيره نبي اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) اعتنا به مبدأ و اهتمام به معاد در كنار هم قرار گرفته است: "قل أغير اللهِ أتّخذ وليّاً فاطر السّموات و الأرض و هو يُطعِم و لا يُطعَم قل إنّي أُمرتُ أن أكونَ أوّل من أسلم و لا تكوننّ من المشركين. قل إنّي أخاف إن عصيتُ ربّي عذابَ يومٍ عظيمٍ"(9)؛ بگو آيا غير خدا را به ياري و دوستي و سرپرستي برگزينم. آفريننده آسمان و زمين خداست. او به خلق طعام و روزي ميبخشد و خود از طعام بينياز است. بگو اي رسول، من مأمورم اول كسي باشم كه تسليم حكم خداست و نيز مرا گفتهاند كه از گروهي كه به خدا شرك آورند نباشم. پيامبر اكرم درباره معاد گاهي دو انگشت سبّابه دو دست را كنار هم ميگذاشت و ميفرمود: "أنا و السّاعة كهاتيْن"؛ من و قيامت مانند اين دو انگشتيم؛ يعني من از قيامت دور نيستم و هميشه به ياد آن هستم.خداوند طبق اين آيه، فاطر، مدبّر و آفريننده مجموعه نظام امكاني است، همه قواي طبيعي و غريزي از او پديد آمده و پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) طبق اين فرمان ميگويد: من اگر توحيد الهي را به رسميّت نشناسم به عذاب الهي در معاد مبتلا خواهم شد.در اين نگرش پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) محروم ماندن از توحيد سبب عذاب در معاد خواهد بود. آن حضرت درباره معاد گاهي دو انگشت سبّابه دو دست را كنار هم ميگذاشت و ميفرمود: "أنا و السّاعة كهاتيْن"(10)؛ من و قيامت مانند اين دو انگشتيم؛ يعني من از قيامت دور نيستم و هميشه به ياد آن هستم. گرچه معناي عميق اين همتايي، يعني تساوي نبوت و معاد و حضور دائمي يكي براي ديگري جايگاه خاص خود را دارد. پينوشتها:1- سوره اسراء، آيه 75.2- سوره شوري، آيه 53.3- سوره زمر، آيه 67.4- كنزالعمّال، ج 1، ص 37، ح 66.5- سوره بقره، آيه 156.6- كشّاف، ج 1، ص 207.7- ميزان الحكمه، ج 10، ص 147.8- سوره انعام، آيه 164.9- سوره انعام، آيات 14 ـ 15.10- بحار الانوار، ج2، ص 309. منبع:معاد در قرآن، آيةالله جوادي آملي، بخش يكم، ص 36.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 388]