واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: كارگردان در مقام ستاره
روزي كه اولين خبرهاي «دعوت» منتشر شد و از حضور بازيگران محبوب و پولساز در فيلم تازه حاتميكيا صحبت به ميان آمد . واكنشهاي جالب توجهي از سوي علاقهمندان حاتميكيا بروز كرد. کساني كه دوست نداشتند كارگردان محبوبشان به سراغ ستارههاي سينماي گيشه برود. چنين اتفاقي در سينماي ايران، احتمالا فقط در مورد فيلمسازي چون حاتميكيا رخ ميدهد. اين جايگاه كه اصلا راحت به دست نيامده، از حضور فيلمسازي حكايت دارد كه همواره كوشيده فرزند زمانه خويشتن باشد.... حاتميكيا چه در فيلمهاي موفقاش و چه در تجربههاي ناكام و ناموفق خود، به زدن حرفي از جنس زمان گرايش و علاقه نشان داده است. حتي در فيلمي چون «به نام پدر» كه حاتميكيا با آن بيش ازتمام آثارش به تكرار متهم شد نيز شاهد موضعگيري تازه و متقاوت او در قبال نسل سوميها هستيم. كافي است «به نام پدر» را از اين منظر با «آژانس شيشهاي» مقايسه كنيم تا متوجه شويم حتي حاج كاظم هم فيلم بهفيلم در آثار حاتميكيا دچار تغيير شده است. در تمام اين سالها، حاتميكيا با وجود تغييراتش، صداقت خود را حفظ كرده است و شايد همين راز محبوبيت اين فيلمساز باشد.«دعوت» آخرين ساخته او كه روي پرده است، اين روزها خيليها را جذب سالنهاي سينما كرده است. در «دعوت» بازيگران مطرح و محبوبي حضور دارند اما بهنظر ميرسد كه مهمترين برگ برنده فيلم در جذب مخاطب، اين جمله باشد: « فيلمي از ابراهيم حاتميكيا».چند وقت پيش در پي يك نظرسنجي از جوانان تهراني، ابراهيم حاتميكيا به عنوان محبوبترين فيلمساز ميان نسل جوان انتخاب شد. حاتميكيا مشخصا از فيلم «از كرخه تا راين» به شهرت و محبوبيت ميان سينماروها رسيد. از اين فيلم بود كه نام او به عنوان كارگرداني توانا در اذهان عمومي تثبيت شد؛ اتفاقي كه با فيلمهاي «ديده بان» و «مهاجر» كه آشكارا آثار بهتري نسبت به «كرخه » بودند رخ نداده بود و در واقع ساختههاي اوليه حاتميكيا بيشتر در ميان منتقدان و مسئولان گل كرده بود.تفاوت فيلمهاي اوليه حاتميكيا با ديگر آثار جنگي آن سالها در اين بود كه او به جاي جنگ، آدمهاي جنگ را مدنظر قرار ميداد. در واقع او سازنده آثار غنايي سينماي جنگ بود و علاقهاي به ساخت آثار پروپاگاندا و تهييجي نشان نميداد. اينكه دوربين حاتميكيا هرگز به چهره سربازان عراقي نزديك نميشد، اصلا تصادفي نبود.... حاتمي كيا اما با «كرخه » نشان داد كه علاقهمند است دايره مخاطبان خود را گسترش دهد؛ مسيري كه با فراز و نشيبهايي با «بوي پيرهن يوسف» نيز تا اندازهاي امتداد يافت تا «آژانس شيشهاي» كه نقطه اوج ارتباط عميق و گسترده حاتميكيا با مخاطب را رقم زد. حاتميكيا در قد سينماي اجتماعي قرار گرفت. حرفهايش به دل تماشاگر نشست و هر فيلمش يك اتفاق مهم در اين سينماي كم اتفاق شد....«ارتفاع پست» و به خصوص«بهنام پدر» اگرچه خيلي از سوي منتقدان پذيرفته نشد ولي مردم اين فيلم را دوست داشتند؛ اتفاقي كه حالا با «دعوت» هم تكرار شده است. نميتوان نقش ستارههاي محبوب «دعوت» را در فروش بالاي اين فيلم ناديده گرفت ولي ستاره اصلي فيلم خود حاتميكياست كه با نسل جوان ارتباط برقرار ميكند.«دعوت» از حضور كارگرداني نويد ميدهد كه ميكوشد تماشاگر را در دنيايي تازه و متفاوت شريك كند؛ كارگرداني كه تلاش ميكند حرفي از جنس زمان بزند و فرزند زمانه خويشتن باشد. در اين مسير او از فضاي آشنايي كه بوي باروت ميداد و ناقوس آينهها و رقص پلاكها فاصله گرفته است و شايد اين چندان براي دوستداران متعصبش خوشايند نباشد؛ كساني كه چهره فيلمساز مورد علاقه خود را به سختي ميتوانند در «دعوت» شناسايي كنند، همچنان كه منتقدان نيز احتمالا گسستهاي روايي و لحن ناهمگون اثر را زير تيغ خواهند برد؛ كافي است «به نام پدر» را از اين منظر با «آژانس شيشهاي» مقايسه كنيم تا متوجه شويم حتي حاج كاظم هم فيلم بهفيلم در آثار حاتميكيا دچار تغيير شده است. در تمام اين سالها، حاتميكيا با وجود تغييراتش، صداقت خود را حفظ كرده است و شايد همين راز محبوبيت اين فيلمساز باشد.«دعوت» آخرين ساخته او كه روي پرده است، اين روزها خيليها را جذب سالنهاي سينما كرده است.كساني كه معتقدند حاتميكيا سالهاست فيلم خوب نساخته است... اما «دعوت» ميتواند با ترسيم صادقانه يك معضل اجتماعي، مخاطباني را جذب كند كه خيلي دربند اين مسائل نيستند. تماشاگر ميتواند فضاي متفاوت، ساختار اپيزوديك و تمريني براي تعريف كردن هر داستان در 15دقيقه را تماشا و آن را با محصولات ديگر سينماي ايران مقايسه كند. حاتميكيا پس از گذشت بيش از 2دهه فعاليت در سطح اول سينما، خوب ميداند كه چگونه ميتوان حتي با فيلمي اپيزوديك تماشاگر را روي صندلي نگه داشت. فراموش نكنيم كه جز يكي دو استثنا تقريبا هيچ فيلم اپيزوديكي در تاريخ سينماي ايران، در گيشه موفق نبوده است. حاتميكيا نشان داده كه از شكستهايش بيشتر از موفقيتها درس گرفته و ميتوان اميدوار بود كه گامهاي بعدي در اين مسير (اگر او معتقد به تداومش باشد) محكمتر برداشته شود. او قطعا خيلي خوب ميداند كه خيليها هر سال منتظرند تا ببينند فيلمساز محبوبشان اين بار چه حرفي ميزند و كدام مسئله و معضل را مورد واكاوي قرارميدهد. فيلمهاي حاتميكيا با تمام ضعفهايشان در سينمايي كه ميان فيلمفارسي و فيلم جشنوارهاي در حركت است، غنيمت به شمار ميآيد. ظاهرا تماشاگر هم اين نكته را به خوبي دريافته است.اهميت مادر بودنحاتميكيا با «دعوت» نشان ميدهدكه عزمش را جزم كرده تا از انتساب به صفت سينماگر غريزي بودن فاصله بگيرد. احتمالا به همين دليل به سراغ سوژه سقط جنين رفته و اينبار به جاي مردان، زنها را در كانون توجه قرار داده است. در پس اين تصميم نوعي جسارت و اعتمادبهنفس تحسينبرانگيز به چشم ميخورد. اينكه فيلمسازي بخواهد آگاهانه از تمام چيزهايي كه هويت سينمايش را رقم زده بودند، فاصله بگيرد و دنيايي تازه را تجربه كند در نوع خود ستودني است.بهرهگيري از چيستا يثربي هم به عنوان فيلمنامهنويس منطقي به نظر ميرسد. حاتميكيا معمولا در مرحله نگارش فيلمنامه با خيليها مشورت ميكند ولي در نهايت فيلمنامه نهايي را خودش مينويسد. اينبار اما حضور يك نويسنده زن، با توجه به مضمون «دعوت» الزامي به نظر رسيده است. طبيعي است كه فيلمسازي شهره به پرداختن به مردان تكافتاده و آرمانخواه، وقتي جنس قهرمانانش را اين چنين تغيير ميدهد، از نويسندهاي زن ياري بگيرد. البته حاتميكيا قبلا در فيلمهاي «بوي پيرهن يوسف»، «برج مينو»، «موج مرده»، «ارتفاع پست» و «به نام پدر» نيز به زنان پرداخته بود، ولي اين يك داستان ديگر است... به خصوص اينكه «دعوت» در لحن و حال و هوا نيز فاصله زيادي از فيلمهاي ديگر حاتميكيا دارد.موضوع سقط جنين از جمله معضلات اجتماعي است كه سينماي ايران رويكردي جدي به آن نشان نداده است؛ آن هم در حالي كه آمارها از افزايش سقط جنين حكايت دارند. حاتميكيا در «دعوت» از منظري كاملا اخلاقي به اين موضوع پرداخته است. او ميكوشد تا اهميت مادر بودن را موكد كند. زنهايي هم كه در «دعوت» به سراغشان رفته، از اقشار مختلف جامعه انتخاب شدهاند. جالب اينكه نگاه حاتميكيا به زنها كاملا همدلانه است. بخشي از اين نگاه همدلانه را بايد سهم چيستا يثربي دانست كه البته حاتمي كيا در كارگرداني آن را برجستهتر كرده است. «دعوت» با ترسيم تصويري تازه از خالقش نشان ميدهد كه او نميخواهد در پيله موفقيتهاي گذشته بخشكد و هراسي از تجربههاي تازه ندارد. منبع : همشهري
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 528]