واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: بسياري از مردم استان کرمان به ويژه زنان و دختران از گذشته هاي دور با سرانگشتان هنرمند خود به توليد صنايع دستي مشغول بوده و علاوه بر توليدات منحصر به فرد هنري، از اين راه امرار معاش مي کرده اند. استقبال هموطنان از صنايع دستي استان کرمان در نمايشگاههاي مختلف و خريد صنايع دستي توسط گردشگران خارجي نشان دهنده هنرمندي صنعتگران و هنرمندان صنايع دستي اين استان و زيبايي و ظرافت توليدات آنهاست. صنايع قاليبافي ، پته دوزي، مشبک و معرق چوب، قلم زني روي مس، چاقوسازي، فرشبافي و گليم شيريکي پيچ از جمله نمادها و جلوه اي از هنرمندي مردم اين ديدار به شمار مي روند. قالي کرمان که از زمانهاي دور زينت بخش کاخ شاهان و بزرگان روزگار بوده قدمتي بيش از 400 سال دارد و عکس موجود ار قديمي ترين فرش متعلق به عصر صفوي است. حضور بزرگاني چون محمد ارجمند کرماني معروف به سلطان فرش جهان در عرصه اين هنر موجب تحولي شگرف شد و قاليهاي بافت او هنوز در کاخهاي مختلف چشمها را خيره مي کند. از ويژگيهاي ديگر فرش کرمان نقش گويي و نقش خواني آهنگين ، همراه با صداي خوش جوابگويي است. از جمله صنايع دستي که زنان هنرمند ديار کريمان از ساليان دور با سرپنجه هاي خود به توليد آن اشتغال داشته اند دوخت پته است. پته با شهرتي جهاني يکي از انواع زيباي رودوزي ايراني است که تمام زمينه و گاهي قسمت اعظم زمينه آن با نخ هاي کرکي الوان ، ابريشمي و يا پشمي دوخته مي شود. اين هنر مخصوص استان کرمان است و بيشترين تعداد آن در کرمان، سيرجان و رفسنجان دوخته مي شود. هنر پته از زمان صفويه در کرمان رواج داشته و قديمي ترين آن مربوط به سال 1280 هجري قمري به ابعاد 355 سانتي متر طول و 210 سانتيمتر عرض مي باشد که حاصل کار 16 زن در طول دو سال مداوم بوده است. اين پته از ظريف ترين و پرکارترين پته هاي موجود در استان کرمان بشمار مي رود. پارچه زيرساخت پته که عريض ناميده مي شود به رنگ هاي سفيد، قرمز، زرد، سبز تيره، سورمه اي، مشکي، نارنجي، عنابي و قهوه اي است که معمول ترين آنها سفيد و قرمز مي باشد. از مزيت هاي مهم اين هنر، بي نيازي به لوازم زياد است و تنها وسيله مورد نياز سوزن، انگشت دانه و قيچي مي باشد. به گزارش ايرنا از طرح هاي پته مي توان به بته شاخ گوزني، بته ترمه، بته قلمکار، بته لچک ترنج، بته جقه دوقلو، بازوبندي و درختي نيز اشاره کرد. محسن خان نقاش سده 13 هجري قمري، حسن پسر محسن خان، شيخ رمضان ميسرجاني، احمد علي خان و کربلايي اکبر از طراحان بنام پته کرمان بوده اند. اين هنر از لحاظ کاربردي به عنوان زير ليواني، کوسن، جانماز، سجاده، روميزي، جلد قرآن، پشتي، بقچه، پرده، روبالشي، روپوش قوري ، قندان و سماور مورد استفاده قرار مي گيرد. از ديگر هنرهاي دستي کرماني ها مي توان به مشبک اشاره کرد که در اين هنر هنرمند با تراش دادن چوب، فلز يا سنگ سفت و محکم آن را متخلخل، سوراخ دار و شبکه شبکه مي نمايد. گفته مي شود تا 50 سال پيش بهترين مصنوعات چوبي به درها، پنجره ها و منبرهاي مساجد اختصاص داشته است. مشبک بر دو نوع پيوسته که کل طرح به هم متصل است و غيرپيوسته که طرح جدا جدا و بريده شده بر روي يک زمينه به هم مي چسبد، تقسيم بندي مي شود. اين هنر در کرمان نزد اساتيدي همچون استاد اکبر صوتي کرماني که در تزيين تابلوهاي خود از معروفترين خطاطان جهان اسلام به شمار مي رفته، به کمال خود رسيده است. استاد صوتي کرماني طراحي را نزد استاد مرحوم حاج علي صوتي دايي خود آموخت و معلم کلاس پنجم ابتدايي او اولين کسي بود که دستان کودکانه و لبريز از هنرش را با مشبک آشنا کرد. استاد صوتي در تزيين تابلوهاي خود از معروف ترين خطاطان جهان اسلام بهره برده است. معرق چوب از ديگر هنرهاي دستي استان کرمان است که در لغت به هر چيز رگه دار گفته مي شود. اين هنر ابتدا براي تزيين سطح ميز، بوفه، درها و تکيه گاه صندلي به کار مي رفته اما امروز در تابلوها و موارد بسيار ديگر کاربرد زينتي دارد. در روش کار معرق ابتدا طرح مورد نظر را انتخاب و سپس سطوح رنگي تفکيک شده، آنگاه و بنا به طرح هر سطح و رنگ مورد نظر را از چوب همان رنگ بريده و پس از پايان مرحله به مرحله سطوح را به صورت پازل کنار يکديگر مي چينند تا وقتي که طرح کامل و نمايان شود. براي داشتن کاري صاف و يکدست آن را سمباده زده و صيقل مي دهند. قلم زني مس نيز هنري است که در آن توسط نوک ظريف قلم فولاد و ضربات ماهرانه چکش هاي سبک بر روي سطح فلز نقش آفريني مي شود. به گفته اساتيد اين رشته، هنر قلمزني در ابتدا مخصوص کرمان بود و به صورت خطوط ساده و يا خطوط موج دار دور ظرف گرد مانند بشقاب و کاسه به کار مي رفته است اما اين هنر بعد از وارد شدن به اصفهان که طرح هاي متنوع را رونق بخشيدند، به اوج خود رسيد. امروز اين هنر به صورت پر نقش و نگار استفاده مي شود و موارد کاربرد آن نيز از ظروف به تابلوهاي زيبا افزايش يافته است. گفته مي شود اين هنر در قديم مخصوص عامه مردم نبوده و به طبقه متمکن جامعه اختصاص داشته است. اين هنر در قديم به صورت گسترده کار نمي شد بلکه پس از سفارش کار به هنرمند، وي ظرف مورد نظر را به منزل مي برده و دور از ديدگاه عموم بر روي آن قلمزني انجام مي داده است. از اساتيد بزرگ و به نام قلم زني در کرمان مي توان حاج آقا محمود حکاک را نام برد. برادر و شاگرد وي مهدي حکاک، ميرزا حسن شفيعي و صفاريان نيز از ديگر اساتيد چيره دست اين هنر بوده اند. چاقوسازي از هنرهاي بومي و قديمي شهر راين واقع در استان کرمان مي باشد. هنر چاقوسازي نسل به نسل از پدران به فرزندان به ميراث مانده و همچنان در اين شهر و با همان کيفيت گذشته رونق دارد. از هنرمندان قديمي اين هنر مي توان به ماشاء الله هدايتي، غلامرضا ناظري و استاد صنعتي اشاره کرد. چاقو انواع مختلفي دارد که از جمله مي توان به شکاري، قلمه زني، تزييني و دسته شاخي اشاره کرد. دسته چاقو نيز بر چند نوع است دسته هاي فلزي مانند آهن ، برنز ، برنج و مس، دسته هاي چوبي از چوب گردو و يا چوبهاي محکم ديگر و دسته هاي شاخي از شاخ گوسفند يا گوزن کوهي . محمد علي گلابزاده مورخ معاصر کرماني در کتاب کرمان پگاه هستي مي نويسد:از شهرت چاقوهاي راين همين بس که افسانه هايي در باره آن ساخته بودند ، افسانه چاقويي که قفل آهني را بريد و حاکم دستور داد دست سازنده آن را قطع کنند. ظرافت و کارآيي چاقوهاي ساخت راين تماشايي است. از ديگر صنايع دستي زينت بخش منازل هنردوستان گليم شيريکي پيچ است. شيريکي پيچ نام گليمي است که در مناطق روستايي و عشايري سيرجان و بافت کرمان توليد مي شود. به دليل تاباندن خامه رنگي به دور نخ هاي تار (چله) به آن شيريکي پيچ و در گويش بين عشاير به آن گليم پيچ هم گفته مي شود. ابزار بافت گليم شيريکي پيچ شامل دار ، نخ، دفتين ، قلاب و کارد است و دارهاي آن بر دو نوع عمودي و افقي مي باشد که دار افقي در بين عشاير متداول تر است. نخ بکار رفته در در بافت گليم شيريکي پيچ نيز شامل تار از پنبه و پود از پشم مي باشد. شيريکي پيچ ظاهري شبيه به قالي دارد و همانند آن با گره بافته مي شود اما بر خلاف ديگر انواع گليم که پود باعث تکميل نقوش مي شود در اين جا پود تنها نقش اتصال تارها را برعهده دارد و هميشه در پشت پرز گليم مخفي بوده و قابل رويت نيست. نقش هاي اين گليم بنا بر امکانات و طريقه بافت خاص خود، گاهي از حالت هندسي نيز فراتر مي رود. حاشيه ها اغلب زنجيره اي و مرکب از يک شکل هندسي مکرر هستند و در گل هاي متن نيز کشميري، موسي خاني، سماوري، حشمتي، گلداني و درختي مشهورترند. اين گليم با ترنج وسط کمتر ديده مي شود و نقش هاي قارا، گل عباسي، گل کرماني و جفت گل از شهرت بيشتري برخوردارند. گره اين نوع گليم نيز بر دو نوع است گره متن و گره آبدوزي که باعث برجسته شدن نقوش مي شود. رنگهاي پخته و تمايل به تيره شامل قرمز لاکي، آبي، زرد، نارنجي ، سبز تيره، قهره اي و مشکي بيشتر در بافت شيريکي پيچ بکار مي روند. با توجه به تقاضاي توليد و صادرات رو به رشد اين گليم تعداد بافندگان آن نيز در سال هاي اخير در سيرجان و حومه آن به شش تا هفت هزار نفر افزايش يافته است. سرپرست معاونت هنرهاي سنتي و صنايع دستي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان کرمان در گفت و گو با خبرنگار ايرنا شمار رشتههاي صنايع دستي اين استان را 61 رشته عنوان کرد و گفت: از اين تعداد 41 رشته فعال و 7 رشته به صورت نيمه فعال هستند. محمد مطهري نيا گفت: بيش از 200 هزار نفر به صورت مستقيم و غير مستقيم در حوزه صنايع دستي استان کرمان فعاليت دارند. وي اظهار داشت: پيشنهاد احياي 6 رشته صنايع دستي فراموش شده و رو به فراموشي شامل شيشه شهداد، شالبافي، ترمهبافي ، چاقو سازي راين، گره چيني و نمدمالي جواران بافت در سومين سفر رييس جمهوري و هيات دولت به استان کرمان ارايه شده است. وي تصريح کرد: در اين سفر همچنين پيشنهاداتي در حوزه آموزش، حمايت از توليد، توسعه و ترويج و بازرگاني در قالب حدود 10 بند مطرح شد. سرپرست معاونت هنرهاي سنتي و صنايع دستي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان کرمان تاکيد کرد: رونق صنايع دستي نيازمند حمايت جدي همه دستگاههاي اجرايي است. مطهري نيا همچنين خواستار اختصاص اعتباري در اعتبارات سال جاري بودجهاي براي خريد صنايع دستي توسط همه دستگاههاي اجرايي شد که در صورت اهداء هديه از صنايع دستي استفاده کنند. دهم ژوئن مصادف با 20 خرداد روز جهاني صنايع دستي است.ک/4 657/2624
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 3252]