واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: توصيههاي دکتر علي ترکمان، فوق تخصص جراحي زانو -------------------------------------------------------------------------------- عادتهاي نادرست در زندگي روزمره مانند نشستن به صورت چهارزانو، احتمال آسيبديدگي مفصل زانو را افزايش ميدهد. مفصل زانو از مهمترين مفاصل بدن است که در هنگام انجام دادن تمامي فعاليتها مانند ايستادن، راه رفتن و حتي نشستن در معرض فشار قرار دارد و به همين علت سلامت آن اهميت زيادي پيدا ميکند. دکتر علي ترکمان، جراح و متخصص بيماريهاي استخوان و مفاصل، فوق تخصص جراحي زانو و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي ايران ما را با ساختمان زانو و مشکلات آن، بيشتر آشنا ميکند.... سلامت : آقاي دکتر! لطفا در ابتدا درباره ساختار مفصل زانو توضيحاتي بدهيد تا بعد به مشکلات آن بپردازيم. ببينيد، هر مفصلي که بخواهد تشکيل شود بايد دو استخوان در طرفين داشته باشد. در ساختمان زانو هم دو استخوان ران و ساق پا را داريم. روي اين استخوانها غضروف مفصلي قرار گرفته که قطر آن در حدود دو تا سه ميليمتر است و مايع مفصلي که ميان غضروف را پوشانده است. اين مايع مفصلي همراه با غضروف مفصلي سبب ميشود که اصطکاک حرکت ميان دو استخوان روي هم، کم شود. از طرفي در اطراف مفصل، ساختمانهايي داريم که کپسول مفصلي نام دارند و از عناصر داخل مفصل محافظت ميکنند. اين کپسول مفصلي به وسيله يکسري رباط تقويت ميشود. رباطها طنابهايي هستند که يک استخوان را به استخوان ديگر وصل ميکنند. در زانو، چهار رباط اصلي داريم که دو استخوان ران و ساق پا را کنار هم نگه مي دارند تا زانو بتواند در مقابل فعاليتهاي روزانه، مقاومت کند و کوچکترين جابهجايي در مفصل ايجاد نشود. يک ساختمان ديگر هم که مختص مفصل زانو است داريم که به آن منيسکهاي زانو ميگويند. به اين صورت که در داخل هر زانو دو تا منيسک داريم که نعل اسبي شکل بوده و نيروهايي که به زانو وارد ميشود را جذب ميکند تا فشار کمتري به غضروف مفصلي و ساختمان مفصل وارد شود. سلامت : بنابراين فردي که دچار آرتروز زانو ميشود، بيشتر در کدام قسمت زانو دچار مشکل است؟ فردي که دچار آرتروز و ساييدگي ميشود، بيشتر غضروف مفصلش آسيب ميبيند که اين مشکل بيشتر در افراد بالاي 40 تا 50 سال ديده ميشود. ولي در افراد جوان مشکل زانو به واسطه آسيب ليگامانها و آسيب منيسکها است که بيشتر در ورزشکاران در فعاليتهاي ورزشي رخ ميدهد. سلامت : علت ايجاد آرتروز زانو چيست؟ آرتروز و ساييدگي فرآيندي است که به طور طبيعي در همه افراد پيش ميآيد و ناشي از افزايش سن است. حال يک سري از افراد عوامل زمينهاي دارند که اين خردگي و ساييدگي در آنها زودتر و شديدتر ايجاد ميشود مانند کساني که وزن زياد دارند، انحراف زياد در زانو دارند، پا پرانتزي هستند يا آسيبي به زانويشان وارد شده است. سلامت : يکي از مسايل مهم، چاقي و اضافه وزن است. چه مقدار وزن اضافه براي زانو مضر است؟ قطعا اضافه وزن هر چه قدر کمتر باشد بهتر است و بايد وزن را در حد طبيعي نگه داشت. فرمولي در اين زمينه وجود دارد به اين صورت که موقع راه رفتن در سطح صاف حدود 5/2 تا سه برابر وزن بدن، به زانوها فشار وارد ميشود. موقع بالا و پايين رفتن از پله اين نيرو 10 برابر ميشود. حالا شما حساب کنيد فردي که پنج کيلوگرم اضافه وزن دارد، در واقع 50 کيلوگرم وزن اضافه به زانوهاي خود وارد ميکند، بسته به اينکه روزانه چند تا پله را بالا يا پايين ميرود، چقدر از سطح شيبدار عبور ميکند و چه مقدار زمان صرف ميکند و... و خوب بايد بدانيد که بيماري آرتروز و ساييدگي به علت افزايش نيرو و فشار در فرد ايجاد ميشود. بنابراين حتي يک کيلوگرم اضافه وزن هم ميتواند به زانو فشار وارد کند و خردگي و ساييدگي زانو را افزايش دهد که اگر اين فشار ادامه پيدا کند، ميتواند نسج منيسک را از حالت طبيعي خود خارج کرده و پارگي منيسک را ايجاد کند. افزايش وزن در افرادي که قوس زانو دارند يا پا پرانتزي هستند، خطرناکتر است و آثار بدتري بر روي زانو ايجاد ميکند. سلامت : آيا دويدن هم سبب ايجاد آرتروز زانو ميشود؟ دويدن سبب کوبيدن در مفصل زانو ميشود. در نتيجه غضروف مفصلي به خصوص در افراد ميانسال آسيب ميبيند و درد و ناراحتي شدت پيدا ميکند. بنابراين توصيه ما به افراد بالاي 45 تا 50 سال که علايم آرتروز را به صورت خفيف دارند، اين است که بيشتر ورزش راهپيمايي را انجام دهند و از ورزشهاي دويدني و پريدني پرهيز کنند. سلامت : آيا حرکت اسکات يا نشستن و برخاستن با وزنه که به خصوص در باشگاههاي بدنسازي انجام ميشود براي زانو ضرر دارد؟ هميشه حرکاتي که در انتهاي مفصل باشد مانند نشستن کامل، خم کردن يا راست کردن کامل و.... به مفصل زانو فشار ميآورد. بنابراين فرد بايد حدود 20 دقيقه پيش از انجام تمرينات ورزشي، خودش را خوب آماده و گرم کند. اين حرکت براي تقويت عضله چهارسر ران انجام ميشود و خيلي هم خوب است. به شرطي که فرد مشکلي در زانو نداشته باشد و با کنترل کامل و گرم کردن کامل اين حرکت را انجام دهد. ولي اگر شخصي علايمي شامل درد و ناراحتي در زانو، درد زير کشکک و خوردگي در غضروف دارد، نبايد اين حرکات را انجام دهد زيرا ممکن است درد و مشکلاتش را بيشتر کند. سلامت : نظر شما درباره استفاده از دوچرخه براي تقويت زانو چيست؟ استفاده از دوچرخه مشکلي ندارد به خصوص اگر افرادي که مقداري علايم آرتروز و ساييدگي دارند زين دوچرخه را بالا بياورند تا موقع دوچرخه زدن مجبور نشوند زانو را خيلي خم کنند. ولي در کل اگر فردي هنگام دوچرخهسواري، درد و ناراحتي در زانو ندارد، مشکلي هم در استفاده از آن ندارد ولي اگر دچار درد و ناراحتي شد، يعني اينکه يا فشار زيادي به زانو وارد شده و يا خم و راست شدن زانو برايش مناسب نيست. سلامت : تردميل چطور؟ تردميل يک وسيله براي راهپيمايي بوده و وسيله بسيار خوبي براي فعاليتهاي ورزشي است. تردميل ميتواند يا بدون شيب باشد و يا شيبدار. به هر حال براي افرادي که مشکلي در زانو ندارند و در افراد جوان، ميتواند شيبدار باشد با هر سرعتي که سيستم قلبي و ريوي فرد اجازه ميدهد. ولي توصيه ميشود افرادي که بالاي سن ميانسالي هستند و مقداري علايم آرتروز و ساييدگي در آنها وجود دارد به تردميل شيب ندهند و با سرعت حدود چهار تا پنج کيلومتر در ساعت حرکت کنند که يک راهپيمايي معمولي است و مشکلي را براي فرد ايجاد نميکند و فرد ميتواند يک روز در ميان حدود 45 دقيقه تا يک ساعت آن را انجام دهد. البته متناسب با سيستمهاي ديگر بدن. سلامت : افرادي که آرتروز شديد دارند چطور؟ افرادي که آرتروز شديد دارند حتما سعي کنند راهپيمايي داشته باشند به اين صورت که از 10 دقيقه شروع کرده و در دفعات بعد تا حدي که تحمل ميکنند پنج دقيقه پنج دقيقه به آن اضافه کنند. سلامت : بسياري از پزشکان براي درمان و تقويت عضله زانو آبدرماني توصيه ميکنند، اين کار به چه شکل است؟ به اين شکل که به افراد مبتلا به آرتروز و ساييدگي توصيه ميکنيم که در استخر و در قسمت کم عمق که تا قسمت سينه آب وجود دارد، راه بروند. زيرا مقاومت آب سبب ميشود عضلات پا و زانو تقويت شوند. سلامت : آيا تغذيه در برطرف کردن ساييدگي زانو تاثيري دارد؟ درباره تغذيه در حال حاضر مدرک ثابتشدهاي وجود ندارد. در حال حاضر مکملهايي در بازار وجود دارد که از آنها استفاده ميشود که البته نقش آنها بهطور صددرصد ثابت شده نيست. آنچه اين مکملها انجام ميدهند اين است که ممکن است کيفيت مايع مفصلي و کيفيت بافت غضروف مفصلي را بهبود ببخشد و سبب شود مقداري از علايم ساييدگي فرد بهتر شود.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 517]