واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: صنايع دستي غني در هر منطقه اي بيانگر فرهنگ و تمدن تاريخي آن منطقه است كه استان كردستان در اين بخش بعنوان يكي از مناطق صاحب هنر شناخته شده است. بسياري از توليدات صنايع دستي در منطقه كردستان به دليل عدم استفاده مردم به فراموشي سپرده شده است، با اين اوصاف هنوز تعدادي از حرفه هاي صنايع دستي در كردستان بصورت فعال مانده كه بايد با معرفي آن و تلاش براي حمايت از آنها شرايط رونق را فراهم آوريم. دست ساختههاي مردم كردستان كه از قدمتي به درازاي تاريخ منطقه برخوردار است را ميتوان يكي از جاذبههاي گردشگري استان كردستان دانست كه در سالهاي اخير بشدت مورد توجه گردشگران داخلي و خارجي قرار گرفته است. صنايع دستي در استان كردستان تهيه و توليد انواع فرآوردههاي دستي از ديرباز مرسوم بوده است. مهمترين صنايع دستي استان عبارتند از: * سفالگري و سراميكسازي هنر سفالگري از زمانهاي بس كهن در كردستان رايج بوده و ظرفهاي سفالين متعددي در زير زمين كشف شده و نشان ميدهد كه اين هنر در دوره پيش از تاريخ در كردستان مورد توجه فوقالعاده مردم بوده و تعدادي از آنها را در گورهاي مردگان پيدا كردهاند. زيرا مردم آن زمان اعتقاد داشتند كه پس از مرگ مجددا زنده ميشوند و به اين ظروف احتياج خواهند داشت و از اين رو در هنگام به خاك سپردن مردگان مايحتاج زندگي را هم با آنان دفن ميكردند. در دوره ساسانيان جنس لعاب تكامل يافت و كردستانيها ظروف لعابدار بسيار زيبايي ميساختند كه تعدادي از اين ظروف از زير خاك بيرون آمده است. هنر سفالسازي از آن تاريخ به بعد در ايران رونق پيدا كرد و ظروف لعابدار با گل معمولي ساخته ميشد و آن از خاك رس بدون ماسه و شن و مواد آهكي بود و اين نوع ظروف در كردستان به وفور پيدا ميشود. * كاشي كاري صنعت كاشي كاري نيز در كردستان رونق بسياري دارد و اين صنعت از قرن سيزدهم هجري قمري به بعد رو به پيشرفت گذاشت و داخل مسجد دارالاحسان و مسجد دارالامان و خانههاي قديمي سنندج از كاشيهاي معرق پوشيده است و هنر ساختن كاشيهاي معرق در زمان امان اللهخان اول اردلان (? ????-????هجري) ساخته شد و به حد كمال رسيد و صنعت كاشيسازي در اين زمان رو به تكامل گذاشت. * قاليبافي قالي بافي در كردستان بسيار رايج است و نام كردستان هميشه مترادف با مهمترين قاليهاي دستباف بوده كه با كمال ذوق و سليقه پديد آمده است و قالي افشار و سنندج و بيجار و بوكان امروز شهرت جهاني دارد و به تحقيق يكي از پرارزشترين فرشهاي ايران است. بيشتر طرحهاي مورد استفاده قاليبافان در كردستان طرحهاي شكسته بوده و بندرت از طرحهاي ديگر استفاده ميشود، از ميان اين طرحها ميتوان به طرح ماهي درهم (هراتي)، ريزماهي نقش بتهاي، گل وكيلي، گل ميرزاعلي، گل مينا و شاخ گوزن و ميناخاني اشاره كرد. * گليم مبدا مشهورترين گليمهاي كردستان، سنه است كه در حال حاضر شامل سنندج و اطراف آن ميشود، اين منطقه از مراكز مهم توليد قالي و گليمهاي كردستان به شمار ميآمده است. سنه از زمان سلطنت صفويان پايتخت كردستان بوده است و تاثير صفويان در گليمهاي به جاي مانده از قرون هجدهم، نوزدهم و اوايل قرن بيستم به وضوح ديده ميشود. گليمهاي قبايل سنجابي و جاف تحت تاثير آويزهاي زربافت و قلاب دوزي شده صفوي است، گليمهاي سنه چه از نظر فني و چه از لحاظ زيبايي شناسي با ديگر گليمهايي كه توسط قبايل و چادرنشينان كرد بافته شده، تفاوت دارد. در بافت آنها نوعي ذوق هنري ديده ميشود و بيش از گليمهاي ديگر به فرش- هاي گرهدار ايراني شبيه است. * منبت كاري منبت كاري چوب در كردستان از قديم رواج داشته و درهاي چوبي در كردستان و برخي از روستاهاي آن كه به جاي مانده متعلق به دوران صفوي بوده كه داراي كنده كاريهاي دقيق و به صورت گل و كتيبههاي گوناگون است. منبت كاريهايي كه بر در امامزادهها و مشايخ انجام شده بسيار با ارزش است و امروز هم منبت كاران كرد در كردستان به كار خود ادامه ميدهند و منبت كاري رواج كامل دارد. اكنون در سنندج معروفترين و زبردستترين منبت كاران در كارگاههاي خود مشغول به كارند همراه با سبكهاي جديد، كه در آن ابداع و ابتكار خود را محفوظ داشتهاند. * نازك كاري چوب ساخت فرآوردههاي چوبي و نازك كاري در سنندج سابقه طولاني دارد و محصولات چوبي اين شهر از قديم الايام خواستاران فراواني داشته، بويژه تخته شطرنج هاي سنندج از مرغوبيت خاصي برخوردار است و در كارگاههاي نازك كاري علاوه بر تهيه تخته شطرنج محصولهاي ديگري از قبيل قوطي سيگار و شيريني خوري و كيف زنانه و جعبه و لوازم آرايش و سيني و بشقاب و غيره توليد ميشود و امروز كارگاههاي خراطي كردستان بيشتر به تهيه قليان و پيپ چپق و عصا و چوب دستي و چوب سيگاري ميپردازند. * موج بافي يكي ديگر از صنايع دستباف كردستان موج بافي است، كردها از موج براي نگهداري رختخواب و وسايل اضافي بهرهبرداري ميكنند و در ضمن به عنوان پشتي هم از آن استفاده مينمايند و زيبايي خاصي به محل زندگي ميدهد. تهيه موج كه مانند پارچه نازك و لطيف است در اغلب شهرها منجمله سنندج، سقز، بانه و مريوان رواج دارد. * شالبافي شال يك نوع پارچهاست كه براي تهيه لباس كردي مورد استفاده واقع ميشود. دستبافان شال اين مناطق، با استفاده از پشم بز كه در اصطلاح محلي به آن مرز ميگويند شال را توليد ميكنند. * كلاش بافي گيوه يا به زبان محلي كلاش، پاي افزاري است تهيه شده از مواد طبيعي موجود در محيط مانند نخ و چرم كه با توجه به خنكي و سبكي آن بسيار، مورد توجه بوده و در فصول گرم سال مورد استفاده دارد. اين هنر با قدمتي بيش از دو هزار سال مختص مناطق كردستان است و كفش يا پاي افزار منطقه شناخته ميشود كه قبلا در دو طرح ساخته ميشده است. طرح اول مخصوص آقايان بود كه كفه آن ضمخت و داراي نوك برآمده بود زيرا مردان به خاطر داشتن كارهاي سنگين و كوهپيمايي لازم بود كلاش آنها از استحكام خاصي برخوردار باشد. طرح دوم مخصوص دختران و زنان بود و اين طرح داراي كفهاي زيبا و رنگين در رنگهاي مختلف با همان مواد اوليه اما نسبت به طرح اول از لطافت خاصي برخودار بود. با رشد صنعت توليد كفش و عرضه كفشهاي مختلف به بازار، اين صنعت ركورد قابل چشمگيري پيدا كرد و به طور رسمي ميرفت تا اين هنر به دست فراموشي سپرده شود. اما در مناطق اورامان با توجه به صعب العبور بودن اين منطقه و عدم تاثير صنايع جديد اين هنر در اين منطقه محفوظ ماند تا اين كه با عنايت و همكاري سازمان صنايع دستي كردستان در سالهاي اخير اين هنر صنعت مجددا پا به عرضه وجود گذاشت و مورد توجه جهانيان قرار گرفته است. كلاش مشخصات منحصر به فردي دارد چون كفه كلاش كاملا پارچهاي بوده و رويه آن نيز نخ است، به همين علت پا داخل آن عرق نميكند و با توجه به خاصيت (اسموزي) كلاش، رطوبت داخلي كلاش از طريق پارچه و نخ به بيرون هدايت ميشود كه اين موضوع باعث ميشود ضمن جذب رطوبت پا نيز خنك شود و اين خاصيت را درهيچ پاي افزاري نميتوان ديد. كلاش تنها پاي افزاري است كه داراي خط تقارن است به اين معني كه چپ و راست براي آن نيست و براي حفظ اين فرم و مدل بايد هرچند مدت كلاش را راست و چپ و يا چپ و راست با پا كرد. پيادهروي با كلاش متناسب با فرم و مرفولوژي پاها است كفه آن و قسمت سينه گود پا بر آمده و در پاشنه پا بر جسته اين فرم باعث رفع خستگي و عدم خسته شدن پاها در هنگام پياده روي ميباشد. موضوع بسيار مهم و حايز اهميت آن است كه از نظر زيست محيطي هيچ نوع آلودگي محيط بعد از استفاده آن ايجاد نميكند چون مواد مصرفي آن كاملا طبيعي است و به وسيله آنزيمهاي موجود در خاك كمتر از يك سال تجزيه و به عناصر اوليه طبيعي خود تبديل ميشود در حالي كه ساير پاي افزارها به طور متوسط 50سال طول ميكشد كه تجزيه شوند. در ساخت و توليد اين پاي افزار هيچ نوع دستگاه صنعتي دخيل نيست اين امر باعث ميشود زمينه اشتغال را براي افراد زيادي در منطقه ايجاد كند. مواد اوليه مورد نياز براي كلاش پارچه نخي مانند متقال، چلوار، نخ تابيده شده، لايهها در دو سايز و پوست يا چرم گاو است. بعد از انتخاب سايز مورد نظر كاشيبند زير آن را باز كرده، كفه آنرا با سبزه ماش داده تا شيره سبزه در بافت كفه نفوذ كند سپس آن را پوشيده و هر چند مدت بايد به صورت لنگه به لنگه پوشيد تا فرم و مدل آن به هم نخورد و همچنان زيبا بماند. ساخت كفه و بافت رويه آن به طور متوسط چهار نفر روز وقت لازم دارد. قيمت هر جفت كلاش مرغوب به طور متوسط در شهر سنندج بين 600تا 900 هزار ريال است كه اين رقم متناسب با نوع بافت تغيير ميكند. كلاش را با آب سرد و پودر لباسشوئي شسته و بلافاصله دو عدد بطري شيشهاي و يا قالب كفش را داخل آن قرار داده سپس قسمت بيروني آن را ميشويد بعد از خشك شدن بطريها را بيرون آوريد. طريقه نگهداري آن نيز ساده است، هر موقع خواستيد كلاش را نپوشيد، حبهاي قرص نفتالين يا مقداري توتون داخل كلاش ريخته و سپس آن را در جاي خشك نگهداري كنيد تا از گزند حشرات مصون بماند. به هر حال اگر خواستيد كلاش بخريد يادتان نرود كلاش را لنگه به لنگه كنيد از خيس شدن آن جلوگيري كنيد و نگذاريد اشخاص ديگر از آن استفاده كنند، زيرا اين موارد بر روي عمر كلاش اثر ميگذارد. 533/7354
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 429]