تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835293641
عقل سرخ(فلسفه اشراق؛ مبادي و مباني آن
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: فلسفه اشراق؛ مبادي و مباني آن
زندگينامه شيخ اشراق آثار وتاليفات او انديشه هاي ديني- فلسفي ايران و يونان شهرت سهروردي پس از مرگش به زودي عالم اسلام را فرا گرفت و حتي به ممالک غرب اسلامي هم رسيد. علماي مسلمان، فلسفه اشراق را به عنوان وسيله اي متقن در راه احياي پويايي فلسفه پذيرفتند. حکمت مشائي ابن سينايي توسط حجت الاسلام ابوحامد غزالي در کتاب تهافت الفلاسفه مورد انتقاد قرار گرفته بود(1) اما حکمت اشراق باب نويني در فلسفه اسلامي گشود و از اين طريق فلسفه به حيات خود ادامه داد. حکمت اشراق چنانکه معروف است و بسياري از شارحان و مورخان فلسفه در جهان اسلام اشاره کرده اند منابع گوناگوني دارد. از سويي ريشه در حکمت فهلواني و خسرواني دارد و در برخي از مسائل و مطالب تمثيلي و نوشته هاي مرموز ملهم از داستانهاي اساطيري ايران است، از سويي ديگر از روش فلسفي مشائي به ويژه روش برهاني استفاده مي کند و سخت مي کوشد که بينش و حدس فلسفي افلاطوني را نظام پردازي کند و آن را در يک قالب فلسفي درآورد. همچنين باتاويل و تفسير فلسفي آيات بسياري از نکات ظريف قرآني را توضيح مي دهد و سرانجام و در نهايت شناخت از کل با زباني خاص يعني لسان الاشراق را که مي توان آن را زبان ساخته شده فلسفي ناميد، به تعليم مي پردازد که تعليم اول اشراقي اش خوانده اند. در همين مقام است که خود فلسفه اشراقي به غايت نظام پردازي فلسفه مي رسد. زندگينامه شيخ اشراقشيخ اشراق، شهاب الدين يحيي بن اميرک سهروردي در سال 549ه-.ق در سهرورد از توابع زنجان متولد شد و تحصيلات مدرسي را در مراغه واصفهان به پايان آورد تا بدان حد که در اکثر زمينه هاي علمي زمانه اش به استادي رسيد و گذشته از علوم رسمي در تصوف و عرفان نيز پايگاهي بلند يافت وي مدتي در آسياي صغير به سير در آفاق و انفس پرداخت و از آنجا به حلب رفت. در اقامت محدود خود در اين شهر با فقها و سرانجام با حکومت درگيري پيدا کرد و عاقبت در راه دفاع از عقايد خويش در جواني به اتهام بد ديني و فساد، به فتواي فقيهان و صلاح الدين ايوبي در سال 587ه-.ق در همان شهر کشته شد. از اين رو به شيخ اشراق لقب "شيخ مقتول" نيز داده اند. (2) "اين انديشه گر ايراني که او را “صاحب الايد و الملکوت، “خارق البرايا و حتي “المعلم الثالث ناميده اند به" شيخ اشراق" معروف است".(3) آثار وتاليفات اوشيخ اشراق آثار فراواني به عربي و فارسي نوشته و نيز اشعاري به عربي و فارسي از او باقي مانده است.(4) از خصوصيات کلي آثار او تلفيق نظم و نثر و آيه و حديث و فلسفه و عرفان است که گذشته از جنبه علمي ارزش ادبي فوق العاده دارند. هانري کربن و سيد حسين نصر تلاشهاي وسيعي در مورد انديشه هاي سهروردي داشتند و از او به عنوان احياگر انديشه هاي ايران باستان تاکيد کرده و بارها متذکر اين نکته گرديده اند که آنچه را به طور عميق مورد توجه قرار داده اند ويژگي عرفاني انديشه سهروردي است. از بررسي آثارش بر مي آيد که آنها را مقارن با يکديگر نوشته و لذا تعيين ترتيب تاريخي براي آنها ميسر نيست(5) و نيز از مقدمه برخي آثارش برمي آيد که آنها را براي تدريس فراهم آورده است. (6) از ميان آثار فلسفي او الواح عمادي، پرتونامه، کلمه التصوف و هياکل النور، قرابت بسياري دارند جز اينکه الواح عمادي اندکي مفصل است و در آن به تاييد نظريات فلسفي با آيات قرآني، توجه خاص شده و در کلمه التصوف از جانب منصف اهتمام خاصي به تعريف اصطلاحات اخلاق و تصوف شده است. در اين رسائل که با بياني روشن و خالي از قيل و قال نوشته شده است ابتدا مختصري از منطق و طبيعيات و بعد مسائل مهم الهيات به صورتي مفتح طرح شده است. اللمحات خلاصه اي است از التلويحات. و المقاومات ملحقاتي است بر التلويحات و المشارع مفصل ترين کتاب فلسفي او که در آن بيشتر به بحث پرداخته به منزله شرحي است بر التلويحات. و تنها حمکه االاشراق است که از لحاظ محتوي و زبان با ساير آثارش تفاوت دارد. در مورد اهميت اين کتاب خود سهروردي در بيشتر آثار فلسفي خود اشاراتي کرده است.(7) و گفته شهروزي و نيز قطب الدين شيرازي در مقدمه شرح حکمه الاشراق قابل توجه است و چنين برمي آيد که اين کتاب از شهرت کافي برخوردار و همواره مطمح نظر انديشمندان بوده است (8) از اين تاليفات مهم شيخ اشراق که بگذريم متوجه مي گرديم که آثار وي داراي شروح متعددي بوده است که اين خود از اهميت آثار سهروردي حکايت مي کند برخي از مهمترين شروحي که بر آثار وي نگاشته شده است عبارتند از: 1- شرح حکمه الاشراق نوشته شمس الدين محمد شهروزي، قرن هفتم 2- الفنقيحات في شرح التلويحات نوشته ابن کمونه در قرن هفتم. 3- شرح حکمه الاشراق نوشته قطب الدين شيرازي (634-710ق) 4- شرح رساله هياکل النور، نوشته جلال الدين دواني (830- 908ق.) 5- ترجمه و شرح حمکه الاشراق نوشته محمد شريف نظام الدين هروي در قرن يازدهم. 6- تعليقه بر شرح حکمه الاشراق قطب الدين شيرازي نوشته صدرالدين محمدبن ابراهيم مشهور به ملاصدرا(979-1050ق.) انديشه هاي ديني- فلسفي ايران و يونانحکمت اشراق که ميراث اقوام و در بر دارنده انديشه ها، الهامها و حکمتهاي چندين بزرگمرد بوده است که سهروردي به آنها ساختماني فلسفي و سازگار داد و در اين راه از روشهاي برهاني و اصول متعارفي ارسطويي نيز بهره برد و توانست نظامي اصيل بنيان نهد. آنچه را که خود حکمت بحثي صرف مي نامد يعني فلسفه مشاء را که تنها تکيه بر استدلال دارد والهام و مکاشفه و مشاهده و حدس فلسفي را ناديده مي گيرد با حکمت ذوقي که برعکس با رياضت و مشاهده و قوه متخيله خلاقه بر مبناي بينش فطري موضوع مدرک سروکار دارد به گونه اي هماهنگ و با معنا درآميخت و از آن روش علمي ساخت که علم الانوار ناميده شده است.(9) سهروردي خود بارها به سرچشمه هاي تاريخي- اساطيري اين حکمت در چهار کتاب اصلي ساختمان يافته و فلسفي خود يعني تلويحات، مقاومات، مطارحات، و مشارع و حکمه الاشراق اشاره کرده و چهار گروه از حکما و شخصيتهاي اساطيري را در پرورش و گسترش آن سهم دانسته است: “در پارسيان گروهي بوده اند که به حق رهنمون بودند و بدان عدل مي ورزيدند ما حکمت شريف آنان را که ذوق افلاطون و حکماي پيش از او بدان گواه است در کتاب موسوم به حمکه الاشراق زنده کرده ايم...(10) حال از جمله شخصيتهايي که بر انديشه شيخ اشراق تاثيري بس ژرف داشتند از اين قرارند 1- سرچشمه يوناني که با طبقه اي از فلاسفه يونان چون فيثاغورث و انباذ قلس آغاز مي گردد و در شخص افلاطون “صاحب الايد و النور به اوج مي رسد. 2- سرچشمه اي که آغازش با هرمس “والد الحکماء است و نزد گروهي از هرامسه ادامه پيدا مي کند.3- از مهمترين سرچشه هاي اين حکمت علماي فهلواني هستند که سرآغاز آنها کيومرث است و او را با نام “مالک الطين که ترجمه عربي همان “گلشاه لقب شخص اول اسطوره ايراني است مي شناسد. اين حکمت پس از وي توسط افريدون و پس از وي توسط کيخسرو در ايران زمين به کار گرفته مي شود و به واسطه “فره کياني و “فره ايزدي نهفته در اين حکمت، حکومت اساطيري حکومتي عادل و در اوج کمال بوده که در نظام اشراقي در دوران اسلام توسط حکيم متاله ملاصدرا ادامه پيدا نمود. 4- سرچشمه هندي که توسط گروهي از برهمنان گسترده مي شود سهروردي پس از بر شمردن چهار سرچشمه حکمت اشراق، حاصل آن را از سه طريق مي داند: 1- خميره حکمت فيثاغورثيان که آن را با استفاده از تمثيل نور بيان مي کند واز طريق حکماي يونان دست به دست مي گردد و به دست شخصي مي رسد که سهروردي او را “برادر اخميم مي نامد (احتمالا همان ذوالنون مصري است که يکي از سران طبقه اول صوفيه در طبقه بندي سلمي صاحب “طبقات الصوفيه است. و توسط او به دست ابوسهل عبدالله تستري مي رسد. 2- خميره حکمت خسرواني که از طريق شخصيتهاي اساطيري ايراني دست به دست مي گردد و به ابو زيد بسطامي و توسط وي اول به منصور حلاج و سپس به ابوالحسن خرقاني مي رسد. 3- از امتزاج انوار حکمت فيثاغورسيان، انباذ قلس و افلاطون الهي و انوار حکمت ايرانيان، هم از جانب شرق و هم از جانب غرب مايه اي فراهم مي آيد که سهروردي را هدايت کرده و او را در جهت ايجاد “علم الانوار و “فقه الانوار ياري داده است.(11) حال که با مباني و سرچشمه هاي حکمت اشراق آشنا شديم گفتني است که يکي از فيلسوفاني که بر حکمت اشراق تاثير زيادي بر جاي گذاشت و سهروردي نيز در جاي جاي کتابهاي خود به آن اشاره کرده است “ابوالبرکات بغدادي مي باشد. در موارد بسياري در حاشيه نسخه هاي خطي آثار سهروردي با توجه به موضوع مورد بحث نظر او و سهروردي منطق با يکديگر است. يکي از کتابهاي مهم ابوالبرکات که تاثير آن به خوبي در انديشه سهروردي نمايان است کتاب “المعتبر في الحکمه است. اين اثر ابوالبرکات يکي دانشنامه فلسفي ضد ارسطويي مي باشد که تاثيري ويژه بر سهروردي و بازسازي اشراقي اواز فلسفه نهاده است. ابوالبرکات بغدادي و سهروردي هر دو مدعي اند که روش شناسي ساختاري آنها مبتني بر شهود نخستين فاعل شناسايي است که درک بي واسطه او از وجود و زمان و مکان و از کل به عنوان شي قابل شناخت و اساسا ظاهر قائم بهذات موجب تشخيص چيستي وجود و علم مي گردد. همچنين سهروردي چندين بار به ديدگاه افلاطوني ابوالبرکات بغدادي که مورد قبول وي است تصريح مي کند و در ملاحظه نتايج کليدي فلسفي، روش شناسي ابوالبرکات در اصلاح اصول حکمت سهروردي منعکس است. پس روشن مي گردد که ابوالبرکات منبع مهم و بي واسطه سهروردي در بسياري از رهيافت هاي غير مشائي است. (12) ابوالبرکات و سهروردي هر دو کوششهاي جدي در تدوين مجدد بسياري از اصول فلسفي کردند کاري که هيچ فيلسوف ديگري با چنين روش مدوني انجام نداده و اين بدان لحاظ است که مطالعه و بررسي سهروردي از کتاب المعتبر في الحکمه ابوالبرکات بغدادي بايد به عنوان اصلي که در تبيين ساختار حکمت اشراق کمک مي کنند بررسي مي شود.(13) حکمت اشراق باب نويني در فلسفه اسلامي گشود و از اين طريق فلسفه به حيات خود ادامه داد. حکمت اشراق چنانکه معروف است و بسياري از شارحان و مورخان فلسفه در جهان اسلام اشاره کرده اند منابع گوناگوني دارد. از سويي ريشه در حکمت فهلواني و خسرواني دارد و در برخي از مسائل و مطالب تمثيلي و نوشته هاي مرموز ملهم از داستانهاي اساطيري ايران است، از سويي ديگر از روش فلسفي مشائي به ويژه روش برهاني استفاده مي کند و سخت مي کوشد که بينش و حدس فلسفي افلاطوني را نظام پردازي کند4- احياگران اشراقي: مستشرقان و مورخان فلسفه اسلامي در آغاز قرن بيستم به اين حقيقت تاريخي پي بردند که سهروردي از شخصيتهاي مهم و موسس حوزه انديشه فلسفي حکمت اشراق در عهد پس از ابن سينا است. محققان برجسته غربي همچون کارادوو ماکس هورتن مقاله هاي کوتاهي درباره سهروردي نوشته اند. نيز لويي ماسينيون (13) در اواخر دهه بيستم آثار سهروردي را طبقه بندي کرد. در نيمه دهه سي ميلادي، اتواشپيس برخي از رساله هاي تمثيلي و نمادين و رمزي و فلسفي سهروردي را تصحيح و به انگليسي ترجمه کرده اند. هلموت ريتر هم ازجنبه هايي از زندگي سهروردي بحث کرد و وي را از سه عارف مسلمان هم نان و هم ديار او متمايز کرد و در آغاز نيمه دهه چهل تصحيح و چاپ بسياري از آثار فلسفي سهروردي توسط هانري کربن علاقه ويژه اي رابه انديشه هاي شخصيتي که در سنت فلسفه و حکمت اسلامي او را به عنوان رئيس و موسس حکمت اشراق و يا شيخ اشراق مي شناسد برانگيخت. سيد حسين نصر(15) نيز در سالهاي اخير ابعاد معنوي و ديني تعاليم سهروردي را بررسي کرد. دو شخصيت اخير يعني هانري کربن و سيد حسين نصر تلاشهاي وسيعي در مورد انديشه هاي سهروردي داشتند و از او به عنوان احياگر انديشه هاي ايران باستان تاکيد کرده و بارها متذکر اين نکته گرديده اند که آنچه را به طور عميق مورد توجه قرار داده اند ويژگي عرفاني انديشه سهروردي است. پي نوشت ها:1- فلسفه از جمله علومي است که بارها از سوي نحله هاي مختلف فکري و عقيدتي مورد نقد و جرح قرار گرفته است والبته فلاسفه هم ناقدين را بي نصيب ننموده اند به پاسخ آنها پرداخته اند. يکي از نحله هاي فکري که به فلاسفه تاخته اند عرفا و اهل تصوف مي باشند که غزالي زبانزد آنهاست. وي در کتاب عقل ستيز خود يعني تهافت الفلاسفه به تناقض گويي هاي فلاسفه پرداخته است. و ابن رشد فيلسوف مکتب ارسطويي با کتاب “تهافت التهافت به ايرادهاي غزالي پاسخ گفته است. 2- براي اطلاع بيشتر از زندگينامه شيخ اشراق مي توانيد به کتب ذيل مراجعه نماييد: - مقدمه مجموعه هاي سه گانه مصنفات شيخ اشراق، نوشته هانري کربن و سيد حسين نصر، - دايره المعارف الاسلاميه، ج .12- مقاله دکترمصطفي محمود حلمي در مجله کليه الادب، ج13، جز اول. 4- آثار شيخ اشراق که حدود 20 کتاب و رساله مي شود به دست محققان برجسته هانري کربن و سيد حسين نصر در مجموعه مصنفات شيخ اشراق منتشر شده است. 3- ر.ک. نزهه الارواح، شهروزي، ج2، ص 120-119 و کربن، هانري، تاريخ فلسفه اسلامي ص 2755- مقدمه حکمه الاشراق، ص 106- مقدمه المشارع، ص 1947- مقدمه المشارع، ص 361 8- سهروردي، مجموعه مصنفات شيخ اشراق، تصحيح و تحشيه و ترجمه نجفقلي حبيبي، ج4، ص 6-39- شهروزي، شمس الدين محمد، شرح حکمه الاشراق، تصحيح، تحقيق و مقدمه حسين ضيايي، ص 2610- حبيبي، نجفقلي، همان ص 911- ضيايي ، حسين، همان، ص 28-2512- ضيايي، حسين، معرفت و اشراق در انديشه سهروردي، مترجم سيما نوربخش، ص 25 و ص 813- ابراهيمي ديناني، غلامحسين، شعاع انديشه و شهود در فلسفه سهروردي، ص 16514- لويي ماسينيون اولين کسي بود که هانري کربن را با فلسفه سهروردي آشنا نمود و اين آشنايي هانري کربن موجب تحولي عظيم در افکار او گرديد. که سبب شد سفرهايي به ايران نمايد و با انديشمندان ايراني همچون نصر، علامه طباطبايي مناظرات و بحثهاي فراواني در مورد فلسفه سهروردي و حکمت متعاليه ملاصدرا انجام دهد. 15- ر.ک. نصر، سيد حسين، سنت عقلاني اسلامي ايران، تحقيق، مترجم وتحشيه سعيد دهقاني منبع:سکينه نعمتي، روزنامه‌ي رسالت
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 643]
-
گوناگون
پربازدیدترینها