واضح آرشیو وب فارسی:عصر ایران: سوابق BBC در آستانه راه اندازي شبكه فارسي زبان در کودتای 28 مرداد 1332 گوینده خبر بی بی سی فارسی با اعلام جمله "اکنون ساعت دقیقا 12 نیمه شب است" به جای جمله همیشگی "اکنون ساعت 12 نیمه شب است" پیامی رمزی به شاه و همراهانش برای اطمینان بخشیدن به آنان و نشان دادن آمادگی لندن برای عملیات کودتا داد...وی در حالی که از قول مقامات دولت برمه این شبکه را "آسمانی پر از دروغ" ذکر کرده، خود در واکنش به این اتهام، سرویس جهانی و به تبع آن، کتاب خود را "یک آسمان پر از آزادی" نامیده است. مفهوم کلی دیپلماسی عمومی برقراری روابط حسنه دولت ها با ملت ها به جای روابط بین دولت ها و در جهت فتح قلوب و اذهان عمومی همه یا بخش های انتخاب شده ای از مردم کشورهای هدف از طریق سیاست های فرهنگی و اجتماعی است.دکتر سید مجید تفرشی در همين زمينه و با توجه به آغاز به كار شبكه ماهواره اي بي بي سي فارسي به خبرنگار تابناک گفت: تعریف رسمی پایگاه رسمی اینترنتی وزارت امور خارجه و مشترک المنافع بریتانیا از دیپلماسی عمومی، "دست یابی به اهداف سیاسی از طریق کار با عموم مردم در کشورهای خارجی" است. یک تعریف رسمی جدید تر از دیپلماسی عمومی بریتانیا این گونه است: "کار برای رسیدن به اهداف نفوذ کردن مثبت در دیدگاه های افراد و سازمان های خارجی نسبت به بریتانیا و همکاری آن ها با بریتانیا".اگرچه مبحث دیپلماسی عمومی به مفهوم رسمی غربی آن در ایران امری نسبتا جدید و دارای سابقه ای حداکثر چهل ساله است، ولی سیاست های مشابه این مساله توسط مقامات بریتانیا در ایران از ابتدای قرن نوزدهم با آغاز جدی و بی وقفه مناسبات دیپلماتیک دو کشور شروع و به خصوص از نیمه آن سده با استقرار دایرههای مختلف دیپلماتیک بریتانیا در شهرهای مختلف ایران گسترش یافت.از این نظر و با توجه به دامنه فعالیت های متعارف و نامتعارف دیپلمات های محلی بریتانیا در ایران، شاید بتوان لندن را پیشگام دیپلماسی عمومی دولت های سلطه جوی خارجی در تاریخ ایران و احتمالا دیگر کشورهای خاورمیانه حتی پیش از رایج شدن اصطلاح و سیاستی مشخص با این نام دانست.این تاریخ نگار ایرانی در ادامه با با اشاره به اینکه شیوه های اجرایی دیپلماسی عمومی بریتانیا در ایران و دیگر کشورها در طول دهه های اخیر دچار تغییر و تحولات بسیاری بوده و از راه های مختلفی اعمال شده اند افزود: در سال 2005 کمیسیونی به ریاست لرد "پاتریک کارتر" از سوی وزرای خارجه و دارایی بریتانیا مامور بررسی و بازنگری اساسی در سیاست های دیپلماسی عمومی آن کشور شد. از زمان تدوین و انتشار گزارش لرد کارتر به بعد، بخش دیپلماسی عمومی در کمیسیون سیاست خارجی پارلمان بریتانیا نیز فعال و به طرز قابل ملاحظه ای بیشتر از گذشته موجب تعامل قانون گزاران آن کشور با سرویس جهانی بی بی سی و بریتیش کانسل و مسئولان آن موسسات در جهت دگردیسی و پوست اندازی آن دو نهاد سنتی و رسمی شده است.وزارت خارجه بریتانیا محورهای اساسی کنونی دیپلماسی عمومی این کشور را این گونه اعلام کرده است: یک- سرویس جهانی بی بی سی، دو- بریتیش کانسل (شورای فرهنگی بریتانیا)، سه- شبکه خبری ماهواره ای "بی.اس.ان" (بریتیش ساتلایت نیوز) و چهار- سازمان نمایشگاه های فرهنگی و تجاری بین المللی بریتانیا.این استاد دانشگاه با اشاره به بدنامی بی بی سی در بین مخاطبان خود در سراسر جهان گفت: از ابتدای تاسیس سرویس جهانی و بخش فارسی آن تاکنون، این شبکه در بین مخاطبان خود در ایران و دیگر کشورهای فارسی زبان با دو تلقی متفاوت و حتی متنافر مواجه بوده است: یکی به عنوان رسانه ای وابسته و پیوسته به وزارت خارجه بریتانیا یا یک امکان جهانی برای گسترش جریان آزاد رسانه ای. این تقابل به خوبی در تاریخ رسمی بی بی سی به قلم اندرو واکر مشاهده می شود. وی در حالی که از قول مقامات دولت برمه این شبکه را "آسمانی پر از دروغ" ذکر کرده، خود در واکنش به این اتهام، سرویس جهانی و به تبع آن، کتاب خود را "یک آسمان پر از آزادی" نامیده است.در یک گزارش مجلس اعیان بریتانیا در بررسی منشور پیشنهادی سرویس جهانی در دوره پارلمانی سال های 2005-2006 چنین آمده است: "از زمان تاسیس سرویس جهانی بی بی سی، استقلال آن اساس توفیق آن بوده است. با این همه به دلیل آن که وزارت امور خارجه و مشترک المنافع اداره تامین کننده مالی سرویس جهانی است، روابط رسمی بین آن [سرویس جهانی بی بی سی] و دولت علیاحضرت ملکه وجود دارد. توافق رسانه ای بین بی بی سی و وزارت خارجه تعیین کننده اهداف راهبردی سرویس جهانی بی بی سی است. این [توافق] سرویس جهانی بی بی سی را متعهد می سازد که برنامه های تولید و پخش شده و اولویت های رسانه ای خود را بر اساس قراردادش با وزارت خارجه تنظیم کند. همچنین وزارت خارجه نقش تصمیم گیرنده ای درباره شیوه کارکرد سرویس جهانی بی بی سی خواهد داشت. وی در باره تاریخچه تاسیس بخش فارسی بی بی سی و همچنین نفوذ گسترده بهاییان در بی بی سی اظهار داشت: بریتانیا با بهره برداری از تجربیات بخش فارسی رادیو برلین، بنای بخش تازه تاسیس فارسی بی بی سی را با کمک چند ایرانی قرار داد که از آن میان دو نفر شاخص تر از بقیه بودند: حسن موقر بالیوزی و مجتبی مینوی.که هر دو به نوعی افرادی دارای دیدگاه ها و اغراض خاص دینی یا سیاسی بودند که بر خلاف ادعای بی بی سی در بی طرفی رسانه ای، نوشته ها و محصولات رادیویی آنان را دچار شبهه پیش داوری می کرد.در واقع چه در مساله دخالت وزارت خارجه در تعیین رییس بخش فارسی و چه در گزینش یک رهبر بهایی سرشناس ، بی بی سی نشان داد که تا چه حد از ادعای بی طرفی خود به دور بوده است. برخی از کارکنان این شبکه معتقدند همه این موارد استثنایی و محصول دوران خاص و تکرار نشدنی جنگ جهانی دوم بوده و نمی توان حکم قاعده بر آن ها نهاد. ولی تجربه نشان داده که چه در مساله تاثیرگذاری بهاییان در سیاستگزاری بخش فارسی، چه در مورد جذب ناراضیان مستاصل سیاسی ایرانی و چه در مورد مداخلات وزارت خارجه بریتانیا با بازنگری ها و فراز و فرودهایی، حکایت همچنان باقی است. تفرشی ضمن بیان اینکه اغلب محققان و نویسندگان ایرانی که در بخشی از زندگی خود به دلایل مختلف سیاسی یا اقتصادی، چه با نام و چه بدون نام تن به همکاری تمام وقت با بی بی سی داده اند علاقه ای به ذکر این نکته در کارنامه، خاطرات و بیوگرافی خود نداشته و یا از آن با افتخار و به نیکی یاد نکرده اند در بیان جهت دار بودن فعالیت این بنگاه خبری گفت:گزارشگران اعزامی بخش فارسی به اسراییل و عکا که در گزارش های خود جمهوری اسلامی را متهم کرده اند،می بینیم که همه گزارشگران اعزامی و تهیه کنندگان این قبیل آگهی های گزارش گونه در عکا و دیگر شهرهای آن خطه، به سرعت راه ترقی را در بی بی سی فارسی پیمودند و همه آن ها در تغییر و تحولات اخیر این شبکه ارتقای رتبه یافته و از هم اکنون جایگاه بالایی در تلویزیون در آستانه تاسیس آن یافته اند. وی در مورد نقش این بنگاه به اصطلاح بی طرف در سرنگونی دولت مردمی دکتر مصدق با بیان اینکه، اصرار مسئولان وزارت خارجه و سرویس جهانی به پخش برنامه های تبلیغی علیه ملی شدن نفت در ایران و حکومت مصدق بيان داشت: در آن زمان كار تا آن جا پیش رفت که تهیه کنندگان و کارکنان فارسی این شبکه به عنوان اعتراض به این سیاست دست از کار کشیدند. به دنبال روی کار آمدن دولت دکتر محمد مصدق در خرداد 1330 و با بالا گرفتن تدریجی مناقشه بین تهران و لندن و طرح احتمال وارد کردن ناوهای جنگی بریتانیا به آب های ایران و اشغال مراکز نفتی، مسئولان وزارت خارجه بریتانیا به بخش فارسی دستور دادند تا نیم ساعت به برنامه های روزانه خود بیفزاید. این افزایش برنامه بی بی سی فارسی در 15 دقیقه عملی شد، ولی پس از مدتی با از میان رفتن گزینه نظامی بریتانیا علیه ایران متوقف شد. پرده آخر نمایش همگامی بی بی سی فارسی با دولت بریتانیا علیه ملی شدن نفت در ایران، همکاری مستقیم این شبکه در کودتای 28 مرداد 1332 و سرنگونی حکومت مصدق بود. شبکه چهار رادیوی بی بی سی در روز 22 آگوست 2005 برنامه ای از سری برنامه های موسوم به "داکیومنت/ سند" با عنوان "یک کودتای خیلی بریتانیایی" پخش کرد. در این برنامه که توسط "مایک تامپسون" مجری و برنامه ساز شناخته شده این شبکه تولید شد و بعدا چندین جایزه رسانه ای هم دریافت کرد، تصریح شد که گوینده خبر بی بی سی فارسی با اعلام جمله "اکنون ساعت دقیقا 12 نیمه شب است" به جای جمله همیشگی "اکنون ساعت 12 نیمه شب است" پیامی رمزی به شاه و همراهانش برای اطمینان بخشیدن به آنان و نشان دادن آمادگی لندن برای عملیات کودتا دادند.وی با اشاره به اینکه مسئولان وزارت خارجه بریتانیا و سرویس جهانی بی بی سی سال ها است به این نتیجه رسیده اند که چرخ تبلیغات راهبردی و دیپلماسی عمومی آن کشور با دروغ پراکنی مستقیم و مداوم نمی چرخد گفت: بی بی سی نیازی به دروغ گویی مداوم ندارد. این شبکه سال ها است که در پی جلب اعتماد مخاطب از طریق ارایه گزارش های درست و ارایه تصاویر غلط و ناکامل به مخاطبان خارجی تنها در مواقع لزوم و خاص است. در واقع بحث دیپلماسی عمومی بریتانیا بحث سیاست هماهنگ نهادهای مختلف برای اهداف مختلف راهبردی و دراز مدت است. در این مسیر نباید متوقع بود که لحظه به لحظه فعالیت های کوتاه مدت و روزمره نهادهایی همانندسرویس جهانی بی بی سی و یا بریتیش کانسل منطبق بر سیاست های اعلام شده دولتی بنماید، بلکه رسیدن به هدف نهایی و فتح قلوب و اذهان مخاطبان در خارج از مرزهای بریتانیا در میان مدت و دراز مدت است که باید از هر طریقی و لو دادن امتیاز و ضررهایی در کوتاه مدت حاصل شود. این محقق ایرانی در انتها برای اثبات وابستگی و خط پذیری این رسانه از نهادهای قدرت با اشاره به گفته ای از " عباسدهقان" که از نسل نخست گزارشگران بخش فارسی بی بی سی است گفت: وی صریحا درباره موضوع استقلال رای آن رسانه چنین گفته است: " ما دقیقا آن چه که به ما داده می شد می خواندیم. ما مجاز به هیچ تغییری نبودیم. دو نفر انگلیسی بودند که به آن چه که ما پخش می کردیم نظارت می کردند. آن ها به زبان فارسی صحبت می کردند و به دقت گوش می کردند."
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عصر ایران]
[مشاهده در: www.asriran.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 388]