احياي صنايع دستي فلزكاري زمينه اي براي افزايش درآمد غير نفتي

واضح آرشیو وب فارسی:باشگاه خبرنگاران جوان: احياي صنايع دستي فلزكاري زمينه اي براي افزايش درآمد غير نفتي
همچنين صنايع دستي جايگاه و اهميت ويژه اي در ايجاد و اشتغال ، افزايش درآمد ، صرفه جويي ارزي ، افزايش توليد و در آمد ملي دارد. صنايع دستي ايران از دو بعد هنر و اقتصاد درخور بررسي است.

به گزارش گروه استان هاي باشگاه خبرنگاران ، بعد هنري آن در برگيرنده ارزشها و فرهنگ اصيل ايراني و اسلامي است و يكي از راههاي حفظ اين فرهنگ و جلوگيري از اشاعه فرهنگ غرب ، اتكا به سلايق و پويايي انديشه ، تفكر و خلاقيت ايراني در حفظ و احياي صنايع دستي ايران است .
در بعد اقتصادي نيز ضرورت ايجاب مي كند اين صنعت در ادامه فعاليت صنعتگران و توليد كنندگان به جايگاه مناسبي كه موجب توسعه بازار جهاني و صادرات ، ارز آوري و افزايش درآمد غير نفتي است دست يابد و سهم و نقش اساسي در توسعه اقتصادي و اجتماعي كشور داشته باشد.
صنايع دستي لرستان هم كه نمادي از هنرمندي مردمان اين سرزمين است همواره مجالي براي بروز ذوق و سليقه لرستاني در همه ادوار تاريخ بوده است.
فرش بافي ، مسگري ، ورشو سازي ، گليم بافي ، قلم زني روي ورشو ، جاجيم بافي ، خراطي چوب ، نمد مالي ، ساخت و قلم زني مصنوعات ورشويي ، سياه چادربافي و گيوه دوزي از جمله صنايع دستي بومي استان لرستان محسوب مي شود .
به باور كارشناسان و برنامه ريزان اهميت صنايع دستي تنها به دليل در آمد اقتصادي نيست بلكه به لحاظ حفظ ارزشها ، اصالت ها و خواستگاه فرهنگي و هنري مورد توجه واقع شده است.
از زماني كه گليم ها و جاجيم هاي بافته شده دست زنان لر ، زيبنده نمايشگاههاي بين المللي شده و شايد از دورتر و هنگامي كه اولين سماور ورشويي ايران به دست استاد ميناگر در بروجرد ساخته شد و شايد قبل تر از آن ، هنگامي كه زيور آلات مفرغي آذين بخش گيسوان زنان لر بود اوج هنرمندي اين مردمان جهانيان را شگفت زده كرده بود.
امروز اين صنايع پر رمز و راز كه پيشينه اي به قدمت تاريخ دارد به انحاي مختلف به دست فراموشي سپرده شده است و گاهي نيز با عنوان منسوخ شده از آنها ياد مي شود.
فلز كاري ، بويژه هنر مسگري و ورشو سازي در لرستان از هنرهاي دستي به شمار مي آيد كه به دليل كمبود مواد اوليه با آينده مبهم مواجه است.
امروز به علت فقدان توليد ورشو در جهان اين فلز در ايران كمياب شده و هنرمندان ورشو ساز براي تامين مواد اوليه آن با مشكلات زيادي مواجه هستند .
با توجه به شواهد موجود و كشفيات باستان شناسي سابقه هنر فلز كاري در لرستان به هزاره هاي پيش از ميلاد باز مي گردد كه مهمترين دليل آن كشف مفرغهاي باستاني و نيز گنجينه غار كلماكره است كه شمار زيادي آثار فلزي ، با ارزش هنري بالا را در خود جاي داده است.
سابقه هنر ورشو سازي نيز كه ادامه هنر فلز كاري در لرستان است به دوران قاجار باز مي گردد .
برخي هنرمندان ورشو ساز بروجرد كه خود از اعقاب نخستين نسل از ورشو سازان اين شهر هستند مي گويند در زمان صدارت ميرزا تقي خان امير كبير تعدادي از مسگران شهرهاي بروجرد ، اصفهان و دزفول براي آموزش و بازگشت به وطن اين هنر را در شهرهاي ياد شده و از جمله بروجرد رواج دادند .
صنعت مسگري در شهرهاي خرم آباد و اليگودرز و بويژه بروجرد ، رواج بسيار داشته به گونه اي كه در بازار قديمي اين شهر راسته اي به نام بازار مسگرها وجود داشته و هم اكنون نيز به همين نام مشهور است اما هم اكنون اين صنعت تنها در تعداد معدودي از كارگاه هاي مسگري بروجرد رواج دارد كه مهمترين آن كارگاه استاد قاسم روستايي از استادان قديمي و به نام مسگري اين شهر است .
توليدات هنرهاي مسگري و ورشوسازي شامل ظروف خانگي است كه در اين ميان مسگران بيشتر ظروف آشپزي مانند ديگ ، قابلمه ، تابه ، كفگير و غيره مي سازند و توليدات هنر ورشو سازي شامل ظروف غذا خوري مانند كاسه ، بشقاب ، قاشق و ظروف چاي خوري مانند سمار ، چاي دان ، گيره استكان و قندان مي باشد ، همچنين ورشو سازان ظروف ديگري همچون پارچ ، گلاب پاش ، ظروف ميوه خوري و غيره توليد مي كنند .
از جنس مس نيز انواع ديگ ، قابلمه ، سيني هاي بزرگ ،كفگير ، ملاقه ، آفتابه ، ماهيتابه ، لگن و غيره ساخته مي شده است.
با توجه به زيبايي خاص ظروف مسي و ورشويي اين توليدات بازار فروش خوبي دارد.
همچنين خواص طبي آنها نيز در سالهاي اخير موجبات اقبال بيشتر مردم به اين محصولات را فراهم آورده است .
اكثر پزشكان مي گويند غذا خوردن در ظروف مسي و روي نياز بدن به اين مواد معدني را برطرف مي كند.
يار محمدي مدير اداره ميراث فرهنگي بروجرد مي گويد : امروز دست سازهاي ورشو به عنوان اشياء زينتي تلقي مي شوند و اين در حالي است كه در گذشته كاملا كاربري بوده اند.
مواد اوليه كارگاههاي مسگري از بازارهاي داخلي تهيه مي شد اما مواد اوليه هنر ورشو سازي از زمان پيدايش اين هنر در لرستان تا كنون از كشورهاي آلمان ، انگليس و لهستان تهيه مي شده است كه در سالهاي اخير با توليد نشدن آلياژ مذكور در اين كشورها ادامه هنر ورشو سازي به مخاطره افتاده است.
برچيده شدن كارگاههاي ورشو سازي قريب به 60 سال پيش برمي گردد حال آنكه تغيير شكل كارگاههاي مسگري حدود 2تا 3 دهه پيش آغاز شده است.
وي مي گويد : ورشو سازان شهرستان بروجرد اجناس قديمي ورشويي موجود در بازار را خريداري كرده و پس از بازيافت يا ذوب آن كالايي جديد از ورشو توليد مي كنند.
هنر ورشو سازي در لرستان تنها نمونه اي از رشته هايي است كه امروز به سرعت در حال فراموشي و زوال هستند .
اين كارشناس صنايع دستي معتقد است : جايگزين شدن ظروف ماشيني با قيمت كمتر در مقابل نرخ تمام شده ظروف دست ساز ، استقبال نكردن نيروهاي جوان از كارهاي طاقت فرسا و سخت ، فقدان مواد اوليه و آسيب پذير بودن صنعت دست در برابر صنايع جديد ماشيني در تنوع توليد و ارزاني محصول از علل كسادي رونق صنعت مسگري و ورشو سازي است.
گودرزي سرپرست ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري اين استان مي گويد براي حفظ اين هنرها اداره كل ميراث فرهنگي استان لرستان در اولين گام اقدام به مستند نگاري و ثبت و ضبط اطلاعات موجود و فرايند توليد آنها كرده است كه اين كار عامل مهمي در احياي هنرهاي ياد شده و همچنين انتقال آنها به نسلهاي بعدي دارد .
مسئول آموزش صنايع دستي امور نمايشگاههاي سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري استان لرستان از منسوخ شدن بيش از هشت رشته از صنايع اين استان خبر مي دهد و مي گويد : اين رشته ها شامل پوستين دوزي ، چوقادوزي ، ريسمان بافي ، سياه چادر بافي ،چيت بافي ، زيلو ، حصير بافي و نمد بافي هستند.
بابا حسيني با بيان اينكه هم اكنون 40 رشته صنايع دستي در استان لرستان فعال است مي گويد : به منظور احياي اين هشت رشته منسوخ ، برنامه هايي در معاونت صنايع دستي استان در دست برنامه ريزي است كه در دو فاز مختلف اجرايي خواهد شد .
بابا حسيني مي افزايد : در مرحله اول مستند نگاري به دنبال تهيه عكس ، فيلم و آرشيو كاملي از اين صنايع در استان هستيم كه با برنامه ريزهاي انجام گرفته اين فاز در سال جاري محقق خواهد شد .
مسئول آموزش صنايع دستي و مسئول امور نمايشگاههاي سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري استان لرستان مي گويد : در فاز بعدي اين معاونت به دنبال خريداري آثار مانده از اين صنايع و همچنين هدايت استادان اين رشته ها به سمت آموزش به خصوص در مناطق روستايي و عشايري است .
با با حسيني با اشاره به ديگر صنايع دستي فراموش شده استان لرستان مي افزايد برخي تزئينات زندگي روستائيان كه در گذشته هاي دور اهميت بسياري به آنها داده مي شد اكنون به دست فراموشي سپرده شده است و كمتر مورد استفاده قرار مي گيرند.
وي با اشاره به اهداف معاونت صنايع دستي استان در زمينه گسترش و احياي رشته هاي مختلف صنايع دستي مي گويد هم اكنون بيش از 4 هزار و 500 كارگاه فعال صنايع دستي در استان لرستان وجود دارد.
اين مسئول مي افزايد هم اكنون بيش از 80 هزار نفر در استان لرستان بصورت مستقيم و غير مستقيم مشغول فعاليت هستند.
گودرزي اصلي ترين عوامل بي رونقي هنرهاي ياد شده را كمبود مواد اوليه و فوت يا از كار افتادگي استادان قديمي آن عنوان كرد.
وي مي گويد : براي رونق مجدد اين هنرها اداره كل ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري استان اقدامات حمايتي همچون اعزام هنرمندان به نمايشگاههاي صنايع دستي در سراسر كشور ، ايجاد نمايشگاههاي متعدد فروش صنايع دستي در استان و اعطاي وام اشتغال انجام داده و همچنين با خريد آثار هنري صنعتگران در زمينه ورشو سعي در احياي اين هنر زيبا داشته است.
يار محمدي كارشناس مسوول صنايع دستي نيز تشويق مردم به استفاده از صنايع بومي و دست ساز ، اعزام هنرمندان به نمايشگاههاي نقاط مختلف كشور ، برگزاري نمايشگاههاي دوره اي و مناسبتي ، ايجاد ارتباط بين مردم و صنعتگران صنايع دستي ، تشويق بخشهاي دولتي و خصوصي جهت استقبال و خريد صنايع دستي ، اعطاي تسهيلات در قالب كارگاههاي خانگي و برگزاري كلاسهاي آموزش رايگان ، تلاش در جهت آشنايي نسل جوان و هنرهاي بومي و سنتي و پرداختن به اين حرفه را از اقدامات ضروري براي احياي اين صنايع مي داند.
حال با توجه به توانمندي استان ، حضور در نمايشگاهها و معرفي صنايع دستي استانها ، حمايت از هنرمندان اين رشته ها ، تلاش براي نوآوري در اين رشته ها ، استفاده از نگاره يا نقش مايه هاي خاص استان در توليدات صنايع دستي ، ايجاد رشته هاي صنايع دستي در مقاطع عالي دانشگاهي و علمي جهت احيا كردن رشته هاي صنايع دستي در حال منسوخ از راهكارهاي تقويت صنعت مذكور در استان لرستان به شمار مي آيد كه اميد است مسولان امر نهايت همت خود را در جهت حفظ اين ميراث ارزشمند به كار گيرند ./ج

يکشنبه|ا|3|ا|ارديبهشت|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: باشگاه خبرنگاران جوان]

[مشاهده در: www.yjc.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 420]