بررسي سياست خارجي ايران درقبال انقلاب هاي منطقهحسين كريمي، 25 فروردين 91

واضح آرشیو وب فارسی:الف: بررسي سياست خارجي ايران درقبال انقلاب هاي منطقهحسين كريمي، 25 فروردين 91
به نظر مي رسد سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران را در قبال انقلاب هاي جهان عربي با تاكيد بر مفهوم هويت بهتر مي توان تحليل كرد. در سياست خارجي واقع گرا دولتمردان سعي مي كنند تصميمات،سياستگذاري ها حول افزايش منفعت ملي ،افزايش منايع قدرت به شيوه عقلانيت محوري (Rationalism ) صورت پذيرد. در اين شيوه دولتمردان سعي مي كنند منافع ملي خود را باتوجه ساختار نظام بين الملل از طريق اتحاد، اتئلاف و يا موازنه قوا پيگيري نمايند. طبق اين رويكرد سياستمداران مطلوب ترين و سودمندترين گزينه را طبق مقدورات و محذورات و هزينه و فايده كردن گزينه هاي مورد نظر انتخاب مي نمايد.

اما مطابق با رويكرد هويت گرايي، مولفه هاي ارزشي،هنجاري،فرهنگي،قواعد و ترتيبات حقوقي در تكوين سياست خارجي كشورهاي موثر مي باشند. بنابراين در جمهوري اسلامي ايران مولفه هايي مثل مقابله با ظالم، مبارزه با استكبار،حمايت از مظلوم، تكليف گرايي، شهادت و ايثار به صورت هاي مختلف در سياست خارجي ايران بازتوليد شدند بطوريكه اين مولفه ها به معيارها و ملاك هاي تصميم گيري،سياستگذاري و جهت گيري سياست خارجي تبديل شدند طبق مولفه هاي فوق سياست خارجي ايران در قبال انقلاب هاي عربي تكوين يافت. باتوجه به ملاحظات فوق، ايران حامي سياست تغيير وضع موجود و انقلاب در نظام هاي سياسي عربي طرفدار امريكا و اسرائيل مي باشد تعدادي از افراد سياسي حاكم در اين كشورها طرفدار اتحاد و ائتلاف با امريكا و موافق حضور قدرت هاي بزرگ غربي در منطقه مي باشند وعمدتاً در مقابل اسرائيل سياستي ميانه رو مبتني بر همزيستي مسالمت اميز انتخاب كرده اند چنين سياستي از سوي ايران در قبال كشورهاي مثل مصر، تونس، يمن و بحرين دنبال مي شود. از طرف ديگر جمهوري اسلامي طبق مولفه هاي هويتي خود از سياست حفظ وضع موجود در كشورهايي كه سياست ضد اسرائيلي و ضد صيهونيستي در منطقه دارند و از حزب الله و حماس در مقابل اسرائيل و امريكا حمايت مي نمايند،پيروي مي نمايد.چنين سياستي در قابل كشور سوريه اجرا شده است.

بنابراين سياست خارجي ايران طبق مفهوم «بيداري اسلامي» طراحي و اجرا شد. ايده«بيداري اسلامي» عمل سياسي ملت هاي خاورميانه از سطح نژادي و قوميتي به سطح مذهبي و فراملي انتقال مي دهد به عبارتي اين انقلاب هاي فقط در ابعاد طايفه،قبيله،قوم ونژاد مورد بررسي قرار نمي گيرند بلكه در ابعاد جهاني، فراملي و جهانشمول گرايي اسلامي مورد توجه قرار مي گيرد. همچنين از لحاظ پيشينه تاريخي مفهوم «بيداري اسلامي»به حركت هاي اصلاحي سيد جمال الدين اسدآبادي در جهان اسلام ارجاع داده مي شود. معمولاً از سيدجمال الدين اسدآبادي به عنوان آغازگر نهضت بيداري جهان اسلام نام مي برند.

طبق اين ديدگاه حفظ انقلاب اسلامي در ايران وابسته به ثبات اهداف بزرگ انقلاب است در واقع صدور انقلاب از اهداف اساسي دكترين انقلاب اسلامي مي باشد سياست خارجي كشورها امتداد سياست داخلي كشورها محسوب مي شود انقلاب اسلامي ايران در سال ۱۹۷۹انقلابي ضد غربي و ضد اسرائيلي بود به عبارتي ايران از كشوري طرفدار غرب- اسرائيل به كشوري ضد غرب-ضد اسرائيل تبديل شد.جمهوري اسلامي با تقسيم جهان به خانه اسلام (دارالسلام) و خانه كفر(دارالكفر)خود را مادر جهان اسلام (ام القرا جهان السلام) ناميد. طبق اين تفسير ساليان متمادي نظام هاي استكباري و سلطه گر با حمايت از رژِيم هاي ديكتاتوري بر جهان اسلام سيطره و تسلط داشتند. مولفه هاي اين گفتمان عبارتنداز:

۱- عامل اصلي عقب ماندگي جهان اسلام سلطه غرب(استكبار) است.
۲- عامل اصلي سلطه بر جهان اسلام قدرت ماترياليستي غرب(استكبار) است.
۳- نظام هاي سياسي مستقر در كشورهاي عربي ديكتاتوري و عامل استكبار مي باشند.
۴- قدرت مادي غرب پوشالي است.
۵- مسلمانان با تكيه برا نيروي ايمان و معنويت خود بايد در مقابل سلطه پوشالي غرب انقلاب نمايند.
۶- تنها مدل جايگزين براي نظام سياسي ديكتاتوري دست نشانده غرب،مدل حكومت اسلامي مي باشد.
۷- ايدئولوژي نظام هاي حكومتي جديد بر گرفته از اسلام سياسي مي باشد.
۸- دشمن اصلي مسلمانان جهان، اسرائيل و امريكا مي باشد.

سياست خارجي جمهوري اسلامي در قبال انقلابات خارميانه با توجه به نظرات رهبر جمهوري اسلامي آيت الله خامنه اي حول مفهوم«بيداري اسلامي» طراحي شده است. رهبر جمهوري اسلامي در سخنراني خود در «اجلاس جهاني جوانان وبيداري اسلامي»تاكيد بر تحول از سيطره ديكتاتورى هاي وابسته در داخل كشورها،استبداد بين الملل و ديكتاتوري بين الملل به آزادى ملتها و حاكميت ارزشهاى معنوى و الهى مي نمايد.گزاره هاي اصلي در نظرات ايشان عبارتنداز:

۱- امروز تاريخ جهان، تاريخ بشريت، بر سر يك پيچ بزرگ تاريخى است دوران جديدى در همه‌ى عالم دارد آغاز مي شود،
۲- استكبار جهاني در مقابل امت بزرگ اسلامي قرار گرفته است
۳- عبور بشريت از ايدئولوژي مادي و عدم جذابيت ايدئولوژي كمونيسم ، ليبرال- دموكراسي و ناسيوناليست هاي سكولار
۴- ديكتاتوري و استبداد داخلي وابسته به شبكه ديكتاتوري و استبداد بين المللي مي باشند
۵- تشكيل شبكه ديكتاتوري بين المللي با حمايت صيهونيسم بين الملل و امريكا
۶- قيام عليه ديكتاتوري و استبداد داخلي مقدمه قيام عليه ديكتاتوري بين المللي است
۷- در ميان امت اسلامي بيشترين جذبه متعلق به اسلام،قرآن و مكتب وحي مي باشد
۸- استكبار جهاني متكي قدرت هاي مادي و امت اسلامي متكي نيروي ايمان مي باشد
۹- مكتب الهي و اسلام عزيز مي تواند بشر را سعادتمند نمايد.(برگرفته از سخنان رهبري در اجلاس جوانان وبيداري اسلامي،۱۳۹۰)

همچنين در اجلاس بين المللي بيداري اسلامي مولفه ها و شاخص هاي هويتي قيام هاي عربي را به شكل ذيل بيان كردند:

۱- بيدارى اسلامى يعنى حالت برانگيختگى و آگاهى‌ در امت اسلامي براي ويران كردن حصارهاي استبداد و استكبار
۲- تحولات بزرگ اجتماعى، همواره متكى به پشتوانه‌هاى تاريخى و تمدنى و محصول تراكم معرفتها و تجربه‌ها است
۳- مهمترين عنصر در اين انقلابها، حضور واقعى و عمومى مردم در ميدان عمل و صحنه‌ى مبارزه و جهاد است
۴- احياء و تجديد عزت و كرامت ملى كه در طول زمان با ديكتاتورى حاكمان فاسد و با سلطه‌ى سياسى آمريكا و غرب، در هم شكسته و پايمال شده است.
۵- برافراشتن پرچم اسلام كه عقيده‌ى عميق و دلبستگى ديرين مردم است و برخوردارى از امنيت روانى و عدالت و پيشرفت و شكوفائى‌اى كه جز در سايه‌ى شريعت اسلامى به دست نخواهد آمد.
۶- ايستادگى در برابر نفوذ و سلطه‌ى آمريكا و اروپا كه در طول دو قرن بيشترين لطمه و خسارت و تحقير را بر مردم اين كشورها وارد آورده‌اند.

مبارزه با رژيم غاصب و دولت جعلى صهيونيست كه استعمار چون خنجرى در پهلوى كشورهاى منطقه فرو برده و وسيله‌اى براى ادامه‌ى سلطه‌ى اهريمنى خود ساخته و ملتى را از سرزمين تاريخى خود بيرون رانده است. (بيانات آيت الله خامنه اي در اجلاس بين‌المللي بيدارى اسلامى‌ ۲۶/۶/۱۳۹۰)

ملاحظه مي شود در نظرات مقام رهبري تكوين هويت با تاكيد مفاهيم «خود»و «دگر»سازي مرزسازي صورت مي گيرد و براساس همين «خود» و «غير»سياستگذاري ، تصيم سازي و جهت گيري سياست خارجي صورت مي پذيرد.جبهه و قطب «خودي» «امت اسلامي» تلقي مي شود كه با كليد واژه هاي مثل «قدرت معنوي و اتكاء به خدا»،«مسلمانان»،«قرآن»،«اسلام» و «وحي» معرفي مي شوند و جبهه و قطب «دشمن»، «استكبار جهاني» است طرفداران و هواداران ايدئولوژي مادي«كمونيسم»،«ليبرال- دموكراسي» و «ناسيوناليست سكولار» معرفي مي شوند كه مجموعه شبكه ديكتاتوري و استبداد بين الملل را تشكيل مي دهند منازعه ميان اين دوجبهه در حال جريان است و در اين منازعه پيروزي با امت بزرگ اسلامي و با تكيه بر قدرت معنوي است.

بنابراين سياست خارجي براساس ايده " بيداري اسلامي" مفهوم بندي مي شود. « كه خود چند موج دارد و مبتني بر انديشه هاي اسلامي و حركتي اصيل ايدئولوژيك است. گفتمان ايدئولوژي اسلامي خود را يك جايگزين مناسب در برابر گفتمان ليبراليسم غربي مي بيند. با تحولات سياسي بعد از انقلاب هاي عربي و برگزاري انتخابات عمومي به خصوص در تونس و مصر و به قدرت رسيدن اسلام گراها مي بينيم كه روز به روز جهت حركت هاي مردمي به سمت اسلامي بودن گرايش مي يابد. اما به هر حال، نكته قابل توجه اين است كه به عنوان يك واقعيت دو گفتمان "بهار عربي" و "بيداري اسلامي" در روند هاي حاكم در منطقه وجود دارند و هيچ كدام نمي توانند يكديگر را حذف كنند چون زمينه هاي فكري-ارزشي هر دو ديدگاه قوي است. مهم هم نيست كه كدام گفتمان برنده يا بازنده است، مهم اين است كه تركيبي از هر دو گفتمان وجود دارد. البته اين دو گفتمان نقاط مشتركي چون "ضديت با رژيم اسراييل"، "ضديت با استبداد" و تقويت "هويت اسلامي- ملي" را در خود دارند. اما در زمينه اعتماد به غرب در مورد انجام اصلاحات و بكارگيري الگوها فكري-سياسي با هم اختلاف نظر دارند. بنابراين، تضاد اين ايدئولوژي ها بر ژئوپليتيك منطقه اي، شكل گيري نقش هاي جديد براي بازيگران منطقه اي و فرامنطقه اي و بطور كلي اتصال مسائل ايدئولوژيك با مسائل ژئوپليتيك و حكومت داري در منطقه تأثيرگذار خواهد بود. به عبارت ديگر آينده قدرت و سياست در منطقه بر پايه تركيبي از تاثير گذاري ايدئولوژي ها(ارزش ها) و نقش ها (مسائل قدرت و سياست) خواهد بود.» (برزگر،سايت ديپلماسي ايراني،۱۳۹۰)

طبق اين ديدگاه بهترين مدل و الگو الهام بخش براي جايگزيني نظام هاي ديكتاتوري مدل"مردم سالاري ديني"است از ديدگاه رهبران جمهوري اسلامي، ايران در صدد تحميل الگوي خود به ديگران نيست اما الهام بخش ساير جنبش هاي اسلامي محسوب شده و تجربيات خود را در عرصه هاي مختلف دراختيار ديگران قرار مي دهد.

منابع:
سخنان آيت الله خامنه اي در اجلاس بين‌المللي بيدارى اسلامى‌۲۶/۶/۱۳۹۰
سخنان آيت الله خامنه اي در اجلاس جوانان وبيداري اسلامي،۱۳۹۰
كيهان برزگر،سايت ديپلماسي ايراني،۱۳۹۰

يکشنبه|ا|27|ا|فروردين|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: الف]

[مشاهده در: www.alef.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 119]