واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: ادبیات انقلاب تازه آغاز شده است
![منوچهر احترامی](http://img.tebyan.net/big/1386/11/19910719967179248175223281418668186762954.jpg)
پس از انقلاب با رویكردی علمیتر به طنز نگاه میشود منوچهر احترامی معتقد است: زمان حاضر شروعی تازه برای ادبیات انقلاب است. این طنزپرداز پیشكسوت در گفتوگو با ایسنا عنوان كرد: پس از انقلاب بهدلیل وقوع جنگ، ادبیات یكسره به سمت جنگ رفت و بیشتر فضاها در گونههای مختلف ادبیات و هنر، روایت جنگ تحمیلی بودند. نزدیك هشت سال درگیر جنگ بودیم و در ادامه نیز تأثیر این جنگ را بر حوزهی ادبیات نمیشود فروكاست. او در ادامه تأكید كرد: اكنون فاصلهای را كه انتظار میرفت، حاصل شده، ضمن اینكه هر واقعهای كه اتفاق میافتد، همیشه فرصت پرداختن به آن هست. آن نسلی كه در بطن انقلاب بود، اكنون از آن فاصله گرفته و با یك رویكرد عقلانی بیشتر میتواند به این موضوع بپردازد. در این رویداد دیگر شما شاهد عینی نیستید و آن را با تعقل و استدلال نگاه میكنید؛ از اینرو این شروع تازهای است و ادبیات انقلاب تازه آغاز شده است. اكنون در حوزههای مختلف ادبیات، آن زاویهی عقلانیت فكری اختیار شده و هرچه زمان بگذرد، به بستر آرامتری برمیخوریم. احترامی تصریح كرد: همیشه حرف از انقلاب بوده و آنهایی كه مخالف یا خنثی و یا موافق بودهاند، در جاهای مختلف حرفهای خود را نوشته و زدهاند. در هر حال، از هر زاویهای نگاه كنیم، انقلاب اسلامی كار كوچكی نبوده است و این اثرگذاری عمیق بوده و در همهی شئون جامعه و مسائل ادبی اثر گذاشته است. اكنون معیارهایی را كه در خلق ادبیات داریم، با قبل از انقلاب فرق میكنند. منوچهر احترامی سپس دربارهی تفاوت طنز در قبل و بعد از انقلاب گفت: تفاوت طنز بین قبل از انقلاب و پس از انقلاب به مسائل اجتماعی و مقداری هم مسائل سیاسی برمیگردد. در حوزهی مسائل اجتماعی به برخی از آن چیزهایی كه طنز پیش از انقلاب به آنها میپرداخت، كمتر پرداخته میشود. مثلا پیش از انقلاب، طنز به مسائل جنسی میپرداخت؛ اما اكنون كمتر میپردازد و همچنین دربارهی مسائل سیاسی، دیدگاهها تغییر كردهاند و فضای پیش از انقلاب فضای دیگری بود. درواقع نوع رابطهی آدمها با یكدیگر، رابطهی كشورها با هم و همچنین روابط مردم با حاكمیت به گونهای دیگر بود و مردم خود را برابر حاكمیت میدیدند، كه اینها دستمایهی طنز پیش از انقلاب بودند. این طنزپرداز تأكید كرد: همچنین در این دورهی تاریخی دیدگاهها نسبت به مقولهی طنز تغییر كردهاند. چنانچه پیش از انقلاب، هزلگویی را جای طنز میگذاشتیم؛ درحالیكه الآن جامعهی ما هزل را نمیپسندد و از سویی این ناشی از تغییر ساختاری است كه در ذهن و فكر دست بهقلمها بهوجود آمده است. از سوی دیگر، امروز آثار طنز در جوایز گوناگون داوری میشوند و با رویكردی علمیتر به این قضایا نگاه میشود. او در ادامه یادآور شد: طنزنویسان محدودیتهایی را برای خودشان ایجاد كردهاند و این خیلی مهم است. آنها به برخی از زمینهها وارد نمیشوند و طبیعی است وقتی معیارهای گستردهتری رعایت شوند، طنزپردازان یكسری محدودیتها را میپذیرند. درمجموع با توجه به امكانات و ظرایف زبان فارسی، شیوههای طنزپردازی همان شیوههای قبلی است و زیاد تغییر نكرده؛ چنانچه در گذشته شخصیتهای طماع، افرادی از اجتماع كه اخلاق را رعایت نمیكردند و یا به مسائل عمیق نگاه نمیكردند، دستمایهی طنز قرار میگرفتند، اكنون نیز آنها دستمایههای طنز هستند. درواقع این خصلتها در عرصهی اجتماع تغییر نكردهاند. احترامی تصریح كرد: در نوعهای دیگر طنزپردازی در طنزهای مقالهیی، طنز داستانی و... حول و حوش همان مسائل حركت میشود. البته پیش از انقلاب چنانچه در زمینهی سنتهای قدیمی جامعه اتفاقی میافتد و از جانب كسی یا كسانی شكسته میشد، طنز به آن میپرداخت؛ درحالی كه اكنون سعی میكنند از تخلف سنتشكنی استفادهی ابزاری نكنند و طنزپردازان یك ممیزی را در احوال و ایدههای خود لحاظ میكنند و گاهی نیز ممكن است طنزپرداز به برخی مسائل اصلا فكر نكند. اینها تفاوتهای اساسی طنز قبل و بعد از انقلاباند و البته جامعه و فرهنگ همان جامعه و فرهنگ هستند و نمیتوان همه را زیر و رو كرد، البته میتوان اصلاح كرد؛ بنابراین طنز زاییدهی فرهنگ یك زبان است و دغدغههای آن فرهنگ را دنبال میكند. او در بخشی دیگر از این گفتوگو عنوان كرد: ادبیات معترض قبل از انقلاب كه ادبیات غالب قبل از انقلاب هم بود، در شكلگیری انقلاب اسلامی تأثیرگذار بود. احترامی یادآور شد: فضای شعر در سالهای قبل از انقلاب، فضای سورئالیستی اروپایی بود و سودای چنین فضایی را برای آینده در سر میپروراند، كه البته این نوع ادبیات و آن فضای سورئالیستی معیارهای خودش را داشت. این فضا كه در شعرهای دههی 40 شكل گرفت، خیلی نمود داشت و گستردگیاش به چشم میآمد و البته آن ادبیات به این طرف انقلاب نیامد. او اظهار كرد: بسیاری از شاعران نوپرداز آثارشان به این طرف انقلاب نرسیدند. حتی آدمی مانند سهراب سپهری كه فضاهای شرقی در آثارش داشت و تفكری شرقی در شعرهایش بود، بهدلیل مشكلات چاپ، 15 سال آثارش منتشر نشدند و بعد از 15 سال، نوجوانهای 15ساله آثارش را خواندند. این طنزپرداز در ادامه افزود: همچنین در حوزهی داستان، به ویژه داستان كوتاه، برخلاف شعرهایمان، كه در سالهای قبل از انقلاب بر اساس فرهنگ خود ما نوشته نمیشدند، داستانها برگرفته از فرهنگ خودمان بودند و هماكنون هم بسیاری از داستانهایی را كه در آن سالها نوشته شدهاند، میخوانیم و این ارتباطها نشاندهندهی حفظ پیوندهای فرهنگی در پیش و پس از انقلاب در زمینهی داستاننویسی است. آن داستانها و قصهها در جریان انقلاب اثرگذار بودند؛ چنانچه هماكنون هم اثرگذارند، البته در یك فرایند تحولی آرام شركت داشت؛ نه سریع. همچنین دربارهی نقد ادبی میبینیم كه اكنون كم و بیش از همان الگوهای نقد سالهای قبل از انقلاب استفاده میشود و تا حدودی نیز فرم كار نقدنویسان جوان مانند نقدنویسان قبل از انقلاب است و این جریان استمرار داشته است.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 393]