تقرب الهي و رضايت حق؛ ملاك ارزش اخلاقي در نظام توحيدي

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: تقرب الهي و رضايت حق؛ ملاك ارزش اخلاقي در نظام توحيدي
انديشه > دين - همشهري آنلاين:
عضو هيئت علمي مجمع عالي حكمت اسلامي دستيابي به نفس مطمئنه، اتصاف به صفات حق، راضي و مرضي حق بودن را عالي‌ترين مرتبه از مراتب معيار در ارزش‌هاي اخلاقي برشمرد و اظهار كرد: هر فعلي كه در مسير رسيدن به اين ملاك‌ها باشد، ارزشمند است.

حجت‌الاسلام و المسلمين معلمي، عضو هيئت علمي مجمع عالي حكمت اسلامي در گفت‌و‌گو با خبرگزاري قرآني ايران(ايكنا)، در توضيح و تعريف ارزش اخلاقي و ملاك و معيار تشخيص آن با اشاره به اين‌كه مطلوبيت، كمال، خوب بودن، سودمندي، زيبايي و لذت‌مندي، سعادت فردي و جمعي و امنيت روحي و جسمي به‌تنهايي يا به‌همراه هم مي‌توانند ملاك ارزش به‌تنهايي يا ارزش اخلاقي بمعني الاعم قرار گيرند، افزود: هنگامي‌كه ارزش‌هاي اخلاقي در جهان‌بيني توحيدي مورد مطالعه قرار ‌گيرد و اخلاق همان‌گونه‌كه اسلام و قرآن به مردم معرفي مي‌كنند، بررسي ‌شود، علاوه‌بر تمامي امور فوق، چند مطلب ديگر را نيز مي‌توان به اين موارد افزود كه ملاك ارزش‌، ارزش‌هاي اخلاقي به‌معناي عام و خاص آن قرار مي‌گيرد، همچون قرب الهي.

معلمي با بيان اين‌كه قرب الهي يكي از مسائلي است كه در آيات و روايات، كلمات مفسران، متكلمان، فيلسوفان و عرفاي اسلامي بسيار بر آن تأكيد مي‌شود، تصريح كرد: قصد انسان از اين امور نزديكي به‌ خداست، يعني نزديكي به خدا معياري براي ارزش‌گذاري كارها به‌شمار مي‌آيد. با اين توجه هر كاري كه ما را به خدا نزديك كند داراي ارزش اخلاقي است و هر كاري كه ما را از خدا دور كند ضد ارزش قلمداد مي‌شود.

عضو هيئت علمي مجمع عالي حكمت اسلامي با اشاره به‌اين‌كه وقتي در آيات و روايات عنوان مي‌شود كه انسان خليفة الله است، يعني اين‌كه خليفه شخصي بايد شبيه‌ترين افراد به او باشد، افزود: انسان خليفه بالقوه خداوند است و هنگامي بالفعل خليفه الهي مي‌شود كه اتصاف به صفات حق پيدا كند و تمامي صفاتي را كه مي‌تواند از خدا در خود متجلي كند، به‌منصه ظهور برساند.

معلمي ادامه داد: در اين صورت معيار ارزش اخلاقي هر كاري است كه انسان را به صفات الهي شبيه‌تر كند، به‌عنوان مثال راست‌گويي، امانتداري، عدالت‌ورزي، محبت به ديگران صفات الهي را در انسان متجلي مي‌كند و دزدي، خيانت در امانت، ظلم و صفاتي از اين قبيل نه‌تنها انسان را از آن صفات الهي دور مي‌كند، بلكه به صفاتي عكس و ضد اين صفات پسنديده الهي متصف مي‌كند.

اين مدرس حوزه با اشاره به نفس مطمئنه و راضي و مرضي بودن حضرت حق خاطرنشان كرد: معيار ديگر در ارزش‌هاي اخلاقي، رسيدن به نفس مطمئنه و مرضي خداوند شدن است، همچون حضرت فاطمه زهرا(س) كه معيار غضب و رحمت خداي متعال شده بود، لذا اين مرتبه عالي‌ترين مراتب در معيار ارزش اخلاقي به‌شمار مي‌آيد.

اين محقق و پژوهشگر با بيان اين‌كه معيار در ارزش‌هاي اخلاقي توحيدي، علاوه‌بر اموري‌كه در تعيين ارزش و ارزش اخلاقي بيان شد، قرب الهي، اتصاف به صفات حق، نفس مطمئنه و راضي و مرضي حق بودن بايد مورد توجه قرار گيرد، تصريح كرد: با اين دقت، هر فعلي كه در مسير رسيدن به اين ملاك‌ها باشد، ارزشمند است و هرچه تأثير بالاتري داشته باشد، از ارزش بيشتري برخوردار است.

وي افزود: به‌عنوان مثال ممكن است عدالت‌ورزي به يك ميزان انسان را به اين درجه از كمال برساند و اقامه نماز به يك اندازه ديگر. البته با توجه به روايات مي‌توان سهم و درجه هركدام از اعمال را در راه رسيدن به قرب الهي تعيين كرد، مثلاً در روايات براي نماز سهم بسيار بالايي در نظر گرفته شده است، همين‌طور براي نيت خالصي كه تنها براي رضايت حضرت حق باشد.

معلمي با تأكيد بر اين‌كه عرفا در اين امور اهتمام خاصي دارند، اظهار كرد: از مجموع اين بيانات مشخص مي‌شود كه ارزش اخلاقي در نظام توحيدي، با توجه به قرب الهي، اتصاف به صفات حق و دست‌يابي به نفس مطمئنه جهت پيدا مي‌كند. عرفا نيز با بيان شريعت، طريقت و حقيقت خواسته‌اند كه اين موارد را حفظ كنند، البته بايد توجه كرد كه هيچ‌گاه اين‌گونه نيست كه كسي بگويد من چون به حقيقت رسيده‌ام، از شريعت و طريقت بي‌نياز هستم، زيرا شريعت هم ايجاد كننده حقيقت است و هم اين‌كه از حقيقت حفظ و نگهداري مي‌كند

عضو هيئت علمي مجمع عالي حكمت اسلامي با بيان اين‌كه همگي انسان‌ها از فطرت الهي بهره‌مند هستند، خاطرنشان كرد: فطرت الهي مي‌تواند در وجود برخي از افراد خاموش، نيمه فعال يا فعال باشد، اما اگر كسي حتي گنه‌كار در مسير شريعت، طريقت و حقيقت گام بردارد، مي‌تواند از آلودگي محض به پاكي محض برسد. البته با توجه به آيات و روايات، امكان ندارد كه كسي بدون نماز، روزه، دعا، رعايت مسائل اخلاقي، ارتباط خوب با مردم، ضميرش پاك و مصفي شود، زيرا اگر غيراز اين طريق، روش ديگري بود پس چرا انبيا و اوليا به اين امور اهتمام داشتند.

اين مدرس حوزه با تشبيه نفس انسان به دانه گياه تصريح كرد: يك دانه قابليت رشد دارد اما به‌شرط اين‌كه از خاك، آب و نور مناسب برخوردار باشد. نفس انساني نيز دقيقاً به‌همين شكل است، قلب بايد پاك باشد تا انسان به سعادت برسد، اما بايد توجه كرد كه انساني كه به شريعت هيچ اهتمامي ندارد، مسلماً از دل پاك نيز هيچ بهره‌اي ندارد. قلبي پاك است كه رو به‌سوي حضرت حق داشته باشد، در غير اين‌صورت قلب در مسير تاريكي گام برمي‌دارد.

اين محقق و پژوهشگر در پايان خاطرنشان كرد: گام در مسير اخلاق و رسيدن به قرب الهي و متصف به صفات حق شدن و در نهايت مرضي درگاه الهي قرار گرفتن، براي عموم مردم است نه فقط براي يك عده افراد خاص كه البته طي اين مرحله بايد با همراهي خضر آن مسير صورت گيرد. مردم بايد به علما و مراجعي رجوع كنند كه خود سالك طريق حق هستند و به‌دنبال كسب شهرت و اموري از اين قبيل نيستند. همچنين بايد توجه داشت كه اگر انسان در اين امور به اهلش مراجعه نكند، حتي ممكن است به درجه‌اي برسد كه عرفان كاذب بشري را حقيقت بپندارد.

جمعه|ا|7|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 129]