واضح آرشیو وب فارسی:سیمرغ: بدون تردید سرزمین رشتخوار در گذشته خود همواره مسکن و مأوای ساکنان این منطقه بوده است. از جمله آثار به جای مانده در مناطق مختلف آن از دوره... شهرستان رشتخوار در آبان ماه سال ۱۳۸۱ از شهرستان تربت حیدریه جدا و به شهرستان تبدیل شد. این شهرستان از لحاظ موقعیت جغرافیایی در فاصله ۲۰۰ کیلومتری و سمت جنوب مرکز استان خراسان رضوی (مشهد) قرار دارد. این شهرستان دارای وسعتی به میزان ۴ هزار و ۲۵۶ کیلومترمربع است. از لحاظ تقسیمات شهرستانی دارای دو بخش جنگل و مرکزی و ۴ دهستان آستانه، رشتخوار، جنگل، شعبه میباشد. شهرستان رشتخوار دارای جمعیتی معادل ۶۵ هزار نفر طبق سرشماری اول سال ۱۳۸۷ میباشد که از این جمعیت تعداد ۲۰ درصد در نقاط شهری و تعداد ۸۰ درصد در مناطق روستایی زندگی میکنند. موقعیت جغرافیایی و ویژگیهای طبیعی شهرستان رشتخوار با گستردگی ۴ هزار و ۲۶۰ کیلومترمربع وسعت و مرکزیت شهری به همین نام با دو بخش مرکزی و جنگل از شمال و شمال شرقی و غربی به تربت حیدریه و از جنوب غربی و جنوب به گناباد و از شرق و جنوب شرقی به خواف محدود میشود. ارتفاع این شهرستان از سطح دریاهای آزاد هزار و ۱۴۰ متر است. شهرستان رشتخوار دارای دو هزار و ۱۷۲ هکتار زمینهای عرصه جنگلی و ۵ هکتار فضای سبز میباشد. در شهرستان رشتخوار پرورش دام، زنبور عسل و کرم ابریشم رواج دارد و با حفر بالغ بر ۱۰۰ حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق توانسته اند انواع محصولات مختلف زراعی را نیز در منطقه کشت کنند. این شهرستان دارای آب و هوای خشک و کویری و فاصله آن با مرکز استان خراسان رضوی حدود ۲۰۰ کیلومتر است. پیشینه تاریخی منابع موثق از جمله کشفیات و بررسیهای باستان شناسی موید وجود زیستگاههای انسانی در این ناحیه از دورههای ما قبل تاریخ و تاریخی است. بدون تردید سرزمین رشتخوار در گذشته خود همواره مسکن و مأوای ساکنان این منطقه بوده است. از جمله آثار به جای مانده در مناطق مختلف آن از دوره خوارزمشاهیان، تیموریان و صفویه بر رونق و آبادی این ناحیه در آن روزگار صحه میگذارد. علاوه بر آن رشتخوار در سدههای دوازدهم و سیزدهم هجری نیز به دلیل توجه حاکم وقت سلطان علی خان قرائی در زمره مناطق آباد خراسان به شمار میرفت. در ۲۵ کیلومتری جاده آسفالته تربت حیدریه به خواف نزدیک به روستای سنگان رشتخوار، بقایای مسجد و مزار رکن الدین محمود سنجانی (۵۹۳-۴۷۸ ه.ق) جلب نظر میکند. وی از اولیاء و رهبران مسلک عرفان در سده ششم هجری است. مجموعه معماری بر جای مانده مشتمل بر دو بناست که در ضلع شرقی مسجد و در ضلع غربی مزار شاه سنجان قرار دارد. از بنای مسجد تنها یک ایوان وسیع بر جای مانده است. بنای مزار نیز با پوششی گنبدی بر ساقه ای ۸ ضلعی استوار بوده است. بر اساس بنا سابقه آن به سده نهم هجری میرسد. مسجد جامع رشتخواربقایای این مسجد در جنوب شرقی رشتخوار واقع شده است. اگرچه برخی بنای مزبور را خانقاه نیز نامیده اند با این حال با توجه به یافتههای کاوشهای باستان شناسی، مسلم است که بنای مزبور مسجد و یا مسجد- مدرسه ای دو ایوانی است. شالوده بنا احتمالا در دوران خوارزمشاهیان ریخته و در دوران تیموری مرمت شده است. اما امروزه مسجد جامع رشتخوار مشتمل بر یک ایوان و شبستانی به انضمام محراب در گوشه جنوب غربی آن است. آثار کتیبه ای نیز بر ساقه گنبد دیده میشود. شهر تاریخی جیزدبقایای محوطه جیزد در جنوب روستای اکبرآباد در ۱۲ کیلومتری جاده رشتخوار به خواف قرار دارد. بقایای این شهر در محل به قلعه کهنه جیج مشهور و در حقیقت همان شهر جیزد است که بنا بر نوشته فصیحی خوافی در زلزله مهیب سال ۷۳۷ هجری ویران شد. امروزه از خیل ابنیه شهر جیزد تنها تپه ماهورها، بخشی از ارگ و حصار شهر و برجهای اطراف با وسعت ۳ کیلومترمربع بر جای مانده است همچنین پیرامون این شهر خندقی نیز حفر شده است. مزار سید قوام الدیندر فاصله یک کیلومتری شمال غرب روستای نوق و به فاصله ۲۰ کیلومتری شهر رشتخوار مزار منسوب به سید قوام الدین قرار دارد. به باور اهالی، این شخصیت از نوادگان امام موسی بن جعفر(ع) است. این بنا در قرن نهم هجری بنا و در دورههای پس از آن بازسازی شده است. بنای اولیه مزار با طرح و نقشه ای ۴ضلعی دارای گنبدی زیبا به انضمام دو نورگیر و ایوان با دو غرفه و آراستگیهای آن در جلوی این فضا میباشد. مزار شیخ امان قلیمزار شیخ امان قلی با فاصله کمی از روستای سنگان رشتخوار و در چند متری ضلع شمالی سنجان واقع شده است. شیخ امان قلی یکی از عرفای زمان خویش بوده و از آن جا که پیروزی نادرشاه را در حمله به هرات پیش بینی میکند، پس از بازگشت نادر و مطلع شدن از مرگش، دستور ساخت مزاری را برای وی صادر میکند. مزار شیخ، بنایی است با نمای خارجی ۸ ضلعی که گنبد آن فرو ریخته است. ۸ ایوانچه با ابعاد متفاوت پیرامون بنا را فرا گرفته است. تزئینات این بنا با استفاده از عناصر تزئینی آجرکاری آراسته شده است. خانه قدیمی قراییخانه حاجی خان یاور حاکم رشتخوار در داخل شهر و در خیابان امام خمینی شمالی واقع شده است. این سکونت گاه با وسعت ۲ هزار و ۲۰۰ مترمربع با توجه به کتیبه آن در دوره قاجار و به سال ۱۲۴۴ ه.ق ساخته شده و مشتمل بر ایوانی با ۶ ستون، تزئینات کاشی کاری و آجر کاری است که از جلوه ای خاص برخوردارند. فضای پیرامون حیاط مرکزی به اتاق با شومینههای زیبای گچی، مطبخ، انباری و... اختصاص یافته است. تفرجگاه گرماباین مکان با طبیعتی زیبا در ۲۵ کیلومتری روستای سعادت آباد دارای آبشاری خروشان با درختان پسته کوهی، زرشک، چنار کوهستان، بلوط، چشمههای آب گرم معدنی، گذرهای پرپیچ و خم در دل نهرهای آب زلال و گواراست. مزار پیر یاهو از سالکان طریقت و تصوف در بلندترین نقطه کوه و نزدیک به چشمههای آب گرم قرار دارد که هر سال پذیرای خیل ارادتمندان وی میباشد. پل سالاراز جمله ابنیه تاریخی شهرستان رشتخوار پلی آجری است که در ۲۰ کیلومتری جاده تربت حیدریه به رشتخوار واقع شده و از یادگارهای معماری دوره قاجار میباشد. این اثر در گذشته محل عبور و تردد از رودخانه کال سالار بوده است. اما امروزه این رودخانه خشک شده و تنها در مواقعی آب در آن جریان دارد. بنابر شواهد موجود پل سالار به سعی و اهتمام حسن سالارخان یاور بنا شده است. قلعه کریم آبادبنای تاریخی قلعه کریم آباد در ۶ کیلومتری جنوب شهر رشتخوار قرار دارد. این قلعه در دوره قاجار بنا شده و سازنده آن مشخص نیست. نمای بیرونی این اثر مشتمل بر ۴ برج مستحکم و تاسیسات و ابنیه فضای داخلی آن نیز سالم است. ورودی قلعه بسیار ساده و تعدادی از اتاقهای موجود در آن آراسته به تزئینات رسمیبندی، گچی و نقاشی روی گچ میباشد. آب انبار بزرگ مرکزی جنگلاین سازه آبی که در بخش جنگل از توابع رشتخوار و به فاصله ۹۰ کیلومتری از آن واقع است شامل مخزن آجری بزرگ با عمق زیاد میباشد که به دلیل گنجایش بسیار آب در آن به آب انبار مرکزی معروف شده است. ورودی این بنا مسدود شده اما در گذشته فضای معماری آن مشتمل بر پلکان و پاشیر نیز بوده است. این آب انبار یادگارهای قاجار در رشتخوار است. آب انبار اکبرآباداین بنا در بخش مرکزی و در دهستان رشتخوار به فاصله ۱۳ کیلومتری جنوب شرقی شهر رشتخوار واقع شده است. در جوار روستای اکبر آباد آب انباری وجود دارد که منتسب به دوره قاجاری میباشد. آب انبار اکبرآباد شامل فضایی گنبدوار روی مخزن و فضای منتهی به پاشیر میباشد. مخزن این آب انبار شامل استوانه ای بزرگ به قطر تقریبا ۱۰ تا ۱۲ متر با پوشش آجر فرش و دارای دو ورودی است. مناظر طبیعی سد شهید یعقوبیاین سد روی رودخانه کال سالار ساخته شده و هدف ایجاد آن توسعه و بهبود کشاورزی در اراضی پایین دست سد و همچنین مهار سیلاب رودخانه کال سالار بوده است. این سازه از نظر ساختار از نوع خاکی- سنگ ریزه ای با هسته رسی است. وجود این سازه و فراوانی آب سبب پراکنش درختان، درختچهها و گیاهان مختلف در این منطقه شده که با این وضعیت گردشگران بسیاری به عنوان تفرجگاه از این مکان و طبیعت زیبای آن بهره میبرند. دره ییلاقی زیر غرقابدره ییلاقی زیر غرقاب در فاصله تقریبی ۸ کیلومتری شمال شهر رشتخوار واقع شده است. این ناحیه کوهستانی و کوهپایه ای دارای آب و هوایی مطلوب و مفرح است که رودخانه ای فصلی در فصول گرم سال باعث طراوت هوای آن میشود. آب و هوای مناسب، این ناحیه را از پوشش متنوعی از جمله گیاهان خودرو، باغهای میوه و درختان غیرمثمر سرشار کرده است. مناظر طبیعی دره ییلاقی زیر غرقاب چشم اندازهایی را به وجود آورده که توجه گردشگران را به خود جلب میکند. صنایع دستی و هنرهای سنتی رشتخواردر شهرستان رشتخوار انواع مختلفی از هنرهای سنتی و صنایع دستی تولید میشود که غالبا در کارگاههای کوچک و مجموعههای تولید روستایی به وجود میآیند. از مهم ترین این تولیدات دستی و بومی میتوان به بافت فرشهای دستباف، گلیمهای منقوش و الوان، انواع فرآوردههای نمدی نظیر زیرانداز، کلاه، بالاپوش اشاره کرد. همچنین فرت بافی و جاجیم بافی نیز یکی دیگر از تولیدات دستی حائز اهمیت در این شهرستان به شمار میرود. مزار شیخ ابدالمزار شیخ ابدال در روستایی به همین نام و در فاصله تقریبی ۲۰ کیلومتری شمال شهر واقع شده است. معماری این بنا موید احداث آن در قرن نهم و مقارن با دوران فرمانروایی تیموریان میباشد. این بنا بیشتر شبیه مسجدی کوچک میباشد که در میان آن صندوقی از آجر و سنگ ایجاد شده است. مزار شیخ ابدال بنایی سنگی و آجری با نقشه ای چهارطاقی است. سوغات و ره آورد سفردر مجموع در این شهرستان سوغات و ره آوردی که از شهرت بسیاری برخوردار باشد وجود ندارد، اما قالیچههای پرنقش و نگار با رنگهای روشن که در این ناحیه بافته میشوند میتوانند بهترین ارمغان سفر به رشتخوار باشند. بافتهای ابریشمین برای تهیه البسه الوان و سایر بافتههای نخی که از آنان روسریهای نازک، حولههای نخی و بقچههای زیبا تولید میشوند قادرند زمینه خرید سوغات را برای گردشگران در این شهرستان فراهم کنند.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سیمرغ]
[مشاهده در: www.seemorgh.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 280]