جايگاه فن‌آوري‌هاي فضايي در توسعه پايدار و متوازن

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: جايگاه فن‌آوري‌هاي فضايي در توسعه پايدار و متوازن
خبرگزاري فارس:امروزه فضا به عنوان بستري غني براي توسعه پايدار قلمداد مي گردد..همين نگرش، سبب شده تا فن آوري فضايي بتواند در حل مشكلات جهاني نقش كليدي بر عهده گيرد.

امروزه فضا به عنوان بستري غني براي توسعه پايدار قلمداد مي گردد..همين نگرش، سبب شده تا فن آوري فضايي بتواند در حل مشكلات جهاني نقش كليدي بر عهده گيرد.با اين وجود ، هنوز تمامي توانايي فن آوري هاي فضايي در توسعه اقتصادي و اجتماعي _ به ويژه در كشورهاي در حال توسعه_ به طور كامل شناخته نشده است.مسائلي مانند آموزش،ارتباطات،اكتشافات،توسعه ي علوم فيزيك و مواد،امنيت جهاني،حفاظت از محيط زيست،كمك هاي بشردوستانه،تلاش براي مبارزه با كشف و قاچاق مواد مخدر، از جمله مقولاتي است كه فعاليت هاي فضايي بايد نقش به سزايي در آن به عهده گيرد.البته در موضوع فن آوري هاي فضايي و توسعه آن برخي ملاحظات امنيتي،از بعد ملي نيز،مطرح مي باشد؛به ويژه در ارتباط با بالا رفتن وضوح تصاوير ماهواره هاي سنجش از راه دور_كه به دليل ارزش راهبردي و اينكه اين تصاوير الزامات امنيتي را ارتقا مي بخشد_نوعا صدوراينگونه فن آوري ها و يا همكاري همه جانبه،به ممنوعيت هايي مواجه مي شود.

مقدمه: ايران با تمدني چند هزار ساله،نشيب و فراز هاي فراواني را پشت سر گذاشته است.زماني از پيشگامان صنعت و علوم بوده و زماني ديگر تحت سلطه،از اين قافله عقب افتاده است.براي آنكه در قالب بومي خود،به اهداف تعيين شده دست يابيم،لازم است كه:

يا در همان مسيري كه كشورهاي توسعه يافته طي كرده اند حركت كنيم،كه اين امر ضمن عملي نبودن همواره فاصله ما را با آنها افزايش مي دهد؛

يا با انتخاب مسيرهاي جديد و ميان بر،همزمان يا(يا با فاصله كم از كشورهاي توسعه يافته)بتوانيم به فن آوري و دانش روز دست يابيم.

فن آوري فضايي از جمله مواردي است كه مي تواند نقش محرك براي جنبه هاي مختلف توسعه را ايفا نمايد؛ضمن اينكه كاتاليزوري براي جبران عقب افتادگي هاي قرون گذشته باشد.

نقش فن آوري هاي فضايي در توسعه اقتصادي و اجتماعي

نقش اصلي فن آوري هاي فضايي در اين زمينه،جمع آوري اطلاعات صحيح در زمان مقتضي براي آن دسته از افرادي است كه وظيفه تصميم گيري براي مسايل مربوط به توسعه اجتماعي و اقتصادي كشور را بر عهده دارند. فن آوري فضايي در كنار ساير روش هاي كسب اطلاعات،در زمينه ي برنامه ريزي و تصميم گيري براي نيل به توسعه اقتصادي از اهميت بسياري برخوردار است.از جمله كاربردهاي اين فن آوري در توسعه ي اقتصادي مي توان موارد زير را نام برد:

مخابرات:

مي توان با استفاده از ماهواره ها براي برقراري تماسهاي تلفني و انتقال داده در معاملات تجاري و همچنين استفاده از تلويزيون با مقاصد تفريحي و آموزشي اشاره كرد و نيز از طريق برقراري ارتباط با مناطق دور افتاده به بهبود وضع اقتصادي كمك كرد.

ديده باني زمين:

اطلاعات مورد نياز براي نظارت برمنابع طبيعي _مانند جنگل ها،معادن و منابع آبي_توسط ماهواره هاي سنجش از راه دور تهيه مي شود كه وجود اين اطلاعات به مراكز برنامه ريزي و تصميم گيري اجازه مي دهد در مديريت بهينه ي اين منابع تصميمات صحيح و به موقعي بگيرند و مي توان گفت، امروزه يكي از ضروري ترين ابزار مديريت بر منابع اين ابزار مي باشد.

ريشه يابي فقر:

با استفاده از تصاوير ماهواره اي با دقت كافي مي توان خشكسالي را پيش بيني و براي مقابله با مشكلات ناشي از آن تدابيري انديشيد.

ناوبري اطلاعات،بهداشت،كاربرد هاي دفاعي وپييشرفت هاي علمي نيز از ديگر زمينه ها و كاربردهاي فن آوري ماهواره است.البته لازم به ذكر است كه هر كشوري مجبور نيست در تمام جوانب و شاخه هاي علوم و فن آورهاي فضايي درگير شود.بلكه با انتخاب خردمندانه و سنجيده،بايد زمينه هايي از آن را مورد توجه و اهميت قرار داد كه مي تواند در حل مشكلات ملي به روش موثرتر و ارزان تر در مقايسه با ساير فن آوري هاي موجود ،مفيد باشد.

آينده ي بشريت،فضا و ضرورت هاي اقدام ملي:

امروزه بسياري از كشورهاي جهان با روش هاي مختلف،حضور خود را در فضا تثبيت كرده اند.كشورهاي صنعتي به صورت خودكفا و خوداتكا،بعضي از كشورها،به صورت همكاري با كشورهاي صنعتي و برخي از كشورهاي ديگر،صرفا به عنوان بهره بردار سيستم هاي فضايي،توانسته اند سهمي از فضاي ماوراي جو داشته باشند.ايران نيز بايد آمادگي مواجهه با چالش هاي مربوط به قرن 21 را داشته باشد تا بتواند ضرورت ها و اولولت هاي خود را درك كند و در پيشبرد آن ها بكوشد و در اين راستا بايد فن آوري هاي فضايي به ويژه آن هايي كه در ارتباط با مخابرات راه دور،مشاهده ي زميني و مديريت منابع مي باشند،به عنوان فناوري هاي قوي،براي افزايش ثروت ملي و رشد دانش و فناوري به كارگرفته شوند.

در چند دهه آينده جهان شاهد آغار كار 4نوع سامانه فضايي خواهد بود كه در اختيار كليه كشورهاي جهان و حتي افراد قرار خواهد گرفت:

1- خدمات و انتقال اطلاعات و داده ها؛
2- خدمات موقعيت يابي و ناوبري؛
3- خدمات شناسايي(تصويربرداري)جهاني؛
4- خدمات مخابرات جهاني؛
پيامدهاي عقب ماندگي در فن آوري هاي فضايي

عقب ماندگي در صنايع فضايي براي هر كشوري،عواقب و پيامدهاي گوناگوني در ابعاد مختلف امنيتي،سياسي،فرهنگي ،اقتصادي و اجتماعي در پي خواهد داشت.در اينجا به برخي از آنها اشاره مي كنيم:

پيامدهاي امنيتي و دفاعي:

شايد مهمترين نتيجه عقب ماندگي در علوم فضايي، پيامدهاي دفاعي و امنيتي باشد.كنترل مرزها و كسب اطلاعت و تصاوير جديد و با فاصله هاي زماني كم،از موضوعات و مناطق مورد نظر،تنها از طريق سامانه هاي فضايي ممكن است و از طرف ديگر امنيت مخابرات و ارتباطات نيز_كه متكي بر ماهواره ها مي باشد_داراي اهميت روز افزوني مي باشد.علاوه بر آن،دفاع موشكي و تهاجم موشكي از مهمتري انگيزه هاي توسعه در فضا مي باشد.كشورهاي فاقد فناوري هاي فضايي،به ناچار بايد مخابرات خود را از طريق كانال هاي ماهواره اي اجاره اي كه كنترل آنها در دست در دست ديگران مي باشد انجام دهند؛از اين رو بديهي است كه تمام ارتباطات آنها قابل كنترل خواهد بود.

پيامد هاي فرهنگي و علمي:

اثرات فرهنگي عقب ماندگي در صنايع فضايي متنوع و متعدد است.تبليغات سنگين كشورهاي داراي فن آوري فضايي در زمينه ي موفقيت خود،نشان از اثرات فرهنگي داخلي و خارجي آن دارد.در حقيقت داشتن يا نداشتن توان در اين زمينه،اثر رواني زيادي در جامعه دارد و در نهايت به اعتماد يا عدم اعتماد ملي مي انجامد. كابرد روز افزون ماهواره ها و سامانه هاي فضايي در ارتباطات فرهنگي،اطلاع رساني،رله ي تصاوير تلوزيوني و مواردي از اين دست،باعث افزايش اتكاي فعايت هاي فرهنگي به كشورهاي صاحب اين فناوري مي شود .

پيامدهاي اقتصادي:

فضا و صنايع فضايي روز به روز از اهميت اقتصادي بيشتري برخوردار مي شوند.نقش ماهواره ها در كشف معادن و مناطق مستعد كشاورزي و ماهي گيري نمونه هايي از اين دست مي باشد.وابستگي اقتصاد كشورها به اطلاع رساني،مخابرات و هدايت و ناوبري كشتي ها و هواپيما ها اين نقش را برجسته تر مي كند.

پيامدهاي صنعتي:

يكي از مستقيم ترين پيامد هاي عقب ماندگي در در صنايع فضايي،عقب ماندگي هاي فني و تكنولوژيكي هر كشوري مي باشد.در همه كشورهاي پيشرفته ي جهان،توسعه فن آوري هاي فضايي منشا توسعه ي صنعتي است و به جرات مي توان گفت اگر نو آوري هاي فضايي نبود،بشر به بسياري از دستاوردهاي صنعتي كنوني خود نمي رسيد.

پيامدهاي اجتماعي

امروزه توسعه و پيشرفت اجتماعي به ميزان زيادي وابسته به توسعه و امكانات مربوط به ماهواره ها و سازوكارهاي فضايي است. زمينه هاي مرتبط با توسعه اجتماعي بسيار متعدد است كه علاوه بر توسعه ي امكانات مخابراتي و تبادلات فرهنگي و غيره كه در بالا به ااشاره شد؛امروزه در شهرسازي و توسعه راه ها ومناطق روستايي نيز،از اطلاعات و تصاوير و نقشه هاي هوايي_ كه ماهواره ها تهيه كرده اند_استفاده مي گردد.همچنين در تعيين محل سدها و توسعه ي كشاورزي نيز،از اين ابزار استفاده مي شود.

گردآوري: محمد رضا موثقي نيا

منابع:

برنامه تكنولوژي هاي كليدي وزارت دفاع آمريكا

برنامه سنجش از راه دور روسيه 2002- ب ت پپ

برنامه تحقيق و توسعه ي فضايي آفريقاي جنوبي

مجلات فضا،ماهنامه علمي ترويجي مركز سنجش از دور ايران
...................................................................................................................
انتهاي پيام/

سه|ا|شنبه|ا|20|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 97]