تحريف فرهنگ عاشورايى درپوشش مدرنيتهآسيب هايى كه پيام عاشورا را تهديد مى كند(بخش دوم)

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: تحريف فرهنگ عاشورايى درپوشش مدرنيتهآسيب هايى كه پيام عاشورا را تهديد مى كند(بخش دوم)
امروزه و پس از گذشت حدود 1400 سال از واقعأ كربلا، عزاداري براي سرور و سالار شهيدان حضرت اباعبدالله الحسين(ع) با جسم و جان و روح و روان شيعيان پيوندي عاطفي، عميق و جداناشدني ايجاد كرده است، به گونه اي كه مي بينيم هر سال اين مراسم در ساير كشورهاي اسلامي و خصوصاً در ايران اسلامي با شكوه هرچه بيشتر برگزار مي شود و مردم با شور و اشتياق وصف ناشدني و به صورت خودجوش به برگزاري دسته هاي سينه زني و زنجيرزني مي پردازند.

اما با تمام اين تفاسير در سال هاي اخير شاهد برخي تغيير و تحولات در برگزاري مراسم عزاداري در محرم بوده ايم. تغييراتي كه نه تنها منتقل كنندأ پيام مهم عاشورا نيست بلكه با روح معنوي اين ايام نيز هيچگونه سنخيتي ندارد.

با اين حال لازم و ضروري به نظر مي رسد تا مسئولان مربوطه خصوصاً در سازمان هايي همچون تبليغات اسلامي يا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي نظارتي بر روند فعاليت هيئت هاي مذهبي و نحوأ عزاداري ها داشته باشند تا از هرگونه انحراف در اين زمينه جلوگيري نمايند، چرا كه انحراف در نحوه عزاداري براي حضرت امام حسين(ع) زمينأ تحريف فلسفه عظيم عاشورا را فراهم مي كند و ادامأ اين موضوع سبب مي گردد تا جوانان و نوجوانان از درك واقعيات عيني و ملموس حادثأ مهم كربلا بازمانند.

اهداف قيام عاشورا چيست ؟

كارشناسان و صاحب نظران مذهبي بر اين باورند كه نوگرايي در آيين هاي عزاداري سنتي بايد به گونه اي در كنار هم تلفيق شود كه بتوان عزاداري قيام حسيني(ع) و پيام بلند اين واقعأ عظيم اسلامي را در كنار يكديگر به نسل امروزي انتقال داد.

حجت الاسلام روح الدين دريكوند، رئيس شوراي هيئات مذهبي كشور دربارأ شيوه هاي عزاداري در ماه محرم مي گويد: «بهترين شيوأ عزاداري شناساندن اهداف نهضت امام حسين(ع) به اقشار مختلف جامعه است يعني مناسب ترين روش عزاداري اين است كه اهداف حضرت سيدالشهدا(ع) را كه بهترين شيوه و الگو براي بشريت هستند را بشناسيم و آنها را در عزاداريها بكار بنديم.»

رئيس شوراي هيئات مذهبي كشور در تشريح قيام عاشورا و انگيزه هاي شهادت حضرت امام حسين(ع) مي گويد: «ما بايد اين پيام را درك كنيم و بدانيم كه حضرت اباعبدالله الحسين(ع) براي نماز، برپايي واجبات، احيا دين اسلام، امر به معروف و نهي از منكر به شهادت رسيده است، حال هر نوع بدعتي كه اين پيام ها را به انحراف بكشاند يا باعث تحريف آن شود قابل قبول نيست.»

در سال هاي اخير حمل شمايل ائمه اطهار(ع) و استفاده از برخي آلات موسيقي به عنوان شيوه اي نو در برخي دسته هاي عزاداري مبدل شده بود كه تا حدودي با معيارهاي سوگواري در ماه محرم همخواني نداشت.

حجت الاسلام دريكوند، رئيس شوراي هيئات مذهبي كشور حمل شمايل و ابزارآلات در عزاداري ها را نوعي بدعت مي داند و مي گويد: «امروزه بدعت ها در هيئات به دو دسته تقسيم مي شوند كه يكي از بدعتها به صورت شكلي بوده و شامل علامت هايي كه اروپائيان در زمان هاي گذشته از صليبي كه نماد مسيحيت است اين شكل را مي گيرند، در حالي كه اينها همه خرافاتي است كه به نام علامت و به صورت چلچراغ هايي وارد عزاداري ما شده است كه از نظر دين مبين اسلام و مراجع عظام رد شده است.»

حجت الاسلام دريكوند با بيان اينكه شكل ديگر بدعت ها به صورت محتوايي بوده و شامل شعرهايي است كه گفته مي شود و بايد در اين زمينه دقت زيادي صورت گيرد، مي گويد: «برخي از مداحان ما در اشعار خود اغراق مي كنند، به صورتي كه در بعضي از موارد افراط و در برخي مواقع ديگر وارد تفريط مي شوند و جنبه هاي انساني اهل بيت(ع) را در نظر نگرفته و فقط به جنبه ملكوتي آن مي پردازند.»

رئيس شوراي هيئات مذهبي كشور با تاكيد بر اينكه افراط و تفريط ها در برخي از مداحي ها موجب شده است كه خيلي از مسايل براي جوانان قابل هضم نباشد، يادآور مي شود: «در صورتي كه عزاداري ها منطبق با روايات، آيات و احاديث برگزار شود مي تواند بهترين روش و الگو براي نسل جوان در راستاي جلوگيري از اين آسيب ها باشد.»

رئيس شوراي هيئات مذهبي كشور همچنين پيرامون حمل شمايل ائمه اطهار(ع) در برخي عزاداري ها، مي گويد: «بسياري از مراجع اين امر را صراحتا رد مي كنند و هيچگونه سند معتبري در اين خصوص وجود ندارد، كه اين موضوع به خودي خود نشان مي دهد كه حمل شمايل ائمه اطهار(ع) هيچگونه جايگاه شرعي ندارد.»

فرهنگ عاشورا

امروز عزاداري براي سيدالشهداء(ع) در ايران اسلامي و در ميان عاشقان اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام به يك تكليف شرعي و اسلامي مبدل شده و براي دوستداران آل علي(ع) عاشورا بيشتر از آنكه يك روز باشد يك فرهنگ ناب اسلامي است.

اگر چه بزرگترين تراژدي هستي در ظهر عاشورا به وجود آمد و صحراي سوزان كربلا بزرگترين صحنه عشق و ايثار و از خودگذشتگي در جهان شد اما امروزه اين حادثه عظيم به يك فرهنگ قابل ستايش در دل مسلمانان و شيعيان مبدل شده است. با اين حال بايد با هر نوع كجروي و انحرافي كه زمينه تحريف و به بيراهه رفتن اين فرهنگ را مهيا مي كند مبارزه كرد.

حجت الاسلام ابوالحسن نواب، رئيس دانشگاه اديان و مذاهب قم با بيان اينكه ياد واقعه كربلا زنده كننده همه بنيان هاي ارزشي است كه سرمايه يك ملت محسوب مي شود مي گويد: «آسيب هاي عزاداري مجالس سوگواري محرم را ضدحسيني مي كنند، امروز افتخار مكتب تشيع اين است كه فردي كه بهترين و ارزنده ترين ايثار و مقاومت را از خود نشان داده رهبر و امام سوم شيعيان است، از طرفي هم بايد گفت بالاترين ايثار و شجاعت نماد هر ملتي محسوب مي شود.»

حجت الاسلام نواب با اشاره به اينكه ملت ها با نشان دادن نمادها به نسل ها و فرزندانشان مي خواهند آنها را هدايت كنند، مي گويد: «براي ما الگو بهترين و بالاترين فرد يكي از رهبران معصوم و نوه پيامبر اعظم(ص) است كه نهايت ايثار و شجاعت را انجام داده و الگو و اسوه براي يك ملت شده است، حال هر ملتي كه بتواند اين الگو را داشته باشد شكست ناپذيري آن ملت تضمين شده و حتمي است، چرا كه زنده نگه داشتن ياد عاشورا و حماسه بزرگ امام حسين(ع) به نوعي زنده كننده همه بنيان هاي ارزشي نزد پيروان آن امام بزرگوار است.»

رئيس دانشگاه اديان و مذاهب قم با بيان اينكه هر چيزي كه شور حسيني را سست كند، ضدحسيني است، مي گويد: «هر نوع شعر، گفتار، رفتار و هر نوع حركت افراطي و تفريطي كه روحيه حماسي را برهم زند يا آن را سست و بي رنگ نمايد قطعا ضدحسيني است و با فرهنگ بلند عاشورا و قيام حسين(ع) سنخيتي نخواهد داشت.»

وي در ادامه مي گويد: «اگر در مجالس و مراسم عزاداري حضرت امام حسين(ع) روح و قيام عاشورا و كربلا يك پيام واحد داشته باشند و بازگشت به روحيه مقاومت، ايثار، فداكاري و شجاعت در راه خدا باشد، بدون شك هر انحرافي برطرف خواهد شد.»

مدرنيسم در برخورد با سنت هاي عاشورايي

آيين عزاداري سالار شهيدان امام حسين(ع) در ساليان اخير و با مواجه با دنياي مدرنيسم دچار برخي انحرافات و كج روي ها شده است. گرچه اين مهم در كشور ما و با درايت مسئولان تا حدودي كنترل شد، اما در برخي كشورهاي اسلامي استفاده ازابزارآلات موسيقي، قمه زني و... به شكلي نمادين وجود دارد.

«محمدعلي رسايي نژاد» كارشناس علوم قرآني و استاد دانشگاه درباره نحوه برگزاري مراسم سوگواري امام حسين(ع) در ماه محرم مي گويد: «بزرگان دين و مراجع عظام شيعه همگي بر روي حفظ آيين عزاداري ماه محرم به شيوه هاي سنتي تأكيد دارند و به نوعي خواهان برگزاري اين مراسم به سبك و سياق سنتي هستند اما در سال هاي اخير شاهد بوده ايم كه برخي از سنت هاي شناخته شده در برخورد با مدرنيسم دچار تحول شده و رنگ باخته اند، گرچه حركت به سوي دنياي مدرنيته به خودي خود نفي نمي شود اما اگر قرار است اين مسئله سنت هاي اصيل و ارزشي اسلام و تشيع را تحت تأثير قرار دهد يا از بين ببرد بدون شك قابل قبول نيست و بايد با آن مقابله شود.»

اين كارشناس علوم قرآني به تلفيق درست مدرنيته و سنت اشاره مي كند و مي گويد: «اگر قرار است با دنياي مدرنيته همراه شويم بايد روند نوگرايي و سنت هاي ارزشي ما به گونه اي در كنار هم قرار بگيرند كه رفته رفته سنت ها از ميان نروند، به عنوان مثال در سال هاي اخير برگزاركنندگان آيين سوگواري محرم در دسته ها و هيئات مذهبي به طرز بسيار ناشيانه اي اين تلفيق را انجام داده اند، كه حتي سبب انحراف و تحريف پيام عاشورا به نسل جوان شده است.»

اين استاد دانشگاه به مرزهاي ميان سنت و مدرنيسم اشاره مي كند و مي گويد: «عزاداري ماه محرم و سوگواري براي امام حسين(ع) و ياران وفادار آن حضرت و ساير ائمه اطهار(ع) از مرزهايي برخوردارند كه متكي بر سنت هاي اسلامي و از دل فرهنگ اسلام و تشيع نشأت مي گيرد و بايد توجه داشت كه در نحوه برگزاري چنين مراسمي در تلاقي با نوگرايي و مدرنيسم، هيچگاه به فلسفه عاشورا و پيام حادثه كربلا لطمه اي وارد نشود.»

وي به انجام برخي اعمال كه هيچگونه سنخيتي با پيام عاشورا ندارد اشاره مي كند و مي گويد: «برخي رفتارها همچون قمه زني كه به هيچ وجه همخواني و همراهي با قيام امام حسين(ع) ندارد سبب گرديده كه در سال هاي اخير چهره اي خشن و غيرواقعي از شيعيان در انظار عمومي جهانيان ترسيم شود، اين در حالي است كه اعمالي همچون قمه زني نه تنها با فرهنگ عاشورا در تضاد است بلكه مورد نفي علماي جهان اسلام نيز قرار گرفته و ادامه اين روند سبب تحريف بسياري از ارزش هاي مهم عاشورا خواهد شد.»

اين استاد دانشگاه مي گويد: «بانيان برگزاري مراسم عزاداري در ماه محرم بايد تلاش كنند كه سنت هاي سوگواري در كنار مدرنيسم و بدون ايجاد آسيب بر يكديگر قرار گيرند و همپاي هم در اين مسير معنوي و الهي پيش روند و هيچگاه مدرنيته نبايد به ابزاري براي تضعيف سنت هاي اسلامي تبديل شود، به عنوان مثال هيچ دليلي بر وجود ابزارآلات موسيقي و رفتارهاي ناشي از مد و سبك هاي خوانندگان و الگوپذيري از آهنگسازان و هرگونه كج رفتاري هاي ديگر براي باشكوه و بهتر برگزار شدن عزاداري هاي ماه محرم وجود ندارد، يعني براي برگزاري زيباتر مراسم سوگواري امام حسين(ع) نبايد به هر وسيله اي متوسل شد، چرا اين موضوع سبب مي شود تا فلسفه اصلي قيام امام حسين(ع) در پرده ابهام باقي بماند.»

تشكيل ستاد ساماندهي شئون فرهنگي

در مناسبت هاي عزاداري

امسال نيز همچون سال هاي قبل در كشورمان حمل شمايل ائمه اطهار(ع)، قمه زني، علم كشي و برخي از اعمال ديگري كه سنخيتي با فرهنگ عاشورا ندارد ممنوع شده و از سوي نيروي انتظامي اعلام گرديده كه در صورت مشاهده اين موارد با خاطيان برخورد قانوني صورت خواهد گرفت. اما در كنار اين موارد جاي خالي مركز يا ستادي براي نظارت، هدايت و كنترل هيأت هاي مذهبي آنهم در ماه محرم احساس مي شد.

حجت الاسلام حسين روحاني نژاد، معاون امور فرهنگي و تبليغ سازمان تبليغات اسلامي با اشاره به اينكه شوراهايي به منظور نظارت بر عملكرد هيأت هاي عزاداري تشكيل شده است، به مهر مي گويد: «پس از تشكيل ستاد ساماندهي شئون فرهنگي، آسيب هاي عزاداري ها به صفر كاهش يافته است.»

وي درباره تشكيل ستاد نظارت بر عملكرد هيئت هاي مذهبي مي گويد: «سازمان هاي تبليغات اسلامي در سراسر كشور شوراهاي هيئت هاي مذهبي در هر استان سازماندهي كرده و به وسيله همين شوراها در دهه محرم الحرام نيروهاي مردمي جهت نظارت را سازماندهي كرده اند.»

معاون امور فرهنگي و تبليغ سازمان تبليغـات اسلامي ابراز اميدواري مي كند كه نتيجه اين ارزيابي ها همراه با فرم نظرسنجي كه به شهرستان ها ارسال شده جمع آوري شود و نتيجه اين عملكرد از بعد محتوايي و از بعد آسيب ها، تحليل، چگونگي برگزاري مراسم استخراج شده و اعلام خواهد شد.»

روحاني نژاد نسبت به تغيير رفتار در مناسبت هاي مذهبي و نوع عزاداري ها از زمان تشكيل ستاد ساماندهي شئون فرهنگي در مناسبت هاي عزاداري ابراز مسرت مي كند و مي گويد: «پس از تشكيل اين ستاد عزاداريها سمت و سوي مثبت پيدا كرده، داراي محتوا شده، پرچم ها و پلاكارتها، پوسترها و كتبيه ها داراي پيام هستند، بحث وعظ و خطابه به معناي منبر و استفاده از مبلغ گسترش پيدا كرده و اغلب مداحان از اشعار پرمغز و محتوا استفاده مي كنند و به طور كلي مي توان گفت آسيب ها را به صفر كاهش داده ايم.»
يکشنبه 15 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 2532]