عرفان سنايي در همايش بزرگداشت اين شاعر بررسي شد

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: عرفان سنايي در همايش بزرگداشت اين شاعر بررسي شد

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: فرهنگ و ادب - ادبيات

نخستين نشست همايش بزرگداشت سنايي با عنوان «عرفان سنايي» امروز (سه‌شنبه، دهم دي‌ماه) در دانشگاه الزهرا (س) برگزار شد.

به گزارش خبرنگار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در اين نشست كه با رياست غلامحسين غلامحسين‌زاده همراه بود، او درباره‌ي «تصوير دنيا در شعر سنايي و عطار» سخن گفت و يادآور شد: نگرش عرفا به‌ دنيا، به ‌طور عام، نگرش منفي است؛ آنان به جز هنگامي كه در مقام وصل هستند و دنيا را پرتوي از ذات لايزال الهي مي‌بينند، در ساير اوقات، آن را حجاب به‌شمار مي‌آورند و در تحذير از مكر و گريز از ظواهر فريبنده‌اش، داد سخن مي‌دهند. در اين بين، سنايي و عطار نيز با مدد جستن از ذوق لطيف شاعرانه و قوت ابداعات سخن‌پردازانه‌ي خود و استفاده از انعطاف‌هاي زباني و شگرد‌هاي بياني، در تصويرپردازي‌هاي اين مضمون پربسامد، گوي سبقت را از همگنان خويش ربوده و تصاوير بسيار متنوعي در توصيف آن آفريده‌اند.

استاديار‌ ادبيات فارسي دانشگاه تربيت مدرس يادآور شد: درعين حال، نوع نگرش اين شاعران به دنيا و نوع تصاويري كه ساخته‌اند، در عين شباهت، خالي از تفاوت‌هاي معنادار نيست.

او تفاوت سنايي و عطار را تفاوت نگرش اين دو عارف شاعر به دنيا دانست و تصريح كرد: اين نگاه، ناشي از نحوه‌ي زندگي و موقعيت اجتماعي و مخاطبان متفاوت اين دو عارف بزرگ است؛ زيرا گرچه هر دو به ترك دنيا و پرهيز از آن توصيه مي‌كنند، جهت‌گيري تعليلي آن‌ها متفاوت است؛ براي مثال، سنايي بيش‌تر بر مخاطره‌آميز ‌بودن دلبستگي‌ به دنيا و بي‌وفايي و دورويي آن تأكيد مي‌ورزد؛ حال آن‌كه عطار از دنيا توقع بهره‌وري و وفاداري ندارد؛ بلكه اساسا آن را پوچ و بي‌ارزش مي‌شمارد.

غلامحسين‌زاده شعر سنايي را از اين منظر شعري داراي رنگ عالمانه ذكر كرد و گفت: شعر سنايي بيش‌تر رنگ عالمانه دارد؛ تا زاهدانه؛ حال آن‌كه شعر عطار بيش‌تر مشحون از مضامين صوفيانه و زاهدانه است؛ تا مضامين عالمانه. از سوي ديگر، شعر سنايي به‌دليل نشست و برخاست با بزرگان و دنياداران و درباريان، گاهي به مدح و هجو هم آلوده شده است؛ حال آن‌كه شعر عطار بيش‌تر به‌دليل حشرونشر با صوفيان در نگاه به دنيا، تلخ و در توجه به مضامين عرفاني بسيار پرشور شده است.

در ادامه‌ي اين نشست، محمدحسن حائري درباره‌ي «جهان‌بيني سنايي» سخن گفت و او را شاعري دانست كه با جهان‌بيني حكيمانه و ديدگاه عارفانه‌ي خود درباره‌ي خلقت عالم و نقد نظريه‌هاي عرضه‌شده در اين مفهوم، درعرصه‌ي سخنوري گام نهاده است.

عضو هيأت‌علمي دانشگاه علامه طباطبايي تصريح كرد: بي‌ترديد، شناخت جهان‌بيني سنايي، ما را در دريافت انديشه‌هاي ديني، اجتماعي و درك مفاهيم شاعرانه‌ي وي ياري مي‌كند.

او متذكر شد: سنايي نوانديش‌ترين، نوگراترين و دين‌باورترين انديشمند روزگار خود بوده است و اين افزودن بر هنرمندي‌هايي است كه وي در قالب قصيده، غزل و مثنوي در گسترش عرفان و تصوف داشته است.

استاديار ادبيات فارسي دانشگاه اروميه سنايي را از جمله‌ي گويندگان و عارفان شطاح در ادبيات فارسي دانست و افزود: بايد ديد كه سنايي در توجيه واقعي سخنان به‌ظاهر خلاف شرع‌ و عرف، به كدام دلايل استشهاد مي‌كند و چه ميزان از اين سخنان براي انتقال افكار و انديشه‌هاي خود بهره مي‌برد.

علي صفايي هم درباره‌ي «نقش و جايگاه ابليس در هستي‌شناسي اشعار سنايي» سخن گفت و يادآور شد: يكي از امور به ظاهر متناقضي كه در انديشه و آثار برخي از عارفان مسلمان، از جمله سنايي به چشم مي‌خورد، موضع‌گيري دوگانه‌ي آن‌ها نسبت به ابليس است؛ به‌طوري كه در بعضي از داستان‌ها، ابليس به‌صورت موجودي پليد نمايان مي‌شود كه بايد از او برحذر بود و برخي ديگر، صوفيان به حال او دل مي‌سوزانند و در بعضي موارد از او تمجيد مي‌كنند.

استاديار دانشگاه گيلان متذكر شد: براي حل اين مسأله، بايد درنظر داشت كه در آثار صوفيان، به اعتبار دو ديدگاه و دو نسبت، دو تصوير از ابليس ترسيم شده است: نسبتي كه او با خدا دارد و ديگر نسبتي كه با انسان پيدا مي‌كند. گرچه چنين اظهاراتي پيش از سنايي در آثار عين‌القضاة همداني، احمد غزالي و منصور حلاج ديده شده؛ اما ظاهرا سنايي، اولين كسي است كه چنين مقوله‌اي را به ميدان شعر مي‌كشاند و قصيده‌ي «با او دلم به مهر و مودت يگانه بود» را مي‌سرايد و با اين شعر، دفاعيه‌اي براي ابليس تهيه مي‌كند كه بعدها عطار در اين‌باره حكايت‌ها مي‌گويد، يا مولانا با الهام از آن، داستان ابليس و معاويه را به تأليف درمي‌آورد.

سكوت معنويان (تأملي در خاموشي از ديدگاه حكيم سنايي) نيز موضوع سخنراني قربان وليئي بود، كه در اين‌باره گفت: اگرچه خاموشي از عناصر بنيادي سلوك عرفاني است و عرفا مي‌كوشند كم سخن بگويند و اسرار هويدا نكنند، در عين حال، فشار معنا آن‌ها را وادار به سخن گفتن مي‌كند. حكيم سنايي نيز به‌عنوان نخستين شاعر فارسي‌زبان، مفاهيم عرفاني را به شكل گسترده و نظام‌دار وارد حوزه‌ي شعر كرده و در عين حال، خاموشي را ستوده و در تبيين آن سعي بليغ به خرج داده است.

اين دانشجوي دكتري ادبيات فارسي دانشگاه تربيت مدرس همچنين گفت: خاموشي زبان و خاموشي ضمير، دو نوع اصلي خاموشي از ديدگاه سنايي است. سنايي اسباب‌ خاموشي را كسب استعداد براي استماع كلام خداوند، بيان‌ناپذيري و دستاوردهاي معرفتي عارف، كتمان اسرار و القا‌ي معرفت مي‌داند.

همچنين ميرزا شكورزاده از كشور تاجيكستان در اين مراسم شعر خواند.

انتهاي پيام
سه شنبه 10 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 158]