بي تفاوتي به عناصر هويتي و استحاله فرهنگي

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: بي تفاوتي به عناصر هويتي و استحاله فرهنگي
سيماي هر فرهنگ به عناصري چون هنر، دين، رفتارها و نمودهاي اجتماعي و ساير مؤلفه هاي فرهنگي بستگي دارد.

ايران در دوره هايي مرحله اي از رشد فكري، علمي، ادبي و فرهنگي در شاخص هايي چون هنر، علوم و فرهنگ رسيده بود كه مي توان از آن به عنوان مهد تمدن بشري نام برد. اكثر مورخان جهان بر اين باورند كه قسمت اعظم پيشرفت هاي علوم و تمدن بشري، مديون فرهنگ و تمدن ايران است و اين كشور سهم شاياني در پيشرفت بشريت داشته است. رمان گريمشن مي نويسد: ايرانيان نخستين ملتي بودند كه امپراتوري جهاني به وجود آوردند و روح عدالت و آزادمنشي را كه تا آن زمان بر بشر مجهول بود بسط و اشاعه دادند.

ايران در طول تاريخ، نژادها، مذاهب و تمدن هاي گوناگون را يكي پس از ديگري پذيرا بوده است و در هر يك از ادوار متعدد تاريخ خود در تماس با تمدني بزرگ زيسته و از آن تأثير پذيرفته و يا بر آن تأثير گذاشته است ولي آن چه حائز اهميت است اين كه ايران توانست موجب دگرگوني هايي در تمدن جهان شده و مسير زندگي متنوعي را در عالم به وجود آورد كه اختراع خط ميخي، تدوين قانون حمورابي و تأسيس كتابخانه ها، دانشكده ها و انتقال علم و دانش نمودهايي از فرهنگ غني ايراني است.

پروفسور پوپ با بررسي هايي كه در آثار شهرهاي بين النهرين انجام داده است مي نويسد: از چند جنبه اساسي، تمدن در اين ناحيه، از تمدن مصر لااقل 5 قرن و از تمدن هند بيش از هزار سال و از تمدن چين دو هزار سال پيش افتاد.

يونان را بنيان گذار علم در جهان مي دانند، ولي قرن ها قبل از آن كه يونان تمدن داشته باشد، در بين النهرين در سرزميني كه اكنون آن را ايران مي نامند، علوم مختلف از جمله پزشكي و دندان پزشكي رواج داشته است.

حمله اسكندر باعث شد كه شيرازه حكومت و تشكيلات اجتماعي ايران فرو ريزد. بسياري از دانشمندان كشته شدند و منابع علمي از ايران به يونان انتقال يافت و سپس اين منابع به يوناني ترجمه و علم در يونان شكوفا شد و بعدها ميراث ايراني را به عنوان هديه يوناني به ما تحويل دادند.

پروفسور هرتسفلد در كتاب بررسي هنر ايران مي نويسد: اين كه فلات سمت شرقي بين النهرين يعني ايران در آخرين مرحله عصر حجر يعني در اواخر هزاره قبل از ميلاد، داراي يك تمدن پيشرفته بود، شكي نيست.

اسناد موجود در تاريخ به خوبي نشان مي دهد كه ايران و ايرانيان در طول تاريخ طولاني و پربار خود گنجينه عظيمي را بر تمدن جهان چه از نظر مادي و چه از نظر معنوي افزودند كه به چند نمونه اشاره مي شود:

كشفيات پروفسور رودنكو باستان شناس روس در سال 1327 شمسي از گورهاي يخ زده يكي از پادشاهان منطقه سيبري نشان مي دهد كه در قرن پنجم پيش از ميلاد و در دوره هخامنشي، بافت قالي هاي گره دار در ايران معمول بوده و بعد به ساير كشورها منتقل شده است.

از كاوش هاي باستان شناسان چنان بر مي آيد كه مردم ايران در صنعت نساجي شهرت فراواني داشتند و از عهد ساساني نمونه هاي بسياري از كارهاي نساجي باقي مانده و در آن روزگار پارچه هاي ابريشمي ايران و ساير پارچه هاي آن در اروپا و ساير نقاط دنيا، خريداران فراواني داشته است.

پارچه هاي زربفت مخمل كاشان و يزد نيز در دوره صفوي طوري جهانگرداني چون شاردن را متعجب كرد كه پروفسور رودنكو در جايي نوشته است: اين پارچه ها شهرت جهاني دارند. سبك پارچه بافي صفوي به زودي در ممالك دور دست رايج شد و از آن جمله در شهر بروسه از شهرهاي آسياي صغير و در شهر كشمير هند كارخانه هايي به تقليد از پارچه بافي ايران تأسيس شد و حتي كارخانه هاي ايتاليايي و نيز برخي شهرهاي ديگر اروپا در تصاوير و نقوش خود از پارچه هاي ايراني تقليد كرده اند.

در صنعت شيشه سازي هم تا مدت ها پيش، مصر را اولين سرزميني مي شناختند كه با ساختن شيشه آشنايي داشته است و به ويژه شيشه هايي كه از قبور فراعنه به دست آمده بود، اين نظريه را تأييد مي كرد تا اين كه در سال 1958 در حفريات تپه كاريان و حفاري هاي حسنلو (1958-1948) اشياي تزئيني شيشه اي پيدا شد كه مربوط به ۵تا۸هزار سال قبل از ميلاد در ايران بوده است.در مورد فلز هم اين گونه بوده است. كريستي ويلسون در تاريخ صنايع مي نويسد: كه فلز اولين بار در ايران كشف شده است و بيشتر باستان شناسان هم بر اين عقيده اند. كشفيات اشياي مسي از تپه سيلك نيز كه مربوط به هزاره پنجم قبل از ميلاد تأكيد بر موضوع دارد.

در مورد كشاورزي نيز اشياي به دست آمده از حفاري ها در آذربايجان و خوزستان نشان از سابقه 7 تا 9هزار ساله كشاورزي در ايران دارد و سفال هاي به دست آمده با نقش خوشه گندم در روي آن ها نيز، گواه اين مدعاست.

البته هرتسفلد در تاريخ صنايع ايران مي نويسد: از بعضي مدارك و اكتشافات ثابت شده است كه كشاورزي و تمدن وابسته آن از فلات ايران آغاز شد بنابراين موارد مذكور جزئي از فرهنگ ايران زمين بود كه در شكل گيري تمدن جهاني آن نقش بسزايي داشته است. اكنون ما ايرانيان بايد به خود بباليم كه اين گونه در تمدن جهان سهمي بي نظير داريم و بكوشيم غفلت ها و بي توجهي هايي را كه منجر به غارت و زمينه ساز تهاجم فرهنگي شده جبران كنيم. تلاش براي تحقق آرمان هاي سند چشم انداز توسعه يكي از اين فرصت هاست تا جامعه ايراني در افق 1404 هجري شمسي نظاره گر دست يافتن به جايگاه اول منطقه باشد.

در يكي از ويژگي هاي جامعه ايراني در افق چشم انداز 20 ساله آمده است: توسعه يافتگي، متناسب با مقتضيات فرهنگي، جغرافيايي و تاريخي خود و متكي بر اصول اخلاقي و ارزش هاي اسلامي، ملي و انقلابي است كه به نظر مي رسد در بخش فرهنگي، بايد نسبت به عناصر هويتي خود بيشتر حساسيت داشته باشيم. براي عناصر هويتي جامعه ايراني شامل زبان، پرچم و خط ملي است بنابراين همان طور كه افتخار مي كنيم پرچم جمهوري اسلامي در ميادين ورزشي به اهتزاز درآيد، نسبت به خط ايراني نيز بايد چنين همتي را داشته باشيم.

با توجه به اين كه اسناد معتبري چون شناسنامه، سند ازدواج، سند املاك يا مدارك دانشگاهي و بسياري از مدارك ديگر هم چون اسكناس و چك پول كه همه هر روز با آن سر كار دارند با خط ملي ايراني يعني نستعليق نگاشته شده است كه و در قانون اساسي در اصل پانزدهم نيز آمده است كه: زبان و خط رسمي و مشترك ايران فارسي است. اين امر خود نشان از اهميت و توجه به اين بخش از عنصر هويتي است كه اميدواريم متوليان فرهنگي نيز همراه با هنرمندان، در حراست و گسترش مؤلفه هاي فرهنگي و هويتي كوشا باشند.

راضيه حيدرپور

معاون پرورشي پيش دانشگاهي شاهد حكمت شيروان
دوشنبه 2 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 73]