واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: نفقه، حقي از سفره عقد تا زمان مرگ جام جم آنلاين: در مطلب هفته گذشته از سلسله مطالب حقوق خانواده كه 4 دي منتشر شد، به نكاتي درباره چگونگي كارشناسي پروندههاي نفقه اشاره و اين مطلب توضيح داده شد كه با استفاده از روش كارشناسي، پايگاه اجتماعي و شوون خانوادگي نفقه گذشته زنان تعيين ميشود. با توجه به پيچيده بودن اين بحث در دادگاههاي خانواده، در اين شماره نكات ديگري را نيز درباره اين نوع از پروندهها بيان و راه حلهايي براي جلوگيري از دردسر ساز شدن اين مساله در روابط خانوادگي بيان خواهيم كرد. مدد كاري: دعاوي خانوادگي در دادگاهها معمولا با مشكلي به نام اثبات مواجه هستند. در بسياري از مواقع، زنان و مردان ممكن است بر مبناي احساسات و تحريك ديگران دعاوي حقوقي مختلفي را در دادگاه مطرح كنند، اما در نهايت به حق خود نرسند. علت هم اين است كه هر يك از طرفين براي رسيدن به حق خود بايد دلايل قانوني و محكمه پسندي ارائه كنند. براي اثبات حق در دادگاه نيز راههاي مختلفي وجود دارد. يكي از اين راهها نيز شهادت شهود در دادگاه است كه در بحث نفقه كاربرد فراواني دارد. اينها توضيحات «عزيز نوكندهاي» وكيل دادگستري است كه پروندههاي خانوادگي مختلفي را مورد رسيدگي قرار داده است. او در گفتگو با خبرنگار ما درباره بحث نفقه معوقه به ذكر توضيحي درباره اين مبحث در قانون ميپردازد و ميگويد: ذات مقتضاي نكاح ارتباط زناشويي است و به همين دليل قانون، مرد را ملزم كرده در قبال تمكين زن از وي و بر آوردن نيازهاي جنسي او، به همسرش نفقه پرداخت كند. نوكندهاي در ادامه به ذكر مثالي ميپردازد و ميگويد: در يك پرونده، زني پس از 20 سال زندگي مشترك با همسرش در پي بروز اختلاف به دادگاه مراجعه و عنوان ميكند از ابتداي زندگي مشترك با همسرش از وي نفقه نگرفته است. اين سوال براي قاضي پيش ميآيد كه چطور اين خانم طي 20سال از همسرش نفقه نگرفته و در اين مدت كجا و چگونه زندگي ميكرده است و چگونه و در چه منزلي از همسرش تمكين كرده است؟ نوكنده اي با اشاره به تعريفي كه در قانون از نفقه وجود دارد و اين مساله را شامل، خوراك، پوشاك، مسكن و هزينه درمان ميداند، عنوان ميكند: زنان براي اثبات ادعاي خود بايد به دادگاه شاهد معرفي كنند و اين شهود با حضور در دادگاه شهادت دهند كه مرد نفقه همسرش را طي مدت مشخصي تامين نكرده است. مردان نيز ميتوانند متقابلا با معرفي شاهد به دادگاه درباره پرداخت نفقه همسر خود شهادت شهود را به دادگاه ارائه كنند. در مواردي هم كه نياز به تحقيق محلي وجود دارد، واحد مددكاري دادگاه ميتواند با فرستادن كارشناس تحقيقات محلي انجام دهد و در نهايت اين مباحث به قاضي امكان تصميمگيري درست درباره پرونده را ميدهد. در يكي از پروندهها زني مدعي شده بود از همسرش طي 4 سال نفقه دريافت نكرده اما وكيل پرونده با معرفي شهود به دادگاه اين مساله را ثابت كرد كه در طي مدت مورد اشاره زن، او در خانه مرد زندگي كرده و خوراك، پوشاك و مسكن مرد در اختيار وي بوده است و اين پرونده منجر به محكوميت مرد نشد. در پروندهاي ديگر، زن ادعايي مبني بر دريافت نكردن نفقه معوقه را مطرح كرد، اما مرد با ارائه اسناد و مداركي به دادگاه اعلام كرد در مدت مورد اشاره همسرش، وي پول نقدي و خرجي به وي نداده اما براي زندگي او مسكن فراهم كرده و به همين دليل مرد تنها محكوم به پرداخت آن مقدار از نفقه شد كه مربوط به پوشاك، خوراك و هزينههاي درمان بود. از طرف ديگر مردي براي همسرش منزل مشترك تهيه نكرده بود، اما مرد در مدت مورد ادعاي زن، به وي پولي براي تامين خوراك و پوشاك پرداخت كرده بود و به همين دليل مرد به پرداخت نفقه معوقه در حد و اندازه منزل مسكوني محكوم شد. در مجموع هر يك از طرفين اگر شاهد عيني، اقرار و سندي رسمي را مبني بر پرداخت كردن يا دريافت نكردن نفقه به دادگاه ارائه كنند، ميتوانند نتيجه بهتري درباره احقاق حق خود بگيرند. نفقه در دوران عقد از نظر قانون، زن از لحظه عقد ملزم به تمكين از همسرش است و مرد نيز موظف است از همان لحظه به همسر خود نفقه بپردازد. دوران عقد در خانوادههاي ايراني بين چند هفته، چند ماه و گاه چند سال به طول ميكشد. مراجعه به دادگاههاي خانواده نشان ميدهد بخش قابل توجهي از پروندههايي كه براي دريافت نفقه گذشته يا همان نفقه معوقه تشكيل ميشود، مربوط به زنان و دختراني است كه در دوران عقد با همسر خود دچار اختلاف شدهاند و هنوز زندگي مشترك را آغاز نكردهاند. يكي از ابهامهاي قانوني كه نوكندهاي نيز به آن اشاره و بر اصلاح آن تاكيد دارد، بحث نفقه دوران عقد است كه با توجه به شرايط امروز جامعه ميتواند به اين شكل تغيير كند كه در عقدنامه قيد شود در دوران عقد و پيش از تشكيل زندگي مشترك مرد الزاميبه پرداخت نفقه به همسرش ندارد. به اين نكته هم توجه داشته باشيد كه حتي بدون قيد اين عبارت در عقدنامههاي رسمي، طرفين ميتوانند خود برخي شروط را در عقدنامه درج كنند. در برخي خانوادهها و در مجلس نامزدي اين مساله در قالب برگهاي قيد ميشود كه زمان تشكيل زندگي مشترك چه مقطعي است، خريد به چه شكل صورت خواهد گرفت، منزل مسكوني در كدام محدوده خواهد بود و.... اين برگه معمولا به امضاي چند نفر از بزرگان هر خانواده ميرسد، اما به دليل عدم ثبت اين موارد در عقدنامه، در صورت بروز اختلاف اين مسائل ضمانت اجرايي زيادي ندارد. در اين مساله كفه ترازو سنگيني زيادي به نفع زنان دارد. زنان در دوران عقد ميتوانند از موضوعي به نام حق حبس استفاده كرده، عنوان كنند تا وقتي مهريه خود را دريافت نكردهاند حاضر به تمكين نيستند. قانون نيز از اين مساله حمايت ميكند و اين حق را براي زنان قائل است. در سوي ديگر ماجرا، اگر مردي در پي بروز اختلاف بخواهد همسرش از او تمكين كند، علاوه بر پرداخت مهريه، بايد منزل مسكوني در شان خانوادگي وي فراهم كند و با توجه به شان و شوون خانوادگي وي، وسايل مناسب براي منزل را هم تعيين كند و با برگزاري جشني در حد و اندازه شوون وي، از همسر خود براي آغاز زندگي مشترك دعوت كند! از نظر قانون، زن از لحظه عقد ملزم به تمكين از همسرش است و مرد نيز موظف است از همان لحظه به همسر خود نفقه بپردازدمساله حق انتخاب مسكن نيز يكي از ديگر مواردي است كه به زنان امكان ميدهد براي مدتي طولاني از تمكين خودداري كنند. شروط ضمن عقد از جمله مسائلي است كه در شمارههاي آينده درباره آن خواهيم نوشت، اما به دليل وابستگي آن به موضوع تمكين و نفقه معوقه، در اين بخش به آن اشاره اي كوتاه ميكنيم. ماجرا به اين صورت است كه اگر زني در عقد نامه خود حق تعيين يا انتخاب مسكن را دريافت كند، ميتواند تا زمان تهيه منزل مناسب از تمكين خودداري و تمكين را منوط به تهيه منزل مشترك كند؛ البته در برخي موارد زنان در دوران عقد از همسر خود « تمكين» ميكنند و با شكلگيري رابطه زناشويي ميان آنها در جايي غير از منزل مشترك، ديگر زن نميتواند بهانهاي براي عدم تمكين داشته باشد. چگونگي پرداخت نفقه گذشته پس از قطعي شدن پرداخت نفقه گذشته، همان مراحلي كه به منظور دريافت مهريه طي ميشود، براي دريافت نفقه نيز در مقابل زنان وجود دارد. نفقه گذشته نيز مانند مهريه قابليت قسطي شدن دارد و زن ميتواند به اندازه آن اموالي از همسرش را در صورت شناسايي توقيف كند. نكته مهم و حساس درباره بحث نفقه گذشته اين است كه اگر مردي به پرداخت نفقه معوقه همسرش محكوم و آن را پرداخت نكند، زن با استناد به بند «يك» از قسمت «ب» شرايط ضمن عقد است كه در آن عنوان شده «در صورت استنكاف شوهر از دادن نفقه زن و عدم امكانالزام او به تاديه نفقه همچنين در مواردي كه شوهر ساير حقوق واجبه زن را وفا نكند و اجبار او به ايفا هم ممكن نباشد» زن ميتواند از دادگاه تقاضاي صدور اجازه طلاق نمايد. علت هم به گفته نوكنده اي اين است كه قانون مدني ايران در سال 1307 و 1313 نوشته شده و در آن مقطعي كه اين قانون نوشته شد، زنان مانند امروز امكان فعاليت در خارج از منزل و كسب درآمد را نداشتند و از نظر قانونگذار در آن مقطع زن ازدواج ميكرده تا نفقه بگيرد. به همين دليل قانون براي آنكه زن به سختي نيفتد، اين اجازه را به او داده تا در صورت عدم دريافت نفقه از همسر خود جدا شود. زنان شاغل حق نفقه دارند؟ اشتباه رايجي كه ميان زن و شوهرها وجود دارد اين است كه زن شاغل حقي بابت نفقه ندارد و نفقه تنها شامل زنان خانهدار ميشود و همين كه مردي به همسر خود اجازه شفاهي و ضمني براي كار در خارج از منزل را ميدهد، زن ديگر حقي نسبت به پول شوهر خود ندارد. اين مساله كاملا نادرست است و زنان هر نوع درآمدي كه در خارج از منزل كسب كنند يا هر نوع پولي كه در قالب ارث، جايزه و... به آنها برسد تنها به خودشان تعلق دارد و نظر قانون و شرع اجباري براي هزينه كردن آن در زندگي مشترك وجود ندارد و ميتوانند آن را براي خود پسانداز كنند؛ البته در سالهاي اخير بسياري از زنان در عقدنامه حق اشتغال به كار در خارج از منزل را از همسر خود دريافت ميكنند و در چنين شرايطي ديگر همسر آنها امكان جلوگيري از فعاليت آنها در خارج از خانه را ندارد، اما معمولا اين موضوع كه با اشتغال زن در خارج از منزل وضعيت درآمد او چه ميشود، در عقدنامه درج نميشود و اين مساله تنها در حد حرفهاي شفاهي باقي ميماند. چند نكته ساده درباره نفقه معوقه زنان با طرح تقاضاي طلاق ديگر نميتوانند مدعي نفقه گذشته شوند. زنان پس از دريافت نفقه گذشته چه به صورت نقد و چه به صورت اقساط ميتوانند براي دريافت ادامه نفقه معوقه خود دادخواست دهند، مثلا زني كه با همسر خود آذر 1382 ازدواج كرده و شهريور 1384 بابت نفقه معوقه شكايت كرده، پس از تاييد حكم دادگاه و دريافت اين نفقه در سال 1386، در صورتي كه تا آن زمان در عقد همسر خود باشد ميتواند بابت دريافت نفقه خود از شهريور 1384 تا زمان حال نيز دادخواست بدهد. براي جلوگيري از بروز مشكلات بعدي بهتر است در صورتي كه ازدواج شكلي سنتي دارد و زن خانهدار است، با ذكر شماره حسابي در عقدنامه و تعيين زمان آغاز پرداخت نفقه مشكلات بعدي حل شود. توجه داشته باشيد اگر مرد چندين بار به حساب همسرش پول واريز كند، اما در بالاي برگه رسيد بانكي عنوان بابت نفقه قيد نشود اين مساله از سوي دادگاه مورد قبول واقع نميشود. مواردي مانند خريد عروسي، جشن سنگين عروسي، هداياي مختلف و... جزو نفقه نيست، اما بيان آن در مرحله كارشناسي پرونده و مدد كاري ميتواند به نفع مرد باشد و در تعديل مبلغ كارشناسي نفقه موثر واقع شود. شيوه ديگري كه براي پرداخت نفقه معقول به نظر ميرسد، اختصاص درصدي از حقوق ثابت مرد براي نفقه و قيد آن در عقدنامه است. مثلا مردي كه كارمند است موظف شود هر ماه يك پنجم درآمد خود از محل كاري كه در يك شركت انجام ميدهد را بابت نفقه به همسرش بپردازد. رضا استادي
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 394]