واضح آرشیو وب فارسی:پرشین وی: مد و مد گرایی، پد ید ه ای است که د ر د نیای امروز به نحو چشمگیری گسترش یافته است. این فراگرد اجتماعی به شکلی بی سابقه د ر لایه های اجتماعی جوامع نوین، ریشه د وانید ه است به طوری که بسیاری آن را اجتناب ناپذیر و یا حتی برخی به کارکرد های مثبت آن برای زند گی اجتماعی تاکید ورزید ه اند . د ر این راستا، تیوری های متعد د ی تد وین شد ه است. گیورک زیمل ، جامعه شناس آلمانی، مد و مد سازی را فرآیند ی می د اند که بر اثر کشمکش میان طبقات متضاد بر سر د ستیابی به منابع بیشتر با تکیه بر فراگرد تمایز حاصل می شود . فرامرز رفیع پور نیز معتقد است که مد سازی، ریشه د ر نابرابری های اجتماعی د ارد . از آن جا که منابع اقتصاد ی، منزلتی محد ود و پایان یافتنی هستند ، بنابراین افراد همواره به د نبال به حد اکثر رساند ن سود و اتخاذ رفتاری مناسب برای جذب این منابع هستند . ثروتمند انی که از د ارایی و منابع مالی و اجتماعی بیشتری نسبت به د یگران برخورد ارند ، سعی د ارند تا با طرح اشکال جد ید لباس، خوراک، گفتمان های زبانی، تفریحات، اوقات فراغت و موارد ی نظیر آن، خود را از سایر اقشار و طبقات اجتماعی متمایز سازند . بد ین ترتیب با تفکیک و تمایزی که بر اثر اتخاذ این شیوه عینی رفتار رخ می د هد ، افراد طبقه بالای اجتماعی، قد رت، منزلت و حتی شرایط کسب منابع بیشتری را برای خود بازتولید می کنند . به عنوان مثال، نوع پوشش خاصی که حکایت از قیمت بسیار گران کفش های چرمی د ارد یا بهره مند ی از لوازم لوکس خارجی، د ر معرفی فرد به عنوان شخصی مرفه و ثروتمند اثرگذار خواهد بود . از همین مجرا، شرایط برای احترام بیشتر و بهره مند ی بهتر از مناسبات و روابط میان فرد ی فراهم می شود . افراد طبقات پایین تر نیز به همین نحو و با انگیزه مشابه به شناسایی اشکال و صورت های پذیرفته شد ه د ر منش طبقات ثروتمند روی می آورند و د ر همگون سازی خود با آنها و مرفّه نمایی می کوشند . د ر این گیر و د ار ثروتمند ان نیز از پا ننشسته و به طرح اشکال جد ید تر سبک ها و صورت های زند گی روی می آورند تا به تفکیک مجد د خود با اقشار فرود ست بپرد ازند . این صور جد ید تر نیز اغلب به همان ترتیب پیش گفته توسط اقشار پایین تر بازسازی شد ه و خنثی می شود . باید خاطر نشان کرد که د ر این فراگرد ، نظام سرمایه د اری و اقتصاد مصرفی آن نیز بی تأثیر نیست و با د امن زد ن بر این تمایز بر رشد و گسترش این پد ید ه می افزاید . د ر این فرایند ، پس از شناسایی گونه های جد ید مد های مختلف، اجناس مشابه بد لی و تقلبی نیز وارد بازار می شوند و افراد طبقات پایین تر را برای همرنگی با طبقات بالا مهیا می کنند . بد ین ترتیب، مبنای مد سازی د ر نابرابری توزیع منابع عینی مطلوب د انسته شد ه است که با د ستکاری و د خل و تصرف بازار آزاد و سرمایه د اری د ایماً د ر حال شکل گیری و نابود ی است. این چرخه د ایماً د ر حال بازتولید است و تا زمانی که این نابرابری ها وجود د ارد ، مد و کشمکش بر سر کسب منابع مطلوب و د ر نهایت گسترش مد نیز تد اوم خواهد د اشت. بنابراین مد و فرآیند تفکیک د ر جوامع د ارند ه اقتصاد سرمایه د اری، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. ● نقد مارکوزه علاوه بر موارد مذکور، برخی د یگر از منتقد ان نظام سرمایه د اری بر چگونگی شکل گیری، بسط و توسعه ی فرآیند مد و مد سازی تأکید کرد ه اند . از جمله مهم ترین این متفکرین، مارکوزه ، نظریه پرد از مکتب انتقاد ی است که د ر خصوص نظام سرمایه د اری و نقش سرکوبگر آن د ر شناسایی و خلق نیازهای کاذب د ر افراد ، به گسترش اد بیات نظری مصرف د ر زند گی روزمره همت گماشت. ابزاری شد ن فرهنگ و تحریف آن د ر نظام های مد رن سرمایه د اری، همان چیزی است که مارکوزه بر آن تاکید د ارد . او بر نقش فرهنگ و مکانیزم های اثر گذاری آن د ر جامعه جد ید تأکید می ورزد . از همین رو، وی د ر راستای فهم ضعف نظام فرهنگی جامعه د ر ایجاد همبستگی اجتماعی به تحقیقات و مطالعات بی شایبه ای اهتمام ورزید . به زعم مارکوزه، نظام سرمایه د اری با استفاد ه از شیوه های ناد رستی به د نبال ایجاد همبستگی اجتماعی و پیوند میان افراد است. از این حیث، نظام برای آنکه بقا و د وام کارکرد ی خویش را تضمین کند ، به تود ه سازی و همانند کرد ن افراد بر اساس خلق نیازهای کاذب و طفره رفتن از ارضای نیازهای راستین و حقیقی آنان د ست می زند . نیازهای حقیقی، نیازهایی هستند که برآورد ه کرد ن آنها به رشد و شکوفایی استعد اد های فرد ی منجر شد ه و موجب تقویت و تکامل استعد اد های انسانی و مسالمت جویانه د ر روابط با د یگر انسان ها می شود . نیازهای کاذب، شکل تحریف شد ه این نیازها قلمد اد می شوند . بنابراین نظام های موجود از مکانیزم هایی برای باز تولید چنین وضعیت هایی د ر جامعه بهره می گیرند . بد ین معنی که از رسانه های جمعی، تبلیغات فراگیر و تود ه ای با تکیه بر روش های تد اعی معانی و حتی آموزش و تعلیم افراد برای تحقق اهد اف خویش سود می جویند . بد ین سان برای تحقق اهد اف نظام، افراد ی شبیه به هم و هم سان پرورش می یابند . تنوع و تکثرزد ایی به طور چشمگیری رونق می یابد و عرصه های گوناگون اجتماعی به کارخانه های آد م سازی تبد یل می شوند . parsianforum.com
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: پرشین وی]
[مشاهده در: www.persianv.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 285]