ضرورت مديريت مصرف برق خانگي‌

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: ضرورت مديريت مصرف برق خانگي‌

يكي از عمده‌ترين و پاك‌ترين صورت‌هاي انرژي كه در زندگي امروزه استفاده مي‌شود، انرژي الكتريكي است. تامين برق با صرف هزينه‌هاي هنگفتي كه فقط بخش كوچكي از آن در قبوض برق مشاهده مي‌شود، صورت مي‌گيرد.‌

فرايند توليد، انتقال و توزيع اين انرژي پاك، بسيار گرانقيمت است كه هزينه‌هاي آن به اقتصاد ملي و نتيجتا جامعه تحميل مي‌شود. از سويي بهاي برق در ايران در مقايسه با ساير كشورهاي دنيا بسيار پايين است و به دليل تخصيص يارانه دولتي، سهم بسيار كوچكي از قيمت واقعي برق از مصرف‌كننده اخذ مي‌شود. به عنوان مثال در سال 86 متوسط نرخ فروش يك كيلووات ساعت برق در بخش خانگي برابر 130 ريال بود و اين در حالي است كه متوسط نرخ آزاد برق براساس مصوبه هيات وزيران به ازاي هر كيلووات ساعت 721 ريال تعيين شده بود. بر همين اساس ناچيز بودن بهاي برق در بخش خانگي سبب رشد فزاينده مصرف آن در سال‌هاي اخير شده است.‌

از طرفي آمارها حكايت از آن دارد كه روش رشد مصرف برق از سال 78 تا سال 82 يكنواخت يا افزايش اندكي داشت. سال 83 نرخ رشد منفي شد و پس از سال 83 تا 85 كه تعرفه برق خانگي بر اساس الزامات قانوني و طرح تثبيت قيمت‌ها ثابت بود، افزايش چشمگيري داشت. كارشناسان معتقدند نادرست بودن نظام قيمت‌گذاري برق يكي از دلايل رشد بي‌رويه مصرف برق در بخش خانگي است.‌

از سوي ديگر، به استناد بند ط تبصره 11 قانون بودجه سال 85 و بند ب تبصره 6 قانون بودجه سال 86، وزارت نيرو مكلف شد براي مصارف خانگي الگوي مصرف تعيين كند. بر همين اساس، تعرفه برق مصارف خانگي در سال 86 به گونه‌اي تدوين شد كه بهاي برق مشتركاني كه ماهيانه طبق الگوي تعيين شده، برق مصرف مي‌كنند، مشمول افزايش نرخ نشده و بهاي برق مصرفي آنها مطابق تعرفه برق سال 83 محاسبه گردد؛ ولي مشتركاني كه بيش از معيار تعيين شده برق مصرف مي‌كنند، غير از بهاي انرژي به صورت پلكاني مشمول پرداخت بهاي مازاد بر الگوي مصرف نيز مي‌شوند. هر چند با تغييراتي كه در تعرفه برق خانگي حاصل شد، هنوز متوسط نرخ فروش يك‌ششم متوسط هزينه تمام شده برق است، با اين حال آمارها گوياي اين واقعيت است كه شيوه مصرف مشتركين خانگي اندكي بهبود يافته و نرخ رشد مصرف در سال 86 منفي شده است.‌

بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه چگونگي مصرف برق از عوامل تاثيرگذار بر روي هزينه‌هاي تامين اين انرژي است، بنابراين با الگوي مناسب مصرف مي‌توان نقش مثبتي در كاهش روند رشد مصرف برق و در نتيجه كاهش هزينه‌هاي آن ايفا كرد. نكته قابل توجه اينكه معيار مصرف خانگي با توجه به مصرف برق يك خانوار معمولي ساختماني با الگوي شهري و استفاده از تجهيزات الكتريكي تعيين شده است. اين الگو با در نظر گرفتن شرايط اقليمي مناطق مختلف كشور در ماه‌هاي گرم و سرد متفاوت است. لازم به ذكر است، براي مناطق غيرگرمسير در ماه‌هاي غيرگرم، معيار مصرف برق 200 كيلووات ساعت و در ماه‌هاي گرم 300 كيلووات ساعت تعيين شده، طبق آمار، در سال 85 حدود 55 درصد از مشتركان خانگي مناطق عادي كه 30 درصد مصرف انرژي خانگي را دارند، طي يك ماه كمتر از الگوي تعيين شده برق مصرف مي‌كنند و مشمول افزايش نرخ نمي‌شوند. 45 درصد بقيه كه مشتركان پرمصرف بخش خانگي محسوب مي‌شوند، 70 درصد مصرف اين بخش را به خود اختصاص مي‌دهند و به صورت پلكاني مشمول افزايش نرخ مي‌شوند.‌

بر همين اساس، بيش از يك‌سوم مصرف انرژي برق مربوط به مصارف خانگي است كه بخش زيادي از آن را مي‌توان بدون خدشه‌دار شدن رفاه و با استفاده صحيح و منطقي از انرژي برق صرفه‌جويي كرد كه نتيجه آن افزايش رفاه جامعه است. مصرف بالاي بخش خانگي موجب مي‌شود از طرفي سرمايه عظيم برق و يارانه‌هاي دولتي به بخش غيرمولد سوق داده شود و از طرف ديگر روند رشد مصرف بسيار نامتعادل گردد. مي‌توان اعلام كرد كه بيشتر وسايل خانگي امروزه با برق كار مي‌كند كه برخي از آنها به خصوص وسايل قديمي، بازده كم و مصرف برق بالايي دارند؛ لذا در خريد آنها بايد به كارايي و ميزان مصرف برق و تناسب آن با آب و هواي محل سكونت توجه كرد.‌

راندمان يك وسيله برقي به نسبت ميزان مطلوبيتي كه از آن وسيله حاصل شده و ميزان برقي كه مصرف مي‌كند ارتباط دارد. به عبارت ديگر، راندمان برابر است با نسبت خروجي به ورودي كه هر چه اين نسبت بيشتر باشد، وسيله برقي كاراتر است. به طور كلي هدف از مديريت مصرف، افزايش بهره‌وري مصرف است و مصرف‌كنندگان مجبور به صرفه‌جويي و مصرف كمتر نيستند. معمولا راندمان هر وسيله الكتريكي با برچسب بازدهي انرژي آن مشخص مي‌گردد. ترتيب برچسب انرژي از پربازده‌ترين تا كم‌بازده‌ترين از ‌ ‌Aتا ‌ ‌Gتعريف شده است. لوازمي كه براساس برچسب انرژي بازده بالاتري دارند، مصرف برق آنها كمتر از لوازم با رتبه انرژي پايين‌تر است؛ لذا هزينه برق كمتري براي استفاده از آنها بايد پرداخت.‌

لوازم برقي خانگي را با توجه به سهم مصرف آنها مي‌توان به دو گروه پرسهم و كم سهم تقسيم كرد. لامپ هاي روشنايي با سهم 29 درصد، يخچال‌فريزر با سهم 26 درصد، كولر آبي و گازي با سهم 26 درصد و لوازم صوتي و تصويري با سهم 10 درصد از مصرف خانگي در رديف پرمصرف‌ها قرار دارند. از سويي ماشين لباسشويي 3 درصد، جارو و اتو برقي هر كدام 2 درصد و بقيه وسايل برقي نيز 2 درصد از سهم مصرفي برق را دارند. آمار مصارف نشان مي‌دهد با توجه به اينكه روشنايي سهم زيادي از مصرف برق هر خانوار را به خود اختصاص داده و به اين دليل كه مصرف انرژي لامپ‌هاي كم‌مصرف يك‌پنجم و عمر آنها 10 برابر لامپ‌هاي معمولي است، تبديل لامپ‌هاي رشته‌اي به لامپ‌هاي كم‌مصرف مي‌تواند نقش مهمي در كاهش مصرف برق هر خانوار داشته باشد. اين كار علاوه بر تامين روشنايي مطلوب، به دليل آنكه بيش از 90 درصد انرژي مصرفي در لامپ‌هاي معمولي تبديل به حرارت مي‌شود، در فصول گرم باعث استفاده كمتر از وسايل سرمايشي خواهد شد و در مصرف برق صرفه‌جويي به سزايي مي‌شود. با توجه به اينكه در حال حاضر 18 ميليون مشترك خانگي در كشور وجود دارد، انتخاب وسايل برقي پرسهم با راندمان و بازده بالا و كم‌مصرف افزون بر اينكه باعث كاهش هزينه برق هر مشترك خانگي مي‌شود، از ديد ملي هم موجب كاهش پيك بار سيستم يا افزايش ضريب بار شبكه خواهد شد.‌

مديريت مصرف برق در كشور فرانسه براي ارزيابي صرفه‌جويي انرژي، با انجام پروژه‌اي به نام ‌‌Ecodrome مصارف وسايل الكتريكي 20 مصرف‌كننده خانگي را به مدت دو سال مورد بررسي ‌ قرارداد. تمام بارهاي متصل به سيستم و مدارهاي روشنايي مصرف‌كنندگان موردنظر در سال اول مورد بررسي قرار گرفت و در ابتداي سال دوم تمامي وسايل برقي مشتركين مورد بررسي و لامپ‌هاي روشنايي آنها با تجهيزاتي كه بيشترين راندمان را دارند، جايگزين شد اين اقدام منجر به اين شد كه مصرف انرژي وسايل سرماساز از جمله يخچال و فريزر و لوازم مشابه طي سال دوم در مقايسه با سال اول 2/3 درصد كاهش داشته است.‌

از سويي، با اينكه تمامي لامپ‌هاي روشنايي، مثل لامپ‌هاي‌هالوژن با لامپ‌هاي كم‌مصرف جايگزين نشدند، استفاده از لامپ‌هاي كم مصرف 5 درصد از ميانگين مصرف روشنايي را كاهش داد.‌

همچنين تنظيم صحيح ديگ‌هاي بخار در تاسيسات مركزي باعث كاهش 6/3 درصد مصرف اين ديگ‌ها شد.‌

از طرفي، استفاده از يك ماشين لباسشويي با راندمان بالا، متوسط انرژي مصرفي ماشين لباسشويي را 39/1 درصد كاهش داد.‌

خشك‌كن‌هاي لباس نيز با راندمان بالا، موجب كاهش 38/1 درصد از مصرف آن شد.‌

غير فعال كردن حالت‌هاي آماده به كار ‌‌ ‌‌(standby)تلويزيون‌ها به طور متوسط 8/13 درصد از مصرف انرژي آنها كاست.‌

نتايج حاصله نشان داد كه ساليانه به طور متوسط حدود 2 هزار كيلووات ساعت در مصرف هر مشترك صرفه‌جويي مي‌شود.‌

با توجه به اينكه فرهنگ مصرف برق در كشور ما با فرهنگ مصرف در كشورهاي اروپايي متفاوت و ميزان مصرف برق در ايران به علت ارزاني بيش از فرانسه است. استفاده از وسايل كاهنده ميزان صرفه‌جويي برق را به بيش از 2 هزار كيلووات ساعت مي‌رساند و اگر 18 ميليون مشترك خانگي نكات صرفه‌جويي را رعايت كنند، سالانه حداقل 36 ميليون كيلووات ساعت در مصرف انرژي صرفه‌جويي خواهد شد، يعني بيش از نيمي از مصرف برق خانگي غير از رعايت راهكارهاي ذكر شده براي صرفه‌جويي در برق، مصرف لوازم برقي غير ضروري با توان بالا در ساعات پيك، فشار مضاعفي بر شبكه سراسري وارد مي‌كند.‌

همچنين ساعات اوج مصرف، مدت زماني در ساعات اوليه شب است كه در اين ساعات مصرف برق به خصوص در فصل تابستان با رشد بسيار سريعي به اوج خود مي‌رسد.

اما براي پاسخ‌گويي به همين نياز كوتاه مدت بايد سرمايه‌گذاري هنگفتي جهت توليد برق انجام گيرد و از حداكثر ظرفيت توليد در شبكه برق استفاده شود.

اين به معناي ورود نيروگاه‌هايي با هزينه توليد برق گران‌تر به شبكه سراسري است كه توليد انرژي را در اين ساعات گران‌تر و غيراقتصادي‌تر مي‌كند.

همچنين وقوع هرگونه حادثه غيرمترقبه در اين ساعات ممكن است خطر خاموشي گسترده شبكه برق را به دنبال داشته باشد. از طرف ديگر در زمان‌هاي ديگر مانند نيمه شب، به دليل خاموش شدن بسياري از وسايل برقي، مصرف به طور قابل ملاحظه‌اي كاهش مي‌يابد. نكته قابل توجه اينكه ويژگي برق به گونه‌اي است كه در هر لحظه بايد توليد آن با مقدار تقاضا متناسب باشد؛ لذا برنامه‌ريزي‌هاي تامين برق بايد پاسخگوي بيشترين نياز مصرف باشد تا اختلالي در تامين برق مطمئن براي مشتركين به وجود نيايد. اما با توجه به يكنواخت نبودن مصرف برق در ساعات مختلف شبانه روز، بخشي از ظرفيت تجهيزات نصب شده در ساعات كم بار شبكه بي‌استفاده مي‌ماند كه خود باعث هدر رفتن سرمايه‌هاي ملي كشور مي‌شود.‌

با توجه به اينكه براي توليد يك كيلووات ساعت برق، حدود 1000 دلار سرمايه‌گذاري اوليه نياز است و در طول استفاده از تاسيسات، هزينه‌هاي جاري نيز به آن افزوده مي‌شود، رعايت صرفه‌جويي در مصرف برق در ساعات اوج مصرف از اهميت ويژه‌اي برخوردار است.‌

آمار‌ها حكايت از آن دارد به دليل افزايش تقاضاي مصرف برق در كشور ميزان توليد برق هر ساله روبه افزايش است و براي اين منظور بايد نيروگاه‌هاي جديد با سرمايه‌گذاري بسيار زياد وارد شبكه سراسري شود. در چنين شرايطي، ايجاد تعادل پايدار و موزون بين عرضه و تقاضاي برق كاري دشوار بوده و نامتعادل شدن بار شبكه و خاموشي و قطعي ناخواسته برق را به دنبال دارد و مي‌تواند به يك معضل اساسي در جهت توسعه كشور مبدل شود. يكي از مهم‌ترين علت‌هاي ايجاد پيك مصرف، علاوه بر برق براي روشنايي، استفاده از

لوازم برقي خانگي مختلف است؛ بنابراين استفاده از لوازم برقي خانگي غير ضروري در ساعات اوج بار مشكلات فراواني براي تامين برق مناسب به وجود مي‌آورد.‌

استفاده از لوازمي كه توان بالايي دارند، مانند ماشين لباسشويي، اتو، سماور برقي، اجاق برقي، سشوار، بخاري برقي و مايكروفر بيشترين خسارت را در ساعات اوج بار وارد مي‌آورند، زيرا علاوه برايجاد اختلال در شبكه و خاموشي، به خود وسيله نيز آسيب مي‌رسد.‌

نتايج تحقيقات نشان مي‌دهد هنگام غروب، مصرف برق با رشدي نسبتا سريع به اوج خود مي‌رسد كه حدود چهار ساعت ادامه داشته و مجددا در ساعات پاياني شب كاهش مي‌يابد. به همين دليل با وجود هزينه گزاف توليد، بعضي از نيروگاه‌ها فقط براي ساعات محدود اوج مصرف بايد وارد مدار شبكه سراسري برق شوند.‌

با توجه به اينكه در كشور ما به علت كمبود منابع آب، توليد برق بيشتر از نيروگاه‌ها با سوخت‌هاي فسيلي استفاده مي‌گردد، به دليل محدود بودن اين سوخت‌ها عقلايي است كه براي توليد بيشتر برق به جاي ايجاد تاسيسات جديد با سرمايه‌گذاري هنگفت، در مهار كردن و مصرف بهينه برق كوشش كرده و با اين كار گذشته از حفظ منابع فسيلي براي استفاده آيندگان به اقتصاد خانواده و ملي نيز كمك شود.‌

مريم مشهودي - مدير گروه تعرفه دفتر بهبود بهره‌وري و اقتصاد انرژي وزارت نيرو

جمعه 17 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 145]