ملي شدن صنعت نفت ايران و دسيسه.هاي انگستان در خوزستان

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: همزمان با تصويب طرح ملي شدن صنعت نفت ايران از سوي مجلسين شوراي ملي و سنا،شرکت نفت ايران و انگليس از پرداخت سي درصد فوق‏العاده دستمزد کارگران نفت بندرمعشور، آغاجاري، لالي و نفت سفيد امتناع ورزيد و اين امر موجب اعتصاب کارگران واعلام حکومت نظامي در خوزستان شد. 1 با اعزام نيروهاي نظامي از اهواز، خرم‏آباد واصفهان به مناطق مزبور شورش اعتصابيون کمي فروکش کرد ليکن شرکت نفت هنوز حاضر بهپذيرش خواستهاي اعتصابيون نبود. در 8 فروردين 1330 دولت انگلستان اعلام کرد که برايحفظ امنيت صنايع بريتانيا در مناطق اعتصاب‏زده، کشتي‏هاي فلامينگو و ايلوگوس را بهآبادان فرستاده است. اين دو کشتي جنگي، قسمتي از نيروي دريايي انگلستان در خليجفارس را تشکيل مي‏دادند و پايگاه آنها در بحرين بود. در همين ايام شپرد سفيرانگلستان در تهران رسماً از حسين علاء نخست ‏وزير وقت سؤال کرد که براي حمايت ازافراد انگليسي در مناطق نفت‏ خيز خوزستان چه اقداماتي انجام داده است. در تاريخ 9فروردين 1330 نيروهاي نظامي در آبادان مردم را به آتش بستند و سه نفر را به قتلرساندند. روز بعد نزديک به هزار نفر از کارگران لوله نفت به اعتصاب.کنندگانپيوستند. يک هفته بعد وضع آرام گرفت و تا روز 18 فروردين نزديک به يک سوم اعتصاب‏کنندگان به سر کار خود بازگشتند. ليکن در 23 فروردين کارگران بندر معشور و آباداندست به شورش زدند و اين امر منجر به کشته و زخمي شدن چند تن از کارگران شرکت نفتشد. 2

در پي آن، سومين کشتي جنگي انگلستان “ورن“ وارد خليج فارس شد و ناو جنگي “يويالوس“ هم براي پيوستن به گامبيا از مديترانه حرکت کرد. سفير انگلستان بار ديگربا علاء ملاقات کرد و او را در جريان اقدامات دولت متبوعش قرار داد. 3

در تاريخ 27 فروردين 1330، آيت.الله سيد ابوالقاسم کاشاني بيانيه.‏اي منتشر ساخت و از کارگران شرکت خواست تا به شورش خود خاتمه دهند او همچنين به کارگران اطمينانداد که انگليسي‏ها به زودي ايران را ترک خواهند گفت و دولت ايران خسارتهاي وارده بهآنها را جبران خواهد کرد. 4

به علاوه، دکتر مصدق نيز در جلسه 27 فروردين مجلس شوراي ملي در مخالفت با اعلامحکومت نظامي در خوزستان اظهار داشت دليل اينکه نمايندگان جبهه ملي از دادن راي بهپيشنهاد دولت مبني بر اعلام حکومت نظامي، خودداري کردند جز اين نبود که دولت بدونتحقيق و بدون رسيدگي به اين موضوع که آيا اين اعتصاب بجاست يا بيجاست آن را اعلامکرد. مصدق سپس بيانيه جبهه ملي را خطاب به کارگران و نصيحت دادن به آنها مبني براينکه دست از اعتصاب کشيده بر سر کار خود برگردند، ايراد کرد. 5 به هر ترتيب بادستگيري تعدادي از سران اعتصاب و سرکوبي شورش کارگران امنيت نسبي برقرار شد و تاروز 12 ارديبهشت 1330 آبادان تنها جايي بود که هنوز اعتصاب در آن ادامه داشت اما بهتدريج تعدادي از کارگران به سر کار خود بازگشتند. در اين تاريخ سپهبد شاه.‏بختي (فرمانده نظامي اعزامي از تهران) در تلگرامي که از استان ششم (خوزستان) به علاءمخابره کرد اظهار داشت: “اعتصاب هنوز در آبادان ادامه دارد ولي در نتيجه اقداماتمعموله 37500 نفر مشغول کار شده‏اند براي دستگيري محرکين مرتباً اقدام و امروز چهارنفر از مسببين اصلي اعتصاب به نام کرواليان. زواري، آقاداشي و کيهان ‏پناه بازداشت ] شده ‏اند].“ 6

اعتصاب کارگران شرکت نفت اگرچه با تلاش بسيار دولت ايران پايان پذيرفت اما دولتانگلستان همچنان در پي دسيسه و تحريک کارمندان ايراني شرکت نفت بود به طوري که درتاريخ 18 ارديبهشت 1330 سپهبد شاه.‏بختي (فرمانده نظامي اعزامي از تهران) در تلگرافخود از استان ششم (خوزستان) به دکتر مصدق نخست ‏وزير وقت اعلام داشت:

طبقاطلاع واصله کارمندان عالي‏رتبه ايراني شرکت نفت به تصور اينکه در موقع اجراي قانونملي شدن صنعت نفت ممکن است بيکار شوند اظهار نگراني نموده‏.اند گفته مي‏شود که اينشايعات از ناحيه کارمندان خارجي شرکت نفت مي‏باشد. 7

___________________________________

1. روزنامه اطلاعات، ش 7498، 31 فروردين 1330 .
2. الول ساتن. نفت ايران. ترجمهرضا رئيس طوسي. تهران، صابرين، 1372، ص 266.
3. همان، ص 268.
4. همان، ص 269.
5. مذاکرات مجلس شوراي ملي دوره شانزدهم (27 فروردين 1330) .
6. مرکز اسناد مؤسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران. سند شماره 65-297.
7. همان. سندشماره 40-297 .

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 217]