واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: کتاب - جایزهای با قدمتی بیستوشش ساله قرار است تحتتأثیر جایزهای نوپا با سابقهای یک ساله قرار گیرد: جایزه جلال آلاحمد. بیستوهفتمین دوره جایزه کتاب سال در حالی برگزار میشود که شاهد تغییراتی در نحوه و شیوه برگزاری آن خواهیم بود، هرچند محمدعلی رمضانی فرانی دبیر علمی این جایزه تغییرات در آن را در جهت ارتقای محتوایی و کیفی آثار و هماهنگی آن با بقیه جوایز میداند. رمضانی که همزمان دبیر چهار جایزه کتاب شامل جایزه کتاب سال، فصل، دوسالانه پروین اعتصامی و جلال آلاحمد است از این تغییرات با عنوان «اصلاح» نام میبرد و میگوید: «امسال برای جایزه کتاب سال هیأتامنا و هیأتعلمی درنظر گرفته شده است که پیش از این، کتاب سال هیأتامنا نداشت. این موضوعات اینک در حال بررسی است که بعد از تصمیم نهایی، در بازبینی آییننامه کتاب سال گنجانده و جزئیات آن اعلام خواهد شد.» به گفته او از سال گذشته، پیشنهادهای متفاوتی از طرف داوران جوایز و اساتید دانشگاهها به جایزه کتاب سال داده شده تا این جایزه با جوایزی مثل جایزه فصل، پروین اعتصامی و جلال آلاحمد همسویی داشته باشد. رمضانی البته نامی از این اساتید دانشگاه و داوران نبرده و مشخص نیست این درخواست از سوی چه کس یا کسانی صورت گرفته است. اما این از اهمیت موضوع کم نمیکند؛ جایزهای با قدمتی بیستوشش ساله قرار است تحتتأثیر جایزهای نوپا با سابقهای یک ساله قرار گیرد: جایزه جلال آلاحمد. گرانترین جایزه ادبی ایرانجایزه جلال با تصویب شوراى عالى انقلاب فرهنگى سال گذشته نخستین دوره خود را آغاز کرد. بر این اساس قرار است مؤسسه خانه کتاب در آذرماه هر سال مقارن با تولد جلال آلاحمد جشنواره جایزه ادبی جلال را برگزار کند. هدف از اهدای جایزه، «ارتقای زبان و ادبیات ملی- دینی» از رهگذر بزرگداشت پدیدآورندگان آثار برجسته، بدیع و پیشرو است و آثار در پنج رشته علوم انسانی شامل داستان کوتاه، داستان بلند، نقد ادبی، مستندنگاری و تاریخ نگاری داوری میشوند. جایزه جلال اما عنوان مهم دیگری هم دارد: گرانترین جایزه ادبی ایران. به نفرات برگزیده هر یک از رشتههای این جایزه 110 سکه بهار آزادی اهدا میشود که در تاریخ جوایز ادبی ایران بیسابقه است. شاید همین رقم عجیب و غریب مسئولان را بر آن داشته تا از خیر رشتههایی که هم در این جایزه و هم در کتاب سال وجود دارند صرفنظر کنند. سال گذشته البته در هیچ یک از حوزههای جایزه جلال کتاب برگزیدهای وجود نداشت و تنها با 25 سکه بهار آزادی و نشان جلال آلاحمد از پنج اثر و صاحبان آنها قدردانی شد. اعضای 9 نفره هیأت علمی جایزه جلال هم که پیشتر با حکم وزیر ارشاد به این سمت منصوب شده بودند، عبارتند از: صادق آیینهوند، مرتضی سرهنگی، عباس سلیمی نمین، رسول جعفریان، راضیه تجار، عباسعلی وفایی، مجتبی رحماندوست، محمدرضا سرشار و سهراب هادی. همپوشانی یا نگاه یکدست«در حوزههایی که جایزه جلال آلاحمد قرار است برگزیده داشته باشد، جایزه کتاب سال را نخواهیم داشت.» سال گذشته نیز محسن پرویز معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهاراتی مشابه رمضانی داشت و پیشاپیش خبر از حذف و تغییراتی در جایزه کتاب سال داده بود. او دلیل این موضوع را همپوشانی دو جایزه کتاب سال و جلال آلاحمد عنوان کرده و گفته بود: «بخشهای مربوط به جایزه جلال را به منزله منتخب کتاب سال تلقی میکنیم و برگزیدگان جایزه جلال در جایزه کتاب سال داوری نخواهند شد.» حال سؤالی که پیش میآید این است که: همپوشانی یا یکدستی؟ دلیل حذف بخشهایی از جایزه کتاب سال، در صورت اعلام برگزیدگان جایزه جلال، به واقع صرفِ همپوشانی است یا اینکه نگاه حاکم و رویکرد غالب در این عرصه واحد است. بدینمعنا که بهواسطه ترکیب تقریباً مشابه هیأت داوران و از آن مهمتر، رویکرد دولتی حاکم بر آنکه گاه ممکن است حتی از نظرات شخصی داور یا داوران نیز فراتر رود، آثاری در جایزه جلال مورد توجه قرار میگیرند که طبعاً در جایزه کتاب سال هم ارج میبینند و بر صدر مینشینند. کدام یک از این دو به واقعیت نزدیکتر است. نگاهی به ترکیب داوران جایزه جلال بیندازید که در پاراگراف قبل آمده بود. حالا نگاهی هم به داوران سال گذشته جایزه کتاب سال در بخش شعر و ادبیات بیندازید: جواد محقق، حسین اسرافیلی، پرویز بیگیحبیبآبادی، حمیدرضا شکارسری، احمد نادمی، منوچهر اکبری، صابر امامی، عبدالعلی دستغیب، راضیه تجار و کامران پارسینژاد. درست است ترکیب اسامی تاحدودی متغیر است. رویکرد کلی چطور؟ عبدالعلی دستغیب به کنار، هیچ اسمی از بزرگان ادبیات و شعر معاصر ایران در آن میبینید؟ پاسخ ارشاد معمولاً این است که ما از خیلیها دعوت میکنیم اما آنها نمیپذیرند. به راستی اینگونه است؟ کیفیت مهمتر است یا کمیت؟بر فرض که این تغییرات به دلیل همپوشانی باشد. آیا پیش از طراحی و تدوین جایزه ادبی جلال مسئولان مربوطه، خدای نکرده، به این فکر نیفتادهاند که ممکن است این جایزه جدیدالتأسیس که از قضا گران هم هست، خیلی گران، با بخشهایی از جایزه کتاب سال همپوشانی داشته باشد و بهتر است به جای آن همان بخشها را در جایزه کتاب سال تقویت کنند تا اینکه یک جایزه سنتی بیستوشش ساله را قربانی جایزهای یکساله؟ قاعدتاً تا صحبت از عدد و رقم به میان میآید پاسخ احتمالی مسئولان این است که: کیفیت مهمتر است یا کمیت؟ جایزه جلال اگرچه یک سال است راه افتاده اما به لحاظ کیفی مؤثرتر از کتاب سال است. قبول. کیفیت مهمتر است. اما علیالاصول و بر مبنای منطق هیچگاه یک جایزه سنتی را به خاطر جایزهای تازهوارد دستخوش تغییرات نمیکنند. این کار چنان است که بگوییم بخشهایی از جشنواره فیلم فجر به خاطر جشنوارههایی همچون جشنواره فیلم شهر، پلیس، کودک و نوجوان، مستند و غیره تغییر کند. مرا به خیر تو امید نیست. . . رمضانی فرانی دیروز در پاسخ به سؤال ایسنا درباره این موضوع که امسال به داستان در جایزه کتاب سال جایزه داده میشود یا نه، گفته است: «اگر در جایزه جلال در بخش داستان برگزیدهای داشته باشیم، به این دلیل که این جایزه در سطح بالایی است، همان اثر به منزله برگزیده جایزه کتاب سال نیز معرفی میشود.» بنابراین به غیر از مسئله «همپوشانی» که در صحبتهای سال گذشته پرویز عنوان شده بود، مسئله دیگر «سطح بالای» این جایزه است. باز هم سؤالات بسیاری پیش میآید. از جمله اینکه فقط جایزه جلال از سطح بالایی برخوردار است؟ ما جوایز ادبی دیگری نیز داریم همچون جایزه غیردولتی روزی روزگاری. آیا این جایزهها سطح بالایی ندارند. برای مثال ترکیب هیأت امنای این جایزه عبارتند از: پروین سلاجقه، عنایت سمیعی، جمال میرصادقی، عبدالله کوثری، محمد صنعتی، مهشید نونهالی و مرحوم رضا سیدحسینی که دیگر باید با فعل ماضی از او نام برد. خب، اگر معیار کیفیت است و سطح بالای یک جایزه، روزی روزگاری جایزه بیکیفیتی است؟ بنابراین بار دیگر فرض ابتدایی تقویت میشود: نه همپوشانی، نه کیفیت، نه سطح بالا، بلکه نگاه یکدست حاکم. البته وزارت ارشاد حق طبیعی خود میداند رویکرد کلی حاکم بر جوایز را تعیین کند. اما میتواند رویکرد مورد علاقه خود را در همان جایزه کتاب سال هم دنبال کند. دیگر چرا کتاب سال را تابع نوزادی یکساله با عنوان پر طمطراق «گرانبهاترین جایزه ادبی تاریخ ایران» میکند؟ اگر که خیر نمیرساند دیگر چرا...
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 417]