سرزمین جبر

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: سليمان فرهاديان : گفت وگو با كسي كه بيش از دويست و پنجاه جلد كتاب در زمينه هاي مختلف از جمله رشته هاي مختلف رياضي، تاريخ، فلسفه، كاربرد و آموزش و رياضيات و همچنين كتاب هاي متعددي در زمينه هاي مختلف فرهنگي، اجتماعي و ادبي تأليف و ترجمه كرده است و طي ۵۵ سال فعاليت علمي _ فرهنگي حدود هزار مقاله در نشريه هاي علمي و رياضي به چاپ رسانده است، بسيار لذتبخش است. بديهي است كه بر جاي گذاشتن چنين ميراث پرباري براي نسل جوان و دانش پژوهي فقط از عهده كساني همانند استاد پرويز شهرياري ساخته است. هنگامي كه براي انجام اين مصاحبه خدمت استاد رسيديم، تصميم گرفتيم ضمن رعايت شرايط سني استاد، مصاحبه را به اختصار برگزار كنيم.اما به دلايل بسيار از جمله زندگي پر فراز و نشيب، گستردگي بيش از حد رياضيات و رسوخ در رشته هاي مختلف علمي و همچنين جنبه هاي مختلف زندگي و تجربيات زياد ايشان در امر تدريس سخن به درازا كشيد. ضمن تشكر از ايشان توجه شما را به اولين قسمت از گفت وگو جلب مي كنيم.

-استاد، لطفاً مختصري از زندگي خود بگوييد.

در دوم آذر ۱۳۰۵ در كرمان در خانواده اي دهقاني به دنيا آمدم. هم پدرم دهقان بود و هم مادرم دهقان زاده. زندگي سختي داشتيم چون پدرم كارگر روزمزد بود به همين دليل روزگار كودكي و نوجواني، من، برادر ها و خواهرم به سختي گذشت. از دبستان تا سوم دبيرستان را در كرمان گذراندم و بعد وارد دانشسراي مقدماتي شدم. دانشسراي مقدماتي معمولاً براي كساني مناسب بود كه در جست وجوي كار بودند، چون شغل آينده آنان (يعني معلمي) تضمين شده بود. در سال آخر دانشسراي مقدماتي بخشنامه اي آمد كه شاگرد اول و دوم هاي امسال و سال هاي قبل دانشسراي مقدماتي مي توانند در تهران به ادامه تحصيل بپردازند. من هم در سال ۱۳۲۴ با استفاده از اين مصوبه وارد دانشكده علوم شدم و در رشته رياضي به ادامه تحصيل پرداختم. در آن زمان در تمام ايران هيچ دانشگاه ديگري وجود نداشت. در آن سال از سرتاسر ايران ۱۳ نفر داوطلبان رشته رياضي شدند. پس از آ نكه دانشكده علوم را تمام كردم از طرف وزارت فرهنگ (آموزش و پرورش فعلي) به شيراز رفتم.

يكي از كلاس هايي كه مي رفتم، پيش از من معلمي داشت كه دانش آموزان از او ناراضي بودند، او هم مرتب در فكر تفتين عليه من بود. در نهايت نيز به جعفري نامي كه وزير آموزش و پرورش بود نوشت كه شهرياري در اينجا تبليغات سوء مي كند، سابقه هم دارد .

من در جلسه تصحيح اوراق امتحاني پايان سال دانش آموزان ششم بودم كه رئيس فرهنگ شيراز آمد پيش من و گفت هر چه سريع تر به اداره مراجعه كن. به اداره رفتم كه رئيس اداره به من گفت به هر ترتيبي كه هست امشب از شيراز خارج شو جفعري دستور توقيف تو را داده است. علت را پرسيدم، در جواب گفت: اگر من نبودم، نامه تو را فاطمي كه رئيس فرهنگ فارس است، باز مي كرد. او هم بدون اطلاع قبلي تو را توقيف مي كرد. اما امروز فاطمي نيست و به مسافرت رفته است. به همين دليل من نامه را باز كردم. الان هم به تو مي گويم كه هر چه سريع تر از اينجا برو. من هم شبانه از شيراز خارج شدم. فرداي آن روز به خانه من هجوم بردند كه من نبودم. به تهران آمدم و پس از مدتي كار در دبيرستان ها را شروع كردم، اما اين بار براي آموزش وپرورش كار نمي كردم، بلكه تدريس ساعتي داشتم. علاوه بر دبيرستان ها، در بعضي دانشكده ها، مثل دانشكده فني، دانشسراي عالي در دوره هاي روزانه و شبانه نيز تدريس مي كردم. چند سالي هم در مدرسه عالي اراك تدريس كردم. حدود شش يا هفت سالي است كه تدريس نمي كنم، فقط در منزل مي مانم و به كارهاي تحقيقاتي مي پردازم، اگر چشمم اجازه بدهد. از سال ۵۱ دچار مشكل بينايي شدم. براي درمان نارسايي چشم به پزشكان زيادي مراجعه كردم، حتي به واسطه دوستي كه در لندن بود به پزشكان آنجا هم مراجعه كردم كه به من گفتند درمان ندارد و بايد با اين مشكل بسازي. از آن بعد روز به روز بر ناراحتي چشمم اضافه مي شود و من ناچارم كه از عينك و ذره بين استفاده كنم. ترجمه هم براي من بسيار مشكل شده است.

-براي آشنايي بيشتر با رياضيات تعريفي از آن ارائه كنيد و بفرماييد چه خاصيتي در آن است كه خود را در همه جا نشان مي دهد؟ چرا علوم جديد به زبان رياضي بيان مي شود؟

اولين دانشي كه بشر آن را شناخت رياضيات است از همان اوان تاريخ بشر، رياضي هم با او همراه بود. براي دانستن تعداد فرزندان يا مقدار اموال، نيازمند رياضي بود. به تدريج علوم ديگر هم سر برآوردند، اما بايد دانست از حدود ۴ هزار سال پيش از ميلاد (شش هزار سال پيش) مجموعه علوم و رياضي به زندگي بشر وارد شده است. مهم ترين مشخصه رياضي آن است كه همه چيز را در كلي ترين صورت يا حالت آن مي بيند. در تعريف هنرمند بايد بگويم كه او همانند كسي است كه از بالاي تپه اي همه چشم انداز دشت را مشاهده مي كند. ولي دانشمندان (شيميدان، فيزيكدان يا زمين شناس و ...) همانند كسي است كه در پايين تپه حواس خود را معطوف يك نكته خاص كرده است. اگر گياه شناس است فقط گياهان را بررسي مي كند، آن هم فقط جزيي از يك گياه. ولي هنرمند تمام دشت را زير نظر دارد، به همين دليل بايد گفت هنرمند وظيفه اجتماعي بالاتري دارد. زماني من در كلاس درس يك نقاش شركت كردم و او درباره نقاشي و نوع كارش و وظايف هنرمند نقاش صحبت مي كرد. بعد از اتمام صحبت هاي او من گفتم تمام آن چيز هايي را كه شما در مورد نقاشي گفتيد، من مي توانم در مورد رياضي تعميم بدهم. يعني رياضي هم به اندازه هنر براي مردم مفيد است. رياضي علاوه بر آنكه در رشته هايي همانند فيزيك و نجوم رسوخ كرده است كه همه با آن آشناييم، در بسياري موضوعات ديگر از جمله تاريخ و روانشناسي نيز گسترش يافته است. اگر رياضي بدانيم تحقيق در اين رشته ها هم بسيار سريع تر و دقيق تر صورت مي گيرد. مقاله اي با عنوان كاربرد رياضي در تاريخ ترجمه كردم كه در مجله آشنايي يا آشتي با رياضيات هم چاپ شد. در آنجا نمونه اي از كاربردهاي رياضي تحقيقات تاريخي را بيان كردم. به عبارت ديگر امروزه رياضيات در تمام شئون بشري دخالت كرده است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 242]