دورخيز تركيه براي حمله جديد به شمال عراق

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: دورخيز تركيه براي حمله جديد به شمال عراق

محمدرضا سرمست: مجلس تركيه پيشنهاد دولت براي تمديد مجوز حمله به خاك عراق براي مقابله با پ .ك .ك را تصويب كرده است و ارتش تركيه طي روزهاي گذشته از طريق هوا عمليات گسترده اي را عليه عناصر پ.ك.ك در مناطق مرزي تركيه با عراق آغاز كرده است. از سوي ديگر حجم قابل توجهي از نيروهاي تركيه در امتداد مرز اين كشور و عراق متمركز شده و منتظر دستور براي تهاجم مجدد به خاك عراق و تعقيب چريك هاي گروه « پ. ك. ك » هستند.

موضع ارتش: ارتش به طور سنتي طرفدار اتخاذ سياست مشت آهنين در برابر پ .ك .ك و كردهاست و ژنرال باش بوغ فرمانده جديد ارتش از موافقان حمله به شمال عراق است اما اينكه چرا ارتش در شرايط كنوني از تشديد عمليات عليه پ .ك .ك حمايت مي كند دو دليل تاكتيكي و راهبردي دارد. دليل تاكتيكي اين است كه ارتش قصد دارد به حمله اخير پ. ك. ك كه منجر به كشته شدن 15 نظامي تركيه شد پاسخ دهد. دليل راهبردي نيز اين است كه ارتش تركيه به دليل حمايت مردمي گسترده از حزب عدالت و توسعه و قرار گرفتن دولت، پارلمان و رياست جمهوري در اختيار سران اين حزب، در محيط داخلي تركيه چندان قادر به مانور عليه دولت نيست و درصدد است با بزرگنمايي عمليات عليه پ . ك . ك ، موقعيت خود را در عرصه سياست و قدرت تركيه احيا كند.
موضع دولت : دولت تركيه هم به دليل فشارهاي مردمي موافق عمليات جديد عليه پ. ك. ك و هم بر قدرت طلبي و فرصت طلبي ارتش واقف است. لذا با تصويب اجازه ورود ارتش به شمال عراق براي تعقيب و سركوب نيروهاي گروه پ . ك . ك، در كنار تمديد صدور اجازه پارلمان براي انجام چنين حمله اي در تلاش است عوامل مختلف را با يكديگر مديريت كند. اردوغان نخست وزير و رئيس دولت معتقد است براي مبارزه با ترور « پ. ك. ك.» به مرحله دفاع مشروع رسيده ايم و تركيه براي مبارزه با پ. ك. ك در شمال عراق از كسي اجازه نمي گيرد. به اعتقاد وي مبارزه با ترور به وحدت سياسي در داخل نيازدار دارد. از ديدگاه وي، تصميم به حمله عليه مواضع حزب پ. ك. ك تنها درخصوص مبارزه با تروريسم است و هرگز غيرنظاميان را هدف قرار نخواهد داد.
موضع حزب « جامعه دموكراتيك » (تنها حزب پارلماني كرد تركيه): تنها جريان سياسي در درون جامعه تركيه كه از برخورد نظامي با پ .ك .ك حمايت نمي كند، حزب « جامعه دموكراتيك » (تنها حزب پارلماني
كرد تركيه) است كه نسبت به هر گونه عمليات نظامي عليه پ. ك. ك هشدار داده است. همه احزاب سياسي تركيه به استثناي حزب « جامعه دمكرات » كه داراي 20 نماينده از مناطق كردنشين تركيه در مجلس ملي است، اعلام كرده اند از حمله نظامي حمايت خواهند كرد اگر چه خود اين حزب با شكايتي كه دادستان عليه آن به عمل آورده با خطر انحلال و تعطيلي روبه رو است.
موضع كردهاي عراق: آنكارا كردهاي عراق را به دادن سلاح و مواد منفجره به كردهاي تركيه و نيز اغماض نسبت به فعاليت هاي آنها عليه تركيه متهم مي كند، دولت كردستان عراق ضمن تاكيد بر ممانعت از حملات حزب كارگران كردستان عليه تركيه در مرزهاي دو كشور و منع استفاده از شمال عراق براي انجام عمليات نظامي در داخل خاك تركيه، خواهان دست برداشتن تركيه از استفاده از راهكار نظامي در مقابل پ. ك. ك است. در سطح دولت مركزي عراق نيز مقامات كرد حاضر در بغداد از جمله طالباني به عنوان رئيس جمهور برهم صالح، معاون نخست وزير و هوشيار زيباري به عنوان وزير خارجه موضع گيري كرده و تركيه را از ادامه راه حل نظامي در مقابل پ. ك. ك برحذر داشته اند.
دولت هاي عراق و تركيه در 28 سپتامبر گذشته توافقنامه اي را امضا كردند كه بر همكاري دو كشور در مبارزه با شورشيان كرد پ. ك. ك تاكيد دارد اما در درون دولت مركزي عراق، به دليل ساختار موزاييكي دولت (حضور توامان كردها، شيعيان و سني ها) مواضع خاص هر يك از اعضاي دولت تابع گرايشات قومي و مذهبي آنهاست. نخست وزير هم از زاويه نخست وزير بودن موضع گرفته و هم از زاويه شيعه بودن. لذا مالكي بر اهميت فعال سازي كميته مشترك سه جانبه عراق، آمريكا و تركيه و اجراي توافقنامه هاي مشترك امضا شده ميان دو كشور تاكيد كرده است .

مواضع و منافع ايران

تحليل منافع و مواضع ايران نسبت به بحران موجود در مرزهاي تركيه و عراق و احتمال حمله تركيه به شمال عراق براي مقابله با پ .ك .ك تابع متغير هاي ذيل است :
الف- نگاه ساختاري جمهوري اسلامي ايران به جايگاه شمال عراق در امنيت ملي ايران
1- راهبرد و استراتژي جمهوري اسلامي ايران در قبال تركيه به عنوان همسايه اي با ويژگي هاي خاص (عضو ناتو،داراي روابط اقتصادي گسترده با ايران و... )
2- چشم انداز چالش هاي كلان ايران و آمريكا، آينده رقابت هاي ايران و آمريكا در عراق و جايگاه پژاك در منازعات ايران و آمريكا
3- روابط ايران و كردهاي عراق و نسبت آن به تعاملات ايران و تركيه،تركيه- آمريكا و ايران - آمريكا
4- روابط ايران و كردهاي عراق و نسبت آن به ثبات و ماندگاري دولت ائتلافي عراق به عنوان دولت مورد حمايت ايران
ب- وجوه اشتراك ايران و تركيه در قبال تحولات شمال عراق:
1-نگرش منفي ايران و تركيه به اقدامات و راهبردهاي آمريكا در عراق
ايران و تركيه در موقعيت كنوني داراي نگرش منفي به اقدامات و سياست هاي آمريكا در شمال عراق هستند و معتقدند آمريكا درصدد تحت فشار قرار دادن ايران و تركيه براي همراهي با سياست هاي منطقه اي آمريكا به ويژه در عراق است. ضمن اينكه ايران و تركيه به طور كلي مخالف حمله آمريكا به عراق بوده و به طور رسمي با اين حمله مخالفت كرده اند.
2- اعتقاد مشترك ايران و تركيه به حمايت آمريكا از گروه هاي مسلح مخالف.
ايران معتقد است آمريكا در چارچوب تلاش براي تحت فشار قرار دادن جمهوري اسلامي ايران و آسيب وارد كردن به امنيت ملي ايران به طور هدفمند، حمايت از گروه هاي مسلح مخالف را در دستور قرار داده است.
دولت و ارتش تركيه معتقدند آمريكا نه تنها به عنوان اشغالگر عراق درصدد مقابله با پ. ك. ك و برچيدن پايگاه هاي اين گروه از شمال عراق برنيامده است بلكه به شكل مستقيم يا غيرمستقيم، سلاح و مهمات براي آنها ارسال كرده است.
ج -وجوه تفاوت منافع ايران و تركيه در قبال تحولات شمال عراق:
1- حمايت ايران از ائتلاف كردها با شيعيان براي ماندگاري دولت مالكي در مقابل تمايل تركيه براي سقوط دولت.
تركيه همانند كشورهاي عربي از همكاري دو جريان اصلي كرد عراق با دو حزب شيعي مجلس اعلا و حزب الدعوه به عنوان مبناي اصلي دولت كنوني عراق حمايت نمي كند در حالي كه ايران از همكاري كردها با شيعيان براي جلوگيري از سقوط دولت كنوني عراق حمايت مي كند كشورهاي عربي درصدد سرنگوني دولت مالكي و تقويت هويت اعراب سني در دولت عراق و نيز تقويت جايگاه شيعيان سكولار بوده و هستند،
2- ديدگاه منفي سنتي تركيه به كردهاي عراق در مقابل روابط دوستانه ايران و كردهاي عراق در سه دهه اخير .
تركيه به طور سنتي داراي ديدگاهي منفي نسبت به جريانات كردي شمال عراق و رهبران آن به ويژه مسعود بارزاني است در حالي كه ايران داراي روابط دوستانه سنتي با اين جريانات و رهبران آنها در سه دهه اخير بوده و هست.
راهبرد تركيه در شمال عراق: تلاش براي همراه كردن ايران و سوريه و كشورهاي عربي عليه كردهاي عراق در مساله كركوك
در چنين شرايطي از وجوه اشتراك و تفاوت منافع تركيه با ايران در مورد تحولات عراق، تركيه كه به شدت از مساله همه پرسي تعيين تكليف كركوك نگران است درصدد نزديك تر كردن ايران و سوريه و كشورهاي عربي به خود در اين مساله و از طرف ديگر يارگيري در سطح منطقه اي با كشورهاي عربي و نيز يارگيري با اعراب سني عراق براي مقابله با كردها ست و حتي از نا امن شدن كركوك و انفجارات متعدد اخير در كركوك خرسند است زيرا نا امني ممكن است امكان برگزاري همه پرسي را زير سوال ببرد. تركيه در چارچوب نگرش هايش به معادلات امنيتي و سياسي عراق در صدد ترغيب تهران و دمشق به پيوستن به اين نگرش و راهبرد و به طور خاص تشكيل مثلثي در مقابل اقدامات كردهاي عراق است. اگر چه با توجه به نوع روابط و نزديكي ج. ا. ا به اعضاي حكومت جديد عراق و نيز روابط تركيه با آمريكا، تركيه با اتحاديه اروپا، تركيه با كشورهاي منطقه به ويژه عراق، تركيه بارژيم صهيونيستي، در مجموع روابط ايران و تركيه در مواردي بر پايه همكاري و در مواردي متفاوت است زيرا اكثر سران حكومت جديد عراق از دوستان يا نزديكان جمهوري اسلامي ايران هستند و حمايت از حكومت جديد عراق در كنار مخالفت با ادامه حضور آمريكا در عراق از اصول مهم ديپلماسي ايران در قبال محيط جديد عراق هستند.
جمع بندي: به نظر مي رسد تداوم ناآرامي و ناامني در كردستان تركيه به علاوه فشار ارتش و نيروهاي سياسي ملي گرا در مراكز تصميم گيري باعث تقويت احتمال حمله مجدد تركيه به شمال عراق شده است. تهديد تركيه به انجام عمليات نظامي در شمال عراق و تحقق آن مي تواند به تضعيف حكومت كردستان عراق منجر شود.
زيرا تركيه درصدد تاثير گذاري بر تحولات شمال عراق و تحت فشار قرار دادن كردهاي عراق و مرعوب كردن آنهاست و مساله پ ك ك تنها دليل تهديدات اخير تركيه نيست.
از طرف ديگرخطر ناشي از هرگونه اقدام گسترده نظامي در شمال عراق ممكن است به ايجاد ناامني و بي ثباتي در تنها منطقه با ثبات در عراق منجر شود البته ممكن است آمريكا براي جلوگيري از به هم ريخته شدن اوضاع در اقليم كردستان عراق تلاش كند ولي نمي توان اطمينان داشت آمريكا مي تواند يا مايل است از حمله مجدد تركيه به شمال عراق جلوگيري كند.
پنجشنبه 25 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 142]