کنسرو و کنسرو بازکن

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: كلمات كليدي : كنسرو – تارخچه – در كنسرو باز كن
قصد ما در اين مقاله توضيحاتي درباره ي در كنسرو بازكن است – كه البته در حيطه ي محصولات خانگي مي گنجد - كه به اين بهانه درباره ي تاريخچه ي مختصري از كنسرو نيز پيش از آن - براي درك احساس نياز به اين وسيله – توضيحاتي خواهد آمد .
معادل انگليسي اين دو كلمهcan و can opener مي باشد و در فرهنگهاي لغات گوناگون هر يك از اسباب هاي گوناگون جهت بازكردن در بطري و كنسرو ، «در بازكن » معنا شده است . كنسرو طبق فرهنگ دهخدا « ماده ي خوراكي است كه آنرا بصورت استيليزه در قوطي يا محفظه ي كاملا" مسدود نگه داري مي كنند » و اما چگونگي اختراع كنسرو :
در الزامات جنگهاي ناپلئون ، نكته اي كه مورد توجه ي شيمي دانها قرار گرفت اين بود كه سربازان مخصوصا" ملوانان همواره دچار مضيقه ي غذايي بودند . اينان معمولا" مجبور بودند براي مسافرتهاي دوردست مقداري مواد غذايي همراه ببرند . از آنجا كه ممكن نبود همواره گوشت تازه در اختيار داشته باشند ، از قديم راضي بودند كه به گوشت خشك يا نمك سود و يا دودي قناعت كنند . گوشت نمك سود ، مربا و پنير تنها غذاهايي بودند كه مي شد مدت مديدي نگه داشت و براي مسافرت هاي دور دست مناسب مي نمود .
مشكلات بسياري كه از مصرف رژيم غذايي محدود ايجاد مي شد و اختلالاتي كه در حالت سربازان بوجود مي آمد وقتي بخوبي محسوس شد كه جنگ تعميم يافت و خطوط ارتباطي طويل تر شد و به حكو اجبار از سريازان مي خواستند كه مواد غذليي را براي مدت بيشتري به همراه داشته باشند . دولت ناچار روبسوي مخترعين آورد و پاداشتي به مبلغ 12000 فرانك ، براي كسي كه بتواند وسيله اي بدست آورد كه گوشت و سبزي ها خاصيت غذايي و تارگي خود را در مدت چند ماه كاملا" حفظ كنند ، معين كرد .
اين جايزه در سال 1810 نصيب نيكلا آپر گرديد .اين شخص كه سابقا" در كوچه ي لومبار دكان شيريني فروشي داشت ،در نتيجه ي الزامات حرفه ي خويش و هم در نتيجه ي تجاربي كه از چند سال شاگردي در سردابهاي شربتسازي ناحيه ي شامپاني بدست آورده بود ، به فكر افتاد تا راه جديدي براي حفظ مواد غذايي بدست آورد . اين شخص با خود انديشيد كه چون عموما" مواد مخمر باعث فساد غذايي يا نباتي مي شوند ، آيا نمي توان با گرم كردن آن مواد غذايي مخمرهاي مربوطه را معدوم كرد ؟ اين الهام باعث شد كه آپر از سال 1795 به بعد براي حفظ مواد غذايي آنها را در شيشه هايي قرار دهد و سر شيشه ها را با نهايت دقت مي بست و آنگاه شيشه ها را در ديگ قرار مي داد و مي جوشاند .
تصادفات جنگ باعث شد كه برخي از اين شيشه ها به دست سربازان انگليسي بيفتد . متخصصان انگليسي اين شيشه ها را با نهايت دقت مورد امتحان قرار دادند و در سال 1812 كارخانه اي براي تهيه كنسرو با همين روش تاسيس كردند . اما مردم انگليس كه بيش از فرانسويان اهل عمل بودند خيلي زود متوجه شدند كه شيشه براي اين كار مناسب نيست ، زيرا شيشه جسمي سنگين ، وزين و شكننده . پس در صدد بر آمدند كه فلز را جانشين آن كنند و در سال 1814 اولين قوطي هاي كنسرو با آهن سفيد از كارخانه ي دونكين و هان خارج شد .
اما اين جعبه ها آنقدر مستحكم بودند كه باز كردن آنها بيشتر كار پيشه وران آهنكار بود تا خانه داران ، و براي باز كردن آنها ، قطعا " بايد مجهز به پتك و قيچي سنگ بري مي بودند . براي حل اين مشكل در طي سال ها در بازكن هاي متفاوتي توليد و به بازار عرضه شده است و شاهد يك روند تكاملي در آنها مي باشيم .
انواع در كنسرو باز كن :
نوعي از اين سري محصولات كه امروزه نيز هنوز در طي سالها استفاده مي شود ، بصورت يك اهرم برش است.
نوعي ديگر با داشتن چرخ دنده و مهره ي خروسكي از لبه ي كنسرو مانند ريل قطار استفاده مي كند ، پيش مي رود و آنرا گرد تا گرد مي برد .اين وسيله از ديد طراحي ، يك حركت رو به جلو بود زيرا باعث شد نيروي لازم براي باز كردن قوطي كنسرو به مقدار زيادي كاهش يافت و سادگي طراحي ، اين اطمينان را ايجاد كرد كه محصولي ارزان آماده ي توليد است .
در قوطي بازكن پلاستيكي ليفت اف (lift off can opener ) جهش بلندتري در نوآوري طراحي بود . نكته يكليدي در طراحي اين وسيله ي ، دسته ي دو تكيه آن است كه از يم چرخ دنده و ديسكي گردنده با قدري خارج از مركزي نسبت به هم ، تشكيل شده است . در نتيجه وقتي دو قسمت دسته كاملا" باز شوند ، لبه هاي برش هم از يكديگر فاصله مي گيرند و با نزديك شدن دو قسمت دسته به هم ، لبه ها با همديگر تماس پيدا مي كنند.
نوع جديد تر اين محصول با نيروي برق كار مي كند و داراي قابليت هاي ديگري همچون چاقو تيز كن نيز مي باشد . از آنجا كه اين محصول برقي است بيشتر مايليم تا آنرا در گروه لوازم خانگي جاي دهيم . انواع مختلف آن بصورت محصولات واردي در بازار وجود دارد .

در رابطه با خصوصيات كلي كه از اين محصول انتظار مي رود مي توان گفت در كنسرو باز كن بايد :
داراي فرم و ساختاري مناسب و زيبا براي هماهنگي با ساير محصولات آشپزخانه ( مقوله ي ست شدن ) با توجه به استفاده گر خاص خود ( خانم خانه دار ) به حداقل انرژي عضلاني نياز داشته باشد . داراي قيمتي مناسب باشد داراي رنگ و فرمي مناسب مخصوصا جهت تميز كردن و نظافت باشد داراي طراحي مناسب براي ايمني و حفاظت براي كودكان باشد پديده ي پرستيژ در محصولات برقي آن رعايت شود . منبع:پرديس بهمني
كارشناس ارشد آموزشی طراحي صنعتي
دانشگاه علم و صنعت ايران
- روسو ، پي ير – تاريخ صنايع و اختراعات – ترجمه حسن صفاري –
- محمدي نژاد ، فرامرز – فرايند طراحي محصول – انتشارات بامداد كتاب – 1381
- هاوكس ، باري – طراحي محصول – ترجمه سيد رضا مرتضايي – دانشگاه هنر 1382

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 305]