كم خوني-فقر آهن

فهرست مطلب
كم خوني-فقر آهن
تشخيص بيماري
درمان فقر آهن
تمامی صفحات

  کم خونی یک اختلال است که می تواند درشرایط مختلفي از جمله دوره های شديد قاعدگی، سرطان ، خونریزی در دستگاه گوارش ، و بیماری سلول داسي شكل، و بسياري موارد ديگر رخ دهد. کم خونی فقر آهن یک نوع خاصی از کم خونی است که علت بروز آن معمولا به دليل از دست دادن خون يا کاهش یافتن جذب آهن رژیم غذایی می باشد.
کم خونی کمبود آهن می تواند خفیف یا شدید بوده و می تواند به طور حاد یا مزمن رخ دهد. و بيماري بسيار رایجي است ، ميزان مبتلايان 1 تا 2 درصد از افراد بزرگسال يا حتی بیشتر از آن در كشورهاي توسعه يافته است اما در کشورهای در حال توسعه به  دلیل فقر رژیم غذایی. بسيار شايع تر است.

کم خونی چیست؟ کم خونی کاهش تعداد سلول های قرمز خون تعریف شده است، كه توسط  آزمایش خون تشخيص داده مي شود: هموگلوبین (Hgb) یک ماده رنگی است که حامل اکسیژن در سلول های قرمز خون است. آهن یک جزء حیاتی از هموگلوبین است ؛ بدون آهن ، هموگلوبین نه قادر به حمل و نه انتشار اکسیژن به سلولهاست. هموگلوبین به صورت ميزان به گرم در هر یکدهم لیتر خون بیان شده است. به عنوان مثال ، اگر در یک نمونه از 1 یکدهم لیتر خون حاوی 14 گرم هموگلوبین ، باشد به صورت 14     g/dL  در برگه جواب آزمايش نوشته مي شود. Hematocrit يا هماتوكريت: درصدي از نمونه خون كه حاوي سلول های قرمز خون سالم (RBCs) می باشد. به عنوان مثال ، اگر یک نمونه خون از 38 درصد RBCs تشكيل شده باشد ميزان هماتوكريت  38 درصد است. تعداد گلبولهای قرمز در یک مقدار مشخصی از خون کامل (که معمولا برحسب microliter گزارش مي شود) می باشد. به عنوان مثال ، اگر یکی از microliter خون شامل 5 میلیون RBCs باشد،  تعداد RBC خون عبارتست از 5 میلیون / microL. کم خونی کمبود آهن زمانی اتفاق می افتد كه مقدار ناکافی از آهن در بدن براي توليد هموگلوبین وجود دارد. هنگامی که مقدار هموگلوبین خون کاهش یافته است، سلول های قرمز خون قدرت حمل اکسیژن کمتري بدن دارند. با این حال، یک فرد ممکن است علائم و نشانه های کم خونی، تا زماني كه سطح هموگلوبین خون تا بيش از 20 درصد کاهش یافته است نشان ندهد.

علائم و نشانه ها

بسیاری از مردم با کم خونی کمبود آهن هيچ علامتي ندارند. اما شایعترین علايم عبارتند از :

• ضعف
• سردرد
• کج خلقی
• خستگی
• مشکل در ورزش (به دلیل كم آوردن نفس ، ضربان قلب سریع)

علائم كمتر شايع فقر آهن عبارتند از ناخن شکننده ، زبان درد ، سندرم پاهاي بی قرار ، ويار ( گرايش غیرطبیعی به خوردن اقلام مواد غیر غذایی ، مانند خاک رس یا خاک ، محصولات کاغذي ، یا نشاسته (به عنوان مثال ، cornstarch) و یخ است.

علل
دو علت شایع کم خونی کمبود آهن از دست دادن خون (رایج ترین) و کاهش جذب آهن رژیم غذایی. مي باشند:

از دست دادن خون:

منبع از دست دادن خون ممکن است واضح باشد، مانند اهداء خون  مکرر ، سوانح، جراحی ، یا در زناني كه خونریزی قاعدگی شديد و طولاني دارند. در موارد دیگر ، منبع از دست دادن خون ناشناخته است، مثلا   خونریزی نامشخص و مخفي در دستگاه گوارش يك نمونه شايع است.

کاهش جذب آهن:

به طور معمول ، در بدن جذب آهن از مواد غذایی از طریق دستگاه گوارش انجام مي شود. در صورتی که دستگاه گوارش داراي عملکرد صحیح نباشد، مانند افراد مبتلا به برخي بيماري هاي خاص (به عنوان مثال ، سلیاک بیماری ، التهاب معده) ، مقدار ناکافی از آهن جذب شده ممکن است ، منجر به کم خونی کمبود آهن منتهي شود. البته این یک علت بسیار کمتر معمول و شايع کم خونی کمبود آهن در مقابل از دست دادن خون است.

سایر عوامل:

دريافت ناکافی آهن از رژیم غذایی: عامل شايع فقر آهن را در کشورهای در حال توسعه است. با این حال ، رژیم غذایی ناکافی آهن در بزرگسالان در کشورهای توسعه یافته بسیار نادر است.به دلیل آنكه به بسیاری از غذاها در اين كشورها به طور مصنوعي آهن اضافه مي شود(به عنوان مثال ، غلات صبحانه ، نان ، ماکارونی ).

گیاه خواران در معرض خطر افزایش یافته برای بروز کم خونی کمبود آهن  هستند زیرا آهن از منابع گیاهی جذب شده است که به به آسانی آهن منابع حيواني مانند گوشت جذب نمي شود. 

حاملگی نيز یک علت شایع کم خونی کمبود آهن است ، و علت این است که نياز به آهن به دليل رشد بسيار سريع جنين و جفت  و افزایش حجم خون در گردش مادر باردار در دوران بارداری است.