درباره «ورود آقایان ممنوع»

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: درباره «ورود آقایان ممنوع»

یك كمدی ‌رمانتیكاكران عمومی «ورود آقایان ممنوع» بهانه بسیار خوبی است برای آسیب‌شناسی ژانر كمدی در سینمای ایران. دیده و شنیده‌ایم كه در نقدها و نظرها به كمدی‌های سال‌های اخیر به گونه‌ای پرداخته شده كه گویی مترادف ابتذال هستند. خیلی‌ها هم كه در صدد تعریفی دقیق از ژانر كمدی بودند، نمی‌توانستند مصداق بارز آن را ارائه كنند. در اینجا نقدی كوتاه بر فیلم ورود آقایان ممنوع داریم تا سره از ناسره معلوم شود. فیلمنامهتقریبا هر كسی كه تعدادی فیلم خوب در زندگی‌اش دیده است، می‌داند هر فیلم خوبی الزاما قصه‌ای خوب دارد. قصه خوب هم آن نیست كه پرماجرا یا مبهوت‌كننده باشد. در واقع مهارت فیلمنامه‌نویس است كه می‌تواند قصه‌ای را در قالب یك فیلمنامه بریزد و مهم‌ترین قاعده و اصل یك اثر قابل توجه را بنیان گذارد. فیلمنامه ورود آقایان ممنوع، نوشته پیمان قاسمخانی است؛ كسی كه پیش از این هم استعداد و هنر خود را در نگارش كمدی‌های سینما و تلویزیون ایران نشان داده و پس از سال‌ها، با این فیلم بار دیگر به سینما بازگشته است. ما در این مختصر فقط می‌خواهیم به 3 نكته پیشرفت ماجرا، شخصیت‌پردازی و دیالوگ‌نویسی بپردازیم. در بخش اول، مهم‌ترین نكته این است كه چگونه می‌توان به تماشاگر یك فیلم درباره قصه و آدم‌ها اطلاع‌رسانی كرد. در این فیلم، نویسنده با نمایش یك وضعیت غیرعادی از یك مدرسه و مدیر خل‌وضعش كه اجازه نمی‌دهد هیچ مردی به وارد مدرسه شود، خود به خود در حال ایجاد ذهنیتی در تماشاگر است كه حدس بزند این روند تا كی ادامه خواهد یافت. اتفاق مهم در همان دقایق ابتدایی می‌افتد و متوجه می‌شویم یكی از آموزگاران در آستانه كنكور، قادر به ادامه فعالیتش نیست و حالا مدیر مردستیز مجبور است از اصول خودش تخطی كند و حضور یك آموزگار مرد را بپذیرد. این بهترین مدخل برای ورود به یك كمدی‌رمانتیك عامه‌پسند است. همچنان كه می‌دانید در فیلم‌هایی از این دست، غالبا دوستی و عشق میان دو فرد ناهمگون ایجاد می‌شود؛ بنابراین تماشاگر حق دارد برای شخصیت‌ها چنین سرنوشتی را انتظار داشته باشد، اما آنها كه ورود آقایان ممنوع را دیده‌اند خوب می‌دانند اواخر فیلمنامه، نویسنده طی یك پیچ عجیب و غافلگیركننده، قصه را به سمت‌وسوی دیگری می‌برد كه كمتر كسی پیش‌بینی‌اش را می‌كند. از نظر شخصیت‌پردازی، این فیلم یك نمونه خوب است. خوب از این نظر كه با ساده‌ترین ترفندها، شخصیت‌ها را به تماشاگرش معرفی می‌كند. هركدام از آدم‌های اصلی، یك ویژگی برجسته دارند. مثلا مدیر قاطع است، معلم متزلزل، بچه‌ها باهوش و زیركند و دكتر رند و بی‌حیاست. این ویژگی‌های غالب، نقش بسیار تعیین‌كننده‌ای در موقعیت‌های آتی دارند. مدیر قربانی همان قاطعیتش می‌شود، معلم جسارت پیدا می‌كند، بچه‌ها یاد می‌گیرند كه چگونه می‌توان موانع را از پیش‌رو برداشت و دكتر هم رفته‌رفته با این واقعیت مواجه می‌شود كه رندی و بی‌حیایی‌اش همیشه نمی‌تواند او را ممتازتر از بقیه نشان دهد. بازی با این ایده‌ها، یكی از اصلی‌ترین درونمایه‌های فیلمنامه ورود آقایان ممنوع است. اما درباره دیالوگ‌نویسی فیلم باید به این مختصر اكتفا كرد كه اولا جنس حرف زدن آدم‌ها بر اساس سواد، میزان شعور، طبقه و قشرشان است و دوم این‌كه نوع جمله‌ها و تكه‌پرانی‌هایشان كاملا در خدمت دو ویژگی قبلی فیلمنامه است؛ یعنی هم كمك می‌كند به پیشرفت ماجرا و هم برخاسته از شخصیت‌شان و كاملا منطبق با آن است. كارگردانی حالا پس از دیدن فیلم «اسپاگتی در هشت دقیقه» و سریال «مسافران» و فیلم «پسر آدم، دختر حوا» می‌توان گفت رامبد جوان در عرصه كارگردانی به حدی از رشد دست یافته كه فیلمی در اندازه ورود آقایان ممنوع بسازد. یكی از خصوصیات قابل اشاره جوان در كارگردانی، هدایت دقیق بازیگرانش است. در فیلم‌ها و سریال‌های او كمتر دیده‌ایم بازیگران اجراهای ضعیفی داشته باشند و شاید دلیل اصلی‌اش برگردد به این‌كه او خود بازیگری باتجربه است. البته درباره بازی بازیگران در بخش بعدی خواهیم نوشت، چون این فیلم هم از نظر جوایزی كه در جشنواره گرفت و هم از نظر منتقدان، بازی‌های قدرتمندی دارد. رامبد جوان تاكنون بیشتر زمان حرفه‌ایش را روی كارهای كمدی گذاشته است و اساسا به عنوان یك كمدی‌ساز نام‌آشنا شناخته می‌شود. كمدی هم امكان می‌دهد اوبا تماشاگران بیشتر ارتباط داشته باشد و زمینه‌ای است برای این‌كه در حوزه تخصصی‌اش فعالیت كند. در این مدت، برخی بر این عقیده بودند كه كمدی‌ساز بودن رامبد جوان، نوعی توقف در مسیر حرفه‌ایش است و بهتر است او گونه‌های دیگر سینمایی را امتحان كند. البته این حرف چندان اعتباری ندارد، زیرا فیلمسازان بزرگی مانند بلیك ادواردز یا وودی آلن بوده و هستند كه ارج و اعتبارشان را از كمدی به دست آورده‌اند. شاید بهتر باشد این جمله را چنین بگوییم كه خوب است رامبد جوان گونه‌های دیگر كمدی‌سازی را هم تجربه كند. كمدی ژانر گسترده‌ای است كه زیرگونه‌های فراوانی دارد و حالا كه جوان مسیر روبه‌رشدی را در كارنامه‌اش طی می‌كند، با خیال آسوده‌تری می‌تواند به شیوه‌های دیگر كمدی نیز نزدیك شود. برگردیم به فیلم و ببینیم جوان در موفقیت ورود آقایان ممنوع، چقدر سهم داشته است. اول از همه باید از تبحر و مهارت او در كارگردانی صحنه‌های شلوغ یاد كرد. بردن دوربین به داخل یك مدرسه و هدایت همه بازیگران و نابازیگران حاضر در صحنه، واقعا كار دشواری است كه جوان خوب از عهده آن برآمده است. همچنین باید از وسواس او در انتخاب لوكیشن‌ها گفت كه برخلاف روال رایج سینمای ایران، مثلا برای نشان دادن یك بیمارستان به ساده‌ترین مكان‌ها متوسل نمی‌شود و لوكیشنی دقیق را انتخاب می‌كند تا فیلمش هر چه باورپذیرتر از كار درآید. بازیگران كمتر كسی فكر می‌كرد رامبد جوان نقش اصلی فیلمش را به ویشكا آسایش بسپارد. این بازیگر كه زمانی به خاطر حضورش در سریال داوود میرباقری مطرح شد، پس از آن دیگر نتوانست قابلیت‌های خود را در سینما به نمایش بگذارد و بیشتر فیلم‌ها و سریال‌هایش را آثاری ضعیف و دم‌دستی تشكیل دادند. اما انتخاب او، هم به دلیل خصوصیات ظاهری و فیزیكی‌اش و هم براساس شناخت رامبد جوان از قابلیت‌های بازیگریش كمك بسیاری به جذابیت نقش مدیر كرد. او در بیشتر دقایق فیلم زیر گریم سنگین، بازی موفقی از خود به نمایش می‌گذارد و با تجربه كمی كه در ایفای نقش‌های كمدی دارد، جلوی بازیگر كاركشته‌ای مثل رضا عطاران كم نمی‌آورد و پابه‌پای او تا پایان فیلم پیش می‌رود.عطاران هم در عرصه كمدی به درجه‌ای از آگاهی‌ رسیده كه كمتر از اینها را از او انتظار نداشته باشیم. در كنار اینها بازیگران مكمل فیلم هم با وجود زمان محدودشان، نقش‌آفرینی‌های قابل قبولی دارند. مانی حقیقی، پگاه آهنگرانی، ستاره پسیانی، بهاره رهنما و... برای نقش‌هایی كه ایفا می‌كنند، بهترین انتخاب بوده‌اند.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 255]