واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: خواب يكي از ضروري ترين نيازهاي انسان است كه اهميت آن خصوصا در دوران كودكي و رشد بسيار مهم است. زمان خواب مي تواند براي كودك اوقات شيريني باشد و از طرفي هم ممكن است جدايي از اعضاي خانواده، هراس و نگراني زيادي را براي او به همراه داشته باشد. يكي از نگراني هاي والدين مشكلات خواب فرزندشان است، چرا كه خواب و استراحت ناكافي تأثيرات نامطلوبي در رشد كودك دارد. ويژگي هاي خواب كودكان اگر مراحل و ساعات مختلف خواب را در نظر بگيريم، كودك از تولد تا 3ماهگي 16تا 17ساعت در شبانه روز مي خوابد، طوري كه معمولا 3ساعت خواب و يك ساعت بيدار است. از 3تا 6ماهگي، 50تا 70درصد بچه ها 7ساعت در شب مي خوابند. از 6تا 9ماهگي شب ها را كامل مي خوابند. از سن 9تا 12سالگي بچه ها غالبا 7ساعت شب مي خوابند و 2ساعت روز استراحت مي كنند. كابوس هاي كودكانه كابوس در واقع روياي بد و ناراحت كننده است كه غالبا به خاطر عوامل ترسناك در روز بروز مي كند. اين عوامل مي تواند از جانب والدين، تماشاي تلويزيون و اضطراب هاي خاص كودكانه باشد. همچنين تحقير شدن كودك در سن 3تا 5سالگي، گم شدن و پيدا نكردن راه خانه، از دست دادن عشق مادر به خاطر از شير گرفته شدن علل مهم كابوس شناخته شده است. كابوس تقريبا نزديك صبح كه زمان خواب عميق است ديده مي شود، بيشتر از چند دقيقه طول نمي كشد و كودك با حالت جهشي و ترس از خواب مي پرد. در اين زمان بچه كاملا نسبت به پدر و مادر و محيط پيرامون آگاهي دارد، مي تواند اشيا را شناسايي كند، اما با جيغ و گريه و اضطراب از خواب بيدار مي شود. نسبت به خواب و چيزهايي كه ديده، آگاهي دارد و آنها را به ياد مي آورد. در اين باره بايد به كابوس پس ضربه اي هم اشاره كرد. به اين معني كه كودك در دوره اي از زندگي در شرايط وحشتناكي مثل آتش سوزي، تصادف و... قرار داشته كه بعداً همان صحنه ها را در خواب مي بيند. كابوس هاي كودكانه اگر تا دوران بلوغ ادامه يابد، نشان دهنده مشكلات درون خانواده است. شرايط سني مختلف كودكان در رابطه با كابوس ديدن هنوز اطلاع دقيقي در دست نيست كه نوزادان كابوس مي بينند يا نه كه البته احتمال آن خيلي ضعيف است. به طور كلي مفهوم رويا از 2سالگي كم كم شكل مي گيرد. از 1تا 3سالگي ممكن است كابوس ديدن شروع شود كه خيلي كم پيش مي آيد و كابوس محتواي ساده اي دارد. حدود 3تا 5 سالگي، سن شايع كابوس ديدن است. بچه ها در سنين 3 تا 6سالگي دچار اضطراب هايي مي شوند كه مشكلات خواب را در پي دارد و غالبا براي خوابيدن مقاومت مي كنند. از 6تا 10سالگي هم ممكن است كابوس ببينند اما احتمال آن كمتر است كه علت آن مي تواند فيلم ها و داستان هاي ترسناك باشد. همچنين كابوس در اين سن مي تواند راهي براي ابراز احساسات تهاجمي باشد. اين حالت معمولا در بين كودكان با ادب و شايسته اي مشاهده مي شود كه چون كمتر احساسات و رفتار منفي خود را بروز مي دهند، به شكل كابوس ديده مي شود. رفتار صحيح والدين با اين مشكل وقتي كودك با اضطراب از خواب بيدار مي شود، پدر و مادر بايد ترس او را از بين ببرند و به او آرامش دهند و لزومي ندارد تا از او بپرسند چه چيزهايي در خواب ديده است. اما مهم ترين عامل، كم كردن مشاجرات خانوادگي است چرا كه اين مسائل عوامل تهديد كننده ذهن است. به علاوه بايد تلويزيون ديدن فرزندان نيز كاملا كنترل شود و اصلا تصاوير ناراحت كننده و خشن نبينند. وحشت شبانه وحشت شبانه حالتي است كه كودك با ترس و هراس از خواب مي پرد، در رختخواب مي نشيند، تقاضاي كمك مي كند، دستانش را به اين طرف و آن طرف تكان مي دهد و به يك مهاجم حمله مي كند. با اينكه چشمانش باز است اما اطرافيان را نمي شناسد، ممكن است به نقطه اي خيره شود. وحشت شبانه در ساعات اول شب اتفاق مي افتد و بيش از 5تا 10 دقيقه طول نمي كشد. كودك خودش هم دوباره مي خوابد و اگر صبح از او در اين باره سؤال كنيم، چيزي به خاطر ندارد. اين حالت در سنين 4تا 7 سال رايج تر است و بيشتر در بين كودكان باهوش، مضطرب و فعال ديده مي شود. تفاوت آن با كابوس در اين است كه كابوس ممكن است تا بزرگسالي هم ادامه داشته باشد، اما وحشت شبانه فقط منحصر به دوران كودكي و موقتي است. عوامل پديدآورنده وحشت شبانه بار ديگر بايد به شرايط روحي رواني كودك اشاره كنيم. مسائل خانوادگي و والدين در اين زمينه بسيار حائز اهميت است. اما علاوه بر آن، خستگي و مسافرت هاي طولاني كه ريتم خواب كودك را به هم مي زند، افسردگي و مصرف برخي داروها نيز مي تواند وحشت شبانه را در پي داشته باشد. اگر همه شرايط روحي كودك مساعد بود، شرايط جسماني مثل پايين آمدن قند خون، تب، اختلالات گوارشي و... مي تواند علل زمينه ساز باشد. براي برطرف كردن مشكل نيز بايد در وهله اول وضعيت خانواده بررسي شود و بعد شرايط كودك، زيرا در اين باره خانواده درماني بسيار مهم است. راه رفتن كودكان در خواب اين مشكل تقريباً به ندرت ديده مي شود و بيشتر از چند بار در زندگي كودك اتفاق نمي افتد. ادامه يافتن اين حالت تا دوران بلوغ نيز مانند وحشت شبانه بسيار نادر است. كودكان بي قرار، حساس، عصباني، هيجاني و تب دار بيشتر مستعد ابتلا به اين اختلال هستند. راه رفتن در خواب خطرناك است اما باعث صدمه نمي شود. عوامل ارثي، شرايط خانوادگي، خصوصاً كمبود محبت، روابط والدين، كيفيت آن و مسائل روحي عاطفي در بروز اين حالت دخيل است. كودك در اين حالت با چشمان باز، كورمال كورمال راه مي رود، طوري اطراف را لمس مي كند كه انگار به دنبال چيزي مي گردد. معمولا به طرف دستشويي يا اتاق مادر مي رود و نسبت به اطرافش آگاهي ندارد. در صورت مشاهده اين حالت، والدين بايد دست او را گرفته و آرام به رختخواب برگردانند. بهتر است در و پنجره ها بسته باشد تا كودك از ارتفاع سقوط نكند. مراقب باشيد فرزندتان قبل از خواب حتماً به دستشويي برود و شب ها غذاي سنگين نخورد. طبق نظريه زيست شناختي قطع كنترل قشر مغز با اعصاب محيطي مي تواند زمينه ساز اين اختلال باشد؛ زيرا قشر مغز خواب و اعضاي محيطي بيدار هستند. گاه در چنين شرايطي دارو تجويز مي شود. اصولا به خاطر اينكه در زمان خواب ارتباط با عالم واقعي قطع مي شود كودكان با خوابيدن مشكل دارند. اگر فرزندتان حاضر نيست تنها بخوابد... چنين بچه هايي اصولا از چيزي مي ترسند كه رايج ترين آن دوري از مادر است. براي جدايي آنها بايد قدم به قدم پيش رفت. اگر هر شب پيش شما مي خوابد، در شب هاي بعد كم كم فاصله او را از خود بيشتر كنيد. در واقع بايد حساسيت او را نسبت به اين مسئله از بين ببريد. اول با او صحبت كنيد، برايش داستان هايي با همين مضمون تعريف كنيد، اگر تنها خوابيد پاداشي در نظر بگيريد تا به اين صورت بتواند بر مشكلش غلبه كند. عوامل كمك كننده به خواب بهتر بچه ها قصه گويي پيش از خواب تأثير بسيار مثبتي در خواب دارد. بچه ها خيلي دوست دارند خودشان قهرمان داستان باشند. داستان هاي تخيلي يا حتي اتفاقاتي كه طي روز روي داده را در قالب شخصيت خودش تعريف كنيد. خاطرات دوران نوزادي و عكس هاي آن زمان براي او بسيار خوشايند است. قدرت تخيل كودك بالاست، به همين خاطر تجسم سازي به او كمك مي كند. خوابيدن اعضاي خانواده در يك زمان نيز يكي ديگر از عوامل كمك كننده است. لحظه آخر جدايي از فرزند بايد با كلمات مهربانانه، نوازش و بوسيدن همراه باشد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 961]