شب قدر؛ روح و جان رمضان

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: شب قدر؛ روح و جان رمضان
گروه خبرنگاران افتخاري / فاطمه فياضي: شب قدر شبي است كه ميان زمين و آسمان ملك و مكلوت پيوند و ارتباط برقرار است و به تعبير قرآن درهاي آسمان به روي زمين باز مي‌شود گويي كه زمين و آسمان طبيعت و ماوراطبيعت در وجود امام يكي مي‌شود.
خداوند در سوره قدر مي‌فرمايند: «إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ: ما قرآن را در شب قدر نازل كرديم»، در اين سوره خداوند تعيين نمي‌كند كه شب قدر كدام‌يك از شب‌هاي سال است، اما در آيه ديگري مي‌فرمايند:

«شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ: ماه رمضان ماهي است كه قران در آن نازل شده است.» با توجه به اين دو آيه مشخص مي‌‌شود كه شب قدر؛ يعني شب نزول قر آن در ماه مبارك رمضان است.

از طرفي در ابتداي سوره دخان مي‌خوانيم: «حم* وَالْكِتَابِ الْمُبِينِ* إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنذِرِينَ* فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ:سوگند به اين كتاب روشن‌گر كه ما آن را در شبي پر بركت نازل كرديم ما همواره انزار كننده بوده‌ايم، ما در آن شب هر امري بر اساس حكمت، تدبير و جدا مي‌شود.»

موارد مطرح شده در اين آيات بيان‌گر اين ملب است كه قرآن در شب مباركي بر قلبي كه عرش رحمن و وسيع‌ترين قلب‌هاست فرود آمد و اين قلب وسيع و منشرح قلب مبارك حضرت خاتم(ص) است. همان‌گونه كه خداوند قلب آن حضرت را منشوح كرد.

«أَلَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ» در آن شب يك سلسله مقدرات تقدير مي‌شود. در اين‌جا اين سؤال پيش مي‌آيد كه اگر نزول قران در ماه رمضان است، پس چرا بعثت پيامبر اكرم(ص) در ماه رجب است؟ همان‌گونه كه از خود قرآن استفاده نمي‌شود قرآن بر پيامبر اكرم(ص) نزول دارد: نزول دفعي يا اجمالي (غير زماني)، با توجه به آياتي كه نزول قرآني در آن با باب افعال (انزال) آمده است؛ نزول تدريجي يا تعفيلي (زماني) با توجه به آياتي كه نزول قرآن در آن با باب تفعيل (تتريل) آمده است.

نزول دفعي مقدم بود بر نزول تدريجي كه در اين نزول، قرآن به صورت يك روح بر پيامبر اكرم(ص) نازل شده، نه به صورت آيات و كلمات و الفاظ و در آن وقت هنوز پيامبر معبوث نبود و از آن زمان كه جبرئيل بر پيامبر اكرم(ص) نازل شد و اين قرآن و اين روح و حقيقت را به صورت الفاظ و كلمات نازل كرد آن زمان بعثت پيامبر(ص) است كه در ماه رجب صورت گرفته و 23 سال ادامه يافته است.

در سوره فرقان مي‌خوانيم «تَبَارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقَان: منزه است خدايي كه فرقان را تنزيل كرد.» فرقان از ماده فرق است. فرق؛ يعني جدا كردن در آيه ديگري مي‌فرمايند: «قرآني كه قسمت‌هايش را از يكديگر جدا كرديم، براي اين‌كه تو تدريجا بر مردم قرائت كني.»

ارزش شب قدر

شب قدر را از آن لحاظ شب قدر نامند كه هم شب قدر و ارزش اوست و هم شب تقدير بهترين بودند اين شب از هزار ماه به خاطر ارزش عبادت و احياي آن است علاوه بر اين نزول قرآن در اين شب و نزول بركات و رحمت الهي در آن سبب شده كه از هزار ماه برتر و بالاتر باشد.

در رواياتي از اهل بيت مي‌خوانيم كه چون پيامبر(ص) آگاه شد خاندان بني‌اميه حدود هزار ماه بر امت او حكمراني خواهند كرد به شدت ناراحت شد. خداوند براي تسلاي قلب پاك آن حضرت اين آياتي را نازل كرد و فرمود: «گرچه آن‌ها هزار ماه حكومت خواهند كرد خداوند چيزي براي امت قرار داده كه از هزار ماه حكومت ان‌ها بهتر است و آن شب قدر است.

استمرار شب قدر

خداوند در سوره قدر مي‌فرمايند: شب قدر بهتر از هزار ماه است، نفرموده است شب قدر بهتر از هزار ماه بود و به صورت فعل مضارع دوام يا استمرار آن را بيان مي‌دارد و مي‌فرمايند: در اين شب فرشتگان و روح به اجازه پروردگارشان به زمين نازل مي‌شوند. شب قدر شبي است كه ميان زمين و آسمان ملك و مكلوت پيوند و ارتباط برقرار است و به تعبير قرآن درهاي آسمان به روي زمين باز مي‌شود گويي كه زمين و آسمان طبيعت و ماوراطبيعت در وجود امام كه هم وجودي مادي و ملكي و هم وجود ماورايي دارد يكي مي‌شود.

شبي كه فرشتگان و روح كه در قرآن حقيقي مافوق ملائكه است. به اذن پرورگارشان به زمين نازل مي‌شوند و هر امر و فرمان و تقدير كه از سوي خدا معين شده است براي يك سال فرود مي‌آورند. شب قدر فقط مختص زمان پيامبر اكرم(ص) نيست.

شيخ «طبرسي» روايتي از ابوذر غفاري نقل مي‌كند كه گفت: به پيامبر خدا(ص) گفتم: اي پيامبر آيا شب قدر و نزول فرشگان در آن شب تنها در زمان پيامبران وجود دارد؟ و چون پيامبران از جهان رفتند ديگر شب قدري نيست. پيامبر فرمودند: نه، بلكه شب قدر تا قيام قيامت هست. حال اين سؤال پيش مي‌آيد كه فرشتگان نزد چه كسي مي‌روند و فرمان‌ها و تقديرها را به چه كسي مي‌سپارند؟ آن‌جا كه روح بزرگ فرو مي‌آيد كجاست؟ آن آستان مقدس و مطلع نور كه كل امر به همراه فرشتگان به جانب آن رود آورده مي‌شود كدام آستان است؟

ضرورت استمرار وجود حجت خداوند در زمين

در روزگار پيامبر اكرم(ص) محل نزول فرشتگان شب قدر آستان مصطفي(ص) بوده است. آن‌چه از احاديثي كه در تفير سوره قدر و آيات آغاز سوره دخان و جزو آن فهميده مي‌شود اين است كه فرشتگان از شب قدر مقدرات يك‌ساله را به نزد ولي مطلق زمان مي‌آورند و بر او عرضه دارند و به او تسليم مي‌كنند.

با توجه به وجود شب قدر تا قيام قيامت واضح مبرهن است كه صاحب شب قدر نيز بايد هميشه وجود داشته باشد و گرنه فرشگان بر چه كسي فرود آيند و مجاري امور را به اذان خدا به چه كسي بسپارند؟

هدايت و ولايت تكويني از هدايت و ولايت تشريعي جدا نيست. پس چنان‌كه قرآن كريم تا قيامت قيامت هست و حجت است. صاحب شب قدر نيز همواره، هست و همو حجت است و پس از رحلت پيامبر اكرم(ص) اين مقام از آن جانشيان پيامبر(ص) است.

با توجه به فلسفه غايي نزول انسان به زمين، جهان ارضي منزلگاه انسان قرار داده شده است تا انسان در اين منزلگاه آزمايش شود و كامل و ناقص، سعيد و شقي از هم باز شناخته شوند و سرانجام به حركت تكاملي بپردازد و به سوي خدا رود. اين امر مستلزم برقرار بودن جهان ارض است، و برقرار بودن جهان ارض، مستلزم حكمت و تقدير اجرا و تدبير است و اين همه مربوط به شب قدر و تنظيم امور و وحضور ولي و صحبت است.

در احاديث از امام جعفر صادق(ع) آورده‌اند كه: «هنگامي كه علي(ع) سوره قدر را مي‌خواند و فرزندانش حسن و حسين(ع) در نزد او بودند حسين(ع) به پدر عرض كرد اي پدر وقتي تو اين سوره را مي‌خواني، شيريني و حلاوت ديگري حس مي‌كنيم.

علي(ع) فرمود: اي فرزند پيامبر و فرزند من! من از اين سوره چيزي مي‌دانم كه تو اكنون نمي‌داني چون اين سوره فرود آمد، جد تو پيامبر(ص) مرا خواست وقتي نزد او رفتم، سوره را خواند آن‌گاه دست خويش به روي شانه راست من نهاد و فرمود: اي برادر و وصي من و اي ولي امت من پس از من و اي جنگنده بي‌امان با دشمنان من. اين سوره پس از من از آن توست و پس از تو از آن دو فرزند توست.

جبرئيل كه در ميان فرشتگان، او برادر من است، حوادث يك سال امت مرا در شب قدر به من خبر مي‌دهد و پس از من اين اخبار را به تو خواهد داد و اين سوره در قلب تو و در قلب او صياي تو، همواره نور تابناك خواهد افشاند تا به هنگام طلوع سپيده ظهور قائم.

بدين‌گونه آيات قرآن دلالت دارد بر استمرار وجود حجت خدا در زمين و اكنون حجت خدا در زمين و واسطه فيض و ولي مطلق و صاحب اسرار خدايي در اين جهان، امام موعود روح جهان و حققت زمان حضرت بقية‌الله الاعظم حجت ابن الحسن مهدي(عج) است و او خود صاحب شب قدر است و آستان اعلاي او محل فرود آمدن روح و فرشگان است در شب قدر.

در حديث است كه: «مردمان در شب قدر، در حال نماز و دعا و مسئلت كردن از درگاه خدا و صاحب اين امر سرگرم است به كار فرشتگاني كه نزد او فرود مي‌آيند و مقدرات و امور و پرونده حوادث را پيش او مي‌آورند.»

حضرت فاطمه(س) حقيقت شب قدر

ليلة‌القدر شب نزول قرآن است. فاطمه(س) نيز ليلة‌القدر است، چرا كه انسان كامل، قرآن ناطق است و حضرت زهرا(س) ما در يازده قرآن ناطق است. رسول خدا(ص) فرمودند: «هر كس فاطمه را آن‌گونه كه حق فاطمه است بشناسد شب قدر را ادارك كرده است و علت نام‌گذاري آن حضرت به فاطمه آن است كه خلايق از كنه معرفت وي بريده شدند (به كنه معرفت وي نمي‌رسند.)»

و در اثر صادقي چنين آمده: «هر كس فاطمه را آن‌گونه كه سزا است بشناسد، ليلة‌القدر را ادراك كرده است. حضرت فاطمه(س) ليلة‌القدر و صاحب قلب است، هر انسان كالمي چنين است. چون در صورتي انسان صاحب قلب مي‌شود كه غيب بر او تجلي نمايد و سر بروي كشف گردد و حقيقت امر بر او ظهور كنند.

هم‌چنين حضرت زهرا(س) اسمي از اسماي حسناي الهي، كلمه‌اي از كلمات علياي وي نيز است. امام صادق(ع) در سخن خداوند عزوجل خداي را اسماي حسني است، پس خداي را با اين اسماي بخوانيد فرمود: به خدا قسم ما اسماي حناي الهي هستيم كه خداي تعالي عملي از بندگان را جز با معرفت ما قبول نمي‌كند.

پيامبر اكرم(ص) در فضيلت تلاوت اين سوره فرمودند: «هر كس آن را تلاوت كند پاداش او مانند كسي است كه ماه رمضان را روزه گرفته و شب قدر را احياي داشته است مستحب است در تمام نمازها در ركعت اول سوره قدر، خوانده شود.

نويسنده فاطمه فياضي، كارشناس ‌ارشد عرفان اسلامي
چهارشنبه 27 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 311]