بهره اي قرآني از محضر مفسر بزرگ قرآن حضرت آيت الله جوادي آملي با « تسنيم » در خدمت قرآن كريم

واضح آرشیو وب فارسی:هموطن سلام: بهره اي قرآني از محضر مفسر بزرگ قرآن حضرت آيت الله جوادي آملي با « تسنيم » در خدمت قرآن كريم
بخش سيزدهم و پاياني
جلد سيزده تفسير گرانقدر تسنيم كه تدوين و تنظيم درس هاي عالي تفسير مفسر حكيم علامه جوادي آملي مي باشد پس از گردآوري و تنظيم مباحث براساس درس هاي حضرت استاد در پايان بانظر نهائي ايشان وتكميل نكته ها و يادآوري ها و تذكرها در قامت رساي دائره المعارفي قرآني به همه حقيقت جويان و قرآن دوستان و پيروان و دلدادگان كلام الهي تقديم شده است . چنانچه پيشتر گفته شد حضرت آيت الله جوادي آملي بيش از بيست سال است كه پرچم قرآن و تفسير كلام الهي را در حوزه علميه قم و در جوار كريمه اهل بيت حضرت معصومه (عليها السلام ) در اهتزاز نگه داشته اند و تاكنون هزاران جان تشنه معارف و حقايق قرآني از محضر علم و ادب و طهارت استاد عاليمقام حوزه علميه بهره برده و مي برند. در همينجا با آرزوي توفيقات روزافزون براي محققان و قرآن پژوهاني كه در موسسه اسرا به تنظيم مباحث استاد مشغولند و با اميد به اينكه با همت و تلاش بيش از پيش آنان هر چه زودتر مجلدات پر تعداد ديگر از اين سلسله نوراني و روشنگر و هدايتبخش در اختيار همه قرآن دوستان بلكه حقيقت طلبان جهان قرار گيرد از درگاه صاحب قرآن طول عمر پربركت استاد بزرگوار و دوام توفيقات حضرتشان را براي اتمام اين تفسيرماندگار و جاودانه و نيز ديگر آثار علمي و عيني عاجزانه و به حرمت و بركت شهر الله و كلام الله مسئلت داريم .
پيشگفتار سوره آل عمران
جلد سيزده اين تفسير در بردارنده تفسير آيات 1 تا 30 سوره آل عمران مي باشد كه در آغاز و پيش از تفسير آيات مطالب بسيار مفيدي به عنوان پيشگفتار سوره آمده است . نام و اوصاف سوره شمار آيات غرر آيات ثواب تلاوت زمان و مكان نزول خطوط كلي سوره هدف سوره فضاي نزول سوره تاثير متقابل فضاي نزول و معارف سوره و تناسب سوره آل عمران و بقره عناويني است كه در اين قسمت مفسر عاليقدر بدانها پرداخته است .
خطوط كلي سوره
حضرت استاد درباره كليت اين سوره مي گويد : « بعيد نيست اين سوره يك جا نازل شده باشد زيرا ميان آيات آن پيوند و نظم خاص و هدف واحدي حاكم است . هنگام نزول اين سوره بر پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم مواضع اجتماعي ـ سياسي آن حضرت هنوز به خوبي تثبيت نشده بود چون ماجراي غزوه احد مباهله با نصاراي نجران گزارشي از كار يهود برانگيختن مسلمانان بر ضد مشركان دعوت مسلمانان به صبر توصيه يكديگر به شكيبايي از مسائلي است كه در اين سوره آمده است و نشان مي دهد همزمان با نزول اين سوره مسلمانان با همه نيروهاي خود گرفتار دفاع از حوزه اسلام بودند. »
هدف سوره
هدف سوره در بيان استاد اينگونه ترسيم شده است : « همزمان با نزول اين سوره مسلمانان در حوزه داخلي گرفتار منافقان و نيز ساده لوحان بودند كه به آنان گوش فرا مي دادند يا شايعاتي را دامن مي زدند كه از ناحيه دشمنان براي براندازي نظام اسلامي و بي اثر كردن دعوت اسلام القا مي شد. در حوزه خارجي نيز با اجماع جهاني و شورش همگاني مشركان و اهل كتاب براي مقابله با اسلام خواهي روبه رو بودند كه از به كارگيري هر نوع امكاناتي براي خاموش كردن نور اسلام دريغ نداشتند.
در چنين فضايي و براي اصلاح امور مسلمانان و قطع ريشه فساد داخلي و هجوم خارجي سوره آل عمران نازل شد و همه را به توحيد كلمه و صبر و پايداري فرا خواند.
فضاي نزول سوره
سوره آل عمران جزو 29 سوره اي است كه پس از هجرت رسول اكرم (ص ) به مدينه نازل شده است و اين در حالي بود كه با پيمان اول عقبه در سال دوازدهم بعثت و دره ي آن اعزام مصعب بن عمير از سوي پيامبر(ص ) به يثرب آن روز جهت تبليغ و انجام رسالت دعوت به اسلام كه زمينه سازي براي هجرت نيز انجام گرفت و با ورود نبي خاتم (ص ) به يثرب و تبديل و تحويل آن به « مدينه النبي » با استقبال بي نظير مردم مدينه از پيامبر و اهداف وي زمينه گسترش سريع اسلام را فراهم آورد و دولت و حكومت اسلامي استقرار يافت و پيام توحيد مرزهاي حجاز را در نورديد و به ساير بلاد رسيد و يهوديان و مسيحيان و سران امپراتوري هاي ايران و روم نيز از پيشرفت سريع اسلام خطر حس كردند و قدرت مسلمانان فزوني گرفت تا آنكه جرئت يافتند كه سران كفر را به اسلام فرا خوانند. نامسلمانان جوياي حق كه آوازه اسلام را شنيده بودند و نداي آن را هماهنگ با صلاي فطرت مي ديدند گروهي يا انفرادي به مقر حكومت مسلمانان مي رفتند و پس از ديدار با پيامبر اكرم (ص ) شيفته آداب و اخلاق آن حضرت مي گشتند و به وي مي گرويدند. ورود هيئت ها و گروه ها به اندازه اي بود كه سال نهم هجري كه مدينه پذيراي بيشترين آنها بود « عام الوقود » نام گرفت . »
آيت الله جوادي آملي در ترسيم فضاي نزول سوره آل عمران مي افزايد : « نزول سوره آل عمران در فضايي بود كه با ظهور پديده اسلام معادلات فرهنگي در سطح بين المللي به هم خورده بود و مدينه نيز شاهد پيمان شكني هاي يهوديان بني قينقاع و بني قريظه بود و هنگامي كه مسلمانان براي دفاع از كيان اسلام عازم جنگ احد بودند منافقان به سركردگي عبدالله بن ابي از همراهي پيامبر سرباز زدند و ضربه اي روحي بر لشكريان آن حضرت وارد كردند. »
آگاهان از تاويل
علامه جوادي آملي در تفسير آيه 7 سوره كه موضوع محكم و متشابه راسخون در علم تاويل آيات و ... مطرح است با بسط بحث در بيش از يكصدو سي صفحه از جوانب مختلف به بحث ها به خصوص بحث محكم و متشابه پرداختند و با نقل و نقد و بررسي اقوال و در پرتو تبيين ها و تحريرهاي دلنشين معارف و نكات نابي عرضه داشته اند. ايشان در بخش اشارات و لطايف درباره آگاهان از تاويل مي گويد : « در جهان امكان آنچه فعل خدا و ظهور حق است عترت طاهره عليهم السلام كه از بار يافتگان حريم كتاب مكنون اند آن رامي دانند از اين رو صاحب جواهر به پيروي از مرحوم كاشف الغطا تصريح مي كند كه قرآن بالاتر از عترت عليهم السلام نيست . در نشئه طبيعت عترت ثقل اصغر و قرآن كريم ثقل اكبر است ولي از حديث شريف ثقلين برمي آيد كه قرآن و عترت افتراق و جدائي ندارند بنابراين در عالم امكان چيزي نيست كه فعل خدا و ظهور حق باشد و از عترت عليهم السلام پوشيده ماند زيرا پيامدش افتراق ايندو ثقل است . آري قرآن كريم هرگز از اولياي اعظم الهي و انسان كامل و صادر اول و فيض نخستين حق بالاتر نيست از اين رو ممكن است بطني از بطون قرآن كريم از عترت پنهان باشد. امير مومنان عليه السلام كه مي فرمايد : لو كشف الغطا ما ازددت يقينا به يقين از تاويل قرآن آگاه است در نتيجه هم مي توان نظم صناعي آيه را حفظ كرد و هم تاويل را حقيقتي خارجي دانست و هم تنها اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام و اعالم به تاويل شمرد. »
نگاه تحقير آميز قرآن به شهوت دوستي
در بخش اشارات و لطايف آيه 14 كه سخن از دوستي مشتهيات گوناگون عزيزي و نقش شيطان در اين تزيين و تسويل در ميان است حضرت استاد مي فرمايند : « قرآن كريم به شكل هاي گوناگون كساني را كه حب افراطي ناشايسته اي به امور دنيوي دارند تحقير مي كند آنان را دوستدار شهوت مي نامد كه گونه اي تحقير است زيرا شهوت همانند غضب در مقابل عقل است . به آنها نسبت مي دهد كه شهوت دوستي را براي خود زينت مي دانند كه تحقيري مضاعف است و امور نامبرده مورد علاقه انسان را شهوت مي نامد كه به نوعي تحقير آنها و هم تحقير كسي است كه به آنها عشق مي ورزد... براساس اين آيه شهوتگرايي زمينه فساد و تباه كننده نماز است و شهوتگر اعنان اختيار خويش را به شهوت مي سپرد و به استقبال گمراهي مي شتابد. استاد در ادامه مي افزايند : « در شرق و غرب عالم و در ميان صدها مكتب و نژاد و زبان كسي مالدوستي و دنياپرستي را نكوهش نكرده است و تنها در مكتب وحي است كه اين گونه امور « ابزار » ناميده شده اند نه هدف و محبوب . فقط وحي آسماني است كه حب دنيا را سر آمد همه گناهان مي داند... از اين رو بدون وحي هرگز بشر را توان صعود به بلنداي اين گونه معارف نيست . » البته در ادامه بحث مفسر حكيم و اسلام شناس بزرگ علامه جوادي آملي تصريح مي كند كه « از نظر اسلام مجموع ثروت دنيا مربوط به مجموع مردم دنياست و مال اندوزي فراوان مذموم است ولي كسب مال با كار و كوشش براي تامين زندگي واجب است و كاسب مال حلال براي تامين معيشت خود و جامعه محبوب خداست . »
راز لذت در برخي امور
لطيفه ديگري كه ذيل آيه 14 استاد بدان توجه دارند اين است كه : « خداي سبحان براي بقاي اصل انسان دستگاه هاضمه را آفريد و براي بقاي نسل انسان دستگاه تناسلي را و براي تحمل كارهاي پر رنج بقاي اصل و نسل انسان آن را با لذت همراه ساخت و از اين قانون عمومي حتي پيامبران را استثنا نفرمود : خوردن و نوشيدن در دنيا براي ماندن شخص است و انتخاب همسر براي بقاي نوع شخص با دستگاه تغذيه مي ماند و نوع با دستگاه تناسل و چون حفظ نوع وظيفه هر فرد است و انجام دادن اين وظيفه كاري بسيار دشوار خداوند همراه آن لذتي قرار داد تا انسان به ازدواج تن دهد. پس اصل ازدواج داخل در حب شهوات مذموم نيست و افزون بر ترغيب هاي فراوان در آيات و روايات به آن ضرورتي طبيعي و اجتناب ناپذير است . آري مذموم حب شهوت غريزي و جنسي است .
حرمت و بركت خاص سحر
در تفسير آيات 16 و 17 كه بيانگر سيره و اوصاف متقين مي باشند يكي از اوصاف اهل تقوا « استغفار در سحرگاهان » ذكر شده است . آيت الله علامه جوادي آملي درباره شب و سحر مي فرمايد : « پايان شب از حرمتي خاص برخوردار است كه مورد سوگند خداوند قرار گرفته و به اهميت اين قسم عنايت شده است ... از تعبير « واليل اذا يسر » پايان شب فهميده مي شود... نجات آل لوط در سحر كه نعمت ويژه الهي به شمار آمده است نشان بركت خاص وقت سحر است . طبق برخي احاديث و پسران حضرت يعقوب عليه السلام از بدر خواستند تا از خدا برايشان آمرزش بخواهد ايشان فرمود كه بعدا استغفار مي كنم و وقت سحر مرادشان بود كه منتظر فرا رسيدن آن بود. فضيلت سحور طعام و آب سحر بي ارتباط به ويژگي اين زمان خاص نيست هر چند سحر ماه مبارك رمضان حرمتي مخصوص دارد. »
استاد در فرازي ديگر مي فرمايند : « شب داراي حرمتي خاص است و در ساعات شب نيز سحر اهميتي ويژه دارد همچنين نوع بركات معنوي را خداوند در شب نازل كرده است . » نزول قرآن در شب قدر معراج رسول اكرم (ص ) در شب و ميعاد چهل شبه حضرت موسي (ع ) مواردي است كه مفسر حكيم بدانها اشاره مي كنند.
راز اهميت و محوريت شب در كلام استاد اينگونه بيان شده است : « زبان انسان در روز با قلب هماهنگي تام ندارد ولي در شب هماهنگي خاصي ميان زبان و قلب هست خواسته دل بر زبان مي آيد و گفته زبان با حضور دل است . در شب موانع كمتر و زمينه خلوص و حضور آماده تر است . »
همزمان با نزول سوره آل عمران مسلمانان در حوزه داخلي گرفتار منافقان و نيز ساده لوحان بودند كه به آنان گوش فرا مي دادند يا شايعاتي را دامن مي زدند كه از ناحيه دشمنان براي براندازي نظام اسلامي و بي اثركردن دعوت اسلام القا مي شد. در حوزه خارجي نيز با اجماع جهاني و شورش همگاني مشركان و اهل كتاب براي مقابله با اسلام خواهي روبه رو بودند كه از به كارگيري هر نوع امكاناتي براي خاموش كردن نور اسلام دريغ نداشتند
دوشنبه 25 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: هموطن سلام]

[مشاهده در: www.hamvatansalam.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 322]