اقتصاد - خشكسالي و ضرورت سازگاري با تغييرات اقليمي

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: اقتصاد - خشكسالي و ضرورت سازگاري با تغييرات اقليمي

اقتصاد - خشكسالي و ضرورت سازگاري با تغييرات اقليمي

علي‌محمد نوريان:در دنياي كنوني مهم نيست ما كجا قرار گرفته‌ايم، مهم اين است بايد به كجا برويم. با يك مثل آفريقايي اين مهم را به گونه ديگر بيان مي‌كنم. در آفريقا مي‌گويند: هر روز صبح در آفريقا يك آهو در حالي از خواب بر مي‌خيزد كه مي‌داند بايد از سريع‌ترين شير تندتر بدود وگرنه كشته خواهد شد. يك شير نيز درحالي از خواب بر مي‌خيزد، كه مي‌داند بايد از كندترين آهو پيشي بگيرد، در غير اينصورت از گرسنگي خواهد مرد. پس مهم نيست كه شما شير هستيد يا آهو، وقتي كه خورشيد طلوع مي‌كند، شما بهتر است بدويد. در دنياي امروز كه جمعيت آن در حال افزايش است و شرايط آب و هوايي در حال نوسان‌هاي شديد است بايد دويد.

جمعيت جهان در سال 1950، 2/5 ميليارد نفر بود. اين جمعيت سال 2000 به 6 ميليارد نفر مي‌رسد. پيش‌بيني مي‌شود اين ارقام در سال‌هاي 2025 و 2050 به ترتيب به 8 و 3/9 ميليارد نفر برسد و سرانجام بين 5/10 تا 11 ميليارد نفر به تعادل مي‌رسد. (جدول شماره 1)
سال حوادث غير مترقبه
سال گذشته براي ايران سال حوادث غير مترقبه و پديده‌هاي حدي آن هم با منشأ آب و هوايي بود. برهمين اساس حوادثي كه در سال‌گذشته اتفاق افتاده منجر به تشديد شدن خشكسالي سال جاري شد. پديده خشكسالي همواره در چهار مرحله ظهور مي‌كند اما خشكسالي سال جاري هر چهار مرحله را با هم در بر داشته است.
همانطور كه مطرح شد دليل آن هم حوادث غير مترقبه سال‌هاي گذشته است. سال 1386 توفان گونو، آلودگي هوا، سيل، سرما و يخبندان بي‌سابقه دي‌ماه 86، سقوط بهمن، خشكسالي، توفان شن، گرد و خاك همگي منجر به تشديد شدن شرايط خشكسالي شد. البته در كنار حوادث غير مترقبه كه كشور را به‌طور منحصر تحت تاثير قرار داده است مسائلي از جمله عدم‌كنش تابش خورشيدي با جو و زمين مورد توجه دانشمندان است. در حال حاضر تماس خورشيد با زمين و عدم‌انعكاس انرژي كه به زمين مي‌رسد از جمله عوامل موثر بر نوسان اقليم است. زيرا بسياري از نقاط قدرت بازپس دادن انرژي كه در روز دريافت مي‌شود ندارد. بدين ترتيب تغيير اقليم، بدون ابهام به دليل ميانگين دماي سطح كره زمين است. نمودارهاي زير اين شرايط را به‌خوبي نشان مي‌دهد.
تغيير اقليم؛ تغيير بدون ابهام و روشن
در ميانگين دماي سطح كره زمين مي‌باشد
11 سال از 12 سال اخير به عنوان گرم‌ترين سال‌هاي ثبت شده در كره زمين بوده است.
تغييرات دماي سطح كره زمين در قاره‌هاي مختلف؛ خشكي‌ها و آب‌ها
ديدباني جهاني زمين
در شرايط كنوني ديدباني جهاني زمين Global Earth Observationيك سيستم جامع و فعال است كه منجر به مديريت جهان مي‌شود. در اين مجموعه آب، كشاورزي، سلامتي، بلاياي طبيعي، اقليم، انرژي، هوا، اكوسيستم و تنوع زيستي در كنار هم ديده و بررسي مي‌شود. زيرا با روند موجود گرمايش جهاني، در 30 سال آينده انتظار مي‌رود تحولات زيادي در سطح جهان اتفاق بيفتد. اين تغييرات طي بررسي‌هاي انجام شده تغييرات ميدان بارندگي، تغييرات زماني و مكاني، تغييرات شدت و مدت، تغييرات ميدان باد، اثرگذاري بر احداث نيروگاه‌هاي بادي، تغييرات دمايي، تاثير در ميدان رطوبت نسبي و تنش‌هاي حرارتي (سرد و گرم) است.
به همين دليل انتظار سياستگذاران از متخصصان هواشناسي و اقليم شناسي و مشاوران در مورد تغييرات آب و هوا را مي‌توان در تقريبا 9 محور خلاصه كرد.
1- ميزان گرمايش مورد انتظار چقدر خواهد بود؟
2- نرخ افزايش سطح آب درياها چقدر خواهد بود؟
3- در چه زماني اقيانوس منجمد شمالي خالي از يخ خواهد شد؟
4- آيا خشكسالي‌ها و سيل‌ها تشديد خواهد شد؟
5- آيا رويدادهاي حدي اقليمي افزايش مي‌يابد؟
6- آيا احتمال تغييرات ناگهاني و شديد وجود دارد؟
7- آينده لايه ازن چه خواهد بود؟
8- تغييرپذيري طبيعي در شرايط تغيير جهاني چگونه ارزيابي مي‌شود؟
9- اقليم و وضعيت جوي چگونه به هم مرتبط مي‌شوند؟
چالش اصلي رابطه‌هاي ناگسسته
در شرايط خشكسالي اخيرا آنچه مهم است ارتباط مستمر دولت – دانشگاه – صنعت است؛ جرياني كه عملا وجود ندارد. هر كدام از گروه‌هاي مذكور به‌صورت مجزا حركت مي‌كنند در حالي كه اين حركت فايده‌اي ندارد.
البته سهم سرمايه‌گذاري در ايران بسيار كمتر از كشور‌هاي توسعه يافته است. سهم سرمايه‌گذاري اروپا در تحقيق و توسعه 2درصد است. آنها بر اساس مدل‌هاي سيستم نوآوري و خلاقيت با درهم تنيدگي سه‌جانبه (دولت – دانشگاه – صنعت)، تصميم‌گيري استراتژيك و رابطه متقابل شبكه‌ها و تقرب حركت مي‌كنند. اما در ايران چنين اتفاقي نمي‌افتد. سهم تحقيقات آن هم بسيار پايين است. درحالي كه تحقيقات در گرو مثلث نوآوري، دانش، پول با تحقيقات پول تبديل به دانش مي‌شود و با سيستم ابتكارات و نوآوري، دانش تبديل به پول مي‌شود. طبق مطالعات انجام شده ارزش افزوده تحقيقاتبيش از مواد مخدر است. ارزش افزوده R&D o‌300درصد، مواد مخدر 300درصد، صنعت 15-8 درصد و كشاورزي 12-4درصد است.
امروز R&D در سايه خلاقيت و نوآوري ارزش افزوده دنياست و مراكز تحقيقاتي خصوصي و دولتي امروز بايد پيشرو R&D باشند. ولي گذشته از اين موضوع كه بايد مورد توجه قرار گيرد همكاري بخش خصوصي، دولت و دانشگاه بسيار قابل توجه است؛ موضوعي كه بي‌توجهي با آن موجب چالش اصلي كشور شده. اكنون نهاد توليد ثروت، صنعت و دستگاه اجرايي و نهاد توليد علم، دانشگاه‌ها و مراكز تحقيقاتي است ولي آنان مجزا حركت مي‌كنند. در كشور با وجود اينكه اطلاعات زيادي در مورد مبحث خشكسالي و اقليم حاكم بر كشور وجود دارد ولي هنوز معضل خشكسالي برطرف نشده است. در كشور نبود ارتباط مستمر و منطقي بين دولت، بخش خصوصي و دانشگاه منجر شده چالش خشكسالي لاينحل بماند. در اغلب كشورهاي در حال توسعه از جمله ايران داده‌ها و اطلاعات به صورت منفرد و مجزا استفاده مي‌شود و همين امر باعث مي‌شود مشكلات حل نشود، اگر سه حوزه دانشگاه، بخش خصوصي و دولت به صورت منسجم و هماهنگ حركت كنند، مي‌توان معضلات ناشي از خشكسالي را كاهش داد.
* معاون وزير راه و ترابري و رئيس سازمان هواشناسي
پنجشنبه 31 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 146]