واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: رشد مناسب و مفید همه جنبه های وجودی نوجوان اعم از اقتصادی، اجتماعی، جنسی ـ جسمی، عقلانی ، عاطفی، فرهنگی، سیاسی و شخصیت زیربنای ازدواج موفق در دوران جوانی است. به عبارتی، در صورتی که نوجوان از نظر وراثتی سالم باشد و در شرایط مناسبی رشد کند، در جوانی در تشکیل خانوادۀ شاد و سالم، موفق خواهد بود.
این که چرا دوران نوجوانی دارای اهمیت است؟ را میتوان از این دیدگاه در نظر گرفت که نوجوان دراین دوره از دنیای کودکیاش جدا و به تدریج وارد دنیای بزرگترها و مسئولیتهای آن میشود. در این دوره است که نوجوان از یک طرف دچار بلوغ جنسی ـ جمسانی به منظور تولید مثل و حفظ نسل انسان میشود و از طرفی دیگر به علت تغییر در ساختشناختی و روانیاش، آماده برقراری رابطه جدید و صحیحتری با جنس مخالف، اجرای نقش جنسی مذکر و مؤنث، مستقل شدن در زمینه عاطفی و اقتصادی از خانواده، انتخاب شغل و کسب مهارتهای آن، آمادگی برای ازدواج ، تشکیل خانواده و ... میگردد.
در نهایت میتوان گفت، نوجوانی به علت دستیابی به یک هویت شخصی، جنسی، اجتماعی و حرفهای دریچه ورود به جهان بزرگسالی است. جهانی سرشار از هیجان، نشاط و انگیزه.
اما انواع جنبه های رشد نوجوان کدام هستند و چگونه میتوان آن ها را رشد داد و فهمید که این جنبه ها رشدیافته است؟
انواع جنبه های رشد
1) رشد جسمی ـ جنسی: از قابل لمسترین جنبههای رشددر دوره نوجوانی رشد جسمی -جنسی است، که به آن بلوغ میگویند. به عبارتی سن مرد شدن یا رویش مو در بدن را بلوغ می نامند.
از طریق تغییراتی در بدن میتوان به رشد این جنبه در بدن خود پی برد از جمله:
1. رویش موهای زائد در قمستهایی از بدن.
2. افزایش قد و وزن.
3. بزرگ شدن پستان و حالت گرفتن آن در دخترها.
4. رشد عضلات در بدن پسرها و تغییر صدا در آنها و ....
برای آن که فرد این جنبه را در خود رشد دهد.لازم است از روشهای زیر استفاده کند:
1. شناخت دقیق اندامهای بدن خود و نحوه و فعالیتهای آن.
2. رعایت نکات بهداشتی در مورد بدن خود مانند شیوه های تغذیه سالم، رعایت بهداشت بدن و ...
3. انجام فعالیتهای ورزشی.
4. عدم توجه به تبلیغات تجاری در مورد اندامهای ایده آل.
5. مطالعه کردن در مورد رشته های مرتبط به بدن مانند روانشناسی سلامت.
2) رشد عقلانی
یکی دیگر از جنبههای مهم در نوجوان، رشد عقلانی است. رشد عقلانی به آن دسته از فعالیتهای فرد که شامل فهم و بینش، تشکیل مفاهیم، ارزیابی آموخته ها، تفکر پیش بینی و استنتاج، تعیین هدف، انتخاب وسیله و اقدام به حل مسائل است، گفته میشود. برای نمونه، فرض کنید شما به یک مسأله یا مشکلی دچار شدهاید و میخواهید به نوع آن را حل کنید. برای این کار از بینش خود استفاده مینماید. (مانند روش زیر)
مشکل: من با نامزدم نمیتوانم ارتباط درست برقرار کنم و با یکدیگر نزاع داریم.
برای حل مشکل ابتدا لازم است تکتک اموری که مربوط به نحوه ارتباط با نامزدتان است را پیدا کنید و آنها را ارزیابی نماید.
موردهای جزئی در مورد مشکل کلی
1. احتمالاً از کلمات مبهم استفاده میکنم.
2. در محیطی نامناسب گفتگو میکنیم.
3. از دیدگاه او به موضوع نگاه نمیکنم.
4. دوست دارم حرف، حرف من باشد
5. در مورد موضوع هایی که مربوط به ما نیستند بیشتر حرف میزنم.
6. ....
بعد از کشف امور جرئی آنها را در ارتباط با یکدیگر بررسی کنید. مانند: هم از کلمات مبهم استفاده میکنم و هم در محیط شلوغ با او در مورد موضوع های مهم حرف میزنم و ... در این جا متوجه میشود که کلاً نحوه ارتباط برقرر کردن شما مشکل دارد و باید شیوۀ مؤثر ارتباط برقرر کردن را بیاموزید.
از کجا باید دانست که فردی دارای رشد عقلانی است؟ فرد دارای رشد عقلانی باید ویژگیهای از جمله موارد زیر را داشته باشد:
1. زندگیاش هدفمند باشد.
2. از خود و محیطش شناخت بهتری داشته باشد.
3. در زندگی و گرفتن تصمیماتش منطقی و به دور از احساسات رفتار کند.
4. انتظا رش از خود و دیگران واقع بینانه باشد.
5. ...
3) رشد عاطفی
فردی که در برخورد با دیگران رفتار و واکنشهایی منطقی و معقول از خود نشان دهد و توانایی کنترل احساسات خود، توانایی داد و ستد عاطفی و تبادل مهر و محبت با دیگران را داشته باشد، به رشد عاطفی رسیده است. هم چنین، رشد عاطفی تحت تأثیر عوامل درونی و عوامل بیرونی (یادگیری و تجربیات فرد) است. این که از کجا بدانیم این جنبه در فرد رشد یافته است؟
باید به علائم و ویژگیهایی از جمله موارد زیر در او دقت نمود:
1. ثبات عاطفی در فرد.
2. انعطافپذیری فرد در مقابل بینشها و تفکرات جدید و هم چنین وقایع زندگی.
3. عدم ابراز احساسات افراطی و غیر معقول.
4. ابراز احساسات به شیوه مناسب.
5. عدم توجه به معیارهای نامناسب عاطفی دیگران.
6. انتخاب معیا رمناسب برای رشد عاطفی خود.
برای رشد جنبه عاطفی در خود فرد باید ابتدا احساسات ناخوشانید و خوشایند خود را تشخیص دهد. سپس افکارهایی که پشت این احساسات هستند و رفتارهایی که توسط این احساسات بروزمیکنند، را شناسایی کند. تا ایرادهای این جنبه را برطرف نماید و نقاط قوتش را گسترش دهد.
4) رشد اجتماعی
فرد در عین این که خودش هست. در کنار دیگران با مساعدت و سازگاری زندگی میکند، قادر به درک بهتر روابط اجتماعی است، میداند چگونه با دیگران به خصوص خانواده و همکارانش رفتار یا سازش داشته باشد.
فرد رشد یافته از نظر اجتماعی دارای نشانه های زیر است:
1. تقویت احساس تعهد و مسئولیتپذیری.
2. اصلاح رفتار و اعتلاء در شخصیت اجتماعی.
3. داشتن ظاهری آراسته و مرتب.
4. داشتن دوستانی صمیمی و مناسب.
5. ...
برای رشد مهارتهای اجتماعی میتوان رفتارهای خود را در محیطهای گوناگون مورد ارزیابی قراردهید. سپس بررسی کنید آیا رفتارها مناسب بوده یا نه؟ چه تغییراتی در آنها لازم است تا رفتارهای منا سب شوند.
5) رشد مهارتهای اقتصادی
منظور از رشد مهارتهای اقتصادی آن است که فرد بتواند شغلی متناسب با رغبتها، ارزشها، تحصیلات، استعدادها و تواناییهای شخصی خود کسب کند. علاوه بر آن فرد باید دارای شَم اقتصادی مانند مدیریت مالی، برنامهریزی مالی، سرمایهگذاری، گسترش کار، خلاقیت در کار و... باشد.
افرادی که در مهارتهای اقتصادی رشد یافته اند دارای ویژگیهای زیادی میباشند از جمله:
1. کسب مهارت لازم برای به دست آوردن درآمد.
2. داشتن روحیه کار کردن و پذیرش شغل.
3. قداست قائل شدن برای کار.
4. فعالیت متناسب با مهارتهای کسب شده.
5. تقویت روحیه خلاقیت در کار و ...
چگونه این مهارتها را میتوان رشد داد؟ برای این کار میتوان به مدت یک ماه امور مالی و فعالیتهای حرفهای خود را زیر ذره بین قرار داد. تا محاسن و معایب مهارتها آشکار شوند.
6) رشد فرهنگی
روشی که فرد با توجه به برخی از مسائل مانند موانع، اهداف، دانشها، عقاید، هنرها، اخلاقیات، قوانین، عادات و ... در طول زمان انتخاب و بر طبق آن روش زندگی میکند، را فرهنگ فرد گویند. البته این رشد از شهری به شهر دیگر، محله به محله دیگر، خانه به خانه دیگر و فردی به فرد دیگر تفاوت دارد.
این که چگونه این مهارتها در فرد رشد کند لازم است فرد شناخت دقیقتری از فرهنگ جامعه، خانوادۀ خود و آنهایی که خود پذیرفته است، به دست آورد. سپس آنها را با دیدی انتقادی و به دور از افراط و تفریط مورد ارزیابی قرار دهد.
از جمله ویژگیهای افراد رشد یافته فرهنگی به میزان کارهای فرهنگی آنها و تأثیرپذیری ازکارها فرهنگ مناسب بستگی دارد.مانند: مطالعه کتاب.
7) رشد اخلاقی
این واقعیت که فرد میتواند بیندیشد، استدلال کند و سرانجام به این پرسش پاسخ دهد که در مقابل امور چگونه باید برخورد کند نوع دیگری از رشد یعنی رشد اخلاقی است. به عبارتی مطالعه چگونگی تغییر اخلاقی در جریان زندگی است. اخلاق دوره نوجوانی که اطاعت از قانون و مراجع قدرت میباشد، اساس اخلاق در دوره جوانی است. زیرا جوان علاوه بر احترام به قانون، میداند برخی قانونها نقص دارند و انسانها دارای عقاید و ارزشهای متفاوتی از یکدیگر هستند.
افراد رشد یافته از نظر اخلاقی دارای نشانه هایی مانند موارد زیر میباشند.
1. کسب ارزشهای انسانی مانند از خود گذشتگی، مهربانی با دیگران و ...
2. کسب ارزشهای دینی مانند اطاعت از خداوند و ...
برای آن که فرد این مهارت را در خود رشد دهد. لازم است در مورد ارزشهای انسانی و دینی مطالعه کند و سپس نظام اخلاق خود را با آنها مقایسه نماید. در صورت نقص در اخلاقش آن را بر طرف نماید.
8) رشد شخصیت
در دوره نوجوانی فرد میتوان شخصیت خود را تغییر دهد. به عبارتی در افکار، عقاید، عادات، تمایلات و نظرهای خود تجدید نظر کند. او در این دوره خواستار استقلال و کسب هویت از خانواده و جامعه است. در صورتی که نوجوان در این دوره از نظر شخصیت، استقلال و هویت به طور مناسب تربیت نشود. در زمان جدایی یا به والدین خود و دیگران متکی است یا سرکشی و طغیان را در زندگیاش پیش میگیرد.
برای آن که بدانم فرد دارای رشد شخصیتی و روانی است باید او را از نظر استقلال و هویت مورد ارزیابی قرار داد
علاوه برعلومی چون روانشناسی که به بحث رشد و بلوغ در دورههای زندگی انسان میپردازد. قرآن کریم هم در ارتباط بلوغ و رشد انسان آیههای گوهرباری دارد. سه نوع بلوغ در قرآن بیان شده است:
1. بلوغ حُلُم: حُلُم در قرآن به معنای بلوغ جنسی و فکری است.
2. بلوغ نکاح: بلوغ نکاح بین فرد از نظر روحی و جسمی به مرحله ای از کمال برسد که بتوانند تشکیل خانو اده بدهد و از عهده وظایف خانوادگی برآید.
3. بلوغ اَشُد: شامل همه بلوغ هاست. یعنی کسی که همه بلوغها را داشته باشد، به بلوغ اشد رسیده است.
پس میتوان گفت در صورتی که افراد در دوران نوجوانی تمام ابعاد وجودیشان رشد یابد. در دوران جوانی به راحتی میتوانند زندگی موفقی تشکیل دهند. فردی که از نظر مهارتهای جسمی ـ جنسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، ... رشد یابد آماده زندگی موفق با فردی مناسب و شبیه خود میشود
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سایت رسیک]
[مشاهده در: www.ri3k.eu]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 248]